|
Ito ay isang hindi-WLC na artikulo. Kapag gumagamit ng mga pinagkukunan mula sa mga labas na may-akda, kami'y naglalathala lamang ng nilalaman na may 100% pagkakatugma sa Bibliya at sa mga kasalukuyang paniniwalang biblikal. Kaya ang ganitong mga artikulo ay maaaring ituring na parang direktang galing sa WLC. Kami’y lubos na pinagpala sa paglilingkod ng maraming tagapaglingkod ni Yahuwah. Ngunit hindi namin inaabiso ang aming mga kasapi na galugarin ang iba pang gawa ng mga may-akda na ito. Ang mga gawang iyon ay hindi na namin isinama mula sa paglalathala dahil ang mga iyon ay naglalaman ng mga kamalian. Nakalulungkot, wala pa kaming nahahanap na paglilingkod na walang dungis. Kung ikaw ay nagulantang sa ilang hindi-WLC na inilathalang nilalaman [artikulo/episodyo], tandaan ang Kawikaan 4:18. Ang aming pagkakaunawa ng Kanyang patotoo ay umuusbong, sapagkat mas maraming liwanag sa ating landas. Mas itinatangi namin ang katotohanan nang higit sa buhay, at hangad ito saanman ito matatagpuan. |
Ang muling pagtitipon ng Israel ay isang madalas naulit na prediksyon ng Bibliya, nabanggit sa napakaraming sipi. Ang mga Hudyo ay nagkalat sa iba’t ibang panig ng mundo sa loob ng 1,900 taon, at subalit, sa panahong iyon, sila’y nagawang mapanatili ang kanilang kultural at pangrelihiyong pagkakakilanlan. Sa mga kamakailang taon, sila’y muling naitatag bilang isang bansa sa kabila ng lahat ng hadlang. Ito’y marahil kagaya sa antas na ang mga katutubong Amerikano ay naibalik ang kanilang lupain sa Estados Unidos! Ito’y mas maaari—ibinigay na ang mga katutubong Amerikano ay hindi nagkalat sa iba’t ibang bahagi ng mundo sa loob ng halos dalawang libong taon.
Ating isaalang-alang ang mga prediksyon na ginagawa ng Bibliya tungkol sa paksang ito. Nasa ibaba ang isang bahagyang listahan ng mga berso na humuhula ng muling pagtitipon ng Israel. Para sa marami pang sipi, tingnan ang pangwakas na tala.[i]
Tingnan nating mabuti ang siping ito:
(Isaias 11:11-12, ADB) At mangyayari, sa araw na yaon, na ilalapag ni Yahuwah uli ang Kaniyang kamay na ikalawa upang mabawi ang nalabi sa Kaniyang bayan na malalabi, mula sa Asiria, at mula sa Egipto, at mula sa Patros, at mula sa Cus, at mula sa Elam, at mula sa Sinar, at mula sa Amath, at mula sa mga pulo ng dagat. 12At siya’y maglalagay ng pinakawatawat sa mga bansa, at titipunin niya ang mga tapon ng Israel, at pipisanin ang mga nangalat ng Juda mula sa apat na sulok ng lupa.
Una, ito’y hindi maaaring tumukoy sa muling pagtitipon sa ilalim nina Ezra at Nehemias dahil malinaw niyang sinasabi na sila’y muling tinipon “na ikalawa.” Nagsulat si Isaias bago ang unang pagpapakalat sa ilalim ni Nabucodonosor (ikawalong siglo B.C.). Ang pagbabalik mula sa Babilonya at Asiryang pagkakatapon ay ang “unang muling pagtitipon” (Isaias 10:20-27; 44:26-45:8). At saka, ito’y hindi maaaring tumukoy sa muling pagtitipon sa Exodo sa ilalim ni Moises dahil si Isaias ay nangako ng isang “nalalabi” na muling titipunin. Ang Exodo ay hindi isang nalalabi; lahat ng Israel ay tinipon.
Ikalawa, ang siping ito ay ipinapahayag na ito ay isang pandaigdigang muling pagtitipon (“mula sa mga pulo ng dagat…mula sa apat na sulok ng lupa”) sa halip na isang lokal na muling pagtitipon.
Ikatlo, ang konteksto ay ipinapaliwanag na ito ay isang pandaigdigang muling pagtitipon sa kawakasan ng kasaysayan. Sa mga berso 1-5, sinasalita ni Isaias ang Sanga (ang Mesias). Sa mga berso 6-9, sinasalita niya ang Mesianikong kaharian. Sa mga berso 10-16, sinasalita niya ang pulitikal o pisikal na muling pagtitipon ng Israel. Sa kabanata 12:1-6, sinasalita naman niya ang espiritwal na muling pagtitipon ng Israel. Ito’y sa panahon ni Haring Mesias (berso 10). Nabanggit ni Isaias ang “Ugat ni Isai,” na kasingkahulugan sa Mesias.
Ikaapat, nabanggit niya ang mga tiyak na bansa kung saan ang mga Hudyo ay babalik. Tungkol sa unang muling pagtitipon sa ilalim nila Ezra at Nehemias, isinulat ni Eugenie Johnston:
Humigit-kumulang 50 libong Hudyo mula sa Babilonya ang agarang bumalik sa ilalim ni Zorobabel (Nehemias 7:6-7, 66-67). Halos isang siglo ang lumipas, pinangunahan ni Nehemias ang isa pang pangkat mula sa Susan sa Persya (Nehemias 1:1; 2:1-11). Walang iba pang lugar ang nabanggit kung saan ang mga Hudyo ay bumalik. Kabilang sa mga pangalan ng Hudyo na bumalik, natagpuan namin ang ilang Babilonyan at Persyanong pangalan, nagpapahiwatig na ang mga Hudyo na namuhay sa mga lugar na ito ngunit walang ebidensya ng isang pagbabalik mula sa ibang rehiyon.
Ngayon, makikita natin na mayroong isang exodo mula sa mga tiyak na bansa na ito na nahulaan ni Isaias:
Mga Estatistika sa Muling Pagtitipon mula sa mga Bansa |
||
|
Bansa |
Populasyon ng Hudyo (1948) |
Populasyon ng Hudyo (Ngayon) |
|
Egipto |
66,000 Hudyo. |
Kakaunting daan. |
|
Asirya at Babilonya (modernong Iraq) |
150,000 Hudyo |
Mababa sa 10! |
|
Amath (modernong Sirya) |
15,000 Hudyo. |
Mababa sa 100. |
|
Elam (modernong Persya, pagkatapos ay Iran) |
95,000 Hudyo. |
20,000 hanggang 25,000. |
Isinulat ni Jeremias:
(Jeremias 31:38-40, ADB) “Narito, ang mga araw ay dumarating,” sabi ni Yahuwah, “na ang bayan ay matatayo sa Panginoon mula sa moog ni Hananeel hanggang sa pintuang-bayan sa sulok.” 39“At ang panukat na pisi ay magpapatuloy na matuwid sa burol ng Gareb, at pipihit hanggang sa Goa.” 40“A.t ang buong libis ng mga katawang patay, at ng mga abo, at ang lahat na parang hanggang sa batis ng Cedron, hanggang sa sulok ng pintuang-bayan ng kabayo sa dakong silanganan, magiging banal kay Yahuwah; hindi mabubunot o mahahagis ang sinoman magpakailan pa man.”
Ang panghuling linya ay mahalaga dahil nangangako si Yahuwah na ang mga Hudyo ay hindi na magkakawatak-watak muli matapos ang panahong ito. Ito, syempre, ay hindi maaaring tumukoy sa unang pagtitipon. Dagdag pa, nagkomento si John Walvoored, “Nahuluan na ang Israel ay babalik sa lupain at ang Jerusalem ay itatayo sa isang tiyak na lugar kung saan hindi pa natatayuan. Kapansin-pansin, ang tiyak na lugar na ito ay naitayo sa isang bahagi ng modernong siyudad ng Jerusalem sa katuparan ng propesiyang ito.”
Isinulat ni Ezekiel:
(Ezekiel 37:11-12, 14, 21-22, 25, ADB) “Anak ng tao, ang mga butong ito ay ang buong sangbahayan ni Israel… 12at aking dadalhin kayo sa lupain ng Israel… 14At aking ilalagay ang aking Espiritu sa inyo, at kayo’y mangabubuhay, at aking ilalagay kayo sa inyong sariling lupain, at inyong mangalalaman na ako si Yahuwah ang nagsalita, at nagsagawa, sabi ni Yahuwah… 21Narito, aking kukunin ang mga anak ni Israel mula sa gitna ng mga bansa, na kanilang pinaroonan, at pipisanin ko sila sa lahat ng dako, at dadalhin ko sila sa kanilang sariling lupain: 22At gagawin ko silang isang bansa sa lupain… 25At sila’y magsisitahan sa lupain na aking ibinigay kay Jacob na aking lingkod, na tinahanan ng inyong mga magulang; at sila’y magsisitahan doon, sila at ang kanilang mga anak, at ang mga anak ng kanilang mga anak, magpakailan man: at si David na aking lingkod ay magiging kanilang prinsipe magpakailan man.”
Ang siping ito ay tinutukoy ang kawakasan ng kasaysayan ng sangkatauhan dahil nababanggit nito ang pagbabalik ng Mesias (“si David na aking lingkod ay magiging kanilang prinsipe magpakailan man…” v. 25). Ito’y hindi pa nagaganap, kaya dapat nating asahan ito na magaganap sa hinaharap. Kung binasa mo ang buong kabanata, naglalarawan si Ezekiel ng isang pangitain ng mga kalansay na muling tinipon at binuo sa nabubuhay na nilalang. Ang Pentecostes ay nagpapahiwatig na ang siping ito ay maaaring magpakahulugan ng isang proseso sa halip na kaganapan sa magdamag. Ang mga buto ay nakuha ang mga litid, pagkatapos ay laman, at binalutan ng balat. Sa huli, sila’y binigyan ng hininga (o buhay).[8] Katulad nito, ang modernong muling pagtitipon ng Israel ay naging isang mabagal na proseso, at ang bansa ay pangunahin na naging sekular-hindi espiritwal. Dahil dito, ang nalalabi ng katuparan ng hula na ito ay darating sa hinaharap.
Sa pagsisimula ng Hosea, inutos ni Yahuwah kay Hosea na mapangasawa si Gomer—isang patutot. Siya ay mayroong ilang anak sa kanya, at hinahayaan niya na matulog sa ibang lalaki (2:2-7). Sa kabanata 3, inutusan si Hosea na panumbalikin ang kanyang relasyon kay Gomer. Ito’y nagiging isang dramatikong larawan ng pakikitungo ng Diyos sa Israel. Napangasawa ni Yahuwah, at ang Israel ay iniwan siya para sa mga diyus-diyosan, ngunit Siya ay nanatiling matapat sa kanya. Sa kabanata 3, gumagawa si Hosea ng kapansin-pansin na prediksyon tungkol sa Israel:
(Hosea 3:4-5, ADB) Sapagka’t ang mga anak ni Israel ay magsisitahang maraming araw na walang hari, at walang prinsipe, at walang hain, at walang haligi, at walang efod o mga teraf.
“Walang hari, at walang prinsipe….” Ang bayan ay titigil na magkaroon ng pulitikal na lider.
“Walang hain, at walang haligi….” Ang bayan ay wala nang kasanayang pangrelihiyon.
“Walang efod o mga teraf….” Ang bayan ay wala nang tunay o huwad na kasanayang pangrelihiyon (2 Mga Hari 23; Ezra 2:63).
Nagkomento si John Bloom, “Ang Encyclopaedia Judaica, sa ibang dako, ay naniniwala ‘ang kaparian ay nakipagsanib sa nalalabi ng bansa’ at isa pa tungkol sa humigit-kumulang 20 taon matapos ang pagkawasak, ang Sanhedrin sa Jabneh [Jamnia] ay namuno sa templo ‘ng paghahain ay… mapapalitan ng karidad at pagsisisi.’ Sa anumang kaso, mga 100 AD, ang mga Hudyo ay ‘walang hain at (matalinghaga) efod.’ Ang kalagayang ito ay nagpapatuloy sa kasalukuyan.”
Isinulat ni Hosea,
(Hosea 3:5, ADB) Pagkatapos ay manunumbalik ang mga anak ni Israel, at hahanapin si Yahuwah nilang Dios [pangrelihiyong pagpapanumbalik], at si David na kanilang hari [pulitikal na pagpapanumbalik], at magsisiparitong may takot kay Yahuwah at sa kaniyang kabutihan sa mga huling araw.
Sa huli, nahulaan ni Hosea na ang Israel ay pulitikal at pangrelihiyon na babalik sa katapusan ng kasaysayan ng sangkatauhan.
Isinulat ni Zacarias,
(Zacarias 10:8-10, ADB) “Aking susutsutan sila, at sila’y pipisanin; sapagkat aking tinubos sila; at sila’y magsisidami ng gaya ng kanilang dinami. 9“At aking pangangalatin sila sa gitna ng mga bansa; at aalalahanin nila ako sa mga malayong lupain; at sila’y nagsisitahang kasama ng kanilang mga anak, at magsisipagbalik. 10“Aking dadalhin uli sila mula sa lupain ng Egipto, at pipisanin sila mula sa Asiria; at aking dadalhin sila sa lupain ng Galaad at Libano; at walang dakong masusumpungan para sa kanila.”
Ito’y hindi maaaring tumukoy sa unang pagkakatapon dahil ang aklat na ito ay itinalaga matapos ang panahon ng pagkakatapon! Binigyan ni Gleason Archer ang aklat ni Zacarias sa pagitan ng 520 at 480 BC. Ang mga liberal na iskolar ay binigyan ng petsa ang aklat na ito nang mas huli.[11] Isa pa, nabanggit ni Zacarias ang “mga malalayong lupain”—hindi lamang sa Egipto at Asirya (Zacarias 12:6).
Sinabi ni Yahushua,
(Lucas 21:24, FSV) Mamamatay ang ilan [mga Hudyo] sa pamamagitan ng patalim at ang iba’y dadalhing bihag sa lahat ng mga bansa; at yuyurakan ng mga Hentil ang Jerusalem HANGGANG matupad ang mga panahon ng mga Hentil.
Ang salitang umiiral rito ay “hanggang….” Ang mga Romano ay winasak ang Jerusalem at ang Templo noong 70 AD. Gayunman, habang ang mga Hudyo ay pansamantalang tinanggal mula sa lupain, sila’y tuluyang matatanggap ang luapin. Sa kawakasan ng kasaysayan, inilalarawan ni Zacarias ang Jerusalem bilang nasa kamay ng mga Hudyo (Zacarias 12 at 14).
Kapansin-pansin, ang muling pagtitipon ng bansang Israel ay nahulaan—hindi lamang sa isang sipi—kundi sa dose-dosenang sipi sa Bibliya. Ang maraming may-akda ng Bibliya (sa parehong Luma at Bagong Tipan) ay naniwala na muling ibabalik ang bansang Israel bilang isang malayang bansa sa kanilang orihinal na lupain. Sa nakalipas na 50 taon, ang prediksyon na ito ay dumating sa katuparan. Nagkomento si John Walvoord, “Ang panunumbalik ng Israel sa sinaunang lupain at ang pagkakatatag nito bilang isang pulitikal na pamahalaan ay halos walang kahanay sa kasaysayan ng daigdig.”
Talaan ng Panahon ng Bayan ng Hudyo sa Lupang Ipinangako |
|
|
Sipi at Panahon |
Kaganapan |
|
(Genesis 11) Halos 2,000 BC |
Tinawag ng Diyos si Abraham mula sa lupain ng Ur upang pumunta sa Lupang Ipinangako, ngunit hindi niya pag-aari ito. |
|
(Genesis 37-50) Halos 1,800 BC |
Pinangunahan ni Jose ang mga Hebreo na magtakda ng kanilang tahanan sa Egipto dahil sa taggutom. |
|
(Exodo) Halos 1,445 BC
|
Pinangunahan ni Moises ang mga Hebreong alipin palabas ng Egipto tungo sa Lupang Ipinangako. Sila’y nagkasala laban sa Diyos (Exodo 32), at sila’y isinumpa na gumala-gala sa loob ng 40 taon hanggang ang lahat ng mga nagkasalang matanda ay namatay. |
|
(Josue) Halos 1,400 BC
|
Matapos ang 40 taon, sina Josue at Caleb ay pinangunahan ang mga Hebreo tungo sa Lupang Ipinangako. |
|
(1 Samuel) Roughly 1,000 B.C.
|
Ang bansa ay walang pamunuan. Ang inulit na pagtitimpi ay nangailangan sila ng isang hari (Mga Hukom 21:25). |
|
(1 Samuel) Halos 1,000 BC |
Itinaas ng Diyos si Saul bilang unang hari ng bansang Israel. |
|
(2 Samuel) Halos 1,000 BC |
Si David ang pumalit kay Saul bilang Hari. Sinundan naman siya ni Solomon. |
|
(1 at 2 Mga Hari) Halos 900 BC |
Si Solomon—anak ni David—ay pinahintulutan ang mga lalaking Hebreo na mapangasawa ang mga babaeng sumasamba sa mga diyus-diyosan. Daglian, ang pagsamba sa mga diyus-diyosan ay lumaganap sa Israel. |
|
(Isaias; Amos; Hosea) Halos 750 BC |
Ang mga Hudyo ay hindi tinupad ang kanilang tipan sa Diyos (Deuteronomio 28; Levitico 26). Dahil dito, ang mga propetang ito ay binalaan ang mga Hudyo ng paghuhukom ng pananakop ng Asirya. |
|
(2 Mga Hari 17) 721 BC
|
Sa puntong ito sa kasaysayan ng Israel, ang bansa ay nahati sa dalawang pangkat—Israel sa Hilaga at Juda sa Timog. Ang mga Asiryan ay sinakop ang sampung tribo sa hilaga (Israel). |
|
(Jeremias 29:10) Halos 650 BC
|
Sa panahong ito, nahulaan ni Jeremias na ang nalalabi ng Israel (Juda) ay sinakop at ipinatapon. Nahulaan niya na ito’y magtatagal ng 70 taon. |
|
(Daniel) Halos 600 BC |
Ang nalalabi ng lupain (Juda) ay sinakop ng Babilonya, sapagkat nahulaan ni Jeremias. Ito ang nalalabing lupain sa timog. Lahat ng mga Hudyo ay ipinatapon. |
|
(Ezra at Nehemias) Halos 500 BC |
Matapos ang pagkakatapon, ang mga Hudyo ay ibinalik sa kanilang lupain. Ang aklat ni Ezra ay inilalarawan kung paano nila muling itinayo ang Templo, at ang aklat ni Nehemias ay inilalarawan naman kung paano nila muling itinayo ang pader. |
|
350 BC |
Si Alexander ang Dakila ay ang namuno sa mga Hudyo. Ito ay nahulaan sa aklat ni Daniel (Daniel 8), ngunit ito’y hindi makasaysayan na naitala sa Lumang Tipan. Ito’y naganap sa panahon sa pagitan ng Luma at Bagong Tipan. |
|
167 BC |
Isang bilang ng mga Hudyo ang nag-alsa sa panahong ito (na tinawag na Rebolusyong Maccabean), pinalayas nila ang mga Griyego mula sa Israel. |
|
63 BC |
Lumusob ang mga Romano at namahala naman sa mga Hudyo. Ang mga gobernador ay isinugo upang mangasiwa sa mga Hudyo at mangolekta ng mga buwis. Ang gobernador sa panahon ni Yahushua ay si Poncio Pilato. |
|
33 AD |
Ipinako sa krus si Yahushua. Ang iglesya ay nagsimula sa Pentecostes (Mga Gawa 2). |
|
70 AD |
Si Titus—ang Romanong Heneral—ay inutos na ang Jerusalem at ang Templo ay wasakin. Naitala ni Josephus na 1.1 milyon ang namatay. |
|
132-136 AD |
Si Simon bar Kokhba ay pinuri bilang isang mesianikong tao, na maaaring magdala ng kalayaan sa Jerusalem. Nagpadala ng anim na buong lehiyon upang lipulin ang kanyang kilusan. Bilang resulta ng Rebolusyon Bar Kokhba, lahat ng mga Hudyo ay pinagbawalan mula sa siyudad ng Jerusalem. |
|
700’s AD
|
Namuno ang Abbasid Arabo sa lupain sa panahong ito. Hawak nila ito hanggang ika-20 siglo. Namayani ang Anti-Semitismo. Ang mga Hudyo ay mga tao na walang isang bansa. Ang mga hinala at mga teorya ng sabwatan ang nakapaligid sa kanila, dahil sila ay isang bayan na umiral saanman sa lupa. Nagsimula ang mga tao na magalit sa mga banyagang ito, at ito ang pinagmulan ng Anti-Semitismo. |
|
1881 |
Sa panahong ito, halos 25,000 Hudyo ang namumuhay sa Israel. |
|
1914
|
Sa panahong ito (ang simula ng Unang Digmaang Pandaigdig), mayroong halos 80,000 Hudyo ang namumuhay sa Israel. |
|
1939 |
Sa pagsisimula ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig, mayroong mahigit 400,00 Hudyo na namumuhay sa Lupang Ipinangako. Habang ang mga mandato ay ginawa ng League of Nations at British Foreign Secretary upang magbatas ng teritoryo para sa kanila, walang nagrespeto o nakinig sa kanila. Ang batas ng imigrasyon sa mga Hudyo (ng mga Arabo) ay marahas at mahigpit. |
|
1945 |
Matapos ang Ikalawang Digmaang Pandaigdig, nakakuha ang mga Hudyo ng pandaigdigang simpatya dahil sa sukdulang pagpapahayag ng anti-Semitismo sa ilalim ng Ikatlong Rehime ni Hitler. |
|
1948
|
Ipinasa ng mga Briton ang lupain ng Palestino (Lupang Ipinangako) sa United Nations. Ang UN ay hinati ang lupain sa isang Arabong estado at isang Hudyong estado. 650,000 Hudyo ang namumuhay sa Israel sa panahong ito. Mayroong dakilang muling pagpaparami sa lupain. |
|
Mayo 14, 1948
|
Umalis ang mga Briton. Nagpahayag ang Israel bilang isang malayang estado. Bago matapos ang araw, ang mga bansang Egipto, Jordan, Iraq, Syria, Lebanon, at Saudi Arabia ay lumahok sa digmaan! Ang mga tigil-putukan ay ginawa sa mga sumunod na taon. |
|
Hunyo 5th, 1967
|
Sangkot ang Israel sa Digmaan ng Anim na Araw. Ito’y nagresulta sa muling pagkamit ng teritoryo ng mga Hudyo mula sa Suez Canal hanggang sa Ilog Jordan, kabilang ang mismong siyudad ng Jerusalem. |
|
Kasalukuyang Araw
|
Ngayon, mayroong halos anim na milyong Hudyo sa Israel. |
Ating isaalang-alang ang ilang pagsalungat sa mga biblikal na propesiyang ito.
Inaangkin ng mga nagdududa na walang talulikas tungkol sa prediksyon na ito. Sa halip, ang mga Hudyo ay tinupad lamang sa sarili ang propesiyang ito. Ang mga Hudyo ay binabasa ang kanilang mga Bibliya, naghihikayat na muling makuha ang kanilang lupain—kaya tumutupad sa sarili ang “mga prediksyon” na ito. Tingnan natin ang ilang tugon sa mga pagsalungat na ito:
Una, ang Romanong pamahalaan ay hindi karaniwang hinihiwalay ang mga sinakop na bansa. Sa halip, sila ang naghari sa kanila habang hinahayaan sila na manatili sa kanilang lupain (Israel sa panahon ni Kristo). Isinulat ni Samuel Kellogg, “Ganoon ang pagkakahiwa-hiwalay, pakiusap na tandaan, ay bahagyang isang nararapat na resulta ng pananakop ng banyaga. Ang mga Romano, halimbawa, ang huli at pinakalaganap na pagkakawatak-watak ng mga Hudyo ay nakatakda, sumakop ng maraming bansa; sa pangkalahatan, pinahintulutan nila ang mga bansang ito na manatili sa kanilang lupain kung sila’y magpapasakop sa Roma.”[15] Dagdag pa, ang mga Hudyo ay bahagyang hinihiling na sulsulan ang katuparan ng bahaging ito ng propesiya! Tinantya ni Josephus ang kamatayan ng 1.1 milyong Hudyo sa panahong ito.
Ikalawa, sapagkat nahulaan ng Bibliya, walang katiyakan na ang mga Hudyo ay maaaring mapanatili ang pagkakakilanlan nang walang pamahalaan at isang sentrong lugar ng pagsamba. Nahulaan ni Hosea, “Sapagkat ang mga anak ni Israel ay magsisitahang maraming araw na walang hari, at walang prinsipe, at walang hain, at walang haligi, at walang efod o mga teraf” (Hosea 3:4). Nahulaan ni Hosea na ang mga Hudyo ay maghiwa-hiwalay sa loob ng “maraming araw” nang walang “hari o prinsipe.” Bahagya nilang hinihiling na tuparin sa sarili ang prediksyon na ito! Dagdag pa, magiging mapaghamon na panatilihin ang pambansang pagkakakilanlan nang walang hari o prinsipe na mamamahala sa bansa. Gayundin, nahulaan ni Ezekiel na ang makahari na linya ay suspendido hanggang dumating ang Haring Mesias (Ezekiel 21:25-27 “Ilapag mo ang tiara, at alisin mo ang putong… hindi na mangyayari uli, hanggang sa dumating yaong may matuwid na kaniya”). Ang Israel ay walang hari buhat nang panahong ito (587 BC). Ang mga Maccabees ay hindi mula sa linya ni David o sa tribo ni Juda—hindi ang mga Herods.
Ikatlo, ang mga Hudyo ay hindi muling tinipon nang ISANG BESES—kundi DALAWANG BESES. Kung ang muling pagtitipon ng Israel ay isang maswerteng muling pagtitipon ng mga relihiyosong panatiko, pagkatapos ito’y kailangang magpaliwanag ng hindi lamang isang tsamba kundi dalawa. Dahil dito, ang kawalan ng posibilidad ng isang tumutupad sa sarili na muling pagtitipon ay pinarami ng isang ikalawa. Ang unang muling pagtitipon ay nasa ilalim nila Ezra at Nehemias.
Ikaapat, ang ibang bansa ay sinubukang muling tipunin ngunit paulit-ulit na nabigo. Isinulat ni Robert Newman:
“Ano ang mga posibilidad na ang isang pangkat ng mga tao ay kumalat sa iba’t ibang panig ng mundo, subalit napanatili ang pagkakakilanlan nito sa loob ng maraming siglo nang malaya sa isang tinubuang-bayan, nalagpasan ang halos patuloy na pag-uusig at panliligalig, at pagkatapos ay bumalik upang muling itatag ang kanilang bansa? Kakaunti sa mga tao mula sa mga panahon ng Lumang Tipan ang nakaligtas ngayon bilang natatanging pangkat-etniko: Ang mga bayan ng Moab, Edom, Nabatea, Filistia, at Asirya ay naglahong lahat, pinaghalo sa mga humaliling pandarayuhan ng mga Arabo at iba pa sa lugar na iyon. Ang Koptiko (bago ang Islamikong) Egipto at Samaritano ay nakaligtas, ngunit sila’y nanatili sa loob o malapit sa kanilang tinubuang-bayan. Ibinigay ang mga kaguluhan sa Gitnang Silangan, tanging mga nasa ikasampu ng mga pangkat na ito ang napanatili ang kanilang sinaunang etnikong pagkakakilanlan sa rehiyon sa loob ng maraming siglo. Ang mga Hudyo, na nagkawatak-watak sa iba’t ibang bahagi ng daigdig, ay hinarap ang mababang laban ng pagpapanatili ng kanilang pagkakakilanlan sa labas ng kanilang tinubuang-bayan sa loob ng mahigit dalawang libong taon. Iyong nakakalat sa daigdig na pangkat ay babalik sa kanilang katutubong lupain at muling maninirahan rito matapos ang dalawang libong taon ay natatangi sa kasaysayan. Ito’y hindi ang kalagayan gaya sa Balkans o ang dating Unyong Sobyet kung saan isang kumbinasyon ng mga kaaway na pangkat ng tao ay pinira-piraso matapos ang isang siglo ng ipinatupad na pulitikal na paghahari; ngunit ang isang pagkakahiwa-hiwalay sa daigdig ng maliit, medyo ilang na mga komunidad sa mga lupaing banyaga ay gayunman pinanatili ang kanilang pagkakakilanlan sa loob ng ilang libong taon. Marahil ang pinakamalapit na analohiya ay kung ang mga komunidad ng Amish o Menonita ay bumalik sa kanilang tinubuang-bayan at bumuo ng isang bagong bansa, bagama’t ang mga pangkat na ito ay mayroon lamang 500 taong kasaysayan.”
Gayong itinala namin sa ibabaw, ang ibang watak-watak na bayan ay sinubukang muling makuha ang kanilang lupain (halimbawa ang Katutubong Amerikano), ngunit ito’y hindi kasing-dali gaya ng inaangkin ng mga nagdududa nang matapang. Kung ito ay napakadali lamang, bakit walang ibang pangkat ang nakagawa nito?
Ikalima, ang mga Hudyo ay muling tinipon sa kabila ng kakila-kilabot na oposisyon. Nakalulungkot, marami sa mga pag-uusig na ito at anti-Semitismo ay isinagawa ng mga tinatawag na Kristyano. Isinulat ni Samuel Kellogg, “Patuloy naming natatagpuan na ang mga Hudyo ay nasa ilalim ng banyagang pamahalaan sa loob ng tatlo sa apat ng kanilang kasaysayan. Sa kalahati ng kanilang kasaysayan, mahigit 1,800 taon, sila’y watak-watak sa kanilang tinubuang-bayan sa halos lahat ng bansa sa lupa.”[17] Ito’y magiging isang insultong puno ng poot na sabihin na ang mga Hudyo ay ginawa ito nang sinasadya (upang tuparin sa sarili ang propesiyang ito), isinasaalang-alang ang pag-uusig ng Ruso at Aleman sa mga Hudyo. Isinulat ni Kellogg, “Halos lahat ng impluwensya na maaaring lumipol sa isang bayan ay dumating sa mga Hudyo sa loob ng maraming ssiglo, sapagkat walang ibang bansa sa kasaysayan, at subalit sila’y nanatili ngayon… Ngunit ang Nazi Holocaust ay binura ang humigit-kumulang anim na milyong Hudyo ayon sa mga pinakamahuhusay na tantya, mga nasa dalawa sa tatlong populasyon ng Hudyo sa Europa sa panahong iyon.”
Mayroong halos anim na milyong Hudyo sa Israel ngayon. Ito ay halos katumbas ng bilang ng mga Hudyo na pinatay sa ilalim ng Ikatlong Rehime ni Hitler. Kung ang propesiyang ito ay tumupad sa sarili, ito’y isinagawa sa ilalim ng matinding oposisyon. Tinutugis ni Hitler ang mga taong ito sa kanilang mga tahanan sa mga panig ng Europa at sistematikong ipinapadala sila sa mga kampo ng kamatayan upang sunugin nang buhay! Kaya, ito ay hindi isang magaan na muling pagtitipon ng mga watak-watak na bayan; ito ay isang mahirap at masakit na muling pagtitipon ng inusig na bayan. Nagdagdag si Charles Ryrie:
“Noong 70 AD, isang mas dakilang kalamidad ang dumating sa mga Hudyo. Dalawang taon bago ito, 20,000 Hudyo ang pinatay ng mga Hentil sa Caesarea at, sa isang araw, ang bayan ng Damascus ay hiniwa ang lalamunan ng 10,000 pa. Ngunit noong 70 AD, sinakop ang Jerusalem at ang Templo ay winasak. Mahigit 100,000 katawan ng mga Hudyo ang itinapon sa pader ng siyudad sa panahon ng pagkubkob, at matapos ang pagbagsak ng siyudad ay isang katumbas na bilang ang ibinenta sa pagkakaalipin. Ang isang tantya ay higit pa sa isang milyon ang namatay sa pananakop sa Jerusalem at sa mga kaganapan na sumunod. Ang mundo ay walang anumang kahabagan sa mga Hudyo buhat nang panahon na iyon. Sa ilalim ni Emperador Hadrian (117-138 AD), ang mga Romano ay winasak ang 985 bayan sa Palestino at pumatay ng 580,000 katao. Marami pang iba ang ibinenta sa pagkakaalipin. Ang mga Krusada (1096 AD at sumusunod), na hangad na muling kunin ang mga banal na lugar sa Palestino mula sa mga Muslim, ay naghatid rin ng pagpuksa sa mga Hudyo ng Europa bilang bahagi ng mga banal na digmaan. Maging ang Ingles at Pranses, huli ng ika-13 siglo, ay nilipol ang buong komunidad ng mga Hudyo sa kanilang mga bansa. Habang si Columbus ay nasa pagtuklas sa Amerika, ang mga Hudyo ay pinatalsik mula sa halos lahat ng kanlurang Europa.”[19]
Nahulaan ng Deuteronomio na ang bayan ay “magiging isang kamanghaan, isang kawikaan, at isang kabiruan sa lahat ng bayang pagdadalhan sa iyo ni Yahuwah” (Deuteronomio 28:37). Nakita rin natin ang hula na ito na darating sa katuparan. Ang mga anti-Semitikong biro at mga klitse ay pinaligiran ang mga Hudyo sa isang nanghihiyang paraan.
Ikaanim, noong ang mga Hudyo ay sinubukang muling magtipun-tipon, sila’y paulit-ulit na nabigo. Sinubukan ng mga Hudyo na magpahayag sa Imperyong Romano nang dalawang beses noong una ngunit bigo nang abang-aba. Tinantya ni Josephus na 1.1 milyong Hudyo ang pinatay noong 70 AD. May mga dagdag pang namatay sa Rebolusyong Bar Kokhba noong 132 AD. Ito’y hindi hanggang ang mga sekular na bansa ay ibinigay sa kanila ang awtoridad na ito na inangkin nila.
Ito ay kung bakit ang mga anti-Semitikong teorista ng sabwatan ay naniniwala na ang Holocaust ay isang panlilinlang. Sila’y naniniwala na ito ay dahil ang mga Hudyo ay nakuha ang kanilang lupain dahil sa kalupitang ito. Ang United Nations ay nagboto sa Israel tungo sa pag-iral bilang isang bansa. Maging ang Unyong Sobyet ay bumoto para rito! Hanggang naganap ito, ang Israel ay hindi maaaring bumili o mag-angkat ng mga sandata. Ang Britanya ay mayroong pandagat na harang sa Israel, kinumpiska ang mga armas na ipinuslit ng mga Hudyo na naninirahan. Ang mga ateistikong pamahalaan (gaya ng USSR) ay bahagyang hinihiling na tuparin ang propesiya ng Bibliya.
Ikapito, ang institusyon ng bansang Israel ay tunay na isang sekular na samahan—hindi isang pangrelihiyon. Ang pangrelihiyon na dogmatismo at pagkapanatiko ay maaaring ipaliwanag ang alab at walang humpay na motibasyon. Subalit hindi ito ipinapaliwanag ang muling pagtitipon ng Israel, dahil ang Israel ay laganap na isang sekular na estado—hindi isang pangrelihiyon.[20] Upang gumana ang pagpapaliwanag na ito, kailangan natin ng isang sapat na udyok sa relihiyon na adyenda. Ngunit ang muling pagtitipon ng Israel ay higit sa lahat pinatakbo ng mga motibong pulitikal at sekular (halimbawa: Zionismo, Theodor Herzl). Kahit na ang sekular na estado ng Israel ay nahulaan sa Bibliya, na nagpapahayag na ang muling pagtitipon ng pulitikal na Israel ay mauuna ang espiritwal na muling pagbangon nito (tingnan ang Ezekiel 11:17-20; 36:26-28).
Nais kong tumugon sa may pag-aalinlangang kritisismo ni Richard Carrier sa prediksyon na ito. Ang kanyang kritisismo ay maaaring makita sa kanyang artikulo “Newman on Prophecy as Miracle” (1999, 2005).
ARGUMENTO #1: Hindi nahulaan ni Hosea kung ilang araw ang Israel ay magwatak-watak
ANGKIN: Inaangkin ni Carrier na ang siping ito ay hindi mahuhulain “dahil hindi nito sinasabi kung ilang ‘araw’ ang Israel ay magdurusa sa paraang ito.”
TUGON: Ito’y hindi isang argumento; ito lamang ay isang pag-asa. Ang pahayag na ito ay hindi nakikitungo sa ebidensya; ito’y nakikitungo sa mga inaasahan ni Carrier para sa isang bagay na hindi nahulaan. Dahil dito, ang “argumento” na ito ay mapagkunwari. Kung ang bilang mga araw ay nahulaan na, maaaring magdagdag si Carrier ng iba pang inaasahan. Kaya walang prediksyon ang magbibigay ng kasiyahan sa mga pag-asa ni Carrier. Sa katunayan, sa pagwawakas ng bahaging ito, isinulat ni Carrier,
Kung sinabi sa Hosea na sa loob ng 25 siglo, ang mga Israelita ay mayroong komunidad sa isang lupain sa dakilang dagat na nananahan sa lagpas lamang sa bukana ng Mediteraneo, na sila’y magtatayo ng isang sandata na lilipad sa himpapawid at mamumuksa sa buong kaharian, at ang mga tao ng Britanya ay tutulong sa kanila upang muling makuha ang kanilang Banal na Lupain laban sa isang bayan na nananalangin lamang sa isang Diyos, iyon ay magiging milagroso. Subalit hindi natin makukuha ang mga prediksyon saanman na malapit na mabuti o tumpakan (at itong pagpapalagay na halimbawa ay hindi pa rin mabuti at tumpakan).
Hindi ba ang halimbawang ito ay sapat na, alinman? Ang panghuling komento ay nagpapakita na ang mga inaasahan ni Carrier ay ang isyu, hindi ang mismong prediksyon.
ARGUMENTO #2: Ang pagkawasak ng Israel ay hindi walang katiyakan—kundi malamang
ANGKIN: Sumusunod, nakatuon si Carrier sa kung paano marahil mawawasak ang Israel, dahil ng “munting laki, mayabong at estratehikong lokasyon sa isang pangunahing koneksyon ng dalawang pangunahing ruta ng kalakal sa dagat, sa pagitan ng ilang pinakamalalakas na bansa.” Tinatapos niya, “Ang hula na ito ay nabibigo sa pagiging mapaghimala.”
TUGON: Syempre, ang pagkawasak at pagkakawatak-watak ng Israel ay hindi ang kritikal na bahagi ng prediksyon na ito. Ang mga bansa ay nawawasak sa lahat ng panahon. Sa halip, ang kritikal na bahagi ay ang kanilang muling pagtitipon. Nakakagulat na si Carrier ay hindi tunay na kinikilala ang kritikal na puntong ito!
ARGUMENTO #3: Ang pagpapawalang-bisa ng idolatrya ay hindi walang katiyakan
ANGKIN: Naitala ni Carrier, “Ang mga banal na Hudyong tao ay nasa isang kampanya laban sa idolatrya sa loob ng maraming panahon—kaya ang angkin na ang mga diyus-diyosan ay maglalaho ay bahagya ano pa man na higit na prediksyon sa halip na isang plano.” Nagpaliwanag si Carrier na pagkapanatiko ng mga Hudyo ay pupuksain—o tutuparin sa sarili—ang prediksyon na ito dahil ang mga relihiyosong Hudyo ay napopoot sa idolatrya.
TUGON: Ang argumentong ito ay nabibigo dahil, una nang nabanggit, nahulaan rin ni Hosea ang kawalan ng tunay na pagsambang pangrelihiyon, gayundin sa pamahalaan. Bakit ang mga relihiyosong Hudyo ay gumagawa rin ng isang “plano” (inilagay ito ni Carrier) upang puksain ang tunay na pagsamba at lehitimong pamumuno? Ang mga relihiyosong Hudyo ay mayroong layunin na panatilihin ang mga bagay na ito—hindi hulaan ang mga ito.
ARGUMENTO #4: Ang mga Maccabean na hari ay dapat bilangin sa mga hari
ANGKIN: Isinulat ni Carrier, “Ang prediksyon ay sinasabi lamang na ‘walang hari,’ kaya si Newman ay kumukuha ng mga kalayaan ng pagpapaliwanag—ngunit iyon ay nagpapahintulot ng anumang palusot para sa isang nawawalang hari na maging isang tagumpay.”
TUGON: Ang mga Maccabees ay hindi mula sa tribo ni Juda kundi mula sa linya ng kaparian. Dahil dito, sa isang mambabasa na Hudyo, sila’y hindi mga tunay na hari. Habang si Carrier (isang ika-21 siglo na ateista) ay hindi nakikita ang pagkakaiba rito, ano ang maaaring isipin ng isang orihinal na Hudyong madla? Ang pagkakaiba na ito ay mahalaga sa kanila—kahit na hindi ito kay Carrier.
Bilang pagwawakas, ang mga menor na pagtatalo ni Carrier tungkol sa mga detalye ng prediksyon na ito ay inililipat ang ating atensyon mula sa pangunahing punto, na hindi tunay na ipinahayag. Nakatuon siya sa walang kabuluhang bagay sa halip na sa pangkalahatang prediksyon. Maging matapos maingat na kunin sa talaan ang pagpuna ni Carrier, ito’y nananatili na malinaw na ang Lumanag Tipan ay nahulaan ang muling pagtitipon ng Israel sa dose-dosenang sipi, na nananatiling isang kapansin-pansin na biblikal na propesiya.
Sa ngayon, sa kasaysayan ng mga Hudyo, mayroong dalawang makasaysayang muling pagtitipon (o tatlo kung isasama mo ang Exodo).
UNANG MULING PAGTITIPON: Ang mga Hudyo ay nagkawatak-watak sa ilalim ng mga anak ni Solomon dahil sa idolatrya at pinabayaan nila ang Sabbath. Sila’y muling tinipon sa ilalim nina Ezra at Nehemias.
IKALAWANG MULING PAGTITIPON: Ang pagpapakalat matapos ang pagkawasak ng Templo at ang bansa sa pagitan ng 70 at 135 AD. Sila’y muling tinipon kamakailan lamang sa ika-20 siglo.
Ang mga kritiko ay nagtatalo sa mga siping ito sa ibabaw na tinutukoy ang unang muling pagtitipon sa ilalim nina Ezra at Nehemias (ikaanim na siglo BC). Ito ba ang kaso?
Una, ang mga pangko ng muling pagtitipon na ito ay sinabi na PERMANENTE. Sa Amos 9:14-15, mababasa natin na ang Diyos ay hindi na muling paghihiwalayin ang bayan matapos ang muling pagtitipon ay nahulaan. Ito ay hindi maaaring tumukoy sa unang muling pagtitipon dahil ang Israel ay nagkawatak-watak noong 70 AD sa ilalim ng mga Romano, na sisira sa pangako. Ang mga liberal na iskolar ay inaangkin na ang mga siping ito ay tinutukoy ang unang muling pagtitipon, ngunit ang propeta ay “pinaglabis” kung ano ang mangyayari! Bilang mga mananampalataya ng Bibliya, hindi tayo maaaring pumanig sa mga anyo ng pagpapaliwanag na ito. Kung ang teksto ay sinasabi na ito’y isang permanenteng muling pagtitipon, ito ang anong ibig sabihin.
Ikalawa, nagpahiwatig si Yahushua na ang bansang Israel ay muling titipunin matapos silang magkawatak-watak. Sapagkat nabasa natin, sinabi ni Yahushua na ang mga Hudyo ay magkakahiwa-hiwalay “hanggang matupad ang mga panahon ng mga Hentil” (Lucas 21:24, FSV). Ang pahayag na ito ay naganap matapos ang unang muling pagtitipon ngunit bago ang ikalawa. […]
Ikaapat, ang mga tiyak na aklat, na nahulaan ang ikalawang muling pagtitipon, ay naisulat matapos ang unang muling pagtitipon. Halimbawa, ang aklat ni Zacarias ay panahon matapos ang pagkakatapon. Binigyan ng tala ng panahon ni Gleason Archer ang aklat ni Zacarias sa pagitan ng 520 at 480 BC. Ang mga liberal na iskolar ay binigyan ng petsa ang aklat na ito nang mas huli.[21] Dahil dito, si Zacarias ay hindi maaaring mahulaan ang unang muling pagtitipon dahil ang kanyang aklat ay isinulat matapos nito. Dagdag pa, karaniwang binigyan ng panahon si Ezekiel sa panahon ng pagkakatapon, at nahuhulaan din nito ang muling pagtitipon. Ito’y hindi lubos na isang prediksyon kung ito’y sa panahong ito. Muling dagdag pa, ang mga may-akda ng Bagong Tipan ay nagsulat matapos ang pagkakatapon!—at sila rin ay nahulaan ang isang panghinaharap na muling pagtitipon matapos ang pagkawasak ng Templo noong 70 AD.
Ikalima, ang mga propeta ay nabanggit na si David ay maghahari sa panahong ito (Ezekiel 37:25). Sa puntong ito sa kasaysayan ng Israel, namatay na si David sa loob ng ilang siglo. Ito’y pinakamarahil na isang sanggunian sa Haring Mesias, sapagkat ipinangako sa Davidikong tipan (2 Samuel 7). Ito’y hindi maaaring sumangguni sa Unang Pagdating ni Yahushua dahil hindi siya naghahari sa Daigdig. Magiging mas mabuti na sabihin na ito’y tuluyang matutupad sa kanyang Ikalawang Pagdating, kasama ang panghinaharap na muling pagtitipon ng Israel.
Ikaanim, ilan sa mga propesiya ay nabanggit ang isang pandaigdigang muling pagtitipon. Habang ang mga Hudyo ay muling tinipon mula sa Babilonya at Persya sa unang muling pagtitipon, maraming sipi ang nagsasabi na sila’y muling titipunin “mula sa pulong malayo” at sa “silanganan, kalunuran, hilagaan, at timugan” (Isaias 43:5-7; Isaias 66:19-20). Ang wikang ito ay tinutukoy ang isang pandaigdigang muling pagtitipon sa halip na isang muling pagtitipon mula sa mga bansa ng Babilonya at Persya. Ang pagbabalik mula sa Babilonya (ang unang muling pagtitipon) ay binubuo lamang ng mga 46,000 Hudyo, na mula lamang sa silangan ng Israel. Ang siping ito ay nagtuturo na sila’y muling titipunin mula sa lahat ng panig at “mula sa wakas ng lupa” (Isaias 43:6, ADB)
Ikapito, nahulaan ni Yahuwah ang muling pagtitipon ng Israel nang dalawang beses noong una, at ito’y nagkatotoo. Ang mga Hudyo ay nakakalat sa Egipto sa panahon ni Jose. Nahulaan ni Yahuwah na sila’y muling titipunin tungo sa Lupang Ipinangako, at ito’y nagkatotoo. Sa huli, ang mga Hudyo ay nagkawatak-watak at sinakop ng mga Asiryan at Babilonyan. Nangako si Yahuwah na muli Niyang titipunin ang bayan, at tinupad Niya sa panahon nina Ezra at Nehemias. Ang mga siping ito sa ibabaw ay mga hula ng panghinaharap, at ito’y ginagawang may saysay na ang mga ito’y matutupad. Bakit dapat ang panghuling muling pagtitipon ay magiging matalinghaga kung ang unang muling pagtitipon ay literal?
Ikawalo, at pinakamalinaw, ang mga Hudyo ay muling tinipon sa kasaysayan. Kung ikaw ay nagtanong sa isang tagapaliwanag mula sa paaralang ito (Amillenniarian), “Ano sa tingin mo ang tungkol sa muling pagtitipon ng mga Hudyo noong 1948 at ang pagbawi sa Jerusalem noong 1967?” Nalalaman mo ba kung ano ang kanilang sinasabi?
“Ito’y isang pagkakataon….”
Iyon ay isang paraan ng pagtanaw rito, ngunit hindi natin nakikita sa paraang ito! Ang “pagkakataon” na ito ay tila kinumpirma kung ano ang itinuturo ng Bibliya.
[i]
Mga Karagdagang Prediksyon Ng Panghinaharap Na Muling Pagtitipon Ng Israel
(Isaias 14:1, ADB) Sapagkat si Yahuwah ay maaawa sa Jacob, at kaniyang pipiliin pa ang Israel, at ilalagay sila sa kanilang sariling lupain: at ang taga ibang lupa ay lalakip sa kanila, at sila’y masasanib sa sangbahayan ni Jacob.
Ang bersong ito ay dumating sa mga takong ng kabanata 13, na malinaw na apokalipto. Dagdag pa, ang susunod na berso ay ipinapaliwanag na ang Israel ay “kanilang bibihagin sila, na nagsibihag sa kanila; at mangagpupuno sila sa mga mamimighati sa kanila” (berso 2). Hindi ito nagawa ng Israel sa panahong iyon.
(Isaias 43:5-7, ADB) Huwag kang matakot, sapagkat ako’y sumasaiyo: Aking dadalhin ang iyong lahi mula sa silanganan, at pipisanin kita mula sa kalunuran; 6“Aking sasabihin sa hilagaan, Bayaan mo, at sa timugan, Huwag mong pigilin; dalhin mo rito ang Aking mga anak na lalake na mula sa malayo, at ang Aking mga anak na babae na mula sa wakas ng lupa; 7Bawat tinatawag sa Aking pangalan, at yaong Aking nilikha ay sa Aking kaluwalhatian, yaong Aking inanyuan oo, yaong Aking ginawa.”
Binibigyang-diin ni Isaias na ang muling pagtitipon na ito ay hindi lamang lokal kundi pangdaigdigan “mula sa wakas ng lupa” (silanganan, kalunuran, hilagaan, at timugan).
(Isaias 66:8, ADB) Sinong nakarinig ng ganyang bagay? sinong nakakita ng ganyang mga bagay? ipanganganak baga ang lupain sa isang araw? Ilalabas bagang paminsan ang isang bansa? sapagkat pagdaramdam ng Sion, ay nanganak ng kaniyang mga anak.
(Isaias 66:19-20, ADB) “At ako’y maglalagay ng tanda sa gitna nila, at aking susuguin ang mga nakatanan sa kanila sa mga bansa, sa Tarsia, Pul, at Lud, na nagsisihawak ng busog, sa Tubal at Javan, sa mga pulong malayo na hindi nangakarinig ng aking kabantugan, o nakakita man ng aking kaluwalhatian; at sila’y mangagpapahayag ng aking kaluwalhatian sa gitna ng mga bansa. 20“At kanilang dadalhin ang lahat ninyong mga kapatid mula sa lahat na bansa na pinakahandog kay Yahuwah, na nasasakay sa mga kabayo, at sa mga karo, at sa mga duyan, at sa mga mula, at sa mga maliksing hayop, sa aking banal na bundok na Jerusalem, sabi ni Yahuwah, gaya ng pagdadala ng mga anak ni Israel ng kanilang handog sa malinis na sisidlan sa bahay ni Yahuwah.”
Ang konteksto para sa siping ito ay ang kawakasan ng sanlibutan. Ang mga bansang Hentil ay kabilang rin dito.
(Jeremias 16:14-15, ADB) “Kaya’t, narito, ang mga araw ay dumarating,” sabi ni Yahuwah, na hindi na sasabihin pa, ‘Buhay si Yahuwah, na nagahon ng angkan ni Israel mula sa lupain ng Egipto;’ 15Kundi, ‘Buhay si Yahuwah, na nagahon ng mga anak ni Israel mula sa lupain ng hilagaan, at mula sa lahat ng lupain na kinatabuyan sa kanila.’ At akin silang ipapasok uli sa kanilang lupain na aking ibinigay sa kanilang mga magulang.
Ipinapaliwanag ni Jeremias na ito’y magiging isang muling pagtitipon mula sa maraming lupain o bansa—hindi lamang ang deportasyon mula sa Babilonya.
(Jeremias 23:3-8, ADB) “At Aking pipisanin ang nalabi sa Aking kawan mula sa lahat na lupain na aking pinagtabuyan sa kanila, at aking dadalhin sila uli sa kanilang mga kulungan; at sila’y magiging palaanak at magsisidami. 4“At ako’y maglalagay ng mga pastor sa kanila na kakandili sa kanila; at hindi na sila matatakot, o manglulupaypay pa, o kukulangin ang sinoman sa kanila,” sabi ni Yahuwah. 5“Narito, ang mga araw ay dumarating,” sabi ni Yahuwah, na ako’y magbabangon kay David ng matuwid na Sanga, at Siya’y maghahari na gaya ng hari, at gagawang may kapantasan, at magsasagawa ng kahatulan at kaganapan sa lupain. 6“Sa Kaniyang mga kaarawan ay maliligtas ang Juda, at ang Israel ay tatahang tiwasay; at ito ang Kaniyang pangalan na itatawag sa kaniya, ‘si Yahuwah ay ating katuwiran.’ 7“Kaya’t narito, ang mga araw ay dumarating,” sabi ni Yahuwah, “na hindi na nila sasabihin, ‘Buhay si Yahuwah, na nagahon ng mga anak ni Israel mula sa lupain ng Egipto; 8Kundi, Buhay si Yahuwah, na nagahon at pumatnubay sa angkan ng binhi ng Israel mula sa hilagaang lupain, at mula sa lahat ng lupain na aking pinagtabuyan sa kanila.’ At sila’y magsisitahan sa kanilang sariling lupain.”
Muli, nangangako si Jeremias na ang kanyang bayan ay babalik sa kanilang tunay na pag-aari. Sa panahong ito, ang Mesianikong lider ay mamumuno bilang hari, na isang panghinaharap na kaganapan.
(Jeremias 30:3, ADB) ‘Sapagkat, narito, ang mga araw ay dumarating,’ sabi ni Yahuwah ‘na aking ibabalik na mula sa pagkabihag ang aking bayang Israel at Juda,’ sabi ni Yahuwah, ‘at aking pababalikin sila sa lupain na aking ibinigay sa kanilang mga magulang, at kanilang aariin.’
(Jeremias 30:10-11, ADB) ‘Kaya’t huwag kang masindak, Oh Jacob na aking lingkod,’ sabi ni Yahuwah; ‘huwag ka mang manglupaypay, Oh Israel: sapagkat narito, ililigtas kita mula sa malayo, at ang iyong binhi mula sa lupain ng kanilang pagkabihag; at ang Jacob ay babalik, at magiging tahimik at tiwasay, at walang tatakot sa kaniya. 11‘Sapagkat ako’y sumasaiyo,’ sabi ni Yahuwah, ‘upang iligtas kita: sapagkat gagawa ako ng lubos na kawakasan sa lahat na bansa na aking pinapangalatan sa iyo, ngunit hindi ako gagawa ng lubos na kawakasan sa iyo; kundi sasawayin kita ng kahatulan, at walang pagsalang hindi kita iiwan na walang parusa.’
Ang konteksto ay ang kawakasan ng kasaysayan. Ito ay ang “panahon ng kabagabagan ni Jacob” (Jeremias 30:7). Dagdag pa, ang Mesias ay nabanggit sa berso 9, gayundin si (“David na kanilang hari…”).
(Jeremias 32:37-44) “Narito, Aking pipisanin sila mula sa lahat ng lupain, na Aking pinagtabuyan sa kanila sa Aking galit, at sa Aking kapusukan at sa malaking poot, at dadalhin ko sila uli sa dakong ito, at Akin silang patatahaning tiwasay. 38“At sila’y magiging Aking bayan, at ako’y magiging kanilang Diyos: 39At bibigyan ko sila ng isang puso at ng isang daan, upang sila’y matakot sa Akin magpakailan man; sa ikabubuti nila, at ng kanilang mga anak pagkamatay nila: 40“At ako’y makikipagtipan ng walang hanggan sa kanila, na hindi ako hihiwalay sa kanila, upang gawan ko sila ng mabuti: at sisidlan ko sa puso ng takot sa akin, upang huwag silang magsihiwalay sa akin. 41“Oo, ako’y magagalak sa kanila upang gawan ko sila ng mabuti, at Aking tunay na itatatag sila sa lupaing ito ng Aking buong puso at ng Aking buong kaluluwa. 42“Sapagkat ganito ang sabi ni Yahuwah, ‘Kung paanong Aking dinala ang lahat na malaking kasamaang ito sa bayang ito, gayon dadalhin ko sa kanila ang lahat na mabuti na Aking ipinangako sa kanila. 43‘At mga parang ay mabibili sa lupaing ito, na iyong sinasabi, “Sira, na walang tao o hayop man; nabigay sa kamay ng mga Caldeo.” 44‘Bibilhin nga ng mga tao ng salapi ang mga parang at mangaglalagda ng pangalan sa mga katibayan, at mga tatatakan, at magsisitawag ng mga saksi, sa lupain ng Benjamin, at sa mga dako na palibot ng Jerusalem, at sa mga bayan ng Juda, at sa mga bayan ng lupaing maburol, at sa mga bayan ng mababang lupain, at sa mga bayan ng Timugan: sapagkat Aking ibabalik sila mula sa kanilang pagkabihag,’ sabi ni Yahuwah.”
Ito rin ay tumutukoy sa isang “walang hanggang tipan” sa panahong ito. Sa ibang salita, hindi paghihiwalayin ni Yahuwah silang muli. Ito’y hindi maaaring tumukoy sa unang muling pagtitipon.
(Ezekiel 11:16-20, ADB) “Kaya’t iyong sabihin, ‘Ganito ang sabi ni Yahuwah, “Bagaman sila’y aking inilayo sa gitna ng mga bansa, at bagaman aking pinangalat sila sa gitna ng mga lupain, gayon ma’y ako’y magiging pinaka santuario sa kanila sa sandaling panahon sa mga lupain na kanilang kapaparunan.”’ 17“Kaya’t iyong sabihin, ‘Ganito ang sabi ni Yahuwah: “Aking pipisanin kayo mula sa mga bayan, at titipunin ko kayo sa mga lupain na inyong pinangalatan, at aking ibibigay sa inyo ang lupain ng Israel.”’ 18“At sila’y magsisiparoon, at kanilang aalisin ang lahat na karumaldumal na bagay niyaon, at ang lahat ng kasuklamsuklam niyaon, mula roon. 19“At aking bibigyan sila ng isang puso, at aking lalagyan ng bagong diwa ang loob ninyo; at aking aalisin ang batong puso sa kanilang laman, at aking bibigyan sila ng pusong laman; 20Upang sila’y magsilakad sa aking mga palatuntunan, at ganapin ang aking mga kahatulan at isagawa: at sila’y magiging aking bayan, at ako’y magiging kanilang Diyos.
Ang bansang Israel ay hindi kailanman nakita ang kaayusan na ito ng espiritwal na pagpapanibago. Ito’y dapat na nasa hinaharap pa. Pansinin na ang tipan na ito ay hindi ibinigay sa iglesya kundi sa mga Hudyo. Dapat nating asahan ito na matutupad.
(Ezekiel 38:8, ADB) Pagkatapos ng maraming araw ay dadalawin ka: sa mga huling taon ay papasok ka sa lupain na ibinalik na mula sa paghabol ng tabak na napisan mula sa maraming bayan, sa mga bundok ng Israel, na naging laging giba; ngunit nalabas sa mga bayan, at sila’y magsisitahang tiwasay, silang lahat.
Tinitiyak ni Ezekiel na ito’y magaganap sa kawakasan ng kasaysayan. Ang Ezekiel 38-39 ay tungkol lahat sa panghuling pagsubok, o “panahon ng kabagabagan ni Jacob” (Jeremias 30:7).
(Ezekiel 39:25-29, ADB) Kaya’t ganito ang sabi ni Yahuwah: “Ngayo’y aking ibabalik ang Jacob na mula sa pagkabihag, at maaawa ako sa buong sangbahayan ni Israel; at ako'y magiging mapanibughuin dahil sa aking banal na pangalan. 26“At sila’y mangagtataglay ng kanilang kahihiyan, at ng kanilang lahat na pagsalangsang na kanilang isinalangsang laban sa akin, pagka sila’y magsisitahang tiwasay sa kanilang lupain, at walang tatakot sa kanila; 27“Pagka sila’y aking nadala uli na mula sa mga bayan, at nangapisan na mula sa mga lupain ng kanilang mga kaaway, at ako'y inaaring banal sa kanila sa paningin ng maraming bansa. 28“At kanilang malalaman na ako si Yahuwah nilang Diyos, sa pagpapapasok ko sa kanila sa pagkabihag sa gitna ng mga bansa, at sa pagpipisan ko sa kanila sa kanilang sariling lupain; at hindi ako magiiwan sa kanila ng sino pa man doon; 29“Ni hindi ko na naman ikukubli pa ang aking mukha sa kanila; sapagka't binuhusan ko ng aking Espiritu ang sangbahayan ni Israel,” sabi ni Yahuwah.
John Walvoord: “Ang kahulugan ng siping ito ay sila’y muling titipunin sa kanilang lupain at si Yahuwah hindi pahihintulutan ang iisang Israelita na manatili sa pagkakahiwalay. Ito’y hindi natupad sa anumang naunang muling pagtitipon.” (Walvoord, Israel in Prophecy, p.70).
(Amos 9:11-15, ADB) “Sa araw na yaon ay ibabangon ko ang tabernakulo ni David na buwal, at tatakpan ko ang mga sira niyaon; at ibabangon ko ang mga guho niyaon, at aking itatayo na gaya ng mga araw ng una; 12Upang kanilang ariin ang nalabi sa Edom, at ang lahat na bansa na mga tinatawag sa aking pangalan,” sabi ni Yahuwah na gumagawa nito, 13“Narito, ang mga kaarawan ay dumarating,” sabi ni Yahuwah, “na aabutan ng mangaararo ang mangaani, at ng mamimisa ng ubas ang magtatanim ng binhi; at ang mga bundok ay papatak ng matamis na alak, at lahat na burol ay mangatutunaw. 14“At akin uling ibabalik ang nangabihag sa aking bayang Israel, at kanilang itatayo ang mga wasak na bayan, at tatahanan nila; at sila’y mangaguubasan, at magsisiinom ng alak niyaon; magsisigawa rin sila ng mga halamanan, at magsisikain ng bunga ng mga yaon. 15“At aking itatatag sila sa kanilang lupain; at hindi na sila mabubunot pa sa kanilang lupain, na aking ibinigay sa kanila,” sabi ni Yahuwah mong Diyos.
Ang siping ito ay lantarang ipinahayag na sila’y hindi na muling mapapasakamay mula sa kanilang lupain. Ito’y hindi maaaring maganap sa unang muling pagtitipon.
Ito ay isang hindi-WLC na artikulo ni James Rochford.
Tinanggal namin mula sa orihinal na artikulo ang lahat ng mga paganong pangalan at titulo ng Ama at Anak, at pinalitan ang mga ito ng mga orihinal na pangalan. Dagdag pa, ibinalik namin sa mga siniping Kasulatan ang pangalan ng Ama at Anak, sapagkat ang mga ito ay orihinal na isinulat ng mga napukaw na may-akda ng Bibliya. -Pangkat ng WLC