Print

Bantu a Mulandu wa BaHebulayo 6:4-6

Eeci cibalo tacili ca WLC. Eelyo notubelesya zilembedwe aabalembi balaanze lya nkamu, tusimba buyo zyeezyo zyeendelana 100% a Bbaibbele a lusyomo lwesu cino ciindi munkamu ya WLC. Aboobo eezyo zibalo inga zyalanganyigwa kuti nzya nkamu ya WLC. Twakalelekwa kapati amulimo wabalanda ba Yahuwah banjaanji. Pele tatukulwaizyi ndinywe nobeenzuma kutalika kubala zyaalembwa abantu aabo. Eezyo nzibaalemba, twakazigwisya mumalembe eesu nkaambo kanjaanji zililubide akubaa tumpenda. Cintu cuusisya ncakuti tucilangaula mbungano yamilimo iitakwe kampenda. Ikuti konyandidwe nkaambo ka [zibalo/milumbe] iitali ya WLC, kobikkila maanu ku Tusimpi 4:18. Kuteelela kwesu nkwakuti kasimpe Kakwe kalazyokoloka, eelyo mumuni nuuyaa kumwesya munzila yesu. Tulakayandisya kasimpe kwiinda buumi, nkanko tulavwuntauzya kufumbwa nkokakonzya kujanwa.

Bantu a Mulandu wa BaHebulayo 6:4-6

Bbuku lya BaHebulayo lyakalembelwa kukulwaizya bantu basyoma kuti bakomene (BaHebulayo 5:12-14; 10:24) akucenjezya baabo babala intenda zili mukusulaika Yahushua amukudilika muziyanza zyabo zyakaindi (BaHebulayo 3:12-14; 6:8-9; 13:13). Zibeela zilembedwe kucenjezya zilangika kuti zitondezya kuti bbuku lya BaHebulayo lyakalembelwa baabo balyaamba kuba Banakristu, pele tabali boonse batonkomene, kunooli bamwi bakaalilwa kukula (BaHebulayo 5:11-12). Aabo babala bakali muntenda ya kukaka lusyomo lwabo akucengulukila ku BuJuuda. Kulangikaanga BaHebulayo ndibbuku lizwide mibuzyo atwaambo, alimwi kunooli kampango ka BaHebulayo 6:4-6 ncibalo cimwi cikatazya kusandulula mubbuku lya BaHebulayo lyoonse amu Bbaibbele. Kuli mibuzyo yobile iizinguluka acibalo eeci: mbaani aabo baambwa kuti mbantu, alimwi ciiminina nzi “kuwida kulaale”? Eeyi mibuzyo yobile ilazubululwa, antoomwe abusanduluzi bwiindene-yindene, kutegwa kujanwe kuteelela ooko kweelela cibalo eeci muli ncocaamba. Inga catondezyegwa kuti BaHebulayo 6:4-6 nkucenjezya Banakristu batonkomene aabo bakali muntenda ya kudilika musyule kubweeda ku BuJuuda, kuusya nsoni akukankamina Yahushua lwabili, aboobo munzila eeyo kucita mulandu uutalekelelwi wa kusulaika mulumbe mubotu.

Mbaani Bantu baambwa aawa?

Cilatondezyegwa kuti BaHebulayo 6:4-6 nkucenjezya Banakristu batonkomene aabo bakali muntenda ya kudilika musyule kubweeda ku BuJuuda kuusya nsoni akukankamina Yahushua lwabili aboobo munzila eeyo kucita mulandu uutalekelelwi wa kusulaika mulumbe mubotu.

Mubuzyo mupati mutaanzi mu kusanyangula mucibalo eeci ngwakuti mbaani aabo mulembi wa BaHebulayo mbakananina? Mutwe wamakani mucibeela ca BaHebulayo eeci ooyo uutalikila mu kampango 5:11 ngwa cintu cipati ncokuyandika kuti basyomi bazumanane kukula mumoza. Aabo babala bakali kuzyibwa nkaambo ka bukoko, kantya, kuziluka muciimo cabo mumoza cakuti limwi mulembi wa BaHebulayo wakasyoma kuti eeci cakali cintu cibasolweda ku kugauka nanka ku kuzangila moza. Ikuti aabo babala nibatakazumanana kukula mu muuya, nibakawida musyule, alimwi kufumbwa wakali kudilika musyule, ciimo cakwe nicakaba manyongwe. Tumpango 1-3 twa BaHebulayo tutondezya kuti BaHebulayo 6 batondezya kuti basyomi bayeeme cakumaninina ku luzyalo lwa Yahuwah kuti bazunde ciyanza ca kuzanga akubula lusyomo kwabo; tumpango 4-8 tupandulula waawo kweempwa akuzumanana kukomena mu muuya mpokwaalilwa kakwiina kuyaamina kuli Yahuwah. Eeci cibalo cilanga muntu umwi uutambula zileleko zipati alimwi uulaa buumi mu bupaizi (BaHebulayo 6:4, 5). Kutobela waawo, ooyo muntu uuwide kulaale mpoonya, mukucita boobo, ulainduluka kukankamina Yahushua akumuusya bweemya. Kumamanino, tacicikonzyeki kuyakulula muntu ooyo kuti ayempwe. Aboobo, mbaani aaba basyomi bamasimpe nanka baabo balangika aanga balasyoma muli Yahushua pele balaa lusyomo lufwaafwi? Tumpango 4-5 tulandabika ziindi zya buumi eezyo zisunka lusyomo lwa basyomi bamasimpe.

Kutaanguna, aaba bantu “bakamunikilwa kale” (v. 4). Muntu ulakonzya kusalazyilwa pele katafutukide pe (BaHebulayo 10:26; 2 Petulo 2:20-22; Johane 16:8-11). Ooyu mulembi ucenjezya kuti muntu ulakonzya kuzyiba kuti Yahushua ulazuzika Cizuminano Cakale pele ooyo muntu katajisi cilongwe ciluleme a Yahuwah. Aaya majwi aambidwe munzila yakwaamba kusanduka (2 Bakolinto 4:4-6). Ndeenya bbala lyaamba kucita cintu ndelibelesyedwe amu BaHebulayo 10:32, kwiiminina kubaa lufutuko lwa masimpe.

Cabili, balo “bakalabila cipego ca kujulu” (v. 4), eelyo kubelesya mizeezo iijatikizya kutaanguna kusanduka (Johane 4:10; BaLoma 6:23; Jakobo 1:17-18). Aabo babala ibakali kutaminina kubaa cilongwe a Yahushua cf. 1 Petulo 2:3; Intembauzyo 34:8), balaa lusyomo muli Yahushua, bakakulwaizyigwa kulitondezya lusyomo lwabo kwiinda mu milimo yabo (BaHebulayo 6:12). Bamwi inga batalika kukazya kuti ibbala lyaamba kucita cintu lili waawa inga lyaamba kulabila biyo aasyoonto (Mateyo 27:34; Johane 2:9). Nokuba boobo, ikutaminina kuti aaba bantu bakalabila pele tiibakalya, nkuyaamika kubusanduluzi kuli ncoliiminina bbala lyomwe lya Cikuwa. Yahuwah wakazumizya Mwanaakwe kuti “alabile lufu mucibaka ca muntu uuli woonse” (BaHebulayo 2:9), kutali biyo kupa mukonzyanyo wa lufu aciciingano. “Kulabila” ndibbala lijisi amuzeezo wa kunjila mu cintu cimwi; basyomi BaHebulayo bakanjila mu cipego ca lufutuko, Izwi lya Yahuwah, anguzu zya Yahuwah (v. 5). Imuntu weendelezyegwa aa Moza ulakonzya kulabila mulimo wa Muya Uusalala cigaminina, ncenciceeci cinyonyoono citalekelelwi ncocili cinyonyoono citalekeleliki.

Catatu, mulembi upandulula bantu bamwi aabo “bakatola cibeela mu Muya Uusalala” (v. 4). Cilakonzyeka kuti eeci cipandulula biyo baabo bakabona Muya Uusalala kuubeleka akati kabo (cf. 1 Petulo 5:1; 2 Petulo 1:16-17). Kunooli bakatola cibeela mu mulimo wa Muya Uusalala eelyo walo naakabazula. Aaba bantu mbeenya tiibakali biyo mbabo “baabanya Muya Uusalala” pele bakali “kwaabanya lwiito lwa kujulu” alwalo (BaHebulayo 3:1) a “kwaabanya Kristu” (BaHebulayo 3:14). “Kutola cibeela” caambilizya “kuba mukati” alimwi caambilizya kweendela munsimunsi kapati antoomwe a Muya Uusalala, caambilizya kutambula Muya Uusalala mu buumi bwa muntu.

Camamanino, aabo “bakalabila bubotu bwa zwi lya Yahuwah anguzu zya musela uuciboola” (v. 5). Ooyu muzeezo uujatikizya baabo bakasandulwa, aabo malailile aabo aali mu “Zwi lya Yahuwah” akabapa kulabila “bubotu” bwawo alimwi aabo bakazyi bwinibwini maleele aamasimpe. Ikuti aaba bantu nibakamvwa mulumbe mubotu akubona maleele, nibakali mbuli Judasi.

Aaya mabala one ayelela Banakristu bamasimpe munzila ngubauba cinicini—kusola kubona bantu aaba kuti mbabo baluulwa mu lusyomo, ncintu cakusinikizya buya. Coonse caambwa mu BaHebulayo 6:4-5, kusanganya akampango 6, citondeka kuli ncociiminina kusyoma masimpe. Mabala one apandulula muntu umwi wa cikombelo cakaindi ooyo muli nguwe Muya Uusalala muwakakkede. Kuyungizya waawo, mbubuti bantu bakafutukide mbobanga basampauzya Yahushua akumuusya bweemya antangalala? Alimwi, mulembi ooyu taambide kulekelelwa zinyonyoono, kusalazyigwa, kusetekanyigwa, lufutuko lwa muuya, buumi bupya, nanka Muya Uusalala uukkalilila mukati. Eeci caambilizya kuti ooyu taakali muntu uulangilizya biyo pele wakali umwi uutola cibeela. Ikuti nibakadukula, nibaasubulwa nkaambo ka ceeco.

Mulandu wa “Kuzanga”

Bamwi basyomi baluulwa bakali kuyeeyela kuzyokela ku BuJuuda. Ikuti nibakadukwida Yahushua eelyo nibaamanizyide kusandulwa, kuzanga kwabo nikwakatondezya kuti tiibakali Banakristu bamasimpe.

Mubuzyo wabili uuguminizya cibeela eeci ngwakuti ino bakalaa mulandu nzi? Bamwi basyomi baluulwa bakali kuyeeyela kuzyokela ku BuJuuda. Ikuti nibakadukwida Yahushua eelyo nibaamanizyide kusandulwa, kuzanga kwabo nikwakatondezya kuti tiibakali Banakristu bamasimpe. Ooyu mulembi wakali kuyanda mbungano kuti imvwisye cikkelo ca mulandu wa muzeezo ngubakali kuyeeyela kucita. Ipenzi lipati mucibalo eeci lili mu bbala lyakuti parapesontas mukampango 6, eelyo lyakasandululwa kuti “bakaleya.” Kuli busanduluzi bunjaanji bwiindene-yindene bwa kampango aaka, nkabela mizeezo mipati yosanwe ilazubululwa kuti kujanwe busanduluzi bulangika kuti mbombubo.

Muzeezo mutaanzi waamba kuti eeci cibalo cipandulula muntu uuvwunidwe ooyo uusweekelwa lufutuko. Eeci cibalo taciyiisyi boobu nkaambo ikuti muntu naali kukonzya kufutulwa mpoonya wasweeka alimwi, takakonzyi kufutulwa kabili (kampango. 6). Ibbala lyaci Giliki lyakuti apostasia, eelyo libelesyegwa mukwaamba kuzanga, talibelesyedwe mukampango aaka. Ibbala lya “kudilika” (BaHebulayo 6:6), lyakuti parapipto, ndelibelesyedwe, kaliiminina “kuwida mumbali.” Kuyungizya waawo, Mangwalo ayiisya bukwabilizi bwa baluleme l(BaLoma 8:29-30), alimwi buumi buteeli nko kukona kutadonaikwi kwa baabo basyoma muli Yahushua kuti babutambule. (Johane 5:24; 10:26-30). Kuyungizya waawo, kumwi kukazya kulaa nguzu kapati kujatikizya bukwabilizi buteeli mucibeela camacaalizyo mu caandaano eeci (BaHebulayo 6:13-20). Ikuti eeci kacaambilizya buzangi, nkokuti ikuti muntu uufutukide kale wadukwida syule lyakwe kuli Yahushua, aabo bantu bali boobo tabacikonzyi kuyobololwa kabili kubaleta ku lufutuko. Bakasweekela lwimi kukabe lyoonse.

Muzeezo wabili uyiisya mbocitakonzyeki kufutulwa ciindi aciindi ziindi zinjaanji. Ikuti muntu wasola ziindi zinjaanji kulilulamika, ooyo ukankamina Yahushua ciindi aciindi alimwi kufumbwa basyoma muli Yahushua alimwi kuti bafutulwe. Ipenzi lipati amuzeezo ooyu ndyakuti, aabo babala tiibakali kukakatila ziindi zinjaanji kusola kufutulwa, pele bakali kucita kunze lyaboobo. Bakali muntenda ya kuyuminina mu kuzangila Yahushua kwamamanino (BaHebulayo 2:3; 3:12; 4:10; 7:11; 10:26-31).

Muzeezo watatu ulanganya cibalo eeci kuti muzeezo wakuyeeyela biyo. Mulembi wa cibalo ubelesya kaambo kakulengelezya kutegwa acenjezye baabo bacilli bacece mu muuya (kampango. 1-3) kuti batakaki caabilo cokwa Yahuwah ca lufutuko (BaHebulayo 3:12). Nokuba boobo, ooyu muzeezo ulibonyaanga ulaa maanu aasyoonto biyo. Kutaanguna, kucenjezya kuyeeme mu kaambo kapangilidwe aatusanga tacimvwiki kubaa maanu. Cabili, majwi aakuti “ikuti baleya” (parapesontas) taali majwi aakweezyeezya kuyaamina ku cintu cimbi. Majwi aaya aliswaangene ku busanduluzi bwainda kale bubelesya bbala lyakuti “alimwi.” Mu mulimo wa mabala, eeli bbala lyeelene aa mabala aa kampango kane akasanu alimwi lili mbuli ntuto “bwinibwini”. Catatu, kubinda ooko kumvwika muli ndilyo kupa kuti citakonzyeki kuti ooyu mulembi wakali kujatauka zyakuyeeyela buyo pele azintu zitayeeyelwi. Ooku kwiinduluka kucenjezya kukonzyana muli BaHebulayo 10:26-31 kulangika kuti kulesya kusola kusandulula cibalo eeci kuti ncakuyeeyela buyo.[31]

Camamanino, kuzubulula mulaka ngwabelesya mulembi mucibeela eeci kuti “tacikonzyeki kuti aabo bakasalazyidwe aciindi cimwi, bakalabila … bakaabanya … alimwi aabo bakaleya, kuti baletwe lwabili ku kweempwa,” cilangika aanga kwiinda mu mulaka ngwabelesya mulembi ooyu wakalizyi zintu zinjaanji zili boobu.

Camamanino, kuzubulula mulaka ngwabelesya mulembi mucibeela eeci kuti “tacikonzyeki kuti aabo bakasalazyidwe aciindi cimwi, bakalabila … bakaabanya … alimwi aabo bakaleya, kuti baletwe lwabili ku kweempwa,” cilangika aanga kwiinda mu mulaka ngwabelesya mulembi ooyu wakalizyi zintu zinjaanji zili boobu.

Busanduluzi bwane bwaamba milimo abulumbu bwa musyomi. Kutobelanya waawo, kampango kane akasanu kageme musyomi. Icintu cisyuuka citondeka ku milimo mibotu iikonzya kulumbulwa (kampango. 7). Aboobo, mamvwa alawumpwa ku cuuno ca lubeta cokwa Kristu (kampango. 8). Lubeta lwa bantu lwakabambilwa “kululamika,” eeco cijatikizya mulimo waciindi cino awa bupaizi. Aaba basyomi ba ncobeni bali muntenda ya kusweekelwa zileleko zya cizuminano cipya mubuumi oobu abulumbu ku Cuuno ca Lubeta ca Kristu. Mapenzi obile aapa kuti oobu busanduluzi buyume. Kutaanguna, bulaalilwa kulanganya kucenjezya kumwi munzila iiluleme. Ooko kucenjezya kuli mu tumpango 6:7-8 a 10:27 kusyomya lubeta lwa bulemu bwa kujulu oolo lulangika kuti lujatikizya zinjaanji kutali kusweekelwa biyo bulumbu. Cabili, eeci cibalo tacigaminide milimo nokuba bulumbu pele kweempwa a lusyomo. Kwaamba kuti tumpango 7-8 tupandulula milimo nkuyeeyela buyo kutaluleme; ootu tumpango tulakonzya buyo kupandulula bwiinguzi bwa basyomi abaabo batasyomi ku zwi lyokwa Yahuwah.

Kumamanino, kulanganya kwasanu kwaamba kuti eeci cibalo cicenjezya baabo bataminina kubaa lusyomo muli Kristu pele ibali muntenda ya kuyaamuka Bunakristu akucengulukila ku BuJuuda. Kuli zintu zyongaye zigwasyilizya muzeezo ooyu. Kutaanguna, eeci cipa bwiiminizi bwamasimpe ku mabala obile aali mukampango 6. Kwiinda mukuzyokela ku BuJuuda, aaba bantu, munzila imwi, bayinduluka kukankamina Kristu alimwi akumunjizya mukusampaulwa. Ibbala lyaamba cicitika cino ciindi lisendekezya kuti eeci cinooli cintu cizumanana kuya kumbele. Mulembi taakaamba kuti aaba bantu tiibakacili kukonzya kweempwa kumwi kabatundulula Yahushua munzila iisampauzya boobu, balakonzya kweempwa akuyakulula cilongwe cabo a Yahuwah.

Cabili, ooyu muzeezo upandulula kampango ka fuka, kajuzyigwa munzila ya kukazya. “Majwi aakuti ‘zintu zijatikizya lufutuko’ ayelede kapati kwaamba bwinibwini kuti ‘izintu zilaa lufutuko.’” Lufutuko mu mabbuku aaci Hebulayo lulanga manjililo aa Bulelo bwa cuulu ca Myaka.

Catatu, kwiimpanya ku muzeezo wa kusweekelwa zileleko, ooyu muzeezo upa bwiiminizi bwiinda kululama kwiiminina tumpango twakucenjezya tutobela waawo mu BaHebulayo.

Cane, ooyu muzeezo uleelela tumpango 7-8. Inyika ilisinganyidwe nokuba kuti ilabambililwa. Ibbala lyakuti “kujala” mu kampango 8 lilikonzyene abbala lyakuti “cilibambide” mukampango 8:13, eeco ciiminina kuti nyika “ilibambide kuyoo singanyigwa.”

Mulembi wa BaHebulayo mumizeezo yakwe uyeeyela kuleya lusyomo kuti, eeco nkuzanga. Majwi aakuti “ikuti baleya” inga aambwa mubululeme kuti “lino kabawide kumbali” alimwi apandulula muntu ooyo kuli nguwe nkocitakonzyeki kweempwa nkaambo ucijatikene mu milimo eeyo iibapa mulandu mu bweende bwabo a Kristu.

Casanu, eeci cigwasyilizya kupandulula majwi aali mukampango 6 kuti, “Tacikonzyeki kubayakulula kabili kuti beempwe.” Eeci cili biyo masimpe mukaambo ka cinyonyoono citalekelelwi, alimwi ku muntu uuli boobu, kunyina kweempwa kukonzyeka kuba. Kukazya muzeezo ooyu kwaamba kuti ooyu muzeezo uyiisya kuti kuyoosika ciindi eelyo muntu natakonzyi kufutulwa. Nokuba boobo, ooko kutakonzyeka nkwa muntu, kutali kwa Yahuwah (BaHebulayo 12:15-17; 2 Petulo 2:19-21). Bantu balakonzya kukaka luzyalo lwa Yahuwah. Bakasika aciimo ca moyo eelyo kweempwa nokutakonzyeki. Eeci tacikonzyeki nkaambo kutali kuti Yahuwah tayandide kuba leta ku kweempwa, pele nkaambo kakuti muntu wakayumya moyo cakuti tacicikonzyi kweempwa. Eeci cilalibonya kusalazyigwa kuti mulembi taambi Banakristu aabo bazumanana kucita cinyonyoono pele bakonzya kweempwa akuyakululwa pele aabo bacita caali kusiya lusyomo lwabo, eeco cipanduludwe kuti “nkucenguluka kuzwa kuli Yahuwah uupona” (BaHebulayo 3:12).

Mulembi wa BaHebulayo mumizeezo yakwe uyeeyela kuleya lusyomo kuti, eeco nkuzanga. Majwi aakuti “ikuti baleya” inga aambwa mubululeme kuti “lino kabawide kumbali” alimwi apandulula muntu ooyo kuli nguwe nkocitakonzyeki kweempwa nkaambo ucijatikene mu milimo eeyo iibapa mulandu mu bweende bwabo a Kristu. Kwiinda mukuyaamuka kukomena mu buumi buna Kristu, bazangi balibikka mubusena bwa baabo baakankamina Kristu akumusampauzya antangalala. Ooku kukaka Kristu kumwi kabasandukide kale nkucita bulwani kakwiina kweenkela. Mulembi wa BaHebulayo wakasinganya ciimo eeco kuti nciimo ca muntu uutakonzyi kabili kweendelana cilongwe a Yahuwah. Kweempwa nkokwakatalisya bweende bwabo bwa Bunakristu (BaHebulayo 6:1), pele lino kucinyina aakutalikila ciindi cabili kuli baabo bakauntuluzyila matalikilo aayo. Mbweenya biyo, cituuzyo comwe ca zinyonyoono “cakamaninizya kale kubelesyegwa” (BaHebulayo 10:26). Tiicakali kukonzyeka kubukulusya baabo bakanjide bweende bwaambwa mu tumpango 4-5 ikuti kabali bakawida mu buzangi; kunooli bakatambule cimwi cintu cakali kukonzyana aa Bunakristu pele eeco catakali ca masimpe. Kulikke buyo kukkalilila antoomwe a Yahushua nikwakatondezya kuti bakalaa cintu ca ncobeni.

Kukosozya Makani

Cilibonya kusalala kuzwa mu kuvwuntauzya kusyoonto kuti bantu baambwa mu cibalo eeci mbasyomi beni-beni bakasimpe, aabo baalilwa kukomena, alimwi aabo eelyo nibaapenzyegwa, bakanyoomenenwa kuzyokela ku BuJuuda. Mulembi wa BaHebulayo wakacenjezya babali bakwe kuti aabo balilekaleka, naa “bazanga,” kuzwa nibaatambwide zileleko zya Moza zipati, tabakonzyi kujosyegwa ku kweempwa. BaHebulayo 6:6 baleta kucenjezya kusinizyide ku babisyi boonse bayumya nsingo kuyaa kuzanga kuyaamuka Kristu kuzwa nibaatambwide kumvwisyisya mulumbe mubotu cakuti tabakakonzyi kulangila kujokolosyegwa kuli Yahuwah ikuti basulaika akunyansya lubomba Lwakwe. Mulembi wakakulwaizya basyomi kuti balitondezye masimpe lusyomo lwabo kwiinda mukuzumanana kulyaaba kuli Kristu. Mubufwaafwi, BaHebulayo 6:4-6 mubwini, kulibonyaanga bapandulula cinyonyoono tiicakeelelwi, a muntu umwi uusyoma masimpe (kampango. 4-5) uusika mpagolela kukaka mulumbe mubotu akucita mulandu wa buzangi, ooyo weelela kupandululwa mu majwi aa cisyoonto 6 aakuti tacicikonzyeki kubayakulula akubeeta ku kweempwa.


Eeci cibalo citali ca-WLC cakalembwa aaba Taylor Matthew.

Twakagwisya mucibalo citaanzi mazina aabakomba mituni ngobayita Taata a Mwana, akubikka mucibaka cangawo mazina mataanzi ngubaapedwe. Kuyungizya waawo twakajokolosya mutumpango ntotulembulude akubikka mazina aa Taata a Mwana, mbuli mbwaakalembedwe kutaanguna abalembi bamu Bbaibbele bakayoyelwa moza. Nkamu ya-WLC