Print

Daniele 11: ''Mwami wa Kumusanza'' ncisi ca Ijipita!

Kubala kabotu kabotu caandaano ca Daniele 11 cituyubunwida 100% kuti
"Mwami wa Kumusanza", lyoonse wakali cisi ca Ijipita!

Malembe aali mubbuku lya Voynich, kakwiina kudonaika, ndibbuku limwi lyaandeene akataa amwi. Ndibbuku lizwide buyo zifwanikiso. Kuli zifwanikiso oomo zyamusyobo wanyanzabili, mungunga waji, musyobo wacijulujulu, awusubila, kazyeebeka kabotu akubotelezya kufumbwa mpovwununa aali woonse. Eezi zifwanikiso zyazisyu mani amalubaluba, zyakeengwa cabunkutwe munzila yeebeka ncobeni; zileengedwe ajanza, alimwi nzifwanikiso zyazilengwa leza mubweebesi bwazyo. Eeli bbuku, lizyibidwe kuti lyakazyila ku Muleli wa Loma, Rudolph II waku Germany (1576-1612), pele kuti eezyo zilembwedwe mubbuki eeli zyalangwa akupimwa amincini iipima myaka, zyilibonya kuti zyakazyila kumisela yakuma 1400s.

Bbuku lya Voynich acifwanikiso comwe akataa zinji zyamaluba aatazyibidwe.

Bbuku lya Voynich acifwanikiso comwe akataa zinji zyamaluba aatazyibidwe.

(Image: http://top-documentary.com/wp-content/uploads/2012/01/f50r.jpg)

Pele nkaambo nyika njotukkala cino ciindi tiijisi bwiinguzi bunjaanji oobo bunga bwasandulula maseseke aansiku, aboobo malembe ookwa Voynich aaya, taaninga zyibwa kabotu nkwaakazyila kwini. Kunyina muntu uumuzyi ooyo wakaalemba nokuba nkwaakazyila muntu ooyo. Izifwanikiso zyeengedwe mubbuku eelyo zyili mwaanda, kkumi azyotatwe; nzifwanikiso zyamaluba aatazyibidwe alimwi aatanabwenwe atalaa nyika yoonse. Cimwi cibeela cilaa makani aazilengwa leza, cilaa nzila zyalusumpuko zyitazyibidwe anyika mbuli mbocitondezya mibili yabantu kiinyikidwe mumusinza wamusyobo umwi, kiidyungidwe atupaipi tunjaanji tuswaangene.

Ambweni cintu ciinda kubaanga ncintu camaseseke ncakuti, kunyina muntu uuzyi bwini eeli bbuku ncolyaamba pe! Lilembedwe mumulaka uutazyibidwe ansi aano. Kunyina mweelwe wakukakatila, nokuba muntu uunga watola mawoola manjaanji kasoleka kusandulula, nokuba kkompyuta iikonzya kupampanuna akutuzyibya mulaka wazintu zilembedwe mukati oomo; eeci ncecintu ciletela mubuzyo wakuti hena inga eezyo zilembedwe kacili cintu cakukongezya bantu eeco cakalembwa mubunkutwe. Kunyina pe bbwe lya Rosetta lyakavwukkulwa eelyo likonzya kubelesyegwa kupampanuna maseseke aalembedwe mubbuku lya Voynich.

Mangwalo aalo, alaa zibeela zitasanduludwe. Akataa zishinshimi zinjaanji zyakalembelwa musela wamamanino, caandaano cokwa Daniele 11, tiicakateelelwa  kabotu. Kunyina cintu ceelede kudonaikwa ncocaamba cishinshimi eeco, nokuba ciindi nocitola busena nkaambo aayo ngamamanino eeni aancito—aatondezya ncobeni kujalwa kwaŋanda yakazekelo—mamanino aaciindi alaa makani malemu kapati. Kasiide ambali zitondezyo zyacishinshimi zyoonse, mungele ugeme buyo kulandabika makani aamisela iili zyuulu zyobile.

Basicikolo ba Bbaibbele bakazingwa akubbaatikilwa kapati kwaciindi cilamfu, kabayandisya kuzyiba caambwa mucibalo eeci, nokuba kuti kunyina mikonzyanyo iipedwe oomo. Kwaambilizya “Mwamwi wa Kunyika”, ncintu cikopa mizeezo mbweenya buyo a  “Mwami wa Kumusanza”; eeco ncintu cakaletelezya busanduluzi bunjaanji busoleka kupandulula kuti inga kabanooli bani aabo. Kuzyiba bami aaba, ncecijuzyo cakukopolozya  makani aambwa mucibalo eeci.

Kuleka mbuli malembe aabbuku lya Voynich mbwaalembedwe, cibalo ca Daniele 11 nokuba boobo cilaa cijuzyo, alimwi cijuzyo eeco, ncooko canyika.

Cooko canyika nce Cijuzyo

Daniele lyoonse, mumoyo wakwe akataa myoyo yabantu boonse, wakacili muntu muna Isilayeli. Mangwalo ayubununa kuti walo wakali kujalula mpulungwido yakuzyuli kwakwe akupaila katozyede ku Jelusalema ziindi zyotatwe abuzuba. Eelyo naakali mudaala uucembeede kapati, myaka minjaanji kuzwa ciindi naakatolwa buzike kuzwa kunyika yokwabo nkwaakazyalilwa, walo wakacili kwaamba nyika yokwabo kuti “ninyika yabulemu.”

“Mwami wa Kunyika” a “Mwami wa Kumusanza” balainduluka kwaambilizyigwa mucibalo ca Daniele 11, alimwi tweelede kubateelela kuti bajatikizya nyika ya Isilayeli.

Nguni naa ninzi eeco cakali kumusanza lya cisi ca Isilayeli? Bwiinguzi mbuubauba kapati alimwi kunyina nobunga bwacinca pe. Cisi ca Ijipita ncecakali kumusanza kwa cisi ca Isilayeli.

Ninzi naa nguni wakali kunyika lya cisi ca Isilayeli? Nyika yakali kujanwa kunyika lya cisi ca Isilayeli, yakali cisi ca Syria. Nokuba boobo, cintu ciletela kuzingwa mizeezo akataa bantu banji ncakuti, mfulumende eeyo yakali kulela cooko canyika eeco, mukuya kwaciindi yakacinca. Aboobo, Mwami wa Kunyika nimfulumende yakali kulela cisi ca Syria kufumbwa aciindi cipedwe. Kufumbwa buyo kuti twaciteelela eeco, acalo cibalo ca Daniele 11 inga ceelela kunjizyigwa mumisela yakainda alimwi eeco cishinshimi inga casalazyigwa akuteelelwa kabotu.

Alexander Nkalakata ya Mulombwana

Cishinshimi, makani aamisela aakalembwa mumabbuku musyule lyaciindi. Mucishinshimi ca Daniele 11, mungele ulasika kalaa mulumbe wakuti: “Alimwi lino Ime ndakutondezya kasimpe. Kolanga, kuyooba bami botatwe mucisi ca Pesiya; alimwi umwi wane uyooinda kuvwuba kwiinda boonse: alimwi kwiinda munguzu zyakwe zyabuvwubi bwakwe, uyoosungilizya boonse bali mumbali lyakwe kulwana bulelo bwa Grecia. Nkabela kuyooba mwami singuzu aciindi eeco, ooyo uuyoolela bulelo bupati, alimwi uyoocita zyoonse mbuli mbwaliyandila.” (Daniele 11:2-3, KJV)

Kuzwa kuciindi ca Daniele, kwakacili kuyooba bami bone balela bulelo bwa Pesiya, kumwi ooyo uucaalizya ali bone aabo kavwubide kapati kwiinda boonse. Walo unoozyibidwe akubaa mpuwo nkaambo kakusungilizya kulwana nkondo bulelo bwa Greece. Bumboni bwamisela bulazumina kuti kwakali mwami wane waku Persiya kuzwa ciindi eelyo cishinshimi eeco nicaapegwa mubulelo bwa Xerxes I, mwana musankwa ookwa Darius Hystaspes.Walo wakalaa buvwubi butaambiki alimwi wakabelesya buvwubi bwakwe kulwana bulelo bwaba Greece. Nokuba kuti walo wakazunda mu Nkondo yaku Thermopylæ, pele wakazundwa mu Nkondo yaku Salamis. Kumamanino, zyoonse Xerxes I nzyaakakonzya kucita, wakazwidilila buyo “kuvwundusya nkondo mumunzi wa Grecia” kweendelanya mbuli bulembedwe jwi lyakasimpe lya cishinshimi.

Mukampango katobela waawo, nkalakata yamulombwana wiitwa kuti Alexander, wakayaka musemo wamakani aayo aayubununa kuti nguni Mwami wa Kunyika a Mwami wa Kumusanza:  “Alimwi walo uyooimikila, bulelo bwakwe buyoodilimunwa, alimwi buyo kwaandaulwa muzyooko zyamyuwo yakujulu zyone; kuleka kwaabanya nyika ku lunyungu lwakwe, nokuba kweendelanya bulelo bwakwe mbwaakali kulela: nkaambo bulelo  bwakwe buyoozyulwa, kujatikizya antoomwe aabo bali munsi lyakwe.” (Daniele 11:4, KJV)

Ooyo Alexander nkalakata yamulombwana, wakalaa myaka iili buyo 32 eelyo naakafwa.  Nokuba kuti mukaintu wakwe wakali mitide aciindi eeco, taakajisi bamukwasyi wakwe bamwi pe bakali kunga bamunjilila akukkala acuuno canguzu kuti balele cisi. Walo wakalaa bulelo bupati, oobo bwakaabanyigwa akataa basilutwe balumamba lwakwe bone. Aaba basilutwe, bakatalika kulwana muli cabo kabataminina kuti babaa cibeela cipati cabulelo akubaa nguzu kwiinda nzyobaajisi kale.

Kujatikizya zintu zinjaanji, bulelo bwakwe bwakaabanyigwa akataa basilutwe balumamba muntaamu zitobela ansi aawa:

Bulelo bwa Alexandaer Mupati bwakaabaulwa

Bulelo bupati bwa Alexander, bwakaabanyigwa akataa basilutwe balumamba lwakwe eelyo naakafwa.

Nokwakainda myaka yaciindi iikubwene, cimwi cibeela cabulelo bwa Alexander cakali kweendelezyegwa aba Antigonesi, aabo bakali kusoleka kuswaanganya bulelo kuti bujokele kuba bomwe mbuli mbobwaabede muciindi ca Alexander. Eeco cibeela cabulelo, cakasweeka mukuya kwaciindi akwaabanyigwa akataa basilutwe balumamba bone. Zibeela zyone zyabulelo eezyo zyakatobelwa ankondo zinjaanji zisikila myaka iili makumi obile. Kwakali kuzwangana kapati akataa basilutwe balumamba bone aabo bakali kunyika, kujwe, akumbo lya cisi ca Isilayeli: Lysimachus, Cassander, a Seleucus. Lysimachus wakazunda cooko ca Cassander, pele Seleucus wakamunyanga zyooko zyakwe zyoonse Lysimachus. Kumamanino, alikke Seleucus ooyo wakali kunyika, a Ptolemy kumusanza, mbibaacaala akataa zyooko zyone zyabulelo butaanzi.

Ptolemy I Sotor

Ptolemy wakalitondezya kuba wiinda bunkutwe akataa basilutwe balumamba bokwa Alexander. “Ptolemy, wakalaa busongo akusyomeka mubweendelezi bwa Alexander, alimwi wakalitondezya akuba muntu uutazungaani, muntu uululeme kugaminina cintu comwe munkondo zinjaanji eezyo nzibakali kulwanina kuvwuna cuuno eelyo nikwaatalika nkondo kuzwa ciindi naakafwa Alexander mu 323.”2 Ncobeni, Ptolemy nguwaabona ncikwaali kuyandikila kuswaanganya bulelo bwa Alexander. Kwiinda mukukombelela kwakwe, bulelo bwakaabanyigwa akataa basilutwe balumamba bone aabo.

Ptolemy wakali kukonzya kubona bweende bwazintu akataa zisi nkaambo kakuswaanganya bulelo bwakatobela Alexander, eeci cakalibonya kwiinda mukuzumanana kulwana nkondo akucinculula lumvwano, azizuminano zyama politikisi. Kayaamide kumulazyo wakukwabilila bulelo, walo wakamvwana a cisi ca Ijipita kuti balwanine antoomwe basinkondonyina akukomezya lukwakwa lwacisi eeco kwiinda mukweendelezya makwebo azisi zimwi. Walo, nokuba boobo, taakabikkila maanu kukweendelezya cisi nokuba kubikka uutobela nguwe pe.3

Nokuba kuti masimpe kuti Ptolemy wakali umwi wabasilutwe ba Alexander ooyo wakakoma cisi ca Ijipita, walo buleli bwakwe bwabusongo bwakamupa kuti atambulwe abantu baku Ijipita aabo bakamubikka muciimo cabuleza eelyo naakafwide. Aboobo cisi ca Ijipita cakaba Mwami wanguzu wa Kumusanza mubulelo bwa silutwe ooyu.

Bulelo bwanguzu bwa Ptolemy oobo mbwakaanza, “bwakalela kwiinda bulelo buli boonse bwakali mucisi ca Alexandria alimwi bwakawida buyo mumaanza aa baLoma mu 30 BC.”4 Nokuba lyeelo cisi ca Ijipita nicaatalika kweendelezya cisi ca Loma, eeco cooko cabulelo ncaakabamba Ptolemy, cakacaala kacicili mumaanza aa Mwami wa Kumusanza nkaambo cakali kumusanza lya nyika ya Palesitaini.

Kutonkaika Mwami Wancinko Uuyandisya Zyakwe

Kunyina kudonaika nokuba asyoonto kuti cisi ca Ijipita ngo Mwami wa Kumusanza. Cibeela citaanzi ca Daniele 11 ncuubauba kuteelela, cililondokede mukulungulula makani aabweende bwamusela mbuli mbuwakaambilizyidwe kazitaninga citika zintu. Eeci cibalo cilungulula micito yoonse ya Mwami wa Kumusanza, Ijipita, kuya mumisela iitobela kumbele kuzwa waawo. Kampango komwe komwe kacibalo eeco, kajanwa kuti muzintu zilembedwe zyamusela kuti kaazuzikwa ncobeni. Coonse cishinshimi eeci cigamide kutondeka ŋanda yakazekelo mbwiilaafwaafwi kujalwa. Atumwi tupango tuswaangene atooto, tupa kuti sicikolo wa Bbaibbele wamazubaano akonzye kulizyibila masimpe kuti Mwami wa Kumusanza ncisi ca Ijipita mbuli mbucaacitika kale mumisela yakainda.

Micito mipati ya Mwami wa Kumusanza, icitikila munsaa kumamanino kwa cibalo ca Daniele 11 alimwi eeco, mubwini, nceciindi camamanino eelyo Mwami wa Kumusanza naambilizyigwa: “Alimwi muciindi cakumamanino mwami wa kumusanza uyoomutonkaika walo.” (Daniele 11:40, KJV)

Kakwiindide misela minjaanji, baleli banjaanji aabo bakazyila anze lya bulelo bwa Alexander, bakakoma cisi ca Ijipita. Bulelo bwaba Mamluku, bwakalela kuzwa mu 1250. BaMamluku bakali basilumamba bazike aabo bakabaa nguzu kapati mu Misela Yaakatikati. Bakatanda bamakuwa kuzwa mucooko Akataa Kujwe akubinga ba  Mongoli kuzwa mucisi ca Syria aca Palesitaini. Eeci cakabapa kuyandwa akataa ba Mozilemu aabo bakabona aanga, ba Mamluku mbafutuli babupaizi aziyanza zyabo.

Kutegwa balomye kubamba ciimo cabo akataa zisi zyaba Mozilemu, ba Mamluku bakatalisya cuuno cabuleli caba kaliphate, eeco ba Mongoli ncibaamwaide mu 1258, akubikka muleli ngubakali kunyonauna kakkede akulela mumunzi wa Cairo. Bweendelezi bwabo atalaa baleli baminzi ya Arabia, Mecca a Medina, bwakoonda mulimo ngweenya ooyo. Bakazwidilila munkondo akumvwana antoomwe abantu bakali mumbali lyabo, eeco cakacitwa aba Mamluku, akugwasyilizya kutonkela makwebo kumbele alusumpuko akuyakulula munzi wa Ijipita kuti ube munzi wamakwebo anzila yaakati kati amasi aaKujwe alwizi lwa Mediterraneani.5

Bulelo bwa Ottomani bwakatalika kulela cisi ca Ijipita kumatalikilo aamyaka ya 1500. Nokuba boobo, Kusikila muma 1790, ba Mamluku bakabaa nguzu alimwi, nokuba kuti cisi ca Ijipita cakacili cibeela cabulelo bwa Ottomani. Nokuba kuti ba Mamluku mbibaatalisya kubamba nzila yamakwebo akataa Kujwe aBukuwa, mumyaka iicalizya yaba Mamluku, bulelo bwa Ottomani bwakazulila kulwana akunyonganya nzila yamakwebo eeyo.

“ Myaka icaalizya yabulelo bwaba Mamluku yakali myaka iinyonyoona cisi ca Ijipita. Kulwana muli cabo, antoomwe amitelo iidulisya, yakanyonganya makwebo mucisi ca Ijipita. Cimwi cakaletelezya kulwanwa aba Fulenchi cakali cintu cakusinkila akulesya makwebo akata cisi ca Ijipita aca France kusikila muma 1790.6

Mbuli bwaacitika mumasi amwi, cisi ca France cakali “mwami wancinko uucita nzyaliyandila” ooyo uupandululwa muli Daniele 11:36-40. Ooko kunyonganya makwebo akataa cisi ca Ijipita aca France, nkokutonkaika kwa Mwami wa Kumusanza (Ijipita) ooko nkwaakacita “mukutonkaika” Mwami uucita nzyaliyandila (France). Eeyo yakali nkondo yaantangalala. Kwakali kugaminina kutundulula cisi ca France.

Mu 1798, cisi ca France cakalwana nkondo acisi ca Ijipita—mumwaka wini eelyo “mamanino aaciindi” naakatalika kweendelanya abulembedwe cishinshimi cokwa Daniele!

Makanze mataanzi aacisi ca France, akali aakutola buzike cisi ca Ijipita. Ba Fulenchi bakali kulangila bantu banji baku Ijipita, aabo bakali kupenga mubulelo bwaba  Mamluku, kuti batambule ba Fulenchi kuti mbabakaangulula cisi cabo, kakuli ba Ottomani bakalanganya ba Fulenchi kuti ncecisubulo cakutandizya baabo bakali kubalela. Cisi ca Ijipita cakasumpuka kwiinda munkondo eeyo, mfulumende yaco yakasumpuka, alimwi kwakayakwa mayake mapya aayo aakaatula mayake aakaindi mbuli bwaacitika mucisi ca France amwalo.

Mulimo waba Ottomani wakali mulimo wabucenjezu. Cisi ca France cakalimvwene abulelo bwaba Ottomani, alimwi kwakaindi kasyoonto kwakanyina cintu cakali kunyonganya cilongwe eeco. Makanze aaba Fulenchi akali aakuti ba Ottomani bataimini kulubazu noluba lumwi, alimwi kabalangila bulwani kuzwa kuli ba Mamluku (mbukwaatondezyedwe mu 1786) akukalala kapati nkaambo ka kulwanwa aba Fulenchi kulwanina cooko cakali caba Ottomani.7

Aayo makanze akalubila ncobeni akwaalilwa kuzwidilila.

Mbuli Kapepele

Alimwi kuciindi camamanino aaciindi, mwami wakumusanza uyoomutonkaika: alimwi mwami wakunyika uyoomufuumina mbuli kapepele, ankalaki, balombwana bantantide mabbiza, amato manji; alimwi uyoonjilauka mumasi, akudilimuna akwiinda atala. (Daniele 11:40, KJV)

Bitva o Nil

Kujanika kwaba Britishi mucisi ca Ijipita eelyo nicaalwanwa acisi ca France, cakapa kubambulula lumvwano akataa zisi eezyo zyakali kumvwana a Mwami wakunyika, eeco cakaletelezya kujaigwa maumi aazyuulunzuma zyabantu.

(Image: http://www.woodenwalls.co.uk/NileBattle.jpg)

Ba Britishi, mukukakatila kwabo kuti basinkile makanze aaba Fulenchi, bakatandila ba Frenchi kulwizi lwa Mediterraneani. Mumwezi wa Kasanga Lubwi 1, 1798, sikalumamba waba British, Horatio Nelson,  wakajana mato aaba Fulenchi kaabungene kunkomwe yaku Alexandria, ku Ijipita. “Nkondo yakumulonga wa Nile yakali nkondo yakapwayawida limwi lumamba lwamumeenda lutaninga bwenwe. Kunyina mato aaba Britishi aakasweeka, pele mato obile buyo akataa mato aali kkumi awotatwe aaba Fulenchi, akanyikizyigwa mulwizi. Napoleon wakasinkilwa nzila yakujokela ku France.”8

Kufumbwa bulangizi bwakuti bulelo bwa Ottomani inga bwazumina kukomwa kwaba Frenchi, lino kwakamanina limwi eelyo Nelson naakafwanyauna mato aaba Frenchi munkondo yakumulonga wa Nile (mumwezi wa Kasangalubwi 1). Bweendelezi bwaba Britishi kumunzi wa Istanbul lino kwakali bwakutozya Bulelo kuti bulwane nkondo, aboobo mumwezi wa 9 Vwivwi 1798 bulelo bwa Ottomani bwakatalika kulwana nkondo acisi ca France (mu 1799 cisi ca Russia cakasangana aca Britain aca Turkey, akubamba Kabunga Kabili. Napoleon lino wakali muntenda yakulwanwa basinkondonyina baletezya atalaa nyika abaletezya kuzyila kulwizi.  Lumamba lwabulelo bwa Ottomani bwabili lino lwakeelede kulwana nkondo eeyo. Lumamba lwaku Damascus lwakainda mucisi Syria aca Palesitaini kuyoolwana cisi ca Ijipita akulanduka lwizi lwa Sinai. Cimwi cibeela ca lumamba, cakabunganyigwa ansumbu ya Rhodes, kuti cikwabilile lumamba lwa Bwami lwamumeenda, akusika kunkomwe yamulonga Nile. BaFrenchi bakazingulukwa akufumpwa.9

Ba Ottomani bakamwaila limwi makanze aaba Frenchi woonse akulangila kukoma munkondo eeyo. Cintu cakatobela ncakuti kulwana cisi ca Ijipita nkwaakacita Mwami sincinko ooyo uucita nzyaliyandila, kwakapa kuti kubambwe cizuminano cipya akataa lumamba lwiindene. “Ba Frenchi bakatonkela [Muleli waba Ottomani ] Selim kuti apangane cilongwe aba Britain a Russia, mpoonya kwiinda mucilongwe eeco, ba Fulenchi bakatandilwa limwi.”10 Mubweende bupya bwamapolitikisi oobu, cisi ca Russia aca Persiya, zyakatalika kukungilila nyika yakali yabulelo bwa Ottomani. Eeci cakaletelezya kucimwa akataa bakubusi ba Ottomani alimwi ncicaaletelezya kujaigwa ooko nkubaacita bakubusi ba Turki, eelyo nibakajaya banakristu baku Armenia, ba Giliki, abaku Syria, mu Nkondo ya Nyika Yoonse Ntaanzi.

Camana Ciindi

Kujala ŋanda yakazekelo ncecintu cilaa bulemu kapati kuzwa ciindi ca Kalivali. Muciindi eeco, boonse banoosalide, kuya kubuumi butamani, nanka kuya kubweenya alufu lutamani.

Kujala ŋanda yakazekelo ncecintu cilaa bulemu kapati kuzwa ciindi ca Kalivali. Muciindi eeco, boonse banoosalide, kuya kubuumi butamani, nanka kuya kubweenya alufu lutamani. Akataa majwi aamamanino aa Mangwalo, kulilembedwe busanduluzi bwaciindi eeco, akucenjezya kwabulemu eeco ciindi mbociswaangene a Kuboola Kwabili kwa Yahushua:

Utajali zyaambwa mwibbuku lyacishinshimi eeli: nkaambo ciindi casika.

Ooyo uutaluleme, kacizumanana kuya kumbele kutalulama: alimwi ooyo uusofweede, kacizumanana kuya kumbele kusofwaala: alimwi ooyo uululeme, kaciya kumbele kululama: alimwi ooyo uusetekene, kacizumanana kusetekana.

Alimwi, amulange, Ime ndaboola cakufwamba; alimwi ndijisi abulumbu, bwakupa muntu omwe omwe kutobelanya amilimo yakwe njaakacita. (Ciyubunuzyo 22:10-12, KJV)

Kunyina kulelema kweelede kucitika mukulibambila. Kujala ŋanda yakazekelo kulaafwi kucitigwa linolino, pele kuyootaanguna kujalilwa kuli baabo bakatambwide mumuni munji boonse. Kuti webo kolombozya kutola lubazu akukkomanina kutola lwiito kunyika yoonse, kolisanyangula mumoyo wako woonse. Hena webo kucili cinyonyoono ncocilamatide mumoyo wako na? Hena webo ucisulaika mumuni uuyungizya kumunikila nyika, ooyo mumuni uuli nje mvwula nkukula nsoke iicaalizya, eeyo iipedwa muluzyalo lwakubambila nduwe kuti ulibambile kukujalwa kwa ŋanda yakazekelo?

Kolibambila, kolibambila, kolibambila. Webo weelede kulibambila kapati kwiinda mbolibambide lino, nkaambo buzuba bwa Mwami bulazya, bunooli bukali, bulaa kukalala kuyoosya, buyoodibaula nyika yoonse akwiisiya kakwiina cintu akunyonyoona babisyi kuzwa muli njiyo. Webo kwaaba zintu zyako zyoonse kuli Yahuwah11. Kolazyika mikuli yako yoonse acipaililo Cakwe — webo lwako, azintu zyako zyoonse, azimwi zyoonse, kuti zibe zituuzyo cizumi atalaa cipaililo. Kulayandika kwaaba zintu zyoonse kuti ukanjile mubulemu. Koyobozya zintu nzyoyandisya kujulu, ooko kunyina mubbi uunga wakunyanga nokuba nkalaya inga yazinyonyoona. Webo weelede kuba muntu uutola cibeela mukupenga kwa Yahushua aano ansi kuti koyanda kuyootola cibeela a Nguwe mubulemu Bwakwe kuzwa aciindi cino.12

Mulimo walufutuko tuuli wakusobanina pe, tuuli mulimo uunga wabelekwa akusiigwa kufumbwa mbwaliyandila muntu pe. Mulimo uuyandika kutonkomanina kucita, akuzumanana kubelekwa kusikila wamanizya kubelekwa kakwiina kutolwaala pe, ncecintu eeco cikonzya kujanya kukoma kuteeli. Nguyooyo buyo alikke uuzumanana kusikila kumamanino uyoofutulwa. Mbabaabo bakkazyikide camba akuzumanana kucita zintu zibotu ziluleme bayooba abuumi butamani bwa kupona kuteeli.13

Lino mbobuzuba bwa lufutuko. Kolisalila kutobela kasimpe kufumbwa nkokakutozya. Kolilekelela cakumaninina ku Mufutuli alimwi Walo uyookugwasya kulibambila webo.


Azimwi zijatikizya cibalo eeci:


1 https://www.britannica.com/biography/Lysimachus

2 https://www.britannica.com/biography/Ptolemy-I-Soter

3 Ibid.

4 Ibid.

5 https://www.britannica.com/topic/Mamluk, .

6 http://www.historyofwar.org/articles/wars_french_egypt.html

7 Ibid.

8 Ibid.

9 Ibid.

10 https://www.britannica.com/place/Ottoman-Empire/The-decline-of-the-Ottoman-Empire-1566-1807#ref482150

11 Mazina aasetekene alipedwe mucibalo eeci mubusena bwa mazina aamituni.

 12 E. G. White, The Faith I Live By, p. 359.

13 E. G. White, Our Father Cares, p. 88.