Print

Cikkelo ca Bumboni


Nzila ya Kujulu yakujanya tusimpe tusisidwe

Cikkelo ca Bumboni 

Bantu basyaalizi, aabo banikwiiminina kasimpe mumawoola aakujala musela wanyika, bapedwe cileleko caandeende citakapedwe mazyalane woonse aakayinda pe. Musela wamamanino, kusanganya antoomwe ulaa ziyubunuzyo zya mumuni kwiinda misela yoonse. Ooto tusimpe bamatata abashinshimi ntubakali kulombozya kuteelelesya lino tuliletedwe antangalala sunu, kubantu boonse bayandaula kasimpe.

Ibbokesi lyaciyobwedo lizwide mumuni

Bantu basyaalizi, aabo banokwiiminina kasimpe mumawoola aakujala musela wanyika, bapedwe cileleko caandeende citakapedwe mazyalane aakayinda pe. Musela wamamanino, kusanganya antoomwe ulaa ziyubunuzyo zya mumuni kwiinda misela yoonse. Ooto tusimpe bamatata abashinshimi ntubakali kulombozya kuteelelesya lino tuliletedwe antangalala, kubantu boonse bayandaula kasimpe.

Saatani ngusinkondoma uutafukuli pe. Kufumbwa buyo kuti mumuni wamasimpe wayubununwa, awalo nkuleta zyakwe zya lweeno zipolyonganya mizeezo, kuliyanda akutateelela alimwi nokuba kulubaluba. Tusimpe tuyandika tunjaanji twakasweeka akusiswa kwa zyuulu zinji zyamyaka, mpoonya akuzumina zilubide mucibaka ca tusimpe. Kuli tusimpe tusetekene tusisidwe akataa mulwi wamalabisi aazintu zilubide. Ooyo uuyandaula kasimpe uleelede kulibatamika akutonkomana navwuntauzya tusimmpe tuyandisi tutanteene ootu.

Kuti muntu wakakomezyegwa kazyibide kusyoma zintu zitaluleme, akwalo kuvwuntauzya kasimpe inga kwamubeda cintu ceenzu cimukopa mizeezo. Nokuba kuti kasimpe kasalala buti, kuli nguwe inga kakacimvwikaanga takaluleme, kuti kakateendelani azintu eezyo mwasimpide kale lusyomo lwakwe ooyo muntu. Yahuwah taakasiya naba muntu omwe kuti kadadanyana alikke pe. Walo wakabamba nzila Mujwi Lyakwe, eeyo nzila kufumbwa muntu njakonzya kubelesya kuti aandaanye akataa masimpe azitaluleme. Ooyu mulazyo ngwakusanganya akubelesya bumboni boonse antoomwe mukuyubununa kasimpe.

Cimwi cintu bantu ncobalubizya kabatakubwene “ncakusalauzya tumpango” twa Bbaibbele. Eeci cilacitika kuti lusyomo kalusimpidwe mukampango komwe akuuntuluzyila tumpango tumwi, ooto tukonzya kusandulula bwiimpene nokuba kuyungizya kupandulula ncokaamba kampango aako. “Malembe oonse akapegwa a Yahuwah alimwi alagwasya mukwiisya zyabwini, mukukasya zitaluleme, mukululamika zilubide, amukulailila bantu buumi bulondokede. Malembe alagwasya mubelesi wa Yahuwah kuti akonzye kucita kufumbwa ziluleme.” (2 Timoteo 3:16 a 17) Nokuba boobo, eeci tacaambilizyi kuti kampango komwe inga kabelesyegwa kuyumya lusyomo kakwiina tumpango tumwi tugwasyilila tujatikizya lusyomo oolo. Kulubila kutaambiki mulwiiyo lwa buleza kulacitika eelyo bantu nobabelesya nzila eeyi kuyumya lusyomo.

Mukonzyanyo wa kulubizya mukubelesya kampango komwe buyo ngwa kusyoma kuti muya wamuntu tuukonzyi kufwa akusyoma kuti kuli mulilo uutamani uuyaka lyoonse. Oolu lusyomo lwakayakilwa atalaa kaano ka muntu uuvwubide a Lazalosi (Kobala Luka 16:19-31) amukampango ka Ciyubunuzyo kaamba kuti: “ Alimwi busi bwa kupya kwabo bunokuuntuluka lyoonse alyoonse. Aabo bakomba munyama amutuni wakwe kunyina nobayoolyookezya kupya sikati amasiku, antoomwe abaabo boonse bakomba munyama acinkonzya cakwe, alimwi kufumbwa uujisi cisimbo cazina lyakwe.” (Ciyubunuzyo 14:11) Kutegwa ootu tumpango tubelesyegwe kuyumya lusyomo lwakuti muya wamuntu tuukonzyi kufwa akuti kuli mulilo uutamani uuyaka lyoonse, bumboni butondezya kasimpe kwiinda waawo bweelede kuuntuluzyigwa.

Misyobo ya lusyomo lutaluleme lwa kusalauzya tumpango:

Kupelengusya nokuba kusalauzya Mangwalo ncecipa kuti BanaKristu banji bazumanane kubamba mapobwe aamituni:

Acimwi cilubide mukweezyekanya tumpango nca kusyoma kuti Nsabata yeelede kubambwa kuzwa kumabbililo aazuba kusikila kumabbililo aazuba. Ooku kusyoma kuyakilidwe atalaa kampango ka Mangwalo komwe buyo kakuti: “Kuli ndinywe bweelede kuba Nsabata ya kulyookezya. Kutalikila nolibbila mubuzuba bwafuka bwamwezi kusikila nolibbila mubuzuba bwakkumi, mulyookezye akuliimya kulya, akusekelela Nsabata.” (BaLevi 23:32) Nokuba boobo, kuti aaka kampango kabalwa cakutontomeka ncokayiminina cini, cilasalala kuti ooko kubamba Nsabata kweelede kucitwa boobo, mbuzuba bwa fuka bwa mwezi waciloba: Buzuba bwa Kunununwa naa bwa Lumvwano bulikke. Bumboni buswaangayidwe antoomwe bwa Mangwalo buyununa kuti mazuba aa kkalenda lyamu Bbaibbele atalikila kubucedo!

Tunsiyansiya tunjaanji tuyandisyigwa tuyeeme buyo mukusalauzya tumpango twa Bbaibbele. Kutegwa muntu alomye kuzyiba kuti wasika mpokabede eeni kasimpe, ooyo uuvwuntauzya uleelede kubunganya tumpango toonse tujatikizya ciiyo ncabala. Eelyo kaambo kali koonse nokabalidwe mubwini, oobo busanduluzi bweendelana amasimpe aasanduludwe mu Mangwalo, aako nkakasimpe. Muli Izaya 28 kulembedwe kucenjezya kupati kujatikizya lusyomo lutaluleme oolo ndobalamatide aabo batabelesyi cikkelo ca bumboni nobasandulula Mangwalo.

Eeci caandaano citalisya kucenjezya kuti maawe: “Maawe kubwami bwabakolwi baku Efulemu! Maawe kubalemenede bakwe balo babbuluka mbuli maluba-luba. Munzi uuli kutala lyakkuti lilaa mbolezi yamisaansa yakupanzya waini uubakola!” (Izaya 28:1) Kuliyanda mumoza ncimwi akataa zinyonyoono zisofweede kapati. Ncintu cikatazya kapati kwaambila muntu uuliyanda mumoza kuti abale Mangwalo kalaa mizeezo iitasinkilidwe cintu. Mu Bbaibbele, waini uukola mukonzyanyo uubelesyegwa kanjaanji kwaamba lusyomo lutaluleme. Aboobo, aaka kampango kacenjezya bantu boonse balamatide kusyoma zilubide, aabo baliyanda nkaambo kakusyoma zitaluleme.

Pele balilubizyide kwiinda mu waini ooyo, alimwi kwiinda mukunywa cikola balisweekede, balinyikide mu waini, balileyede kuzwa munzila nkaambo kakukolwa; balilubide kuteelela kwabo, baladadalika mukuteelela kwabo.

“Alimwi abalo aaba baladadalika akaambo kawaini akuzeeleka akaambo kabukoko. Bapaizi abashinshimi baladadalika akaambo kabukoko, waini wabanzinzilisya, balazeeleka akaambo kabukoko, bashinshimi tabamvwisyi zilengaano akaambo kakukolwa, tabakosoli bweelede twaambo ntobaletelwa.

Nkaambo matebule ngobabelesya woonse abijide malusi, taakwe aatalibonyi kubija ooku pe. Ino usoleka kwiisya bani? Ino mbaani mbalungulwida makani? Sena twaba balesi aabo bakaleka onoono kunyonka? (Izaya 28:7-9)

Kupelengusya tumpango twa Bbaibbele kutegwa muntu abambe lusyomo luyaamide mutumpango ooto, lyoonse ncintu cisolweda buyo ku manjezyeezya, kulusyomo lutaluleme akulubila – ooyo ngo waini waku Bbabbuloni. Nobaba bamapasita abasololi bazikombelo abalo baliingene muciyanza eeci.

Kupelengusya tumpango twa Bbaibbele kutegwa muntu abambe lusyomo lusimpidwe mutumpango ooto, lyoonse ncintu cisolweda buyo ku manjezyeezya, lweeno akulubila – ooyo ngo waini waku Bbabbuloni. Nobaba bamapasita abasololi bazikombelo, abalo baliingene kumbele muciyanza eeci.

Pele kuli bulangizi kuli boonse bayanda kweempwa akuzyokela kuli Yahuwah mbuli mwana musyoonto, kabalangilwa kuyiisyigwa kuli Nguwe. Inzila yakujanya kasimpe ililazyikidwe kabotu-kabotu:

“Nkaambo tweelede kuyiisya asyoonto-syoonto, ijwi ajwi, mweengwe amweengwe, ciiyo aciiyo. Moonse oomu ulati, 'Aawa awaawa '. (Izaya 28:10)

Mukampango aaka, Yahuwah ukulwaizya kuti, ikuti eeyi nzila yabelesyegwa, moyo uufwide nzala inga wajana kasimpe, muya inga walyookezya. Cintu cuusisya ncakuti, eeyi nzila ilayubununa akuti bantu banjaanji basulaika nzila njaakabamba Yahuwah yakuteelela kasimpe:

“Mbambabo mbaakaambila kuti, “Oobu mbusena bwakulyookezezya, aabo bakatede abalyookezye, mboobu busena bwakukatalukwa, pele balo tiibakaswiilila.” Nkaako majwi aa Mwami Yahuwah ayooba aakuti, “Asyoonto-syoonto, ijwi ajwi, muzila amuzila, Ciiyo aciiyo. Moonse oomu ulati aawa, awaawa, kutegwa bakawe busaleme, bakacisigwe akujatwa.” (Kobala Izaya 28:12 a 13.)

Ayimwi nzila yamu Bbaibbele yakujanya kasimpe ilembedwe mu 2 Bakolinto 13:1: “Lino ndwatatu ndweza kulindinywe. Malembe alati, “Makani oonse aali buti aleelede kusinizigwa abakamboni bobilo naa botatwe” Ooyu ngo mulazyo ngwaakabikka Lwakwe Yahuwah mumakani aakuzeka twaambo akataa bantu:

Kamboni omwe takonzyi kuzula muntu akumupa mulandu pe mucibi ncaacita. Kuleelede kuba bakamboni bobilo naa botatwe kuti muntu ajaninwe mulandu. (Ciibalusyo 19:15)

Muntu uupedwe mulandu walufu ukonzya buyo kujaigwa kuti kakuli bakamboni bobilo naa botatwe, pele kuti kakuli kamboni omwe buyo, teelede kujaigwa pe. (Ciibalusyo 17:6)

Lino mujayi ajaigwe buyo kuti kakuli bakamboni, taakwe weelede kujaigwa naa kakuli buyo kamboni omwe pe.(Myeelwe 35:30)

Milazyo ya Bbaibbele yakujanya kasimpe

Ooyu mulazyo wakainduluka kwaambwa a Mufutuli eelyo Walo naakati:

Kuti naa munyoko wakubisizya, koya ukamwaambile kaambo kakwe. Mukaambaule kamuli nyobilo buyo. Kuti naa wakuswiilila mulamvwana. Pele kuti naa taswiilili, uye ubweze muntu omwe naa bobilo kuti MAKANI WOONSE AKOSOLWE AKATI KA BAKAMBONI BOBILO NAA BOTATWE. (Mateyo 18:15 a 16)

Yahushua wakabelesya mulazyo ooyu kuyubununa kuti ulainda kubeleka buyo mukubeteka milandu, pele amubuumi akataa bantu.

Mulazyo wakwiinduluka kwaamba kaambo ulayandika kapati mukuvwuntauzya kasimpe. Eelyo Josefa naakaimvwi kunembo lya Pharaoh kuti amupandulwide maloto aakwe, walo wakapandulula kuti: “Cili mbubonya mbuli mbwendaambila Falo kale, nkaambo eeco ciloto cakaindulukwa ziindi zyobile kuli Pharaoh, nkaambo Leza wamuyubunwida ncaticite. Lino ciloto eeci ncicayindululwa o mwami, nkuti makani aaya alibambidwe a [Leza], alimwi [Leza] uyoocita kuti akacitike ncobeni mumazuba aaboola.” (Matalikilo 41:28 a 32.) Kunyina kaambo kajatikizya lusyomo keelede kuyaamina mukampango komwe buyo. Kunze lyaboobo, Yahuwah lyoonse unoopa cikkelo ca bumboni eeco muntu uuvwuntauzya ncanga wabelesya kuti ayumye kujana lwiiyo lwa bululami.

Kupima kkii mucikkelo (Bbaibbele lili ambali)

Cikkelo ca bumboni ngo mulazyo wakuvwuntauzya akubala ooyo uukulwaizya lwaanguluko kumizeezo ya muntu. Upa bukwabilizi kuzwa kuzintu zilubide azintu zya lweeno.

Yahuwah wakalizyi kuti yaakwiinda myaka iili 6,000 yamusela wanyika, mulwi wa lweeno akubeja kwa Saatani uyoolundana akuyanda kuubaula akusinkilila kasimpe. Nokuba boobo, kwakali ntenda yakavwumbu iimbi, Walo muluyando Lwakwe wakapa nzila iiluleme yakuti kufumbwa muntu woonse akonzye kulibalila akubbukizya kasimpe lwakwe mwini. Cikkelo ca bumboni ngo mulazyo wakuvwuntauzya akubala ooyo uukulwaizya lwaanguluko mumizeezo ya muntu. Upa bukwabilizi kuzwa kuzintu zilubide azintu zya lweeno.

Kunyina muntu uusala kutobela cilubide kumwi kakkwene maanu, pele kanjaanji eeci cilacitika kwiinda mukutazyiba akuyandisya tunsiyansiya. Kunyina muntu weelede kulanga kumuntunyina, naba pasita, nokuba mweendelezi mucikombelo, naba muzyali, ngobakwetene limwi nokuba mwiyi, kuti amwaambile ncokayiminina kasimpe. Misela iitola ciindi cilamfu tiikonzyi kucinca kulubila kuti kube kasimpe pe.Yebo lwako nduwe weelede kwiingula Mwami Yahuwah mucibaka cako, aboobo weelede kulibalila lwako. Kunyina muntu uunga wafutulwa nkaambo kako. Kuti yebo koyanda kufutulwa akweeleba kunyonyoonwa kwa basofweede, yebo weelede kuvwuntauzya kasimpe, kukatambula, akutobela kasimpe lwako omwini.

Nikuba kuti aaba baalumi botatwe Nowa, Daniyeli a Jobo kabali mulinguwo [munyika], baalumi aaba nibalifutula buyo lwabo beni akaambo kabululami bwabo, mbwaamba Mwami Yahuwah wamakamu.

Masimpe nikuba kuti baalumi botatwe aaba kabali muli nguwo, tiibali kunookonzya kuuvwuna, nikuba kuvwuna bana babo balombe nobaba basimbi. Balo balikke mbendali kunookonzya kuvwuna. Nyika lwayo niyanyonyoonwa. (Kobala Ezekiya 14:14 a 18.)

Bantu banjaanji mbakandu alimwi tabakkedwe myoyo kuyoowa kulibalila makani lwabo beni. Bayanda kwaambilwa cintu cakusyoma amuntu uukkede cuuno cipati camulimo. Tiili nzila yokwa Yahuwah eeyo kuti kufumbwa cintu ncadonaika muntu cipegwe bwiinguzi muno munyika pe. Kuti kufumbwa kudonaika amubuzyo uuli woonse waingulwa, nikwanyina ciindi cakuti muntu abaa lusyomo pe, pele kwiinda mukulwana kudonaika, lusyomo lulayumayuma.

Eezi zimukkomanisye nikuba kuti mukaindi kano mulausa akaambo kamasunko aayindene-indene, kutegwa kusyomeka kwenu, mbokwiinda kubaa mpindu yiinda golida iikonzya kusofwaala nokuba kuti ilasalazigwa amulilo. Mbubonya oobo lusyomo lwanu lwiinda ngolida kule-kule, lulasalazigwa kubonya kuti ndwini-lwini. Ndendilyo nomuyootembaulwa akulemekwa cabulemu eelyo Yahushua Kilisito Munanike aakuboneka. Yahushua tamunamubwene, nikuba boobo mulamuyanda. Nikuba kuti tamumuboni, mulamusyoma alimwi mulakkomana kapati citaambiki. Aboobo kuzwa mulusyomo lwanu mulajana lufutuko lwamyuuya yanu. (Kobala 1 Petulo 1:6-9.)

Utanikuyoowi kulibalila omwini lwako. Utanikuyoowi kulijana koli olikke oosyoma bwiindene akataa bantu. Ikuti zintu nzyosyoma zyakavwuntauzyigwa mu mangwalo, akupimwa kubelesya cikkelo ca bumboni, yebo inga konooyimvwi olikke, pele Julu lyoonse linokwiimvwi kulubazu nkobede.

Utanikuyoowi kulibalila lwako. Utanikuyoowi kulijana koli olikke oosyoma bwiindene akataa bantu banji. Ikuti zintu nzyosyoma zyakavwuntauzyigwa mu mangwalo, kubelesya cikkelo ca bumboni, yebo inga konooyimvwi olikke, pele Julu lyoonse linokwiimvwi kulubazu nkobede. Kaindi kasyoonto munsaa lufu lwa Yahushua, Walo wakaambilizya makani aawumbulizya kuti: “Tandikooyoomusiya mubuumba mbuli bamucaala pe, pele ndiyooboola alimwi kuli ndinywe. Pele aakusika Mugwasyi, Muuya Uusalala, ooyo ngwatikatume Taata muzina lyangu, uyoomwiisya zintu zyoonse, akuzoomwiibalusya zintu zyoonse nzendakamwaambilide.” (Johane 14:18 a 26.)

Ndiyanda kumwaambila masimpe kuti, ncibotu kulindinywe kuti ngunke. Nkaambo kuti nsiciti boobo Mugwasyi takoosika kulindinywe pe. Pele naa ndainka ndiyoomutuma kulindinywe. Lino asika uzoobazula bamunyika kuti balilubizizye mumulandu wacinyonyoono, awabululami awalubeta. Mulandu wacinyonyoono nkaambo tabandisyomi mebo. Mulandu wabululami nkaambo ndibweeda kuli Taata, nkabela tabacindiboni limbi pe. Mulandu walubeta nkaambo muleli wanyika eeyi wabetekwa.

Ndicijisi makani manji aakumwaambila, pele tamukonzyi kwaamvwisya ono. Lino azoosika Muuya wamasimpe uuyiisya zyabwini, uzoomusololela mumakani aabwini woonse. Nkaambo tazokwaambi zyakwe mwini pe, pele uzoolungulula eezyo zyoonse nzyaakamvwa kuli Taata, nkabela uzoomwaambila zintu ziciboola.” (Johane 16:7, 8, 12 a 13)

Kwamisela minjaanji kaindi loko, Yahuwah wakalibwene kupyopyongana kwakali kuzyoosika muciindi camamanino. Walo wakaambilizya mu Mangwalo eeyo nzila njokonzya kubbukizya kasimpe omwini, akuzyiba cilubide, nokuba manjezyeezya atunsiyansiya. Kunyina ntenda mukusyoma Yahuwah. Kojatilila kucisyomyo Cakwe kuti akweenzye kusikila ukasike aali kasimpe koonse. Ooyo wakasyomya kukusolweda mukasimpe koonse, uyookwabilila mizeezo yako kuzwa kuzintu zitaluleme. Walo uyookuyubunwida lwako webo cikkelo ca bumboni ncociyubununa.