Print

Bulumbu bwa Lusyomo Lutonkomene!

uubulide-upilaulaMinwe yamucembele yakavwunga tukkobili tongaye buyo, akutusukuunya, eelyo naakali kuyaa bulombelela bantu bakali kwaide mu Ĺ‹anda mulidwa tunona oomo ambeyo mweekakkede nkevwipaula cakunywa cipyaapya, ndakali kulindila mantoolo kuti ajulwe kuzwa naakajedwe acilangaa nkumo. Ijwi lyakwe lyakali kutelemuka kabotu-kabotu, kayaa kunanaila kumwi kalombelela tukkobili kuli basimakwebo bakali kuvwakacca mukati oomo.

Kuli bantu basyoonto buyo balombelela ooko nkwekkala. Mudolopo lyabantu basika 200,000, tabasiki-cisambombwe mbebona Ime kabayaa kweendeenda, bacembeede nokuba bakoswedwe kuulu komwe antela obile. Mbwaanga ndimuna Amelika wakakkede anze lya cisi kwamyaka minjaanji, Ime ndakalibonena ciyanza eeci kaciinduluka kufumbwa casika ciindi nobaswaya bantu bazwa mumasi aambi. Lyoonse banyenzi inga nkuvwozya bapengede tukkobili notuceya biyo. Ino casika ku beenzu baswaya mbuti? Nuuba muyanda wa wabbwe pe ma.

Pe ma, ono amvwugwa aayo makani. Lino mbokuli boobo, ndakacengelelwa ciindi aciindi abantu bakali kundiyeeyela kuti ndivwubide, Ime ndakalaazyi makani eeni beenzu ncobalibilika aanga mbabagemwe kulombwa nkaambo buyo kakuti—kanjaanji bazyila — kucooko ca Amelika nkwali Kunyika. Eeco cilafwambaana kuleta kucimwa akulanganya bantu banyenzi kubee mbantu batabujuli. Bantu bakkala kokuno, nokuba boobo, balanganya makani aaya mubwiimpene. Kuli ciyanza cakubeleka aanguzu akataa banyenzi, aboobo kuti kwalibonya muntu uulombelela, bantu inga bazyiba kuti kuli ncabulide masimpe. Kuyungizya waawo, ncintu cipati ikuti muntu mupati kabulide cinicini, mbwaanga yebo nokuba kuti konywa kofi ngoolyuulila $2.50, pele walo inga kanoolangila biyo kuti ulamupa 50¢ nokuba Dola lyaku Amelika lyomwe buyo.

Ono kulangilizya bantu banyenzi mbobapa bapengede tukkobili tusyoonto buyo kakuli beenzu batuswaya balicengeezya aanga kwiina uupengede ngobabwene, eeco cindeetela kaano kamwi kumizeezo yangu ka Messiah akasimpe kavwumbilidwe kapati aako kakasweeka akataa bantu aabo bacikonzya kubala mazubaano.

matansyi-aalombelela

Mufubafuba Muvwubi

Bumwi buzuba, kwakaboola muntu umwi kuli Yahushua akumwaambila kuti, “O Mwiyi, mwaambile mweenima andaabile lubono ndwaakakona.”

Yahushua wakamwiingula kuti, “Mulombwana, nguni wakandibikka acuuno cabubetesi nokuba cakukosozya makani akataa ndinywe nyobile?” Mpoonya walo wakati kuli mbabo, “Kamucenjela!. Amulikwabilile kumisyobo ya bulyato; buumi tabuli bwakulibungilila lubono.”

Alimwi wakabaambila kaano aaka: “Muunda wamwaalumi muvwubi umwi wakakomezya butebuzi bupati. Walo wakalyaambauzya kati, ‘Ndilacita nzi? Ime nsyejisi busena bwakuyobweda zisyango zyangu.’

“Mpawo wakati, ‘Nceeci nceyanda kucita. Ime njakoolaula matala aangu akuyaka mapati kwiinda waawo, nkabela njooyobozya maila aayungizya kuvwuzyanya.

Alimwi Ime ndiyoolyaambauzya nketi, “Yebo ulaa mali maunda aayobwedwe kusikila myaka minjaanji iicizya. Koliiba, kolya, konywa akulikkomanisya.”’

“Pele Yahuwah wakati kuli nguwe, ‘Yebo omufubafuba! Aano masiku ngeenya buumi bwako ulanyangwa. Saa nguni uutikakone zintu nzyolibungilila?’”

“Mbociyooba oobo kuli woonse kufumbwa uuliyobweda zintu pele uutavwubide bwini kuli Yahuwah.”(Luuka 12:13-21, NIV)

Bwaabi:

“Kwaabila lugwasyo nokuba kulemununa bacete; nkupa mulumbo. Cintu cipedwa kugwasya babulide; ncipego.” (The American Heritage Dictionary)

Aaka kaano kalandizinga lyoonse Ime. Ime ndakalibuzya kuti, Nciiyo nzi ciyiisyigwa aawa? Saa toyelede kuba muntu muvwubi na? Hena toyelede kuyaka matala aayinda kukomena na? Kumamanino Ime ndakagozya biyo makani kuti ooyo mwaalumi wakaambwa kuti mufubafuba nkaambo—mutandiseki ka. Ime ndakasika ncobeni mpegozyela makani aaya kuti—mukukakatila kwakwe kalipakamisa atalaa buvwubi mbwaakajisi, walo wakasala koolawula matala ngaakajisi kale kataninga yaka mapati kwiinda waawo.

Pe ma tacili ncocaamba cini eeco cilembedwe nokuba aasyoonto pe! Pele cijuzyo cakumvwisyisya kaano aaka cilajanwa muciyanza caba Isilayeli mbobalanganya bwaabi.

Bulumbu bwa kupa Zyaabilo

Bana Isilayeli bansiku mbuli ciyanza cabo bakali baabi cinicini. Bakali kubikkila maanu kapati kwaabila bamuka mufu, batakwe wisi, abantu bamasi aali anze lya cisi. “Eelyo notebula muunda wako, utatebuli kusikila kumalomo nokuba kuvwulula maila oomo mookatebula kale. Utainduluki lwabili mumuunda wako wamasaansa nokuba kubwezelela masaansa aalokaloka. Kwaalekela bacete abazwa mumasi aakulaale. Ime ndime Yahuwah Leza wako.” (Bapaizi 19:9-10, NIV)

Kufumbwa mwaka waciloba, myuunda ayalo yakeelede kubaa Nsabata yakulyookezya, muciindi eeco kufumbwa caalikomenena cakeelede kulekelwa bacete. “Mumyaka cisambombwe inywe mweelede kusyanga zilyo mumyuunda yenu akutebula cikomena oomo, pele mumwaka waciloba inywe mweelede kwiilekela yalyookezya, kutegwa bacete akataa bantu bokwenu bakonzye kujana cakulya; mpoonya eeco ncobaleka, banyama bamusokwe banoolya. Mbweenya buyo mbomuni kweelede kucita amumyuunda yamasaansa aya maolifa.” (Kulonga 23:10-11, NKJV) Ncobeni, kufumbwa muntu wakafwide nzala wakali kukonzya kubuula kufumbwa ncaakali kuyanda kuti alilesye nzala yakwe aboobo eeci ciyanza tiikwakali kubba pe. Ncenciceeci cini basikwiiya ncibakali kucita muli Mateyo 12 . Bafalisi tiibakali kubatamikizya kubba maila pele, mukupulula akupukapuka maila basikwiiya bakali “kutebula”; mukwaapukapuka akataa matansyi aabo kuti baapupulule, ooko kwakali “kukwaapula” maila. Mumajwi amwi, bakali kubeleka mu Buzuba bwa Nsabata.

Cilisalede kuti, bana Isilayeli bakalaa moyo wabwaabi ooyo ngobatajisi Banakristu bamazubaano. Eeci ciyanza cilipanduludwe mubukkwene mumajwi aa Messiah naakali kukambauka amulundu: “Mutanooliyobwedi zintu anyika, aawo aali mapempya a mulazyi uunyonyoona, alimwi bakabwalala mpobabbwalula akunjila kubba. Pele amuliyobwede zintu ziyandisi kujulu, ooko mapempya a nkalaya nkozitanyonyooni, alimwi babbi tabapwayauli akunjila kubba. Nkaambo ooko kuli zintu nzyomuyandisya, nkokunooli myoyo yenu akwalo.” (Mateyo 7:19-21, NIV) Bulumbu bwakwaabila bacete, kweendelanya bwaamba Mangwalo, ncintu camasimpe ncobeni: yebo uyobozya zintu nzyoyandisya Kujulu ooko malembe aamicito yako nkwaasungilwa kusikila oobo buzuba Yahushua nayoozyokela akulumbula basyomeka.

janza-ligwasya

Ooyu tuuli muzeezo mupya pe. Cilisalazyidwe kuti twaceba kulanga Munkanda ya Kwiingaila, oomo Yahuwah mwaakalailila kuti:

Lyoonse kumamanino aamyaka yotatwe, mweelede kweeta kwakkumi koonse mubulimi bwamwaka woonse ooyo akuyobola mumadolopo eenu, kutegwa bapaizi (aabo bataabanyidwe nokuba kukona zyabo beni) abana masi, batakwe wisi aba mukamufu aabo bakkala mumadolopo eenu bajane kulya akukkuta, alimwi kutegwa Yahuwah Leza wenu amuleleke mumilimo yamaanza eenu yoonse. (Ciibalusyo 14:28 & 29, NIV)

Ncenciceeci Mangwalo ncaamba kuti nkwaabilana: kutegwa Yahuwah akuleleke muli zyoonse nzyocita.

Mulimo wakugwasyilila Bamwi

Bantu basunu baleenkela kwaabila. Tulalibuzya tobeni kuti, Ino kuti mali ngetimupe aabelesye kuula misamu iikola nokuba bukoko? Ino kuti kali undilombela nkaambo kakuti undiyeeyela kuti Ime ndimuna Amelika? Ino kuti kabali balindizya biyo kuti bandibbide cili munkomo nokuba kundibbida cikwama camali cangu?

Bana Isilayeli tiibakali kulipenzya kuyeeyela zintu zili boobu. Balo bakali kwaaba cakuliyandila akusiila zyoonse mumaanza ookwa Yahuwah. Mubwini, kugwasya bacete kwakali kusyomwa kuti nkweeleba kusinganyigwa nkaambo kwakali kulanganyigwa aanga nkupa Yahuwah Lwakwe. Aboobo, ooyo wakaba mulimo wakukomba wiinda kubaa bulemu akutondezya kuyanda Mulengi Lwakwe.

Mu Tusimpi 10:2 kulembedwe kuti: “Buvwubi kwiinda mubusofwaazi tabukwe mpindu: pele bululami bulavwuna kuzwa kulufu.” (KJV)

Mabbuku aapandulua mabala aamazubaano apandulula “bululami” kuti “kucita ciluleme”1 alimwi aalo Mangwalo ajisi busanduluzi bwa bbala eeli. “Bululami” ndibbala lizyila kumuyanda wabbala lyaci Hebulayo, tsedâqâh. Liiminina kubaa ciimo cilondokede, kululama, ciimo cilaa bulemu alimwi liguminizya micito yabulemu. Aboobo, kampango ka Tusimpi 10:2 inga kasandululwa akuti, “Buvwubi bujanwa kwiinda mubusofwaazi tabukwe bulumbu: busofwaazi tabupi bulumbu: pele micoto yabululami ilavwuna kuzwa kulufu.” Mucito wabulemu ulakonzya, muziindi zimwi, kuvwuna ncobeni buumi bwaanyika, pele ulaacikkelo mubuumi bwa muuya. Kwaabila bacete, kugwasya babulide, nokuba leelyo yebo noyandika kulyaaba omwini, citondezya nyika caantangalala lusyomo ndojisi muli Leza uubambilila akulumbula bana Bakwe. Tusimpi 19:17 twaamba kuti, “Ooyo uufwida nkumbu bacete ukweletesya Yahuwah, alimwi Walo uyoomubbadela ncaakapede.” (NKJV)

yanda-mweenzinyoko

Lusyomo Luzyandamene

Kupa mucete Dola lyomwe ncuubauba, pele ikuti ngamali aaceede alikke ngooli kuyanda kubelesya lwako, nciyumuyumu. Eelyo yebo nogwasya baabo bapengede—nokuba kuti wayelede kubelesya mali aayo muli lwako—yebo ubelesya lusyomo kuti Yahuwah ulakupa ncobulide. Ooku nkulitondezya lusyomo lwako caantangalala kuti Yahuwah ulakubbadela eeco ncopede.

Paulu wakalumbaizya BaFilipo nkaambo ka bwaabi bwabo mukumupa nzyaakabulide akubaambila kuti ncintu cibotu kumuuya wabo eeco, akuyungizya kubayumyayumya kuti Yahuwah, casika kuli nguwe, uyoobapa nzyobayanda.

Lino inywe BaFilipo mulizyi akuti, kumatalikilo aamulumbe mubotu, eelyo neekayaamuka kuzwa ku Macedonia, kunyina cikombelo cakanditumina makani aakupa akutambula pele inywe nyolikke.

Nkaambo akwalo nokuba ku Thessalonica mwakanditumina ciindi comwe nzyeekabulide.

Kutali kuti Ime ndakali kuyandisya cipego: pele ndiyandisya micelo mibotu iizumanana muli ndinywe.

Pele zyoonse ndijisi: ndikkutide, ndakatambula akuzwa kuli Epaphroditus eezyo zintu nzimwaanditumina, cilanunkilila kabotu, caabilo citambulika, cikondelezya kuli Yahuwah.

Pele Yahuwah wangu uyoomulongezya zyoonse nzyomubulide kweendelanya abuvwubi bwakwe mubulemu kwiinda muli Messiah Yahushua. (BaFilipo 4:15-19, KJV)

Mbombubo, bana Isilayeli bansiku a Banakristu bataanzi mbubakali kulanganya kwaabila babulide kuti ninzila imwi yakukomba nkaambo mukwaabila bacete, yebo ulaswaangana a Yahuwah Lwakwe. John Chrysostom, Bishopo wamusela wane wakali ku Constantinople, wakayiisya kuti bacete balakonzya, mumaanu amwi, kulangwa kuti ncipaililo cakukombela Yahuwah. Walo wakalemba kuti, “Kufumbwa . . . yebo noobona musyomi mucete, koyeeya kuti ono wabona cipaililo. Kufumbwa noswaanganya muntu sikulombalomba, utamutukili, pele baa bulemu kuli nguwe.” Eeci inga cabayasa mumyoyo basyomi bamazubaano kuti ooko nkwiindilizya ntaamu, pele Messiah awalo lwakwe wakayiisya cintu cini eeci mukaano ka lubeta.

nkumbu-yabuntu

Eelyo Mwanaa muntu aakuboola mubulemu bwakwe, abalo bangele basetekane bayooboolelezya anguwe, mpoonya uyookkala acuuno cakwe cabulemu:

Alimwi kunembo lyakwe kunoobungene masi woonse: mpoonya uyokwaandaanya bamwi kuzwa kuli bambi, mbweenya mweembezi wa mbelele mbwaandaanya mbelele kuzwa ku mpongo.

Mbube uyoobikka mbelele kujanza lya lulyo lyakwe, pele mpongo kucimwesyi.

Nkabela Mwami uyokwaambila baabo bali kujanza lya kululyo lwakwe kuti, Kamuboola, inywe nomwaalelekwa aa Taata, amukone bulelo mbumwaabambilwa kuzwa kumatalikilo aanyika:

Nkaambo Ime ndakafwide nzala, mpoonya inywe mwakandipa cakulya: Ime neekafwide nyota, inywe mwaandipa cakunywa: Ime ndakali mweenzu mpoonya nywe mwakanditambula:

Ndakalaa mantaanda, mpoonya inywe mwakandisamika: Ime ndakali cisidwe, nkabela inywe mwaandiswaya: Ime ndakali muntolongo, mpoonya inywe mwakaboola kuli ndime.

Nkabela baluleme bayoomwiingula, kabaamba kuti, Mwami, ndilili nitwaakubwene kofwide nzala, akukusanina? Naa kofwide nyota akukupa cakunywa?

Ndilili nitwaakubwene webo koli mweenzu, akukutambula? Naa kolaa mantaanda akukusamika webo?

Naa ndilili nitwaakubwene webo kocisidwe, nokuba kuba muntolongo, akuzyookuswaya webo?

Nkabela Mwami uyoobaingula akubaambila kuti, Ncobeni Ime ndimwaambila masimpe, kufumbwa nywe nimwaacitila umwi akataa banabokwesu aaba, mwakali kucitila ndime.

Mpoonya walo uyokwaamba akuti kuli baabo kujanza lya lumwensyi, Kamuzwa aawa munsi lyangu, inywe nomusinganyidwe, kuya kumulilo uutamani, ooyo wakabambilwa dyabooli abangele bakwe:

Nkaambo Ime ndakali fwide nzala, alimwi inywe tiimwakandipa cakulya: Ime ndakafwide nyota, nkabela nywe tiimwakandipa cakunywa:

Ime ndakali mweenzu, nkabela tiimwakanditambula: ndakalaa mantaanda mpoonya tiimwakandisamika: ndakali cisidwe akuba muntolongo pele tiimwakandiswaya pe.

Mbube bayoomwiingula abalo, kabaamba kuti, Mwami, ndilili nitwaakubwene kofwide nzala, nokuba kofwide nyota, nanka koli mweenzu, kolaa mantaanda, kociswa, nokuba koli muntolongo, eelyo nitwataa kubambilila?

Nkabela uyoobaingula kuti, Ndimwaambila masimpe nywe, Kufumbwa nimwataa citila umwi akataa baaba, tiimwakacitila ndime.

Mpoonya aaba bayooya kukusubulwa kutamani: pele baluleme kubuumi butamani. (Mateyo 25:31-46, KJV)

Eelyo notulemununa bapengede kufumbwa nzila njotubelesya, mubwini, tulemununa kupenga kwa Taata walo uumvwa zyoonse mbuli mbobalimvwide. Mbweenya buyo, eelyo notubayima lugwasyo aabo bapengede, twiima Taata Lwakwe. Aboobo kwaabila bantu bamwi nciindi cibotu alimwi mucito wa kukomba kwini.

Mwaalumi wakavwubide mukaano ka Yahushua wakali mufubafuba, kutali kuti nkaambo wakali muvwubi, nokuba kuti wakali kuyanda kuyaka matala aayinda kukomena. Wakali mufubafuba nkaambo wakabikkide maanu kukulibungila zintu zibotu zyaanyika kwiinda kuti azibelesye kugwasya bamwi. Eeci nicakamupa cintu ciyandisyigwa akulembwa mumabbuku aakujulu.

Ono mubuzyo wini ngotweelede kulibuzya lwesu ngwakuti, hena eeyo nzila njebelesya kwaabila bantu iyubununa nzi kujatikizya lusyomo lwangu muli Yahuwah?

janza-ligwasya


1The Century Dictionary