Print

Caando ca Munyama Cayubununwa

Eeci cibalo tacili ca WLC. Eelyo notubelesya zilembedwe aabalembi balaanze lya nkamu, tusimba buyo zyeezyo zyeendelana 100% a Bbaibbele a lusyomo lwesu cino ciindi munkamu ya WLC. Aboobo eezyo zibalo inga zyalanganyigwa kuti nzya nkamu ya WLC. Twakalelekwa kapati amulimo wabalanda ba Yahuwah banjaanji. Pele tatukulwaizyi ndinywe nobeenzuma kutalika kubala zyaalembwa abantu aabo. Eezyo nzibaalemba, twakazigwisya mumalembe eesu nkaambo kanjaanji zililubide akubaa tumpenda. Cintu cuusisya ncakuti tucilangaula mbungano yamilimo iitakwe kampenda. Ikuti konyandidwe nkaambo ka [zibalo/milumbe] iitali ya WLC, kobikkila maanu ku Tusimpi 4:18. Kuteelela kwesu nkwakuti kasimpe Kakwe kalazyokoloka, eelyo mumuni nuuyaa kumwesya munzila yesu. Tulakayandisya kasimpe kwiinda buumi, nkanko tulavwuntauzya kufumbwa nkokakonzya kujanwa.

Eelyo casika ku Bbuku lya Ciyubunuzyo, kuli nkamu zya basyomi zyobile: aabo basyoma (kuti eeli bbuku litwaambila cimwi cintu cicili kumbelaa mazuba azintu zitaninga citika) abaabo (basyoma kuti eeli bbuku lyakali kwaamba Musela mutaanzi wa Bunakristu kujatikizya “zintu zyakalaafwi kucitika” mu buumi bwabo).

Mebo nsyeli muntu wabaabo basyoma zintu ziyoocitika kumbelaa mazuba. Aboobo, Ime ndibala Bbuku lya Ciyubunuzyo kubee lijatikizya zintu zyakacitika kale (kulangila mpotuteene) alimwi zyakazuzikwa muciindi cisyoonto kuzwa Johane naakazilemba muciindi ca kudilimunwa kwa Jelusalema mu AD 70.

Nkaambo kamizeezo yangu, Ime nsyesyomi kuti “Caando ca Munyama” kuli ncocijatikizya mizuntu zicitika cino ciindi nokuba kumbelaa mazuba. Aboobo, eelyo balongwema nobatumizya nzyelemba mu luwo lwa sikapepele ku Facebook kujatikizya cidinto ca kkompyuta eeco cizumizya bantu kuyobozya makani aabuumi bwabo nokuba kuula zintu kwiinda mukubikka myeengwe ya cidinto eeco mpocilangilwa aa muncini, ime nsyeelanyi cintu eeci ku mamanino aanyika, nokuba ku Caando ca Munyama pe.

Mbwaanga bantu balangikaanga baluuyandisya mutwe wa ciiyo ooyu, Ime ndiyanda kupa muzeezo wiimpene kutegwa ugwasyilile kweelanya zintu.

Icaando ca Munyama

Eelyo Johane naakalemba lugwalo lwa Ciyubunuzyo ku zikombelo zili ciloba, walo wakainduluka ziindi zinjaanji kusalazya kuti eezyo zishinshimi mu lugwalo oolo zyakalaafwi kucitika “linolino.”

Ngooyu mukonzyanyo, mucisyoonto 1, Johane waamba kuti: “Ciyubunuzyo ca Yahushua Messiah, eeco Yahuwah ncaakapa Nguwe kuti atondezye batumwa bakwe izintu eezyo zyeelede kutola busena muciindi cisyoonto....”

Mucisyoonto 3, walo ulati: “.... alimwi komvwisyisya zintu zilembedwe muli ncico, nkaambo ciindi cilaafwi.”

Johane ubelesya mabala aa ciGiliki aagaminide mu lugwalo loonse oolu aayo aamba kuti ”Kufwambaana,” kakwiina kulelema,” “Linolino,” mukaindi kasyoonto,” “Munsimunsi,” cilaafwi,” mbweenya oobo.

Aboobo, inga kwaba kudonaika biyo aasyoonto kuti Banakristu ba Musela Mutaanzi aabo bakatambula akubala lugwalo lwa Jonane bakalimvwisyide nociba cintu comwe, bakali kubala makanaa zintu zyakalaafwi kapati kucitika.

Amwiibaluke, atubone naa tulakonzya kuganta “Munyama” uuzwa mu Ciyubunuzyo. Kutaanguna, mbwaanga Johane ulembela Banakristu ba Musela Mutaanzi kujatikizya zintu zyakalaafwi kucitika cakufwambaana, tulakonzya kuba masimpe kuti “Munyama” wakali kupona aciindi comwe a Johane.

Cabili, Johane upandulula munyama ooyu kuti muntu (Ciyubunuzyo. 13:18), kuti mbantu bongaye (Ciyubunuzyo. 17:10), nokuba mbuli mfulumende naa bulelo (Ciyubunuzyo. 17:9).

Banakristu ba Musela Mutaanzi nibakalizyibide Cizuminano Cakale mociinduluka kwaamba banyama bone ba Daniele (Daniele. 7:17), eeco cakali kweendelana a Malelo One na Mfulumende. Mbube, aabo babali nibakazyiba kuti Johane naambilizya makani aajatikizya “Munyama” mumagwalo aakwe waambilizya Bulelo bwa mazubaayo – Bulelo bwa Loma.

Pele ino nguni muntu waambwa kuba “Munyama”?

Mbwaanga Mwaapositolo Johane wakali kulemba lugwalo oolo naakali mubuzike ku nsumbu ya Patimosi, walo wakacaazya biyo kubelesya maambila mbali ku babali bakwe (Banakristu baJuuda) aabo bakali kukonzya kumvwisyisya ncaakali kwaamba kakwiina cikatazya, pele aabo bakamwaangide (BaLoma) tiibakali kukonzya kumvwa. Bikkila maanu akuti, mbuli mbwaakali muzike wa Loma, walo taakali kuyanda kuti awuntumuke kulemba kufumbwa citakondelezyi cijatikizya Muleli wa Mfulumende eeyo yakamujisi buzike – nkaambo ka cintu cakali kunoonga camucitikila. Nceciceeci, eelyo nayanda kuzyibya Banakristu kuti “Munyama” Muleli Nero, walo wakali kunoonga waamba kuti:

“Eeci ciyandika busongo, kufumbwa musongo ulakonzya kumvwisyisya kubala mweelwe wa munyama, nkaambo cisimbo ciimiina zina lya muntu; alimwi mweelwe wakwe myaanda iili cisambomwe amakumi aali cisambomwe acisambomwe.” (Ciyubunuzyo. 13:18)

Ibbala lya ciHebulayo lyaamba “Nero Caesar” lyakali NRWN QSR. Mbwaanga mabala aaci Hebulayo akali kuyungizya ziindi zyobile kwaabala mumyeelwe, eeci cakali cuubauba kusanganya nsaamuzi antoomwe, akujana cigaminina mweelwe 666. [Ngooyu mukonzyanyo: N = 50 R = 200 W = 6 N =50 Q = 100 S = 60 R = 200]

Cimwi cikondelezya mucibalo nceenya eeci ncakuti “Malembe amwi alembedwe kuti: 616” kutali 666. Nkaambo nzi? Eelyo Ciyubunuzyo nicaasandululwa kuya muci Latini, izina lya Nero Caesar tiilyakali kusikila amweelwe 666; lyakali kusikila buyo a mweelwe 616. Aboobo, kuubyaubya kuli baabo bakali kukanana ci Latini (batali- baHebulayo) banakristu kuti basikile amweelwe omwe, ooyo mweelwe wakacincilwa ku 616 mu busanduluzi bumwi.

Uciyanda bumboni bumbi na? Mbubo. Mu Ciyubunuzyo 17:9-10 Johane utwaambila kuti:

“Ngooyu muzeezo uulaa busongo. Mitwe iili ciloba malundu aali ciloba aawo mpakkede mukaintu, alimwi mbami bali ciloba; bosanwe bakawa kale, omwe nkwali, umwi uciboola; alimwi eelyo aakusika, walo uyoozumanana kwakaindi kasyoonto.”

Yebo kunooli wakamvwa kuti “malundu aali ciloba” aleendelana a malundu aamunzi wa Loma. Nokuba boobo, hena yebo ulizyi kuti bami bali ciloba abalo bajatikizya Nero kuti ngo “Munyama”? Mbombubo. Nkaambo Johane utwaambila kuti: “Bosanwe bakawa, umwi nkwali, umbi taninga sika, pele aakusika, uyookkala kwakaindi kasyoonto biyo.”

Kweendelanya bwaamba Josephus, mulembi wa misela muna Loma, Julius Caesar wakali mwami mutaanzi, wakatobelwa aaba August, Tiberius, Caligula, a Claudius. Ino nguni mwami wacisambomwe? Wakali Nero. Aboobo, walo ngo “nguwe (waambwa kuti) nkwali.”

Galba wakali mwami wa ciloba wakatobela Nero, alimwi mbuli mbwaakashinshima Johane, wakalela buyo kaindi kasyoonto (munsaa myezi iili ciloba).

Nero, mwami wacisambomwe wa Loma, wakali mutaanzi kupenzya Bakakristu mu Musela Mutaanzi. Walo wakatalika kubatundulula mumwezi wa Vwumbi Pati 64 AD akulekela mu Ganda Pati 8, 68 AD, eelyo naakalijaya. Yakali myezi 42 yakupenzyegwa. Langa caamba Johane kujatikizya “Munyama”:

“Nkabela kwakapegwa kuli nguwe mulomo wakuti akanane majwi aakulisumpula akusampaula; wakapegwa anguzu zyakucita milimo kwa myezi iili makumi one ayibili." (Ciyubunuzyo. 13:5)

Zyaalicitikila biyo na? Ime nsyeyeeyeli boobo pe. Cilisalazyidwe kuti, Johane waakakatila kuzyibya babali bakwe kuti “Munyama” wakaalaa zina, muci hebulayo, eelyo lyakalaa mweelwe (666), akuti ooyo wakali wa cisambomwe mwami wa Loma wakali aciindi eeco, akuti kupenzya kwakwe kwakali kuyootola myezi 42. Ncinzi acimbi cinga casalazyigwa kwiinda ceeci?

Bumboni Anze lya Bbaibbele

Nero wakali kwiitwa kuti “Munyama” amulembi uukomba mituni waciindi eeco. Ngooyu Apollonius waku Tyana, wakati kumakani aa Nero:

“Mumisinzo yangu ya kweendeenda…Ime ndakabona banyama bamusokwe banjaanji baku Arabia aku India, pele ooyu munyama, uuzyibide kwiitwa kuti Silunya, Ime nsyezyi naa ulaa mitwe yongaye, naa ulaa mala aagogomene kajisi amenyo aayoosya... Alimwi mu banyama bamusokwe aaba, yebo tokonzyi kwaamba kuti kuli banyama baazyibidwe kulya bamanyina babo, pele Nero wakalya banyina."

Bikkila maanu kuti Nero wakajaya bazyali bakwe, munyina, amukaintu wakwe wakamitide, kusanganya abamukwasyi bamwi.

“Caando ca Munyama” – naa lugwalo lutondezya kuti yebo ulemekezya Nero mbuli Mwami – cakali kuyandika kutegwa wuule akuuzya ikuti nookali kupona mazubaayo Johane naakalemba lugwalo lwakwe ku zikombelo zili ciloba.

Tulijisi abumboni kuzwa ku BaLoma kuti Nero wakali kuyandisya kusama aanga munyama wamusokwe akunjilila basintolongo banalumi abamakaintu.

Toninga syoma na? Bikkila maanu kuti Cikombelo ca Bamatata citaanzi, kuzwa kuli Irenaeus mu Musela Mutaanzi kusikila ku Musaante Beatus mumusela wa Lusele, wakazumina kuti “Munyama” wakali Nero.

Kuula a Kuuzya?

Bantu banyenzi ba mumunzi wa Loma bakeelede kulitondezya kutobela Caesar kwiinda mukuumpa tununkilizyo twa kulemekezya nguwe akwaambilizya kuti “Caesar ngo Mwami.” Aabo bakacita boobo bakali kutambula magwalo aabazumizya kuula akuuzya mumakwebo aa kumusyika. Kakwiina magwalo aayo, kunyina wakazumizyidwe makwebo mucintu cili coonse. Aboobo, “Munyama” – naa cipepa cilembedwe eeco cakali kutondezya kulemekezya Nero kuti Mwami – cakali kuyandika kufumbwa muntu uuyanda kuula akuuzya ikuti koli wakali kupona mumazuba aayo Johane naakalemba lugwalo lwakwe kuzikombelo zili ciloba.

Boonse Banakristu aabo bakabala Ciyubunuzyo bakali salalidwe Johane ncaakali kubaambila mumajwi aaya. Cakali kubacitikila kale.

Mukukosozya Makani: Icaando ca Munyama takali kasimbo kakudyungwa kunsaa cikanda a nyeleti, tweengwe tusimbidwe acintu cakuuzya, ka kkaadi nkobelesya kukweleta mali (nokuba kuti inga tiitwakulwaizya muntu naba ni kuti atambule zintu eezyo kuti zibikkwe mumubili wakwe). Munyama wakali Muleli Nero. Icaando ca Munyama cakali, mweelwe ooyo wakali kusika a 666. Twaambilwa kuti Munyama wakali kuyoolela calunya kwa myezi iili 42, alimwi kupenzya Cikombelo kwa Nero, kwakatola ncobeni myezi iili 42.


Eeci ncibalo citali ca-WLC cakalembwa aaba Keith Giles.

Twakagwisya mucibalo citaanzi mazina aabakomba mituni ngobayita Taata a Mwana, akubikka mucibaka cangawo mazina mataanzi ngubaapedwe. Kuyungizya waawo twakajokolosya mutumpango ntotulembulude akubikka mazina aa Taata a Mwana, mbuli mbwaakalembedwe kutaanguna abalembi bamu Bbaibbele bakayoyelwa moza. Nkamu ya-WLC