Print

Ekklesia Waamunzi

Ekklesia, tubungabunga, amabala aamusyobo ooyo, aambilizya buyo bweende bwazintu bulaa mpuwo mazubaano. Bantu bamwi bakalisungula caali kwaandaana kuzwa kumbungano zyabupaizi akuzumina buyo kuti ekklesia waamunzi ncecikombelo ciiminina Bwaapositolo bwa Buna-Kristu bwa kasimpe. Bamwi babelesya tubungabunga ooto kuti bayungizye kusangalala mumbungano zitakwe Moza uubakondelezya. Bamwi baliimvwi aakataa nzila, kabapailila mumaanda aabo kutegwa mulimo weende kabotu.

Bweendelezi bwamu Bbaibbele akweendelezya kabotu milimo ncecintu ciyandika kapati. Kaambo keni ncocili boobo nkakuti kunyina pe mbungano niiba yomwe iitobela Milawo iili Kkumi yoonse pe. Bunji bwambungano mazubaano zitobela milawo minji, pele kunyina akati kazyo iitobela milawo yoonse pe. Ncobeni, kunyina cikombelo cisimpidwe nokuba atalaa milawo yotatwe njobavwuzya kwiinda kumbali kapati eeyi: Kuli buyo Eloah naa Leza omwe, kubamba Nsabata, akukasya kujaya. Aboobo kwiinda mutwaambo totatwe ootu, muntu uusyomeka ncobeni mumoyo wakwe inga taalisanganya akataa bupaizi buli boonse bwamazubaano pe.

Nokuba kuti kucili twaambo atumwi twakulangisya kunze lya milawo iili kkumi, eeyi yotatwe njiibamba musemo uutazungaani wiimvwi nji aawo boonse mpobeelede kupimwa akuzulwa nokuba kululamikwa. Eeyi milawo njeyaandaanya akataa zikombelo zyoonse. Pele kwiide kunjila ekklesia wakukombelaa munzi, acalo tacikonzyi kubambulula zintu pe. Ekklesia ulakonzya awalo kumvwelenganya alusyomo lwakubeja mbweenya mbuli zikombelo zimwi mbozicita. Kuti uyandaule nokuba kubamba cikombelo ca ekklesia amunzi wako, kuyandika kubambilila kabotu-kabotu akuyaamina kapati mu bweendelezi bwa Mangwalo.

Ikaambo keni ncotubelesyela bbala lya Ekklesia alimwi kutali lyakuti cikombelo muli nzyotulemba munkamu ya WLC nkakuti, ibbala lyakuti “cikombelo” talyaambi bwini ncoliiminina bbala litaanzi lya ci Giliki lyakuti, "Ekklesia." Mucizuminano Cipya coonse, Ekklesia ndibbala lyaambilizya baabo Bakaitilwa Kuzwa Anze. Ibbala lyakuti "cikombelo," lyaamba buyo kabunga kabantu, aboobo ndibbala lyakalubizya kusandululwa alimwi tiilyakeelede kubelesyegwa pe. Bana-Kristu mbambabo ncobeni aabo Bakaitilwa Kuzwa Anze. Basikwiiya bamasimpe bokwa Yahushua mbambabo ncobeni Bakaitilwa Kuzwa Anze kuzwa mumbungano zyabupaizi busofweede bwaku Bbabbiloni. Eelyo nolumvwugwa lwiito lwakutija munzi wa Bbabbuloni, kucinyina muntu uuceelede kupilukila kuzikombelo zyaku Bbabbuloni amisyobo yabupaizi bwankuko pe.

Icikombelo citaanzi ca ekklesia caamunzi, eeco ceelela kubambwa, ncikombelo mbuli cokwa Adamu a Eva. Balo bakali kuswaangana antoomwe a Mwami Yahuwah kuti bapaile antoomwe lyoonse kumangolezya aamu Nsabata. (Matalikilo 3:8) "Mpoonya bakamvwa jwi lya Mwami Leza Yahuwah naakali kweendenda mumuunda kumangolezya aabuzuba."

Kweendela antoomwe a Yahuwah njenzila ntaanzi ya kupaila. Njeyakali nzila yakazumanana amuciindi cokwa Enoch (Matalikilo 5:24) "Alimwi Enoki wakeenda Leza Yahuwah: mpoonya Leza wakamutola.” Ooku kuswaangana abuzuba, nkuswaangana mbuli mukwasyi omwe akupaila antoomwe a Mwami Yahuwah; ooku kweendela antoomwe anguwe, nkokulibambila kutolwa kuzwa atalaa nyika eeyi kuyooswaangana bumwi buzuba a Simalelo wesu mumulengalenga. Boonse bantu mumazuba aayo ngaakali kupona Enoki aabo bakaleka kupaila mbuli Adamu a Eva, mukuya kwaciindi bakalobelela mu Muyoba. Balikke aabo bakazumanana kupaila munzila eeyo mbabakafutulwa. (Matalikilo 6:9) "Nowa wakali muntu mululami alimwi wakalondokede mumisela yakwe yoonse (nkokuti, mumukwasyi nokuba mu ekklesia wakupailila amunzi), alimwi Nowa wakeenda antoomwe a Elohimu."

Cikombelo ca Ekklesia citaanzi caamunzi cakakomena kapati muciindi cokwa Abulahamu. (Matalikilo 14:14) "Eelyo Abrahamu naakamvwa kuti mweeninyina watolwa buzike, wakakulika batwanga bakwe zilwanyo, bali myaanda yotatwe akkumi alusele, aabo bakazyalilwa mumunzi wakwe, akutandaanya bafumpi kuyoosikila ku munzi wa Dani.” Awalo mweelwe mupati boobo wacikombelo ca ekklesia caamunzi cokwa Abramu wakaandaulwa mbuli mbokulembedwe mu Matalikilo 13:8ff. Nokuba kuti kaambo kakwaandanyigwa kakali kakutondaikana minwe, ooko kwaandaana kwakakosozya makani, akulesya kulwana. Eeci ncitu ciimpene kapati kuli ceeco cicitika kanjaanji mubweende bwa cikombelo ca ekklesia caamunzi mazubaano, alimwi eeco ceelede kuba citondezyo cicenjezya bantu boonse. Cikombelo ca Ekklesia caamunzi mazubaano, kuti kacitayeeme mu milazyo ya Bbaibbele, ncintu buyo cimwi cicitobelezya lusyomo lwakubeja lwamu Bbabbiloni.

Kamwi kaambo cikombelo ca ekklesia caamunzi ncocitalika buzangi mazubaano nkakuti, kuli zibeela zinjaanji oomo muntu mwanga wabelesya lunya mubweendelezi bwakwe. Eezyo nzikombelo zyakatalisyigwa aabantu bacimidwe nkaambo tiibaapedwe nguzu zyabweendelezi atalaa mbungano oomo mobakali kuzulilwa. IBbaibbele lilaa mulazyo uulesya kutalisya cikombelo amoyo uucimidwe boobo. Mulimo wakubunganya akweendelezya miswaangano yaamunzi ngwa mwana musankwa mutaanzi kuzyalwa. Eelyo bana nobapegwa milimo yakubala Mangwalo, mpoonya bamwi babungene kabateelezya nkobabala, kulaba kaambo kapati kuti bana kabacucauka akutakkalikila muciindi cakuti bapati balwanine cuuno cabweendelezi, eeco ncecicitika amwalo muli ekklesia waamunzi zimwi ziindi kwiinda mbocicitika mumbungano zyabupaizi bwamakwebo.

Mubwini, ciindi cakupaila inga caba ciindi cakulikwaya kapati cakuti abalo bana inga batola lubazu lwakweendelezya. Kuti kwatalisyigwa mupailo wakuumunizya, oomo bamwi mobapozya majwi kulilauka nzyobabulide, mpoonya akuzumanana kupaila kumwi mwana weendelezya kabala ciiyo mu Mangwalo, mpoonya kuzwa waawo inga bantu batalika kuswata Mangwalo akubandika twaambo twa moza; kunyina pe ciindi aawo mwana mpanga walimvwaanga waindwa kumbali mubweendelezi bwakwe pe. Bapati inga bamugwasyilila kubala Bbaibbele, kukonkezya bumboni bwalusyomo ndobasyoma akoompolweda babungene lwiito lwa kujulu, muciindi coonse eeco kakunyina kwiindilana kweendelezya muswaangano. Ooyu mulazyo wa mwana mutaanzi kuzyalwa uli mukaambo kakuti eelyo nibakatalika kupaila mbuli cisi bana Isilayeli, kuli cintu cakasiilwa kumbali. Kuzyalwa butaanzi wakali mulazyo wakazumanana kutobelwa, pele mubweende bwazintu mwana mutaanzi kuzyalwa wakali kunununwa kwiinda mukupa mali kubapaizi, mpoonya aabo bapaizi mbabakali kucita milimo eeyo njaakeelede kucita mwana mutaanzi kuzyalwa. Eeyi nzila yakazumanana muciindi ca Babetesi a Bami. Pele mbweenya mbuli kukwata maali, eeyi tiiyakali nzila taanzi njaakali kuyanda Mwami Yahuwah pe.

Kwakali twaambo tunjaanji twakucincila mbungano abweendelezi muciindi ca Babetesi a Bami. Aciindi cakuboola kwa Messiah, zyoonse eezyi zyakapiluka kunzila ntaanzi. Yahushua wakatalisya alimwi nzila yakupaila mutubungabunga tosyoonto muli Mateyo 16-18, kapede malailile mbokwakeelede kucitwa kupaila.

Mulimo mutaanzi muli (Mateyo 18:19) ngwakuti, “Alimwi ndamwaambila kuti naa bantu bobilo bazuminana ansi aano akaambo kaceeco ncebakumbila, Taata uuli kujulu ulabacitila. (Mateyo 18:20) Nkaambo ooko bantu bobilo naa botatwe nkobabungene muzina lyangu, ambebo mpendi akati kabo.

Yahushua wakacesya mweelwe wabaJuuda beelede kuswaangana antoomwe kuti bapaile, bobile nokuba botatwe. Bobile nokuba batatu inga babamba kaambo, nkokuti, inga babamba cikombelo ca ekklesia citobela Mulumbe mubotu munzila iiluleme. Njeeyi milazyo njaakapa:

  1. Ekklesia wakabambilwa atalaa kaambo kaakaamba Petulo naakati Yahushua ngo mwanaa Yahuwah. (Mateyo16:16-18)
  2. Ekklesia nje mbungano iipedwe nguzu yiiminina bulelo bwakujulu bwa Mwami Yahuwah atalaa nyika. (Mateyo 16:19)
  3. Ekklesia njembunga iitakwe mpuwo, zimwi ziindi akuba mbunga yamaseseke, mbuli muciindi cankondo yakulwana Saatani munyika iino. (Mateyo 16:20)
  4. Ekklesia nimbunga yiimvwi munzila yalufutuko oomo cintu cipati mocili lufu akubuka kwa Kristu. (Mateyo 16:21-23; 17:22-23)
  5. Ekklesia mbobusena bwakuliimya ooko kuyandika munzila ya lufutuko (Mateyo 16:24-26)
  6. Ekklesia uyeeme mubulangizi bwa kuboola kwa Kristu kuzyaa kuswena afwaafwi. (Mateyo 16:27-28)
  7. Ekklesia nimbunga ya zilengaano azishinshimi, ileta baabo babungene kuti baswaangane aciyubunuzyo ca zishinshimi zizwa kujulu. (Mateyo 17:1-9)
  8. Ekklesia njenzila yakweeta zileleko zya bulemu bwakujulu munyika kwiinda mu kuyiisya, kuponya akubaa nguzu kwiinda mumipailo akuliimya kulya. (Mateyo 17:14-21)
  9. Ekklesia ubambilila muntu kapati kulilesya kulwana munzi wa Loma. (Mateyo 17:24-27)
  10. Cintu cipati muli Ekklesia ncakulitolaansi, akufwida lubomba bacete. (Mateyo 18:1-14)
  11. Ekklesia njenzila yakuleta lumvwano muciindi cankondo, alimwi ilaa mulimo wakutanda baabo bazumanana zisesemya kuzwa akataa bakwabonyina. (Mateyo 18:15-17)
  12. Ekklesia ulabambwa abantu bobile nokuba batatu baswaangane muzina lya Kristu mumulimo ooyo. (Mateyo 18:18-20)
  13. Kristu uutalibonyi nkwali ncobeni akataa mbungano ya ekklesia niibungene muzina Lyakwe. (Mateyo 18:20)
  14. Ekklesia njenzila yakulekelelwa zibi abulemu bwa kujulu, ooko kucitika eelyo babungene nobalekelelana zibi zyabo. (Mateyo 18:21-35)

Eeyi milazyo iili kkumi ayone ya Mulumbe mubotu, njiiyandika mu bulelo bwa Yahuwah, njenjiyo yaambilizyigwa mu Mulumbe mubotu. Kuti kakuli imwi iitasanganyidwe, eeco cikombelo cilaleka kuba ekklesia wamasimpe. Ekklesia tiili mbungano yabupaizi yakatalisyigwa abaapositolo kabatobelana kukkala cuuno ca bweendelezi pe. Yakatalisyigwa cakugaminina a Yahushua Lwakwe, ooyo uuliko lyoonse niibambwa mbungano alimwi niiswaangana kupaila.

Ekklesia wa Baapositolo wakali kubunganina mumaanda nokuba mumasena aatasikwisikwi anze lya minzi.... Eeyi njeyakali nzila lyoonse kabutaninga sika Buna-Kristu bwaku Loma, oobo bwakatalika kuyaka maanda mapati oomo mobeendelezya bantunyina akubayiisya buzangi. Ekklesia wakali kubambilwa munsaa bamwi, mbweenya mbuli mbungano njaakali kubunganya amunzi wakwe mucizyi Phebe waku Cenchrea, kasinzo kasyoonto buyo kweenda kuzwa ku Corinth, ooko ekklesia umwi nkwaakabunganyidwe.

Ekklesia wa Mulumbe mubotu, tuusanganyi mulimo wa dikoni a eloda pe. Eeyi milimo yakabambilwa ekklesia wa baapositolo kuti igwasyilile muziindi zimwi. Muciindi eeco bupaizi bwamaseseke bwakalaa mpuwo mu Bulelo bwa Loma. Kwakali kunoonga kuli tubunga twamaseseke muminzi ooto twakali kusanganya bantu munzila iikonzya kubbapatizya, pele zimwi ziindi eezyo zyakali nzila ziyoosya mbuli zyakusamba mubulowa, kulya cisetekene, kupaila cibumbwa camuntu ooyo wakalisumpula buleza akutaminina kuti wakafwa akubuka kuzwa kubafu, kwiimba nyimbo akubala mangwalo mbweenya oobo. Cintu cikonzyanisya a ekklesia wa mulumbe mubotu cakali cakuti, abalo ba Juuda a Bamasi bakali kwaalilwa kwiimpanya akataa zyobile eezyo. Mukati kambungano eeyi, milimo ya dikoni a eloda yakali kuyandika kutegwa yeendelezye Mulumbe mubotu. Lino mbotulangene penzi ndeenya eelyo mazubaano, myaanda yabupaizi bukomba mituni iilyaamba kuba buna-Kristu, momumo oomo ba dikoni a eloda mobayandika ncobeni kubeleka milimo asunu.

Paulu wakalemba cibalo cilamfu ca milimo eeyi muli 1 Timoteo 3. Nokuba kuti banji sunu bayeeya kuti kukona bwaapositolo ncecintu cipa kuti muntu atambulwe mucikombelo, eeci taali masimpe pe. Alikke Kristu nguukonzya kusala muntu, alimwi Kristu nkwali buyo alikke aawo mpobabungene muzina lyakwe kucita mulimo ooyo. Kunjizya muntu mumulimo kwiinda mumupailo akumulazyika maanza abaabo baswaangene mu ekklesia wa Mulumbe mubotu njenzila ilikke yakunjizya mulimo iizumizyidwe.

Ekklesia ulaa mulimo wakucita milimo imwi kwiinda buyo kusala bama eloda abadikoni, kuti kabali balayandika munkamu. Eeyi milimo ijatikizya:

Ekklesia caambilizya kabunga kabaabo bakaitwa kuzwida anze alimwi ndibbala liteelede kubelesyegwa kwiita civwuka ciyakidwe cakubunganina. Eezyo zivwuka ziitwa boobo masinagogwe ookwa Saatani, aayo aakabambilwa lusyomo lwamunyika. Ekklesia ujatikizya bantu balaa zipego zya moza zigwasya bantu bali mumbali lyabo. Eezi zilibandaukidwe mu 1 Bakolinto 12-14. Mulongo wazipego eezyo ulipedwe amu 1 Bakolinto 12:28.

“Yahuwah mumbungano yakwe wakabikka aaba, kusaanguna batumwa, lwabili basinsimi, lwatatu bamayi, alimwi bamwi mbaasimaleele, bamwi balaponya, bamwi mbagwasyi, bamwi mbeendelezi, bamwi balakonzya kwaamba misyobo iimbi (1 Bakolinto 12:28)

Yoonse milazyo ya Mulumbe mubotu iili kkumi ayone, zipego zya moza zili lusele, kusala beendelezi bamilimo ya dikoni a eloda, yakafuma kulibonya akataa balangila kuboola kwabili aabo bakali kubamba milawo. Malembe mataanzi kapati aa mucizyi Ellen White apa bupanduluzi bumbwikisya bwa miswaangano eeyo. Ekklesia wamukwasyi waba White wakali kweendelezyegwa a mwana musankwa mutaanzi kuzyalwa Henry, "mwiimbi uulweela." Ellen White wakapandulula mbubakali kukomezyegwa akuyiisyigwa bana kutegwa bakonzye kweendelezya kupaila mumunzi wabo.

"Malailile aakumvwika jwi ayelede kupegwa amunzi. Bazyali beelede kuyiisya bana kwaambaula kabamvwika jwi kutegwa aabo bateelela bamvwe akuteelela kufumbwa jwi lyaambwa. Bazyali beelede kubayiisya kubala Bbaibbele mujwi limvwika, lisalala, alimwi munzila iilemekezya . . . [Yahuwah]. Alimwi mutalekeli baabo bafugama mumbali lya cipaililo camukwasyi kuti basise masyu aabo mumatansyi nokuba kunzaa cuuno eelyo nobabandika kuli . . . [Yahuwah]. Balo beelede kwiimikizya mitwe yabo alimwi, cakusetekana akukkazyika camba, baboole kucuuno caluzyalo."--Adventist Home, p. 435.

Mulazyo wa kuswaangana mu ekklesia waamunzi wakalizyibidwe akucitwa kuzwa kulaale kumwaka wa 1844 akataa baabo babamba milawo akulangila kuboola kwabili.

'“Tiilyakalampa nikwakainda ciindi, mu 1844, eelyo mupailo wangu ooyu niwakajatikizya baabo babungana antoomwe kuti nokuba kubungana ciindi comwe buyo inga cavwuna muntu omwe. Kumulimo uuli boobu . . . [Yahuwah] ukulwaizya kuti: 'Ime ndiyookupa bulumbu.”--Adventist Home, p. 451.

Mulimo wa mwaalumi amukaintu mukukomba kwaamunzi awalo weelede kuya kumbele kuzwa mumuswaangano wamu Nsabata.

"Kamutaninga yaamuka amunzi kuya kumilimo, boonse bamukwasyi beelede kwiitwa antoomwe; mpoonya wisi, nokuba banyina kuti katako wisi, beelede kukombelela cakulikombya kuli . . . [Yahuwah] akuzumanana buzuba boonse mumoyo kucita boobo. Amuboole kamulitolaansi, amoyo uuzwide kuteteeta, kamulangisya masunko antenda zili kumbele lyenu abana banu; kwiinda mulusyomo amubaangilile ku cipaililo, amwaabe bana benu mumaanza ookwa . . . [Yahuwah]. Bangele babeleka banookwabilila bana aabo baabidwe mumaanza ookwa . . . [Yahuwah]."--Child Guidance, p. 519.

Babbaputisiti bapaila Mujibelo mbibaapa mpuwo yakutalika kuyaka zivwuka zyakukombela. Eezyo mbungano zyakabambwa kumamanino aamyaka ya 1800 zyakabambidwe mumukonzyanyo waba Bbaputisiti, kazilaa milimo, miswaangano, abweendelezi. Eezi, nokuba kuti tiizyali kunga zyaba milimo iilubide lwazyo, pele mukuya kwaciindi zyakasofwaazyigwa kwiinda mukuyaamina ku mbungano, cakuti milazyo mitaanzi ya ekklesia waamunzi yakasweekela limwi.

Swebo tatuyandi mbungano zipya, nokuba kulisanganya mumbungano zyizuunyene mulimo wabuzangi. Ekklesia waamunzi ooyo wakatalisyigwa mumuunda wa Edeni, wakaambwa alimwi mu Mulumbe mubotu, akuzumanana akataa basyomi babamba milawo iili kkumi mumisela yakatobela yoonse.


Azimwi zibalo zyeendelana acibalo eeci: