Print

Mapobwe Aaciindi Comwe Amwaka

Aaya akali mapobwe aambungano zyabana baIsilayeli kuti bakombele antoomwe mucivwuka comwe. Kulonga 23:14-16. Shilo, ndezina mbubwakali kwiitwa busena bwakubunganina kusekelela mapobwe aayo; pele awalo munzi wa Jelusalema, kumbelaa mazuba wakatalika kuyaakuba busena bulaakatikati bwakubunganina kuti cisi coonse cikombe antoomwe, alimwi nkuko ooko mikowa yoonse nkuyaali kubunganina mapobwe aabulemu aaya.

Aaba bantu bakazingulukidwe misyobo yazigwebenga zyabantu bayoosya alimwi bayandisya bulwani abujayi ncobeni, aabo bakali kukonzya kubanyanga myuunda, minzi anyika zyabo; pele zyiindi zyotatwe amwaka, nkalakata zyabalombwana abantu bamwi boonse aabo bakali kukonzya kweenda musinzo mulamfu, bakali kulubweza lweendo akusiya minzi yabo kuyoobungana kubusena bwakukombela, oobo bwakali akataa nyika yabo. Ninzi cakali kunga calesya basinkondonyina kuti babakungile minzi yabo yakaceede kiitakwabilidwe, akubanyonyweeda zintu zyabo zyoonse mumulilo nokuba amacceba? Ninzi cakali kunga calesya sinkondo muzwakule kubavwampila nyika yabo, akutola bana baIsilayeli mubuzike? . . . [Yahuwah] wakasyomezyede kuti nguunookwabilila bantu Bakwe. “Mungele ookwa [Yahuwah] uzingulukide mumbali lyabaabo bayoowa Nguwe, alimwi ulabavwuna balo.” Intembauzyo 34:7. Eelyo bana Isilayeli nibakaunkide kukukomba, nguzu zyabulemu nzyezyaali kukwabilila minzi anyika yabo akukwabula kufumbwa sinkondonyina wa bana Isilayeli. . . . Cisyomyo cokwa Yahuwah cakali cakuti, “Ime njootanda masi woonse kunembo lyako, akukomezya lukwakwa lwako: kunyina muntu pe uyoonyonokela nyika yenu, eelyo mwaakuunka kuyoolitondezya kunembo lya . . . [Yahuwah Elohimu wenu1] zyiindi zyotatwe amwaka.” Kulonga 34:24.

Pobwe litaanzi akataa mapobwe aayo, lyakali lya Pasika, pobwe lyacinkwa citakwe mimena, eelyo lyakali kusika mumwezi wa Abibu, mumwezi mutaanzi mumwaka waba Juuda ooyo uujatikizya mamanino aa mwezi wa Miyoba amatalikilo aamwezi wa Mukubwe Kaangala. Kutontola kwamupeyo aciindi eeco, kwakali manide kale, amvwula ncaalizi yakali wide kale, alimwi zilengwa leza zyoonse zyakali kupekema kazisyuuka akweebeka kabotu mububotu bwazyo. Bwizu bwamusyobo wanyanzabili bwakali menede atalaa malundu amumisena, alimwi maluba akali syuukide akubotya myuunda kufumbwa kuli koonse nkwaanga meso azwezya kulanga. Lino mwezi, wakali afwaafwi kuzulila kumweka, alimwi wakali kumwesya mangolezya akupa kuti cibe ciindi cikondelezya kwiizya. Cakali ciindi cikkomanisya kapati eeco mwiimbi uusetekene ncaakalemba mumabala aakuti:

“Mupeyo wainda,
Imvwula yainda alimwi yaamuka;
Maluba alalibonya atalaa nyika;
Ciindi cakuti bayuni baimbe nyimbo casika,
Alimwi jwi lyafulwe lilamvwugwa munyika yesu;
Mukuyu wabizwisya nkuyu zyawo zyamusyobo wanyanzabili,
Masaansa aalo asonsa akusekkelela maluba,
Alanunkilila kabotu.”
Lwiimbo lwa Solomoni 2:11-13, R.V.

Munyika yoonse, tubungabunga twabasilweendo twakali kuyaa bweenda musinzo kutozya ku Jelusalema. Beembezi bambelele abalo alutanga lwabo, abasikweembela kabapompa kuzwa mumalundu amatanga aabo, basikuzuba nswi kabazwa ku Lwizi lwa Galilaya, abalimi bazwa kumyuunda yabo, bana babashinshimi kabazyila muzikolo zisetekene—boonse bakacengulula matende aabo akugama kubusena ooko . . . [Yahuwah] nkwaakali kuliyubununa. Bakeenda misinzo yabo muzibeelabeela, nkaambo bunji bwabo bakali kweenda aamaulu. Nkalaki azyalo zyakali kuyaa kutyolooka kazyikulaikidwe mindunda yamikuli iilemede kapati, kazyitaninga sika Kumunzi Uusetekene.

Zilengwa leza zyakasinsimuka akukkomanisya myoyo yabana ba Isilayeli akupa bulumbu kuli Yooyo Uupa zintu zibotu zyoonse. Intembauzyo zyaci Hebulayo zyakali kwiimbwa, kazyitembaula akusumpula bulemu abwami bwa [Yahuwah]. Niwaamvwika mweembo ooyo wakali kwaambilizya ciindi cakukomba, anyimbo zyazikwaankwani nizyakalizyigwa, aciinduluko cakulumbaizya nicakaangulwa akuvwentuka, ndendilyo myaanda myaanda yamajwi niyakaswaangana akwiimbila antoomwe kuti:

“Ime ndakalikkomenye eelyo Ime nibakandaambila kuti,
Atweende kuŋanda ya Simalelo wesu.
Matende eesu aliimvwi
Mukati kamilyango yako, O Jelusalema. . . .
Ooko kugama mikowa, amikowa yokwa . . . [Elohimu], . . .
Amupe kulumba kuzina lyokwa [Yahuwah]. . . .
Amupailile luumuno lwa Jelusalema:
Bayoovwuba aabo bakuyanda webo.”
Intembauzyo 122:1-6, R.V.

Eelyo nibakali kulanga kumalundu ooko bakomba mituni nkubaali kukunka mililo yazyipaizyo, bana ba Isilayeli bakaimba kuti:

“Hena Ime ndilungumike meso aangu kumalundu na?
Nkuli ooko kuzyila lugwasyo lwangu?
Lugwasyo lwangu luzwa kuli [Yahuwah],
Ooyo wakabamba julu anyika.”
Intembauzyo 121:1, 2

“Aabo basyoma muli . . . [Yahuwah]
Bali mbuli Mulundu wa Ziyoni, ooyo uutakonzyi kuzungaanyigwa, pele unooliko lyoonse.
Bali mbuli malundu aali mumbali lya Jelusalema,
Mbweenya mbuli . . . [Yahuwah] mbwazingulukide bantu Bakwe,
Kuzwa kuciindi cino kuya kumbele lyoonse akutamani.”
Intembauzyo 125:1, 2, R.V.

Bakatanta milundu iizingulukide Munzi Uusetekene, kabalanga akwaankamana kulanga makunga aabakombi aakali kupenauka munzila akuyoboloka kuya ku tempele. Bakabona busi bwatununkilizyo kabwiimpuka, alimwi bakamvwa myeembo yaba Levi kiilizyigwa akwaambilizya muswaangano uusetekene, bakamvwa bulemu bwa woola lisetekene, akutalika kwiimba kuti:

“Mupati . . . [Yahuwah], alimwi weelede kutembaulwa cinicini
Mumunzi wa . . . [Elohimu wesu], mumulundu wakusetekana Kwakwe.
Kulibotela mpuusimpidwe, ndukondo lwanyika yoonse,
Mulundu wa Ziyoni, kumabalibali aakunyika,
Munzi wa Mwami mupati.”
Intembauzyo 48:1, 2.

“Luumuno mukati kalubuwa lwako,
Alimwi abuvwubi mukati kamaanda aako.”
“Ndijulwide milyango yabululami:
Ime njoonjila muli njiyo, akutembaula . . . [Yahuwah].”
“Ime njoopeda kukonkezya kwangu kuli . . . [Yahuwah]
Lino kunembo lyabantu Bakwe,
Munkuta zyaŋanda yokwa . . . [Yahuwah].”
Intembauzyo 122:7; 118:19; 116:18, 19.

Maanda woonse aali mu Jelusalema akajulilwa basilweendo, alimwi mazyuli akabambililwa akubosyegwa; pele eeci tiicaali cintu cikkwanina akataa nkamu yaabungene; aboobo kwakaanzikwa mavwuka mumasena woonse aakali munsimunsi mukati kamunzi amumalundu aakali mumbalaa munzi.

Mubuzuba bwakkumi abwane bwamwezi, kumangolezya, Pasika wakasekelelwa, mubulemu bwawo; zilengwa zyeebeka zyakacitwa mukusekelela akwiibalusya bantu kunununwa kuzwa mubuzike bwaku Ijipita, akutondeka kumbelaa mazuba kucituuzyo eeco ciyoobanununa kuzwa kubuzike bwacinyonyoono. Eelyo Mufutuli naakaaba buumi Bwakwe amulundu wa Kalivali, kufumbwa cintu cili coonse cakali kwiiminina Pasika kusikila ciindi eeco, cakazuzikwa akumanizya kucitika. Alimwi mulazyo wa Silutwe wa Mulalilo, ooyo wakayasilwa mucibaka eeco, wakapedwa kuba ciibalusyo caciindi eeco. Pasika wakali kwaambilizya akwiiminina mukonzyanyo wacituuzyo ca Mufutuli kwamisela iikubwene.

Pasika wakatobelwa amazuba aali ciloba aakupobola kulya cinkwa citakwe mimena. Buzuba butaanzi abucaalizya bwaciloba, akali mazuba aatabelekwi mulimo, mazuba aambungano aasetekene. Buzuba bwabili bwapobwe eelyo, bwakali buzuba bwa micelo mitaanzi yabutebuzi bwa mwaka ooyo; ndendilyo micelo mitaanzi niyakaletwa kucipaililo kunembo lyokwa . . . [Yahuwah]. Kanjaanji maila ngaakali mataanzi kubizwa munyika ya Palesitaini, aboobo kumatalikilo aapobwe eelyo, akatalikide kale kutubatuba akusima. Musunta wamaila wakali kuzumbaanyigwa amupaizi kunembo lya cipaililo cokwa . . . [Yahuwah], kuti cibe citondezyo cakuti zyoonse zyintu zyakali Zyakwe. Pele buyo kusikila aciindi eeco cilengwa nicakanide kucitwa, nokwaali kunga kutebula kwatalikwa mumwaka ooyo.

[Mwezi wane wakasika] . . . Pentekkositi, wiitwa kuti pobwe lyabutebuzi nanka kuti pobwe lyamvwiki. Mbuli citondezyo cakulumbila maila aayo aakabambidwe kuti cibe cakulya, mikamu naa zinkwa zyobile zyakayokwa alimwi kazyilaa mimena akuletwa kunembo lyokwa . . . [Yahuwah]. Pentekkositi bwakali buzuba bomwe buyo, oobo bwakabikkidwe ambali kuti bube buzuba bwamilimo yabupaizi.

Mumwezi waciloba, lyakasika Pobwe lya Mavwuka, naa lya Kubunganya. Eeli pobwe lyakali kuzyibya kuti . . .  [Yahuwah] nguulongezya butebuzi bunji bwa mumbewu yamicelo, mumyuunda yamaolifa, amumyuunda yamasaansa. Lyakali pobwe limanizya mapobwe woonse mumwaka. Inyika yakalibizwide zyoonse zyikomena ansi, butebuzi bwakali tebwidwe kale akubikkwa mumatala aciindi capobwe eelyo; micelo, mungwimba, awaini wakaliyobwedwe, alimwi micelo mitaanzi ayalo yakali bikkidwe kale ambali; nkabela bantu lino bakaboolela kuzyoolumbila zyintu zyoonse eezyo ku Mwami . . . [Yahuwah], ooyo wakabaleleka akubaabila buvwubi.

Eeli pobwe mubwini lyakali pobwe lyakusekelela. Lyakali kutola busena mumazuba masyoonto kabwiindide Buzuba bwa Kunununa, naa Bwalumvwano, eelyo bantu nibakali kupegwa cisyomyo cakuti zinyonyoono zyabo taziceelede kuya kumbele kwiibalukwa. Kabali muluumuno akumvwana antoomwe a Mwami. . . [Yahuwah], lino bantu bakaboola kunembo Lyakwe kuzyoozumina bubotu Bwakwe akumulumbaizya Walo nkaambo kaluzyalo Lwakwe. Milimo yamumyuunda niyaamanide kale kucitwa yoonse, amilimo yamwaka mupya kiitaninga talikwa kubelekwa, bantu bakalaangulukide kutabikkila maanu cintu cili coonse cijatikizya milimo, nkabela ncencico eeco ncibaali kulisungula kuswaangana akutola lubazu mukukkomanina moza waciindi eeco. Nokuba kuti bamawisi abana babo basankwa balikke mbabaalailidwe kuti basike kupobwe eelyo, pele kufumbwa mbucakali kukonzyeka kucitwa, yoonse mikwasyi yakali kutungana mulongo kuya kupobwe eelyo, alimwi kubwaabi bwabo boonse batwanga, ba Levi, beenzu abacete, bakalaangulukide kuba akati kabo akusekekelela antoomwe.

Mbweenya mbuli Pasika, alyalo Pobwe lya Mavwuka lyakali pobwe lyaciibalusyo. Lyakali pobwe libaibalusya kuti bakali basilweendo munkanda aciindi cimwi, aboobo bantu lino bakayaamuka maanda aabo akukkalila muzyivwuka, zyibambidwe amitabi yamatuvwu aamusyobo wanyanzabili, “mitabi yamasamu aalibotela, amitabi yamalala, azyitanda zyamitabi, amasamu aamumbaala tulonga.” Bapaizi / BaLevi 23:40, 42, 43.

Buzuba butaanzi bwakali bwakubungana aakukombela antoomwe, alimwi mumazuba aali ciloba aapobwe, kwakayungizyigwa buzuba bwalusele, oobo bwakali kulanganyigwa munzila njeenya [kabulaa zituuzyo zinjaanji (langa Myeelwe 29:35-38) kwiinda Nsabata zyimwi zyalyoonse (Myeelwe 28:9-10)].

Mumbungano zyaciindi comwe amwaka eezyi, myoyo yabamadaala abana yakali kukulaizyigwa kucita milimo yokwa . . . [Yahuwah], kumwi kusangana mumiswaangano abantu bazwa muzyooko zyili kulaale, eeco cakali kubayumya lukamantano ndubaajisi muli . . . [Yahuwah] akuli umwi aumwi. Aboobo cakali ciindi ceelede ncobeni kubantu bokwa . . . [Yahuwah] kuti basekelele Pobwe lya Mavwuka aciindi eeco—kupobweda zileleko zyokwa . . . [Yahuwah] nzyaakapede mbabo. Mbuli bana ba Isilayeli mbubaali kusekelela kuvwunwa kwabo kuzwa mubuzike ooko . . . [Yahuwah] nkwaakacitila bamawisi, alimwi akubasunga nkwaakabacitila mumisinzo eeyo njibakaingaila munkanda kuzwa ku Ijipita, mbweenya oobo aswebo tweelede kwiitila mizeezo yesu kunzila zinjaanji eezyo Walo nzyaakabelesya kutugwisya munyika, akutukwela kuzwa mumusinze wakulubila, kuzya kumumuni Wakwe muyandisi waluzyalo akasimpe.

Aabo bakali kukkala kulaale a civwuka cakupailila, bakali kutola kwiinda mwezi omwe mumwaka kabatola lubazu mumapobwe aamwaka ooyo. Eeci citondezyo cakulipa cakumaninina kuli . . . [Yahuwah] ceelede kuyumya kutondezya kukomba ancotweelede kulyatila ansi buunyu bwesu bwakuliyandisya, kuyandisya zyintu zyamunyika; mucibaka caboobo tweelede kuyaama kuzyintu zyamoza ziteeli. Tulasweekelwa zileleko zinjaanji eelyo notwiimpya kuswaangana antoomwe kuti tuyumizyane akukulwaizyana mumulimo ookwa . . . [Yahuwah]. Tusimpe twajwi Lyakwe inga twaubauka akubula cibaka mumizeezo yesu. Myoyo yesu ilaleka kubaa mumuni nokuba kusangalala akusalazyigwa kwabulemu, nkabela inga twatalika kuyaabuselemukila ansi mumoza. Mubweende akati kesu mbuli mbotuli bana Kristu, tulasweekelwa zinjaanji nkaambo kakutamvwida bamwi bali mumbali lyesu mbobalimvwide. Ooyo uulizandula kuti abaalikke, tazuziki ciimo eeco . . . [Yahuwah] ncaakamupa kuti ncecimweelede. Toonse tuli bana bokwa Taata omwe, aboobo tuyeeme ali umwi aumwi kuti tubaa kukkomana. Eezyo zyintu nzyayanda . . . [Yahuwah] azyeezyo nzyobabulide bantu bali munsi lyesu, zyijatikizya ndiswe. Kulilingula akubambilila bweende akati kesu ncecintu cipa kuti ciimo cesu citalike kumvwa mbobalimvwide bantu bamwi bali mumbali lyesu, eeco ncecitupa kuti tubaa kukkomana nkaambo kukakatila kwesu kuletelezya zileleko mumaumi aabantu mbotuswaana limwi.

Pobwe lya Mavwuka tiilyakali pobwe lyakwiibaluka buyo, pele lyakali pobwe lyamukonzyanyo. Tiilyakali kutondeka buyo musyule kumisinzo yakweenda munkanda, pele, mbuli pobwe lya kutebula,  lyakali kusekelelwa kutebula micelo yaanyika, akutondeka kumbele kubuzuba bupati bucaalizya bwakutebula nyika, eelyo . . . [Simalelo] wabutebuzi nayootumina batebuzi Bakwe kuti bazyoobunganye nsaku antoomwe mumilwi kuti zyuumpwe mumulilo, alimwi akubunganya maila mubutala Bwakwe. Aciindi eeco, basofweede bayoonyonyoonwa. Bayooba mbuli “ kuti kunyina anibakali kupona nociba ciindi comwe atalaa nyika pe. Obadiya 16. Mpoonya ijwi lili lyoonse mumulengalenga liyoosangana akutembaula . . .[Yahuwah]. Mboobu mbwaamba muyubunuzi, “Cilengwa leza cili coonse cili kujulu, aansi aano anyika, akunsaa nyika, azyeezyo zyili mulwizi, azyeezyo zyoonse zili mumo, ndakazyimvwa Ime kazyiti, “Zileleko,  bulemu, anguzu, azyibe kuli Nguwe ooyo uukkede ataala cuuno cabulelo, aku Mwanaambelele, lyoonse kukabe kutamani.” Ciyubunuzyo 5:13.

Bantu ba Isilayeli bakatembaula Yahuwah mu Pobwe lya Mavwuka, eelyo nobakali kwiibaluka kuti luzyalo Lwakwe ndulwaabanununa kuzwa mubuzike ku Ijipita, akubasunga ooko Walo nkwaakali kubabambilila mubuumi bwabo bwakubolyonga sokwe munkanda. Bakasekelela kubaa luzyibo lwakuti bakali lekeledwe zinyonyoono zyabo akutambulwa, kwiinda mumulimo wakacitwa mubuzuba bwa lumvwano akunununwa mumazuba masyoonto buyo aakaindide musyule. Pele aabo banunudwe bokwa Yahuwah nobayoobunganyigwa kabaangulukide mumunzi wa Kkenaani wakujulu, kabavwunidwe lyoonse kukabe kutamani kuzwa kumukuli wakusingwa kunsaa cinyonyoono, okuno “kunyika yazilengwe zyoonse nkwiitongela akumvwa kucisa kusikila cino ciindi” (Ba Loma 8:22), bayoosekelela alukondo lutaambiki, kabazwide bulemu bwa . . . mulimo ookwa Yahushua wakunununa bantu ooyo unoomanide kucitwa, alimwi zibi zyabo zyinoomanide lyoonse kukabe kutamani.

“Isokwe amasena aatakkedwe cintu ayoobasekelela balo;
Ayalo nkanda iyookkomana, akusonsa mbuli maluba aasubila.
Iyoosonsa akumena zyintu zinjaanji, akusekelela alukondo anyimbo:
Bulemu bwa Lebanoni buyoopegwa kuli njiyo,
Bubotu bwa Kamelo a Shaloni;
Bayoobona bulemu bwa Yahuwah, alimwi abubotu bwa [Elohimu] wesu.

“Mpoonya meso aaboofu ayoovwumbulwa,
Amatwi aaba cuulutwi ayoosinkulwa.
Mpoonya ooyo muntu uulemene uyoomwantauka mbuli mbaambi,
Awalo mulaka wabalaa kamaama uyakwiimba:
“Nkaambo munkanda meenda ayoopoomoka akukunka,
Atwalo tulonga tuyooba munkanda.
Nkabela nyika njumu iyooba zyiba lyameenda,
Ayalo nyika iilaanyota iyoobaa tusensa twameenda: . . .
“Kuyooba mugwagwa ooko, inzila.
Nkabela iyooitwa kuti Ninzila ya kusetekana;
Basofweede tabakeendi muli njiyo pe;
Pele iyooba yabaabo baluleme:
Beendauka, nokuba kuti mbafubafuba, tabakasoli kuba muli njiyo.

“Kunyina syuumbwa ooko,
Nokuba munyama uulya banyamanyina uuya kweenda munzila eeyo,
Takajanwi ooko pe;
Pele banunudwe bayakweenda oomo:
“Alimwi banunudwe bokwa . . . [Yahuwah] bayoopiluka,
Alimwi bayooboola ku Ziyoni kabalaa nyimbo
Kukkomana kuteeli kunooli atalaa mitwe yabo:
Bayootambula lukondo akumwetamweta,
Nkabela buumba akulibilika kuyoobayaamukila lyo.”
Izaya 35:1, 2, 5-10.

________________________________________________________________________________