Print

Yahushua: Ncizabukilo Cili Akataa Zizuminano

Eeci cibalo tacili ca WLC. Eelyo notubelesya zilembedwe aabalembi balaanze lya nkamu, tusimba buyo zyeezyo zyeendelana 100% a Bbaibbele a lusyomo lwesu cino ciindi munkamu ya WLC. Aboobo eezyo zibalo inga zyalanganyigwa kuti nzya nkamu ya WLC. Twakalelekwa kapati amulimo wabalanda ba Yahuwah banjaanji. Pele tatukulwaizyi ndinywe nobeenzuma kutalika kubala zyaalembwa abantu aabo. Eezyo nzibaalemba, twakazigwisya mumalembe eesu nkaambo kanjaanji zililubide akubaa tumpenda. Cintu cuusisya ncakuti tucilangaula mbungano yamilimo iitakwe kampenda. Ikuti konyandidwe nkaambo ka [zibalo/milumbe] iitali ya WLC, kobikkila maanu ku Tusimpi 4:18. Kuteelela kwesu nkwakuti kasimpe Kakwe kalazyokoloka, eelyo mumuni nuuyaa kumwesya munzila yesu. Tulakayandisya kasimpe kwiinda buumi, nkanko akukavwuntauzya kufumbwa nkokakonzya kujanwa.

yahushua-cizabukilo-cijatanya-zizuminano

Hena yebo kuli nookamvwide muntu umwi kati kuli nduwe, “Ime ndasyoma muli Yahushua, pele aaka kaano ka malengelo, pe ma”? Ime ndiibaluka musalo umwi ngweekali kubandika abataata cimwi ciindi myaka yainda iili 34. Twakali kuyooma Bbaibbele, mpoonya bakandibuzya kuti me naa ndakali kukasyoma ncobeni kaano ka malengelo, mbube Ime ndakazumina, pele balo cakabanyandya. Ime ndasyoma kusikila antaamu imwi kuti, mbuli mbwelyaamba kuba “Munakristu,” tiibakali balikke bataata kugambwa boobo. Alimwi masimpe ncobeni, Ime ndeezyeezya mbobalimvwa bantu banjaanji bamazubaano baunka kuzikombelo batasyomi mulumbe mubotu. Kusanganya ali ceeco, kuli maleele amwi aamu Bbaibbele lyaci Hebulayo, mbuli aa zambangulwe lya Muyoba amaleele aakacitika muciindi ca Kulonga, aawa inga walijanina mweelwe wa zintu zyaacitika mumisela eezyo zikopa Banakristu banjaanji mazubaano. Balo tabasyomi kuti eezi zintu ziyandika boobu zyaacitika ncibeela ca misela ncobeni.

Mbeenya bantu bakatazyigwa kuzumina makani aamaleele aali mu Cizuminano Cakale aboobo cilabayumina akusyoma kuti Yahushua wakeenda ncobeni atalaa meenda nokuba kupindula meenda kuti abe waini nokuba kubusya Lazalosi kuzwa kubafu. Kuti yebo watalika kulibikka kuba mulembi-mupati-uululamika-malembe aajatikizya zili mu Mangwalo, inga walijana kotalika kukaka akubambulula kufumbwa tubeela twa Mangwalo tuteendelani a mizeezo yaansi njojisi. Kanjaanji kakunooli comwe nokuba zyobile zitola busena mumizeezo yako. Kunooli usiminide buyo muzeezo wakuti cilikke cintu cipati ciyandika nkusyoma kuti Yahushua ngo mufutuli, akuti kufumbwa ncaakaamba nokuba ncaakacita Yahushua tacikwe makani. Nokuba kwiimina ambaakani yakuti, Yahushua nkaambyo buyo kamusyobo umwi nokuba Leza wabululami amaseseke aabantu ba Kujwe.

Cilangika aanga ncintu citamvwiki nokuba cakukazyana kuti umwi muntu inga walyaamba kuba “Munakristu” mpoonya aciindi nceenyae kakazya zibeela zya Bbbaibbele eezyo Yahushua a Baapositolo nzibaalomya kululamika ciindi aciindi. Inga cabaanga nkwaamba kuti Yahuwah, “Ime ndamuzumina Mwanaako kuba Mufutuli a Mwami pele Ime ndakaka ncaakaamba ancaakacita. Alimwi andaambe akuti, Ime ndaakaka makani ngookaamba aajatikizya mwanaako Yahushua.” Tokonzyi kwiimina akatikati nokuba kumabazu obile. Eelyo Yahushua naamba kuti, “Ime ndime Nzila, Kasimpe, a Buumi”, yebo ookaka majwi aakwe, nciindi cako ulinjizya muntenda. Kulibonya aanga ncipaale mazubaano kutambula Messiah mupaale, ooyo weelela mubusanduluzi mbobazumina bantu banji, muli nzyobasyoma amaumi ngobapona. Ime nsyeyeeyeli kuti eeco cilatambulika kuli Taata ooyo waamba muli Malakayi 3:6 kuti, “Nkaambo Ime, nde Mwami, nsyesanduki; aboobo inywe, nobana ba Jakobe, tamukalobi.” Yahuwah tapindauli makanze Aakwe nokuba milawo yakwe kuti italike kweendelana aabuponi bwamazubaano nokuba ziyanza nzyobazyibide bantu. Swebo tozibumbwa zyakalengwa tweelede kuba mucinkonzya ncayandisya Yahuwah, mbuli ca mwaalumi Messiah Yahushua (1 Timoteo. 2:5).

Yahuwah tapindauli makanze Aakwe nokuba milawo Yakwe kuti yeendelane aabuumi bwamazubaano nokuba ziyanza nzyobazyibide bantu.

Ino lusyomo lwini lwamasimpe ninzi? Lwaambilizya Yahushua mbwali cizabukilo cijatanya cizuminano citaanzi ku cizuminano cabili. Lujatikizya majwi aayumya mulawo ngaakaamba Yahushua, amalembe aabashinshimi. Luleta ciyubunuzyo cokwa Yahuwah muciimo ncoceelede kwiiminina mubukkwene — “akucizuzika” eeco. Luguminizya Yahushua nazumizya akusala Baapositolo aabo Yahuwah mbabelesya kuti akanane akusumpya mizeezo Yakwe ya lufutuko abulelo buboola. Aabo baapositolo bakapenzyelwa akufwida Jwi, Mulumbe mubotu a Bulelo, azimwi zyoonse zyakalembedwe kabataninga sika. Hena ncintu citeeleleka kuti Stephen wakali kuzyoojayigwa (Milimo 7) eelyo naakamanide kulandabika musela wa Isilayeli kuli bamaJuuda ikuti walo naakali kusyoma ncobeni kuti tumwi twaano ntwaakali kuzubulula mumalembe twakali twakulengelezya buyo? Aa ono nkukuli Stephen nkwaakaajana makani aakwe? Hena taakaajana mumabbuku aakuvwungaila aayo aakali kubalwa Nsabata a Nsabata mumasinagogwe, ngeenya mabbuku aakuvwungaila aayo awalo Mwami wesu Yahushua ngaakabala akusyoma? Hena kuli acomwe citondezya kuti Yahushua taakali kusyoma twaano twa mangwalo ooto ntwaakali kubalilwa alimwi mwaakajanina lwiiyo lwakwe? Ikuti kakuli ciliko Ime nsyeninga cisweenye akucibala pe.

Lino ikuti Yahushua kali wakali kusyoma Mangwalo a Baapositolo abalo bakali kusyoma mu Mangwalo, ino mbuti muntu umwi mbwanga kataminina kusyoma muli Yahushua kumwi kakazya eeco walo lwakwe abatumwa bakwe ncibakali kusyoma? Atulange tumpango twa Mangwalo tumwi tutondezya cakutaleyaleya kuti Yahushua wakali kusyoma mu Cizuminano Cakale kuzwa kubbuku lya Matalikilo kusikila kuli Malakayi (nokuba mabbuku ngeenya aayo mumundando mbwaakaazyibide, kuzwa kuli lya Matalikilo kusikila kuli lya 2 Makani).

Atubone aawo Yahushua a Baapositolo mpobakazuunyene kwaamba maleele aakacitika kuzwa ku Matalikilo-Ciibalusyo ayaayo aamulawo wa Bbaibbele lyaci Hebulayo. Yahushua wakalengaana kuti naa uzyoojana kucili balaa lusyomo aakuzyokela. Lusyomo nkusyoma (mbuli “Abulahamu mbwaakasyoma muli Yahuwah, aboobo eeco cakabalilwa kuli nguwe kuti mbululami”). Iciyanza canyika ncakuyandisya kujana nzila zyakukakila kusyoma. Pele mbuli swebo Banakristu lyoonse tweelede kuyandaula nzila zyakugwasyilila ncotusyomena. Ikuti nikwatali boobo ino tulipenzyela nzi kusyoma? Ikuti koyandaula nzila yakunyansya malembe aayo aakusyomya buumi butamani, nkokuti ono yebo wasika ncobeni ambaakani eeni ncociiminina kumaninina kupyopyongana. Aaya Mangwalo aatobela alakulwaizya. Taali ngawo alikke aaliko pe pele aguminizya zinjaanji zigwasyilizya mubweende bwa mangwalo akuswaanganya antoomwe mulumbe wa Bbaibbele.

Yahushua

Mateyo 1:1-17. Ooyu ngomusela walunyungu lwa Yahushua uuswaanganya buntu a “matalikilo,” aakwe antoomwe amisela iili 42 kujokela musyule kuli Abulahamu kwiinda amuli Davida.

Luuka 3:23-38 utobezya musela wa Yahushua kusikila kuli Adamu. Kunyina citondezya kuti Yahushua wakasulaika misela eeyi. Pele kunze lyaboobo, walo wakazumina mbwiijatene kusikila kuli Noah, Methuselah a Jakobe.

Mateyo 2:5-13. Kuzuzikwa kwa cishinshimi cansiku ca Micah 5:2 eeco caambilizya kuzyalwa kwa Yahushua mu Betelehema akuswaanganya bashinshimi basyoonto anzibakaamba zya manyongwe aazambangulwe lya meenda aalembedwe mubbuku lya Torah.

Mateyo 4:1-10. Yahushua waamba cilembedwe mu Ciibalusyo amu Intembauzyo naakali kwiingula Saatani ooyo wakali kumutempaula munkanda.

Mateyo 5:17. Yahushua waamba kuti, “Mutayeeyi kuti ndakaboola kuzyoowaya mulawo [uuli mu Mabbuku mataanzi osanwe mu mangwalo] abashinshimi [Izaya-Malakayi, kusanganya a Joshua-2 Bami, aabo baazyibidwe kuti bashinshimi bataanzi], pele akuukwabilila akuuzuzika.” Yahushua wakali kusyoma mu Mangwalo aaya amuli ncaakali kuyubununa ca ziindi zyakainda azicizya kumbelaaa mazuba. Walo taakazandula nociba comwe “ncaatakakkomanina” mubweende bwa misela nokuba muzintu zyakaambwa kucitika mumangwalo nokuba kwaapindulula akwaalulamika pe. Kufumbwa naa kakali kaano ka malengelo nokuba kaku Sodoma a Gomorrah nokuba ka zambangulwe lya meenda aa Muyoba, walo wakazuunyana kwaatabilila akutazazaula makani aayo, eeco ncecaatondezya mbwaakali kusyoma kuti zyaacitika masimpe zintu eezyo. Walo kunyina pe ncaakali kulezya kucita nkaambo walo lwakwe ngo “Jwi” ndyaambauzya Yahuwah aboobo mulimo wakwe wakali wakutabilila jwi akusumpya mulumbe wa Bulelo bwa Yahuwah.

Mateyo 10:15. Sodoma a Gomorrah baambidwe kuli Yahushua kuti bayimvwi muciindi cibotu cakulekelelwa mu Lubeta lupati kwiinda minzi eeyo njaakakambaukila Yahushua a Baapositolo bakwe.

Mateyo 19:4-8. Yahushua waamba makani aa Malengelo eelyo Yahuwah, Taata, naakabamba bantu kabali baalumi abanakazi. Yahushua taakalembulula kupunga kaano ka malengelo. Walo wakali kusyoma mu Mangwalo mbuli mbwaakali kubalwa mu Nsabata muma sinagogwe.

Mateyo 12:38-41. Yahushua waamba Jonah kuti wakakkala mazuba amasiku otatwe mwida lya zenimutendu.

Mateyo 24:37-39. Yahushua weezyekanya mamanino aamusela uuno ku mazuba kuutaninga sika muyoba wa Noah wakaleta Zambangulwe lya meenda kataninga njila mu bwato Noah. Aawa alimwi kunyina pe ncaakalembulula Yahushua. Wakabweza buyo kaano ka zambangulwe kuti ncintu cakacitika mumusela waanyika.

Mateyo 24:15. Yahushua ujatanya cishinshimi cokwa Daniele camamanino aaciindi ca “cisesemyo calusaalo” antoomwe a citondezyo ca musela uuboola, amamanino aamusela.

Johane 10:34-36. Mukwiingula bamaJuuda, Yahushua waamba jwi lya Yahuwah kuti lyakali pedwe kuli mbabo alimwi ulayungizya akuti “Mangwalo taayelede kusotokwa.” Nziindi zyongaye Yahushua naakatapatila bamaJuuda nkaambo kakutazyiba Mangwalo eeni ngibakazyi kuti akazyila kuli Yahuwah (YHWH)? Kunyina Yahushua naakalulamika noliba bbala lyomwe; walo wakasumpula woonse akusinsa bamaJuuda nkaambo kakuyumya myoyo yabo akutasyoma.

Baaspositolo: Kuzumanana Kuccumaila Mulumbe wa Yahushua

Milimo 24:14. Mwaapositolo Paulu mukwiingula baabo bakali kumutamikizya naakaletwa kumbelaa Felix wakati, “Kweendelanya aa Nzila, eeyo [bamaJuuda] njobaauzyika zina lyakuti mbuzangi, Ime ndikomba Yahuwah wa bamatata besu, akusyoma kufumbwa cilembedwe mu Mulawo [Mabbuku mataanzi osanwe mu Mangwalo] a Bashinshimi.” Kwiina ncaakeenkela kwaamba aawa pe. Paulu wakali zuunyene mukusyoma kwakwe alimwi wakali kuyaamina kumangwalo mulusyomo lwakwe. “Mulawo abashinshimi amalembe” (Luuka 24:44) zyakali lembedwe mumabbuku obile aa Bbaibbele lyaci Hebulayo. Malembe aasanganyidwe mumabbuku aamisela antoomwe a Intembauzyo a Tusimpi a Daniele.

Baloma 1:18-20. Paulu waamba makani aa malengelo, kutali munzila yakuyabila, pele munzila yakubandauka bweende bwamisela. Ime nsyeyeeyeli kuti Paulu naakazungaanyigwa mpaakayimvwi mulusyomo amuzeezo wakuti zintu tiizyakalengwa pele zyakali kuyaa kusanduka kusikila zyasika mpozibede mazubaano. Icintu cikondelezya kapati ncakuti, mbeenya alimwi bama Giliki mbibakali bataanzi kusungilizya akuyiisya muzeezo wazintu zisandauka kakwiina malengelo. Darwin wakaingana buyo aciindi ceelede kusumpya muzeezo ooyo mu mazubaano. Kakwiina kudonaika awalo Paulu wakaliluzyi kabotukabotu lwiiyo lwaci Giliki nkaambo ndolwaabumbilila mizeezo iicitobelwa mu Bulelo bwa Roma boonse.

BaLoma 5:14. “Lufu lwakaluma boonse kuzwa kuli Adamu kusikila kuli Mozesi.” Paulu wakalizyi akusyoma kuti Yahuwah wakalenga Adamu kali muntu susu mutaanzi (kutali cilengwa leza cisandauka), alimwi walo taakasola kuguminizya mizeezo yamituni yaci Giliki eeyo yakali kuzambaila maanu akulesya kuteelela Mangwalo aaluleme.

1 Bakolinto 10:1-4. Paulu wiinduluka cilembedwe mu Kulonga eelyo bana Isilayeli nibaalanduka mu Lwizi Lusubila akuceezyeka ku kubbizyigwa. Walo wakabona kuti ibbwe” lyakali musyobo wa citondezyo citondeka kukuboola kwa Messiah. Paulu taakasyoma kuti Mwanaa Yahuwah wakali kupona kataninga zyalwa pe!

2 Bakolinto 11:3. Paulu weezyekanya kuleya kuzwa mukasimpe kaubauba akutempaulwa kwa Yahushua ku ciindi ciya Simwaaba naakacenga Eva. Paulu taakayeeya kuti ncintu ciyandika kukazya makani aa malengelo pe.

BaHebulayo 1-4. Paulu upandulula mukowa wabantu mboweelela mumakanze aakumalengelo akweezyekanya bantu ku mulimo wa bangele muziindi zyakainda amumazuba aacizya kumbele.

1 Petulo 3:20. Petulo awalo ulayungizya kulemya makani, eelyo nakali kweenda akubandika aa Yahushua kwa myaka minjaanji, kweezyeka ku kaano ka Muyoba wa Nowa. Aawa alimwi, kuli penzi mulusyomo akuteelela kwa Petulo. Walo wakabweza Bbaibbele lyaci Hebulayo akulilanganya kuti makani aamisela aamasimpe.

2 Petulo 2:6-8. Petulo ubandauka misela yaanyika yansiku a Yahuwah mbwaakavwuna Loti mululami ku manyongwe aakafumpa minzi ya Sodoma a Gomorrah.

Camamanino, ibbuku lya Ciyubunuzyo lizwide makani aaguminizya Bbaibbele lyaci Hebulayo. Kuli ziindi zisika 450 nolyaambwa. Eeci nciyubunuzyo cokwa Yahuwah, eeco Walo ncaakapa Yahushua kuti ape zikombelo. Lino twazinguluka kuzwa ku Matalikilo kusikila ku Ciyubunuzyo aboobo bweende bwa Mangwalo bwalibonya. Kunyina mwaapositolo wakasotoka mulawo akukazya ciyubunudwe mu Mangwalo kuzwa kuli Yahuwah Taata a Messiah Yahushua mutumwa ookwa Yahuwah wamacaalizyo, Mwanaa Yahuwah awa Davida alimwi mushinshimi wakasyomezyedwe (Ciibalusyo. 18:15-18; Milimo 3:22; 7:37). Kunyina Mwaapositolo wakasendekezya kuti taakali kusyoma Mangwalo Aasetekene nokuba Simalelo wakwe Messiah (Luuka 2:11) kunyina wakalubizya kumuzyiba.

Yahushua wakayumya nguzu zya mulawo a Mangwalo kufumbwa ciindi akupa lusyomo oolo kuli Baapositolo. Ikuti katuyanda ncobeni kwaambwa bbala lyakuti “Bunakristu” mbuti kayi mbutunga twakaka zintu eezi zijatene aziindi zyakainda mumisela iili kusyule lyesu? Kwaamba kuti “Ime ndasyoma muli Yahushua” kumwi kokaka Mangwalo eeni walo ngaakali kusmpula, ncintu citaleeleleki. Yahushua wakali Jwi lini mubuntu bwakwe. Walo taakali kunga wakaka nokuba kukazya Mangwalo aayubunudwe mbweenya mbwaatakali kunga wakaka Yahuwah. Tiiwakali mulimo wa Yahushua kulembulula Mangwalo pele wakali mulimo wakwe kwaasumpula.

Ime ndasyoma ono inga ndaamba kuti kufumbwa uukaka makani aalembedwe mu Bbaibbele lyaci Hebulayo (Cizuminano Cakale: Mulawo, bashinshimi amalembe, Luuka 24:44) a Mangwalo aa Cizuminano Cipya mumulaka waci Giliki, ooyo muntu balaimpana a Yahushua a Yahuwah. Yahushua nguujatanya Cizuminano Cakale a Cipya kulanduka kuzwa ku Matalikilo kusikila ku Ciyubunuzyo. Alimwi walo waambila nyika a Saatani kuti, “Oobu busena mbubwangu. Tantamuka kozwaawa.”

cizabukilocazizuminano

Yahuwah, ooyo Taata wakayubununwa mujwi Lyakwe kuli bamatata abashinshimi wakalemba akwaayobozya Mangwalo aaci Hebulayo (Luuka 24:44). Ndileelyo buyo naakainda mazuba aa Cizuminano Cakale Yahuwah naakakana kwiinda mu Mwanaakwe, Yahushua, ijwi, muntu wakazyalwa kwiinda mumaleele (BaHebulayo. 1:1-2; Luuka 1:35). Yahushua wakayumya Mangwalo aayo, akujuzya Cizuminano Cipya, taakayumya Mulawo wa Mozesi pele “luzyalo akasimpe” (Johane 1:14, 17). Naakamanizya mulimo wakwe Yahushua lino ulikkede kujanza lyalulyo lwa Yahuwah (“simalelo wangu” mu Intembauzyo. 110:1), kali Mupaizi Mupati kalindila kusungulwa kuzyokela anyika akubambulula zyoonse anyika iitasyomi alimwi iizangide. Mangwalo aci Giliki aa Cizuminano Cipya alembedwe jwi lyamamanino lyokwa Yahuwah kuli ndiswe mu Mwanaakwe, Mwanaa Davida.


Eeci cibalo citali ca-WLC cakalembwa aba Terry Anderson.

Twakagwisya mucibalo citaanzi mazina aabakomba mituni ngobayita Taata a Mwana, akubikka mucibaka cangawo mazina mataanzi ngubaapedwe. Kuyungizya waawo twakajokolosya mutumpango ntotulembulude mazina aa Taata a Mwana, mbuli mbwaakalembedwe kutaanguna abalembi bamu Bbaibbele bakayoyelwa Moza. Nkamu ya-WLC