Twaambo Tuli 5 Banakristu Ncobeelede Kubamba Milawo
Eeci cibalo tacili ca WLC. Eelyo notubelesya zilembedwe aabalembi balaanze lya nkamu, tusimba buyo zyeezyo zyeendelana 100% a Bbaibbele a lusyomo lwesu cino ciindi munkamu ya WLC. Aboobo eezyo zibalo inga zyalanganyigwa kuti nzya nkamu ya WLC. Twakalelekwa kapati amulimo wabalanda ba Yahuwah banjaanji. Pele tatukulwaizyi ndinywe nobeenzuma kutalika kubala zyaalembwa abantu aabo. Eezyo nzibaalemba, twakazigwisya mumalembe eesu nkaambo kanjaanji zililubide akubaa tumpenda. Cintu cuusisya ncakuti tucilangaula mbungano yamilimo iitakwe kampenda. Ikuti konyandidwe nkaambo ka [zibalo/milumbe] iitali ya WLC, kobikkila maanu ku Tusimpi 4:18. Kuteelela kwesu nkwakuti kasimpe Kakwe kalazyokoloka, eelyo mumuni nuuyaa kumwesya munzila yesu. Tulakayandisya kasimpe kwiinda buumi, nkanko tulavwuntauzya kufumbwa nkokakonzya kujanwa. |
IBbaibbele lyakalembelwa ndiswe kuti Mangwalo woonse ngaakayoya Yahuwah alaa mpindu mukufundisya, mukulaya, akuwolola, akupandulula makani aabululami. (2 Timoteo 3:16), pele bunji bwa Banakristu bamazubaano bakaluba cibeela cipati cimwi mu Mangwalo—cakuti, “malailile” ookwa Yahuwah, naa muci Hebulayo kuti, Torah.
Saa, manji buti makani ngozyi yebo mukwesu aali mu Torah? Kuti koli munakristu uusyoma Bbaibbele, yebo inga wagambwa kubbukizya kuti usyoma kale kubamba malailile aali mubbuku lya Torah. Inzya, Torah (kanjaanji lisandululwa kuti ndibbuku lya “Mulawo” mu Cikuwa) lijanwa mu mabbuku mataanzi osanwe aa Bbaibbele alimwi ndelijisi malailile ookwa Yahuwah ku bantu Bakwe. Aaya malailile aaguminizya milawo mbuli ya kubambilila bacete akuyanda basinkondonyoko; utabeji, utabbi, utaciti mamambe, azimwi. Bunji bwa Banakristu inga bazuminana amilawo eeyo. Nokuba boobo, ibbuku lya Torah lilaa milawo yongaye njobadyakaizya mazubaano Banakristu banji, mbuli wa kubamba Nsabata (Kulonga 20:8-11), kusekelela Mapobwe aamu Bbaibbele (Bapaizi 23), akutalya banyama basofwede (Bapaizi 11). Mulongo uutobela ngwa twaambo tosanwe Banakristu ncobeelede kwiibaalusyanya zibeela zya Mangwalo eezi.
Nkaambo ikuti nimwakamusyoma Mozesi, inywe inga mwandisyoma ambeyo; nkaambo walo wakalemba makani aandime. Pele ikuti kamutasyomi nzyaakalemba, mbuti mbomunga mwasyoma majwi aangu? (Johane 5:46-47)
|
1) Bbuku lya Malailile mbolizulwa lyaambilizya Yahushua.
Nkaambo ikuti nimwakamusyoma Mozesi, inga nywe mwandisyoma ambeyo; nkaambo Walo wakalemba makani aandime. Pele ikuti kamutasyomi nzyaakalemba, mbuti mbomunga mwasyoma majwi aangu? (Johane 5:46-47)
Mozesi nguwaalemba malailile ookwa Yahuwah aajanwa mubbuku lya Torah. Mumalembe aakwe woonse kuli zishinshimi zya Messiah nzyagantauka eezyo ziyubunudwe aakale mu Cizuminano Cipya muli Yahushua. Mubwini, izina lya Messiah lini lilaambidwe mu bbuku lya Torah:
Mwami nenguzu alwiimbo lwangu, alimwi waba lufutuko lwangu. (Kulonga 15:2)
Ibbala lyakuti lufutuko mukampango aaka ndibbala lyaci Hebulayo lyakuti yeshû‛âh. Masimpe kuti, izina lya Yahushua liiminina “ lufutuko lwa Yahuwah.” Eeli ndibbala lyomwe akataa myaanda myaanda yamabala aambilizya Yahushua mubbuku lya Torah. Mbuli bwaamba Cizuminano Cipya, Mozesi wakalemba kwaambilizya Yahushua. Aboobo, ikuti twasyoma majwi ookwa Mozesi, inga twasyoma amajwi ookwa Yahushua. Kwaamba bumbi, ikuti twakaka majwi ookwa Mozesi, munzila imwi tukaka majwi ookwa Yahushua.
Hena ulizyi kuti mazuba aa Nsabata amapobwe aamu Bbaibbele ncitondezyo cacishinshimi cisolweda Yahushua? Atwaambe Nsabata: Tulilaidwe kulyookezya cakumaninizya kumwi katusaninwa aa Yahuwah mubuzuba bwa ciloba. Mumajwi amwi, tatuciti mu Nsabata zintu zyakutujanya cakulya nzyotuzyibide kale kucita mazuba amwi mumvwiki (nkokuti, ncito njobelekela kuvwola mali). Cili boobu nkaambo buzuba bwa Nsabata ncifwanikiso ca kulyookezya kumaninide muli Kristu. Tatukonzyi “kubelekela” lufutuko lwesu; tukonzya biyo kubikka lusyomo lwesu mubwaabi bwa Yahuwah kwiinda muli Messiah Wakwe. Aboobo, kufumbwa ciindi notulyookezya mu Nsabata, tupa bumboni bwa Mulumbe mubotu. Munzila njeenya, Pobwe lyomwe-lyomwe lyamu Bbaibbele litwaambila kaano ka lufu, kubuka kuzwa kubafu, akuboola kwabili kwa Messiah.
2) Yahushua wakasunga akuyiisya milawo iili mu Malailile.
Bunji bwa basicikolo ba Bbaibbele abasyaazyibwene ba makanaa misela balazuminizya kuti Yahushua wakapona buumi Bwakwe kali muJuuda uusunga malailile aamu Torah. Basikwiiya Bakwe bakali kumwiita kuti “Bayi.” Wakali kuunka ku sinagogwe Nsabata iili yoonse. Walo wakali kusekelela pobwe lya Pasika aamwi Mapobwe aamu Bbaibbele. Kuyungizya waawo, imbungano ntaanzi iina Messiah yakatalikila mu ziiyo zyakwe akuzumanana kuyiisya bbuku lya Malailile mumusela mutaanzi woonse. Syaazyibwene wa Malembe aamu Bbaibbele, Dr. Brad Young, Ph.D., waamba bwinibwini eeci cintu kuti:
Kanjaanji tulanganya [Yahushua] mpoonya akweelekezya nguwe ziyanza zyesu zya cooko ca Kumbo azyamusela uuno wa makumi obile awomwe. . . [Yahushua] wamasimpe wamisela ucili muJuuda. Lusyomo akuteelela Taata wakwe wakujulu lwakaimvwi mu cipego ciyandisi caapegwa ku Mulundu wa Sinai: milawo iili mu Torah.
|
“Kanjaanji tulanganya Jeesu mubusena bwamisela butakwe cintu mpoonya akulundaika ali nguwe ziyanza zyesu zitupenzya zya cooko ca Kumbo. Tukakatila kumubamba kuba muna Methodisiti mubotu, Katolika, Baptisti, wa Anglicani, awa Pentecositi, nokuba kufumbwa mbungano motuzulilwa. Pe ma Jeesu wamisela ucili muJuuda. Lusyomo akuteelela Taata wakwe kwakaimvwi mucipego ciyandisi caapedwe ku Mulundu wa Sinai: bbuku lya Milawo.”
Yahushua Lwakwe wakatwaambila kuti tutasoli akuyeeyelela kuti wakaboolela kumwaya mulawo. Walo uciya kumbele kwaamba kuti kunyina nociceya mu malailile aamulawo ciyoomwaigwa kusikila julu anyika zikamane (Mateyo 5:17-19). Cikondelezya ncakuti, kweendelanya aa Mangwalo, eelyo Julu liliko cino ciindi anyika, bumwi buzuba ziyoomana, mpoonya julu lipya anyika ziyoobambwa: Mpawo Ime ndakabona julu pya anyika mpya, nkaambo julu litaanzi anyika ntaanzi zyakamana (langa mu Ciyubunuzyo 21:1-4). Eeci cintu ciyootola busena kwaakumana Bulelo bwa myaka iili cuulu bwa Kristu anyika alimwi ciyooguminizya kumanina lyo lufu, koomoka, kulila, kucisa (kampango 4). Ono nkaambo kakuti lufu, koomoka, kulila a kucisa ziciliko munyika yesu mazubaano, eeco caambilizya kuti kunyina cakamana kale mubbuku lya Milawo. Cilakondelezya akubona kuti ibbala lyakuti Bunakristu liiminina bwinibwini kuti “Uutobela Kristu.” Inzya, mbuli mbotuli Banakristu twaambilwa kweenda mbuli Yahushua mbwaakeenda. Mbwaanga Yahushua wakasunga akuyiisya Milawo, Ime ndasyoma kuti eeco cilayandika aku Banakristu kucita mbweenya oobo.
Kufumbwa uukkalilila muli nguwe weelede kweenda munzila njaakeenda. (1 Johane 2:6)
3) Baapositolo bakasunga akuyiisya milawo yamu Torah.
Mbweenya mbuli Mufundisi wabo Yahushua, Baapositolo bakasunga milawo yoonse. Milawo mbuli wakubamba Nsabata, Mapobwe, amalailile aazyakulya akazumanana kuba ciyanza calusyomo lwabo kwaciindi cilamfu kuzwa naakabuka kuzwa kubafu Mwami wabo. Mubwini, malailile ookwa Yahushua kuli basikwiiya Bakwe kataninga wunka kujulu akali aakuti bakasandule “masi woonse” kubamba basikwiiya akubayiisya zyoonse Walo nzyaakabalaya (Mateyo 28:19-20). “Zyoonse” nzyaakabalaya zyakali kuguminizya milawo iili mubbuku lya Torah.
Mbweenya mbuli Mufundisi wabo Yahushua, abalo Baapositolo bakasunga milawo yoonse yamu Torah. Milawo mbuli wakubamba Nsabata Mapobwe amalailile aazyakulya akazumanana kuba ciyanza calusyomo lwabo kwaciindi cilamfu kuzwa naakabuka kuzwa kubafu Simalelo wabo.
|
Naba mwaapositolo Paulu wakazuminana a Yahushua kuti milazyo iili mu Torah tiiyakamwaigwa; walo wakakulwaizya Banakristu kulanganya Milawo cakusyoma muli Messiah (BaLoma 3:31). Wakapa malailile akubantu Bamasi kuti cikombelo caku Corinth cisunge Pobwe lya Pasika:
Amulisalazye bumena bukulukulu, kuti mube mulwi mupya. Ncobeni inywe tamujisi bumena. Nkaambo cipaizyo cesu mwanaambelele wa Pasika ooyo wakajaigwa kale, ngu Messiah. Lino atusekelele pobwe, kutali aabumena bwakaindi, bumena bwa luunyaunya abusofwaazi, pele a cinkwa citakwe mimena ca lusinizyo akasimpe. (1 Bakolinto 5:7-8)
Kuyungizya waawo, swebo tulizyi kuti basikwiiya bakaluujisi kusekelela pobwe lya Shavuot (Pentecositi), eelyo nibaatambula Muya Uusalala (Milimo 2). Mu Milimo 17:1-2 twaambilwa kuti cakali ciyanza ca Paulu kuya ku Sinagogwe lyoonse mu Nsabata, alimwi muziindi zinjaanji tulamvwa Paulu kakwabana abaabo bakali kumutamikizya kuti uuyiisya ziteendelani abbuku lya Milawo (Milimo 21:20-24 a 24:14). Awalo, Paulu wakasinizya kulailila Banakristu muli 1 Timoteo 4:4-5 kuti batanoolyi banyama basofweede aabo batalasalazyidwe mu Zwi lya Yahuwah. (Izwi lya Yahuwah lisetekanya biyo banyama basalala.) Ziindi zinjaanji mu Cizuminano Cipya twaambilwa kutobelezya mwakainda Baapositolo (langa 1 Bakolinto 4:16; 11:1; BaFilipo 3:17; 1 Batesalonika 1:6; 2 Batesalonika 3:7-9). Saa, aboobo tatweelede kubatobela mukubamba bbuku lya Milawo na?
4) Muya Uusalala upa Banakristu nguzu zya kubamba milazyo ya Milawo.
Kweendelanya aa Paulu, ciimo cabuntu bwesu ciyandisya kutamvwana aa Yahuwah. Nokuba boobo, makani mabotu ngakuti swebo tulaa lugwasyo luzwa ku Muya Uusalala kuti tweende munzila zya Yahuwah. Paulu ulabandika makani aaya mubulamfu mucaandaano calusele ca BaLoma. Walo waamba kuti mubili wanyama wesu (ciimo cabuntu bwesu) ncabulwani kuli Yahuwah alimwi tacilibatamiki ku Milawo Yakwe:
Nkaambo kakuti miyeeyelo ya nyama ngusinkondonyina aa Yahuwah, aboobo tiilibombyi ku Mulawo wa Yahuwah, inzya tiikonzyi ncobeni. (BaLoma 8:7)
Kweendelanya aa Paulu ciimo cabuntu bwesu ciyandisya kutamvwana aa Yahuwah. Nokuba boobo makani mabotu ngakuti swebo tulaa lugwasyo luzwa ku Muya Uusalala ooyo uupa Banakristu nguzu zya kubamba milazyo yokwa Yahuwah.
|
Cili boobo nkaambo bbuku lya Milawo ndya “Moza” (BaLoma 7:14), alimwi ciimo cabuntu bwesu ciyandisya biyo zintu zya mubili wanyama. Paulu waamba kuti balikke aabo bapona kweendelanya a Moza mbababikkila maanu kuzintu zya Moza, kusanganya amilazyo ya Milawo:
Nkaambo aabo bapona buumi bwanyama batonkomene mizeezo kumakani aanyama kakuli aabo bapona kweendelanya aa Moza bayeeyela makani aa Moza (BaLoma 8:5)
Mbotuli Banakristu, tweelede kweendelana aa Moza, kutali nyama. Mubili wanyama tuukwe nguzu alimwi tuulibatamiki ku Milawo. Nokuba boobo Muya Uusalala ulipedwe kuti uyumyeyumye Banakristu mukubamba bbuku lya Milawo:
Nkaambo Yahuwah wakacicita eeco catakakonzyeka ku Mulawo ooyo wakakompene nkaambo ka nyama nciwatakali kukonzya kucita. Kwiinda mukutumima Mwanaakwe mwini mucinkonzya canyama mukaambo ka zibi, wakazula zibi, wakazula micito ya nyama, kutegwa bululami bwa mulawo bukalondolwe muli ndiswe, iswe notuteendi mbuli nyama pele kweendelanya aa Moza. (BaLoma 8:3-4)
5) Kubamba milawo iili mu Torah ncileleko.
Banakristu banji tabamvwisyi kuti Cizuminano Cipya ciyiisya Milawo alimwi aboobo bayeeyela kuti eeyo milawo mukuli uubaminya, pele tabazyi bwini Balembi ba Bbaibbele mbubakali kwiilanganya. Ilikke nzila Milawo yamu Torah mbwiikonzya kuminya ndileelyo muntu natamvwisyi akukakatila kulijanina lufutuko mukubamba Milawo. Ncenciceeci bamayi babeji aabo Paulu mbaakali kwaamba mubbuku lya BaGalatiya ncibakali kusyoma. Bakali kuyiisya kuti bantu Bamasi bakonzya biyo kufutulwa kuti bataanguna kupalulwa kweendelanya amulawo. Aaya makani ngaakali kukananwa amu Milimo 15:
Banakristu banji tabamvwisyi kuti Cizuminano Cipya ciyiisya Milawo aboobo bayeeyela kuti eeyo milawo mukuli uuminya, pele tabazyi bwini Balembi ba Bbaibbele mbubakali kwiilanganya.
|
Pele bamwi banalumi bakeza kuzwa ku Judiya, bakali kuyiisya banabunyina kuti, “Pele biyo kuti mwapalulwa kweendelanya aciyanza ca Mozesi, inywe tamukonzyi kufutulwa.” (Milimo 15:1)
Baapositolo bakayiisya kuti lufutuko luboolela biyo mukweengelelwa kwiinda mukusyoma muli Messiah, kutali mukupalulwa:
Tusyoma kuti tuyoofutulwa mukweengelelwa ku Mwami Yahushua, mbweenya mbuli mbabo. (Milimo 15:11)
Inzya, kuteelela bbuku lya Torah kuboolela biyo mukaambo kakusanduka buumi muli Messiah. Tatubambi milazyo ya Torah kuti tukafutulwe; tubamba milawo nkaambo tulifutudwe!
Eelyo notumvwisisya busena aawo aayelede kuba bbuku lya Milawo mumaumi eesu, inga caba cintu cituletela zileleko. Mubwini, caandaano ciinda kulampa mu Bbaibbele (Intembauzyo 119) ciimvwi akwaambilizya kukkomanina Milawo. Mu Ntembauzyo eeyo, Mwami Davida ubandauka luyando ndwajisi ku Milawo oolo Basyomi ndobeelede kubaa ndulo.
Ngooyu mukonzyanyo: Kuti twalangalanga mikwasyi mbwiiyaa kuzimaana mumusela wesu eeyo iicisengezya cilalilo akulida antoomwe mangolezya mbuli mukwasyi, tulakonzya kubona kubamba Milawo ncocili cileleko. Milawo njakuleleka mikwasyi mukubaleta antoomwe ciindi comwe mumvwiki mu Shabbat (Nsabata). Ime ndakamvwa ziindi zinjaanji zikonkezyo zya mikwasyi ya Banakristu aabo batonkomene kubamba Nsabata ciindi comwe mvwiki amvwiki, alimwi lyoonse mumukwasyi omwe-omwe ilabaleta antoomwe akuyakulula zilongwe zyakanyongene akati kabo.
Kubamba Milawo kwesu kuboolela biyo mukaambo ka buumi busandukide muli Messiah. Tatubambi Milawo nkaambo kakuyanda kufutulwa; tuliibamba nkaambo twakafutulwa kale!
|
Kuyungizya waawo, lwiiyo lwa zilengwa leza mazubaano luyaa kusika antaamu mpoliteene Zwi lya Yahuwah eelyo bavwuntauzi nobayaa kuyubununa ntenda ya buumi kuti muntu wayaamuka milazyo ya zyakulya yokwa Yahuwah. Kwakatondezyegwa kuti bunji bwa nyama zitasalali zijisi zyuuka, malwazi, alimwi zilakola kapati. Aboobo, Milawo ileleka buumi bwesu mukutupa milazyo mibotu ya kulya zintu zisalala.
Eeyo mikonzyanyo yobile biyo Milawo mbwiili cileleko. Tacinyandyi kuti Mozesi wakaamba kuti wakatuletela zileleko akusinganya, buumi alufu (Ciibalusyo 30:19). Mbweenya mbuli Zwi lya Yahuwah mbolyaamba, tutambula zileleko eelyo notubamba Milawo.
Ino mbuti kayi yebo?
Ime ndasyoma kuti ooyu mulongo musyoonto buyo wakupa cintu cakulizeeza! Mumuuya wakupaila, kokakatila kuswaangana a Banakristu munyika aabo bayaa kuzyokela ku cisyiko ca lusyomo lwabo akukkomanina zileleko zya kubamba Milawo.
Eeci cibalo citali ca-WLC cakalembwa aaba David Wilber.
Twakagwisya mucibalo citaanzi mazina aabakomba mituni ngobayita Taata a Mwana, akubikka mucibaka cangawo mazina mataanzi ngubaapedwe. Kuyungizya waawo twakajokolosya mutumpango ntotulembulude akubikka mazina aa Taata a Mwana, mbuli mbwaakalembedwe kutaanguna abalembi bamu Bbaibbele bakayoyelwa moza. Nkamu ya-WLC