Print

Cijuzyo ku Mulengalenga

Eeci cibalo tacili ca WLC. Eelyo notubelesya zilembedwe aa balembi balaanze lya nkamu, tusimba buyo zyeezyo zyeendelana 100% a Bbaibbele a lusyomo lwesu cino ciindi munkamu ya WLC. Aboobo eezyo zibalo inga zyalanganyigwa kuti nzya nkamu ya WLC. Twakalelekwa kapati amulimo wa balanda ba Yahuwah banjaanji. Pele tatukulwaizyi ndinywe nobeenzuma kutalika kubala zyaalembwa abantu aabo. Eezyo nzibaalemba, twakazigwisya mumalembe eesu nkaambo kanjaanji zililubide akubaa tumpenda. Cintu cuusisya ncakuti tucilangaula mbungano yamilimo iitakwe kampenda. Ikuti konyandidwe nkaambo ka [zibalo/milumbe] iitali ya WLC, kobikkila maanu kuTusimpi 4:18. Kuteelela kwesu nkwakuti kasimpe Kakwe kalazyokoloka, eelyo mumuni nuuyaa kumwesya munzila yesu. Tulakayandisya kasimpe kwiinda buumi, nkanko tulavwuntauzya kufumbwa nkokakonzya kujanwa.

Cijuzyo ku Mulengalenga

Nketaninga zulwa kuti Cipati citaanzi ca Matalikilo cilizukide kuzubulula makanaa malengelo aa zilengwa leza zili mumulengalenga wakujulu, Ime nsyeekazyi cakuyeeyela ncolyaamba Bbaibbele kumakanaa mulengalenga. Ime nsyeekacibikkide kapati ku maanu kuti bunji bwa basanduluzi bamazubaano balanganya bbala lyaci Hebulayo lyakuti raqia kuti liiminina julu naa mweenya.

IBbaibbele lya KJV alya NKJV lisandulula bbala lya “raqia” cabululeme kuti mulengalenga, eelyo bbala lipandulula cintu mbocibede bwini kubambwa—civwunisyo cikakala kapati ciyumu nta civwunikidwe mbuli ciluli cibambidwe aabbwe libalangala lya kulusitalo nokuba lya kubambya cimbonimboni liyumu nta.

Aabo bataminina kuti bakalisikide mu mweenya uuli “kunze lya mulengalenga” akulangilizya ntongola meso nyika kiikunkulika aanga ndi bbola, bavwuzya kubelesya bbala lya kuti “ilakonzya kupwayika” nobapandulula nyika. Ime ndasyoma kuti ooku nkucita bucenjezu mukuyanda kukonga bantu kuti ncenciceeci ncotucizumanana kuponena anyika, pele aaya woonse mafunze ookwa Saatani aa lucengo. Aabo babelekela Saatani tabayandi kuti swebo tuzyibe kuti tuvwunikidwe kunsaa mulengalenga kakwiina ntenda alimwi katulangilizyigwa aa Mulengi wesu.

Ngonguwe uukkede atala lya mubalo wanyika, nkabela bantu bayo bali mbuli cisozi. Ngonguwe uuyala ijulu mbuli cisitilizyo akuliyanika mbuli itente lya kukala mumo, Izaya 40:22 (LEB)

Kwaamba kuti Yahuwah wakalenga mulengalenga mu Cipati citaanzi ca Matalikilo, eeco cituletela cintu cakusala ncotutakonzyi kweeleba. Hena tusyome ncolyaamba Bbaibbele naa ncobaamba basyaazyibwene bazilengwa leza zya mumweenya aabo batasyomi leza antoomwe ambungano ya NASA iibeja ncoyitwaambila?

Hena Yahuwah waamba kuti mulengalenga ncintu ciyakidwe ncobeni atalaa nyika ooko zuba, mwezi, a nyenyeenzi nkozibede na? Hena tusale kusyoma Yahuwah ambweni kunyina ciyakidwe ciliboobo, aboobo akubamba kuti iBbaibbele libe buyo bbuku lya twaano twansiku litakonzyi kusyomwa casika ku makanaa lwiiyo lwa zilengwa leza?

Mukubula coolwe, aciindi eeci, bunji bwesu katutakubwene, twakabikka lusyomo lwesu mu lweeno lwa Saatani kuleka mu Jwi lya Yahuwah.

Lino, atujokele kukuswata mulengalenga kwesu. Manjezyeezya aa Basanduluzi, ncintu ciliko ncobeni alimwi nocicitika eeco aabo basandulula Mangwalo bacita caali nokuba kulubizya kabatakubwene kuti basungilizye mizeezo yabo mbuli mbobateelela mu Jwi lya Yahuwah. Kufumbwa kucesya kusandulula bbala lyomwe-lyomwe cigaminina, tunoolangilwa kuswaanganya cintu eeci.

Toonse tulaletelezya nzila zya mizeezo yesu zyakulanganya nyika azintu mbotuzibona mu kuswata Bbaibbele kwesu. Eeci ncintu cikatazya kuzunda, pele basikwiiya ba Bbaibbele balilailidwe kulekela Bbaibbele kuti lilyaambilile ncoliiminina (kusindinganya kupandulula) muciindi ca kwaamba nzyotuyanda kuti lyaambe (mu kusanganya mizeezo njotuliyeeyela kubusanduluzi).

Ibbala lyaci Hebulayo lya mulengalenga ndyakuti raqia, eelyo ligaminide kwiiminina cintu ciyumu nta mbuli citampa ca lubulo. Mu Matalikilo 18 , Yahuwah wakaita mulengalenga (raqia) kuti ndijulu (shamayim). Yahuwah ubelesya mulengalenga wa kujulu kwaandaanya meenda (mayim) aali ansi kuzwa kuli yaayo aali ajulu lya ngawo.

Eelyo Elohimu wakacita mulengalenga oyo, waanzaanya maanzi aali ansi lya mulengalenga amaanzi aali kujulu lya mulengalenga. Mbuboobo mbukwakaba. Matalikilo 1:7 (NKJV)

Aboobo, atalaa mulengalenga kwakali alimwi kucili meenda (Intembauzyo 148:4). Aalo ma shamayim (majulu) ajisi mayim (meenda). Imeenda aakali ajulu taakazimaana pe niwakainda muyoba. (Intembauzyo 148:1) iingula kulubila ooko.

Aboobo, imulengalenga weelede kuti kunooli cintu ciyumu nta alimwi cizyandamene kuyumuna milwi yameenda iitaambiki atalaa nguwo, amwi meenda aayo akalekelwa kuloka anyika mu lubeta lwa ciindi ca muyoba mupati. (Matalikilo 7:11-12)

Kunyina kaambo kakuyeeyela kuti aayo meenda taakayungizyigwa kuvwula. Mubwini, kulibonyaanga kuli makunga aa tusensa twa meenda atala a kunsi lyanyika, eeco baHebulayo bansiku ncibakali kusyoma kuti cilangika mbuli ceeci cili anselelo.

Cuusisya ncakuti, basanduluzi ba Bbaibbele lyangu ndyeyandisya lya [New Living Translation], mukukakatila kwabo kuti bapandulule zintu ziyumu kuzubulula mumulaka a mabala aa mazubaano, bakalipa lwaanguluko kuti basandulule bbala lya mayim kubee ngu “sikunku.”

Kanjaanji bacita mulimo mubotu wakusandulula muzeezo kumuzeezo, kapati casika kukutugwasya kumvwisyisya mabala aa lwiiyo lwa buleza mbuli lya kululamikwa, pele mukaambo aaka bakatucitila citaluleme kapati. Ibbala lya Mayim liiminina meenda nanka zambangulwe lya meenda, kutali sikunku.

Kusikila munsaa basanduluzi boonse, bavwuzya kusala mabala aayiminina bbala lya raqia (mulengalenga) aayo aamvwika kabotu akukwelelezyegwa kulwiiyo lwa mazubaano lwa “zilengwaleza” lwakuti izuba ndelili akataa mulengalenga, oolo ndotudyambaikwa mu zikolo zyesu amumilumbe yaanyika.

Amuliyandawide nobeni mulibonene. Ma Bbaibbele aa NASB, ESV, alya NET, aayo ngeyandisya kuti mbusanduluzi “bwacigaminina” nkaambo aamba cigaminina camu Bbaibbele, woonse abelesya bbala lyakuti “mweenya,” eelyo kunyina nokuceya ncoliiminina caamba cintu ciyumu nta alimwi cilaanguzu mbuli mulengalenga, pele apa lwaanguluko kuliyooyo uusyoma kuti izuba ndelili akataa mulengalenga kuti asumpauzye muzeezo ooyo, kuukkwene antoomwe a mweenya uutagoli “kunze lya mulengalenga,” kumwi kadyakaizya Mangwalo. Ma Bbaibbele aa KJV alya NKJV alasyomeka kuba Hebulayo alimwi abelesya bbala lya “mulengalenga” kuti apandulule mbuuli muyumu akubaa nguzu.

Ulakonzya sena mbuli mbwacita walo, Kuyala talabalanga lya kujulu kalili liyumu Mbuli cimbonimboni calubulo? Jobu 37:18 (NASB95)

Aboobo, ndili ndyotutii sale? Hena tusyome mumakani aa Matalikilo aa malengelo kuti aliluleme mu lwiiyo lwa zilengwa leza akutobela bbala ligaminina kusandulula lya raqia, naa tusyaanikizye Mangwalo eesu kumizeezo ya lwiiyo lwa buleza kwiinda mu kuubula ncolyaamba Bbaibbele? Mukubula coolwe, basyomi banji bakacita boobo kabayeeme ku bumboni bwa mbungano ya NASA. Kweezyeezya boobu nkutobela majwi aa nkamu iizyibidwe bubeji kwiinda kuteelela Yahuwah, uutakonzyi kubeja.

Kuli ndime, eelyo ndaakwiimikila kunembo lya Yahuwah bumwi buzuba, ndilombozya kuti walo akandaambile kuti ndakaindilizya kapati kumubikkila maanu muli zyoonse nzyaakaamba kwiinda kuti akandisinse kuti nkaambo nzi nceekapindula majwi aakwe.

Yahushua wakabavwiila, wakati, Mwalyeena. Tamuzi magwalo niziba inguzu zya-Yahuwah. Mateyo 22:29 (NLT)

Izaya utuzwezya waawo mpabede Yahuwah atalaa mulengalenga, kalangide atalaa “mubalo” wanyika.

Ngonguwe uukkede atala lya mubalo wanyika nkabela bantu bayo bali mbuli cisozi. Ngo nguwe uuyala ijulu mbuli cisitilizyo akuliyanika mbuli tente lya kukkala mumo. Izaya 40:22 (NKJV)

Aabo badadanyana kuti nyika ibambidwe mbuli bbola zimwi ziindi baamba kampango kali atalaawa kuti “nkampango kalaa bumboni.” Ibbala lisanduludwe kuti “mubalo” liiminina kweenga mbuli mweengwe uuzinguluka, mbuli muntu umwi mbwabelesya ceengezyo ca cizinguluka kweenga mubalo.

Ibbala lyakuti “bbola” lilibelesyedwe muli Izaya 22:18 ; aboobo, mushinshimi wakalizyi mboziimpene mweengwe uuzinguluka a bbola. Cifwanikiso cilaa nselelo inga cayeeyelwa kuti mweengwe uuzinguluka uulaa manjeleela mbuli ceeco cipangika kuti muntu umwi waganta cidinto atalaa bunzuka, eelyo ndebbala lya cifwanikiso lyaabelesyegwa muli Jobu 38:14, eelyo Yahuwah Lwakwe mukamwini naakali kukanana makanaa malengelo Aakwe.

Eelyo inyika ilalibonya mbuli bulongo busimbwa; Ilijisi mibala-mibala mbuli cisani...Jobu 38:14a (LEB)

Kojokelela kukampango ka Izaya atalaawa, majulu, (eelyo ndezina lyuulikidwe mulengalenga ) aliyalidwe mbuli mulembo akwaanzikwa mbuli civwuka. Aawa civwuka cilangilwa kuba muciimo caambidwe eeco, ncivwuka cilaa mubalo, cikonzyenye a civwuka ca zipaya cilaa mulengalenga.

Amosi 9:6 mu Bbaibbele lya NASB utupa cifwanikiso cikondelezya ca mulengalenga.

Nguuyaka maanda aakwe kujulu, azyalo intalisyo zya lululi lwakwe wazijatya ansi. Nguuita maanzi aamulwizi akwaatila ansi. Izina lyakwe ngu Yahuwah. Amosi 9:6 (NASB95)

Yahuwah wakabikka cuuno cakwe mu “maanda aamukati” atala lya mulengalenga.

Ibbala lyaci Hebulayo lya “ciluli civwundumene” ndyakuti aguddah, eelyo lilibelesyedwe muli Jelemiya 37:16 kupandulula ntolongo yakalaa ciluli civwundumene oomo mushinshimi mwaakaangilwa. Mukaambo kamwi, basanduluzi ba Bbaibbale lya NASB balikke mbibaasala kubelesya bbala lya aguddah mukampango kazyila kuli Amosi kuti bapandulule mulengalenga mbuli ciluli citankamikidwe atala lya nyika. Ime ndasyoma ooyu mukonzyanyo uumbi munzila eeyo basanduluzi mbobasanganya mizeezo njobaliyeeyela. Kujanza limwi, imwi misyobo ya busanduluzi iswaanganya “zibeela zya masena” zili atala (NKJV) kuti zilijatene antoomwe a nyika. Kucibikka antoomwe, swebo tuteelede kuti mulengalenga uuvwundumene ulijatene kuti nde antoomwe a nyika.

O, muuya wangu, kolumba Yahuwah. O Yahuwah, Leza wangu, uli mupati loko,Ulisakatide bulemu abwami.2 Ulalivumbya mumuni mbuli ingubo, Ulatandabika majulu mbuli cisitilizyo.3 Ulasimpa ziyako zyamaanda aakwe mumaanzi aakujulu, Ulacita kuti mayoba abe inkalaki yakwe,Uleendeenda amababa aamuuwo.4 Ulabika myuuwo kuba batumwa bakwe, Amulilo wamabangabanga ube similimo wakwe.5Ngonguwe wakabika nyika antalisyo zyayo, Kuti itabi niizungaana. Intembauzyo 104:1-5 (NKJV)

Aabo baimvwi amuzeezo wakuti nyika musena wiimvwi nji, basyoma kuti mulengalenga ulakwakwamuka kuzwa kunjeleela yabwaanda bwa caanda oobo bukobelela lwaanje, oobo bwaambidwe munzila yalweeno kuti ninsumbu ya Antarctica kumusanza. Nceeci cintu cikondelezya, limwi peeji mu bbuku lisandulula zintu lyakuti Encyclopedia Americana (lyamu 1958) lyaamba kuti kuli mulengalenga wanyika kubusena bwanyika ooko. Kotyanka aawa ubone cipekupeku mu YouTube.

Mulengalenga ncintu civwunikide kusikila kulaale kwiinda akumanjeleela aanyika ngotutazyi alimwi akusikila kulaale kuya mujulu kutazyibidwe.

Kujulu nkulamfu, ayalo nyika yalampa ansi; Mbubonya obo myoyo ya bami tiiyubunuki. Tusimpi 25:3 (NKJV)

Kuyaamina ku bumboni bwazipekupeku bukondelezya, bamwi bayeeya kuti kunooli mulengalenga mulamfu kuya mujulu mamaile aasika 73. Zipekupeku zyobile anselelo aawa zitondezya ndeke yakauluka kusikila yaakujinka kuya mujulu mpeenya-mpeenya a mamaile aali 73. Cimwi citondezya ndabo kazikwisauka kulaale kubusena bulamfu kuya mujulu mbweenya kulampa mulamfu mbuli boobo, akumwesya cintu cilibonya aanga ncivwumbyo ca mulengalenga atalaa ndabo. Ime nsyekonzyi kuzuminizya kuti naa nzyancobeni zipekupeku eezi, pele ncuubauba kuzijana abusena bwa YouTube alimwi zilanganyigwa kuti zili masimpe. Nokuba boobo, eezi tazili “zitondezyo,” mbumboni biyo. Pele “Masimpe” eeni ndi Jwi lyaYahuwah.

Cipekupeku citaanzi atalaaawa citondezya zuba a mwezi antoomwe atalaa nyika iipapalele. Cilalibonya masimpe kuti eeyo ndeke yakali kubweza cipekupeku ilangila mu mpulungwido iivwundumene ya muncini wa cipekupeku nkaambo manjeleela aanyika alibonya kuvwukumana kweendelanya kufumbwa bubambidwe mpulungwido eeyo. IBbaibbele lyaamba kuti Yahuwah wakabikka zuba, mwezi, a nyenyeezi mu mulengalenga mu Buzuba Bwane bwa malengelo.

Lino Yahuwah wakamba kuti, Akube mimuni mumulengalenga wakujulu, kuti ianzaanye isikati amasiku, alimwi ibe zitondezyo akubamba ziindi zyeelede zya mazuba azya myaka. 15Ibe malampi mu mwenya wa kujulu aakumunisya ansi. Nkabela kwakaba obo. 16Yahuwah wakacita mimuni yobile mipati, mumuni mupati wakweendelezya isikati amumuni muniini wa kweendelezya masiku; azyalo inyenyeezi wakazicita. 17Nkabela Yahuwah wakazibika mumweenya wakujulu, kuti zimunike ansi, 18ziendelezye isikati amasiku akwaanzaanya mumuni amudima, Nkabela Yahuwah wakabona kuti ncintu cibotu. 19Aboobo kwakaba igoko, alimwi kwakaba cifumo, buzuba bwane Matalikilo 1:14-19 (NKJV)

Aaka kampango kalimaninide kuzula kufumbwa kulubila kwa muzeezo wakuti zuba ndelili akatikati ka malengelo woonse, ooyo uuzyila kumanjezyeezya aakuti zintu zyaka banik waba kubboloka kupati mpoonya zyakatapaukila mumasena mozijanwa akusendekezya muzeezo wakuti mulengalenga “uuciyaa kukwazamuka”. Inyika a lwizi antoomwe a mulengalenga uutankeme atalaa nyika uusimpidwe kuti nji, zyakabikkwa abusena bwazyo eelyo mimuni kiitaninga bikkwa mumulengalenga. Kuli twaambo tongaye tweelede kumvwugwa. Kutaanguna, izuba lileenda musinzo walyo atalaa nyika iipapalele alimwi yiimvwi kuti nji. (Intembauzyo 19:6) Zyoonse zyobile, izuba a mwezi, mimuni iili nsini. Mwezi tuuli cimbonimboni pe, eeco cakatondezyegwa kwiinda mukulangisya mumuni wawo kweendelanya kuli wa zuba.

Inyenyezi azyalo zilalimwekela mumulengalenga, tazili mazuba aali kulaale pe.

Mulengalenga ujisi kale zintu zyoonse, eezyo nkamu ya NASA abasyaazyibwene baswata zilengwa leza mujulu bamazubaano nzyobasendekezya kuti zili “mu mweenya uuli kunze lya mulengalenga.” IBbaibbele lyaamba buyo musinze uuli kunze, ooko bazangi banyansya nkobaya eelyo bamanizya kubetekwa. Mweenya uuli kunze ngwa kupunga buyo. Mbuli bulibonya mu muncini uubonya kulaale ookwa Hubble, zyoonse zintu eezyo nkamu ya NASA nziitaminina kuti zili mu mweenya uuli kunze, nzyakupangilila mu kkompyuta kuzwa mu “makani aabungidwe.” Manyika manjaanji, milengalenga, azimwi zinjaanji, taziko pe, kutali mbuli mbungano ya NASA mbwiitaminina.

Kusyoma mu mulengalenga wancobeni, ncijuzyo cipati kukuteelela mbwiibede iino nyika motukkala.

Eelyo notudyakaizya mulengalenga wamu Bbaibbele, eeco citujulwida ku kucengwa amizeezo yeenzu iikazyanya a Jwi lya Yahuwah. Ime ndakukulwaizya yebo kuti utontomane kuyeeya makanaa mulengalenga. Ime ndakwalakwala biyo aasyoonto atalaawa. Bantu tabazyi zintu zinji zijatikizya cilengwa leza eeci cibambidwe cakukankamanisya akutazyibwa. Pele Yahuwah uyanda kuyubununa zinjaanji kuli ndiswe; Ime ndizulidwe cinicini nkaambo mulengalenga uyubununa mulimo wa maanza Aakwe. (Intembauzyo 19:1)


Eeci ncibalo citali ca-WLC cakalembwa aa Pete Beck III.

Twakagwisya mu cibalo citaanzi woonse mazina aa mituni ngobaita Taata a Mwana, akubikka mucibaka cangawo mazina mataanzi ngubaapedwe. Kuyungizya waawo, swebo twakajokolosya mu Mangwalo mazina ookwa Taata a Mwana mbuli mbwaakalembedwe kutaanguna abalembi ba Bbaibbele bakayoyelwa moza. Nkamu ya -WLC