Print

Kulibambide Ku Ntenda: Bubotu bwa Kukkala Muminzi

“Uyoosinikizya boonse, baniini abapati, bavwubi abacete, baangulukide abazike, kuti batambule caando kujanza lyalulyo lwabo nokuba munkumo zyabo, akuti kutakabi naba omwe wuula nokuba kuulisya pele buyo yooyo uujisi caando, nokuba zina lya munyama, nokuba mweelwe wa zina lya munyama.” Ciyubunuzyo 13:16 a 17, NKJV)

Kulibambide Ku Ntenda kukkala muminzi madolopoAkataa kukwelanakwelana akucubilana mumakani aa caando ca munyama, kamwi kaambo bantu banji nkobayimpya kumvwisyisya nkakuti kuli ciindi nsini cizyaakutuswena eelyo “nokunoonyina muntu uunoozumizyidwe kuula nokuba kuuzya pele buyo yooyo uujisi caando ca munyama.”

Pe ma, cintu cipati muntu ncanga walibambila ncakulisumbuzya buyo ciimo cakwe mumuuya. Pele Yahuwah awalo ulayandisya akuti aabo basyomeka bapekanye akulibambila muli zyaanyika amwalo. Ncenciceeco Walo ncaakalembela zishinshimi zyamu Bbaibbele—kutegwa Banakristu bazyibe ciyooboola kumbele akulibambila mu moza a muli zyabuumi bwaanyika.

Kutija madolopo!

Icintu ciinda kubaa mulimo kapati mukulibambila zyaanyika nca kulongela limwi kuzwa mumadolopo. Mumazuba aazya kumbele, madolopo ayooba tooze tuzwide lufu. Yebo nokkala mu dolopo, buumi bwako buyeeme mukuula cakulya akubbadela meenda ngonywa, kubbadela mali aa ŋanda njokkala, kubbadela magesi ngobelesya, kuula mungwimba azimwi zinjaanji.

Mumajwi amwi ooku nkokwaamba kuti, buumi mbokkala mudolopo bwiimvwi atalaa nkomo yamali ngojisi kuti ukonzye kuula akuuzya. Nkakaambo keni aaka ncociyandika kuti bantu bokwa Yahuwah batalike cakubinda kulibambila kulonga kuzwa mumadolopo. Eeci tacili cintu ncanga muntu wamanizya kulibambila mubuzuba bomwe buyo pe. Kulayandika kubaa muya wakupaila akulombesya kusololelwa mubulemu bwakujulu, aboobo kwiina muntu weelede kuwayawaya kutalika lweendo oolu.

Kolilimina cakulya

Kukkala muminzi ncintu ciyandikisya kapati kumusela wamamanino uuno. Kutali buyo kuti inga cakuletela buumi bubotu mumubili wako, pele cikupa ciindi cibotu cakuti ulilimine cakulya. Talika lino kuyandaula busena muminzi nkonga walima cakulya. Koyiya misyobo yazisyango zyikomena kabotu mucooko mokkala. Busena buli boonse atalaa nyika bulaa zisyango nsini zyeelela bweende bwa myaka mubusena oobo. Kozyibila zilyo zyikomena kabotu ooko nkokkala.

Koibaluka kuti imbuto zyacikuwa zyakapindulwa bulengwe, tazyikonzyi kukomezya zisyango zyizyala mbuto njokonzya kuyoosyanga kabili kumbelaa mazuba pe. Tonkomana kusunza mbuto zya cintu cisiya kutegwa lyoonse konoolaa nzila yakulijanina mbuto zyakusyanga mwaka uutobela. Ikuti kotaninga limide mbewu, talika lino kuvwuntauzya makani ajatikizya mbocicitwa eeco. Oobu mbobunkutwe buyandika kuti muntu woonse azyibe.

Musimbi uukkala ampulasi a

Kubambilila akuyobozya cakulya

Kuyungizya atalaa kulilimina cakulya, talika kwiiya nzila ziimpene zinjaanji zyakubambilila cakulya ncolima. Zimwi zyakulya zilakonzya akuyobolwa kazisinkidwe mutugabba twalubulo nokuba kwaampwa, kulungwa munyo nokuba kutontozyegwa mu canda. Koyiya nzila zyeelela kuyobozya zyakulya mucooko mokkala.

Koyiya anzila zyakwaampa zyakulya. Matuvwu aanunkilila aamusamu wakuti (bay) kuti waavwelanya akataa nyabo zyaayuma inga alesya tuuka tupokoola akusumpa nyabo. Mayi aanyikidwe mumeenda kaayobwedwe mubbodela, nanka mumusamu wa (sodiyamu silicate), alakonzya kutola mwaka woonse kaataboli akuba cikumba mayi. Aaya ngamakani aakazyibidwe kabotu-kabotu akataa misela yakainda. Pele lino akayabaila akataa buleya bamazubaano nkaambo kakuyandisya kuula zya kumisyika amuzintoolo.

Mumazuba aamamanino aano, bunji bwazyakulya tazikwe busani bubotu kumubili pe. Muzeezo wakulida kusanina mubili ulayinda cikkelo kuyandika kwiinda wakuliimya kulya nyama. Muntu woonse ulaa busani bumugeme nsini lwakwe alimwi eeco nceceelede kubikkilwa maanu. Muminzi, yebo ulakonzya kuvwuba nkuku ampongo, ambweni aŋombe niiba yomwe. Ikuti mpulasi yako kiijisi cizyiba cameenda cipati, inga wasozya kuzuba nswi mucizyiba eeco. Kaambo keni aawa nkakulivwubila banyama bakomezyegwa munzila iisalala kabalaa buumi bubotu. Ibanyama bakomezyelwa kuuzyigwa mumakwebo, kanjaanji bazwide malwazi nokuba kuti bayasidwe nyeleti zyamisami iinyonganya mubili wamuntu kuti walya nyama eeyo.

Citola ciindi cikubwene kuzyibila buumi bwa kupona kotalyi zyakulya zyuulisyigwa mumakwebo. Aboobo talika ono so!

Buumi bwa muminzi buletela ciindi cibotu cakuti muzyibane abasimukobonyoko mbomubambene limwi. Amuzyibane. Amwaambilane zisyango nzyobalima. Kuulana makwebo kuti ujane ncobulide njenzila imwi yakujanina mukwasyi wako ncuubulide eelyo yebo waakulesyegwa kuula akuuzya.

kubamba cakulya

Ino makani aameenda ateene ali?

Eelyo nolangaula busena bwakulima muminzi, lomya kubona kuti naa ulijisi meenda aakunka kutali aakupompa aamagesi. Ikalonga kakunka meenda mwaka woonse nkakayandika, pele eeco tacili cilikke ciyandika. Kucili nzila zimwi, mbuli ya kubelesya zuba kubamba magesi aakupompa meenda nokuba ya kubelesya pompi wakugaya meenda amaanza. Amwi masena aampulasi anoonga alaa tusensa twameenda tweelede kucingililwa.

Mumasena manji munyika meenda aamvwula alakunka kuzwa aziluli zya maanda. Kubelesya nsefwa yakusebuluzya meenda, aayo meenda inga abelesyegwa kunywa. Kufumbwa nkojana meenda aako, lomya kubona kuti ucinookonzya kwaateka meenda aayo nokuba kuti kotacinookonzyi kubbadela magesi aakupompa meenda. Kakwiina meenda, inyika yoonse inga yabula mpindu.

kalonga - ŋombe

Penzi lya bweende bwa myaka

Mukuyaa myaka, liyaakuba penzi kukkala muminzi nkaambo ka bweende Bea myaka. Masena aapya kapati ayelede kubambilwa nzila zyakutontozya mumaanda, mbweenya amwalo mumasena mutontola kapati mbokweelede kujanwa nzila yakukasaazya, alimwi eeyo kiitali nzila iibelesya magesi aakubbadela.

Buumi buubauba butakwe cidula, kokkede muluumuno amunzi wako, mbobuyandika kutegwa ulibambile ciimo cikweelela kuyookkala Kujulu. Kucokwacokwa akulibilika mumoyo lyoonse nkoyeeya zintu mbozyadula mubuumi bwamumadolopo, eeco ncintu cilaa ntenda ku muya wamuntu. Kapati bana, abalo beelede kukomezyegwa buumi bwakukkala aamunzi. Buumi buzingulukidwe zilengwa Leza mbobukwelelezya moyo kuswena ku Mulengi.

Kukkala muminzi: ncintu ceelede kumusela wamamanino

Tacikonzyeki kucinculula buumi kakwiina kuliimya akusololelwa aa bulemu bwa Kujulu. Citola kulizeeza cakabotu-kabotu akulibambila kutegwa ooko kusandula buumi kube munzila iikanzidwe mubunkutwe. Nokuba boobo, kuti walazyika mizeezo yako yoonse kunembo lya Taata, Walo uyookusolweda kubusena bukweelela yebo. Walo uyookugwasya kubambulula zintu zyako zyeelede kucinca kutegwa yebo amukwasyi wako mukakwabililwe mumazuba aazya kumbele.

Ooyu mulimo uyootola ciindi cikubwene, pele kunyina ciindi cinji ciceede! Pailila kusololelwa. Talika kubunganya makani lino alimwi nonoocita boobo, uyoobona ntaamu iitobela njoyelede kubweza. Cizyaakuswena masimpe eeco ciindi notanookonzyi kuula nokuba kuuzya pele buyo kuti wazumina kutambula caando camunyama. Kolonga lino kuzwa mudolopo nocitana sika ciindi eeco. Kolongela kuminzi ooko nkonga waakulima cakulya konikwaangulukide kuleka kusungilizyigwa aabasinkondonyoko.

kukkala muminzi