Print

Micado Yabaabo Bakaitwa Kuzwida Anze

Inguzu zya tunsiyansiya zili muciimo bantu ncobalimvwide nobalanganya zintu ziindene, mu mikonzyanyo amuziyanza zyabo ziimpene. Ooto tunsiyansiya ntubaakokola kuzwa kumisela yansiku kusikila mazubaano, ntotugwasya bantu kumvwana akukamantana. Ooto tunsiyansiya tubaletela mizeezo yakulimvwa mbubaalimvwide aciindi cimwi akubajatanya antoomwe abasikale abantunyina bakkala kulaale. Muziindi zyamanyongwe, tunsiyansiya tulakonzya kuumbulizya bantu. Mikowa yabantu, amikwasyi yabantu ayalo, yakalijanina cintu cikondelezya mutunsiyansiya ntobasunga bantu.

Zilengwa zyatunsiyansiya zileta zintu zibotu zinjaanji mumaumi aabantu. Nokuba kuti lusyomo lwamasimpe lweelede kusimpilwa mu Mangwalo kuleka mutunsiyansiya, kuli zibaka zinjaanji oomo tunsiyansiya motukonzya kugwasyilila maumi aabantu batobela ziyanza zili mutunsiyansiya ooto. Mucado, nciyanza cimwi cilaa tulengwalengwa tunjaanji akataa bantu baindene.

maluba aa nabwiingaKuli baabo basyabene balombozya kuti mucado wabo weendelane a Mangwalo alimwi weendelane aMangwalo alikke buyo, kufumbwa kubikka kumbali cintu cisendekezya tunsiyansiya twaku “Bbabbuloni,” mpoonya aawo inga kwatalika kumvwugwa mibuzyo minjaanji iibuzyigwa. Ino mucado wamu Bbaibbele weelede kuba buti? Hena mucado weelede kucitilwa mucikombelo na? Hena ulakonzya kucitilwa munkuta yamulawo na? Hena cililubide kupegwa cipepa cilembedwe “cizuminano ca mulawo”, naa muntu weelede kukonkezya kumbelaa balongwenyina abamukwasyi wakwe? Hena Bbaibbele lililembedwe ciindi cabuzuba nokweelede kuba mucado na? Ino zikobela zya “tunsiyansiya twabantu” zilizumizyidwe mumucado na? Hena bantu bokwa Yahuwah baleelede kusama nweenwe zyamucado kuminwe yabo na?

Yoonse eeyi mibuzyo iili kabotu. Mangwalo taalembedwe malailile mboweelede kucitwa mucado pe. Nokuba boobo, milazyo iipedwe mu Bbaibbele ipa musemo wakwiingula mubuzyo uuli woonse.

Mikowa yabantu minjaanji ipandulula mucado mboweelede kuba munzila ziindene. Nkaambo kakuti Mangwalo aluuminwe kujatikizya mboweelede kusekelelwa mucado, ncintu citambulika kusanganya ziyanza azilengwa zyako omuntu eezyo nzyoyandisya kumoyo alimwi zikubotela mumucado wako.

Icintu ciswaanganya bantu bobile nobakwatana kuti babe ŋanda yomwe tabuli busena bwakukwatanina pe; taali malubaluba aanunkilila, nokuba zikobela zitelemuka, tunkwa tulweela nokuba nweenwe zimwekamweka pe. Eezyo zikonkezyo nzyobaambilana kumbelaa Mwami Yahuwah akumbelaa beenzu batambidwe kumucado kuti babe bakamboni, nzyezyibaswaanganya.

Kuswaanganya mwaalumi amwanakazi mucikwati, eeco lyoonse caambwa kuti “ncikwati cisetekene.” Ncilongwe cisetekene ciimpene kuzwa kuzilongwe zimwi akataa bantu. Kumalengelo, Yahuwah wakalenga mwanalumi amwanakazi. Nkuswaangana kwa bobile aabo, mwaalumi a mwanakazi oomo ciimo cokwa Yahuwah mucakeelede kuyubununwa kuzilengwa leza zyoonse:

Lino Elohimu wakati, “Atulenge muntu mucikozyanyo cesu, abe mbubonya mbuli ndiswe. Bakabe abwami bwakweendelezya nswi zyamumaanzi, bayuni bamuluwo, banyama bavwubwa, banyama boonse bapati abaniini bamusokwe, alimwi azyoonse zikalaba.” Aboobo Elohimu wakalenga muntu. Ooyo muntu wakalengwa mucikozyanyo cakwe mwini Elohimu. ...mwaalumi amukaintu wakabalenga. (Matalikilo 1:26, 27, KJV.)

Cikwati aboobo cilainda kuba buyo cizuminano camulawo akataa bantu bobile. Ncisyomyo cilaa bakamboni alimwi cilelekedwe a Mulengi wazintu zyoonse.

Munkuta zyamilawo yabantu, cikwati cilanganyigwa buyo kuti ncizuminano camulawo kwaciindi cipimidwe mumulawo. Aboobo, teesyi muntu uuli woonse uuzumizyidwe kukwatanya bantu pe. Balikke aabo bapedwe nguzu zyankuta yamilawo yacisi mbabazumizyidwe kukwatanya bantu akucita mucado.

mucado waansengweKubantu balaa lusyomo, cikwati cilainda kwiinda buyo kuba cizuminano camulawo. Ncisyomyo – ncizuminano cipanganwa kweendelana ku milawo ya Bulelo bwa Kujulu, alimwi cilaa bakamboni bapedwe nguzu a Yooyo Uupa-Mulawo. Cizuminano camulawo wabuntu cilaa nguzu mu nkuta zyamilawo yabantu, pele eeco cisyomyo cipanganwa akukonkezya kumbelaa Singuzuzyoonse Lwakwe uulela mulengalenga woonse, cilainda kubaa bulemu. Aboobo, milawo yankuta zyabantu ilakonzya kukosozya akulesya “cizuminano cili mumulawo wabuntu” mu cikwati, pele cisyomyo cini nkocicili kweendelanya amilawo yankuta ya Kujulu.

Kwiibaluka kuti eeco cikonkezyo caambwa kumbelaa Mwami Yahuwah ncecisetekanya mucado uuli woonse, eeco ncecintu cakapa kuti bamwi batalike kubuzyilila kuti naa kuleeledwe kukwatana “mumulawo” waanyika akupegwa cipepa caambilizya lukwato, mumucado ngwayendelezya muntu uupedwe nguzu zyankuta kuti akwatanye bantu. Eelyo mfulumende niipa bantu “cipepa caambilizya cikwati,” ooku munzila imwi nkuzuminizya akuti mfulumende ilakonzya akulesya cikwati eeco, ilakonzya kukosozya cikwati akulesya bantu kukwatana. Ncobeni mfulumende ilaa milazyo iilesya cikwati muziindi zimwi. Mfulumende zinjaanji zilakonzya kulesya cikwati:

Masimpe ncobeni kuti cipepa caambilizya cikwati tacipi kuti ulangwe kuti ulikwete mumeso aa Julu. Nokuba boobo, eeci tacaambilizyi kuti bantu bobile baswaanganya maumi aabo mucikwati beelede kukaka kutobela milawo yacisi mucikwati nkaambo eeyo milawo yeendelezya cisi mobakkala.

Bantu boonse beelede kuswiilila baleli bacisi. Nkaambo kunyina muntu uulaa bulelo butazwidi kuli [Yahuwah]. Baleli baliwo [Yahuwah] nguwakababikka. Nkaambo ooyo uutaswiilili baleli ukaka cakabikkwa a [Yahuwah]. Nkabela uucita boobo uyooliletela mulandu. (BaLoma 13:1, 2, NKJV)

Misela minjaanji yakainda mucisi ca England, micado yakali kucitwa kweendelanya azilengwa zyabantu, bakali kupana nkaya yakusama kumaanza kakwiina mupaizi uuliko kweendelezya mucado, eeyo yakali micado ya “mulawo wabuleya”. Eeyi yakali kulangwa kuti micado yakacitwa mumulawo wacisi alimwi eeco cakaleta bumpelenge sibwiinga anabwiinga bajatene mumaanzabwakayambukila atalaa nyika kapati eelyo umwi mwami waba Saxon naakaleka mukaintu ngwaakakwete mumulawo ooyo akuyanda kukwata mukaintu uumbi, akulelekwa amupaizi. Woonse masi akalaa musyobo wacikwati eeco.

Eelyo Cikombelo ca Katolika caku Loma nicakayambukila munyika ya Bukuwa yoonse, zikwati zyamulawo wabuleya zyakaleka kutambulika. Zilikke zikwati “zyakalelekedwe” a mupaizi nzyezyakali kulangwa kuti zilizumizyidwe mumulawo. Mpoonya mu 1753, cisi ca England cakalesya zikwati zyamulawo wabuleya nicaabikka Mulawo wa Zikwati. Kuzwa ciindi eeco, zikwati zyakeelede kweendelezyegwa a mupaizi wa Cikombelo caku Loma, kuleka buyo baJuuda aba Quaker.

Asunu, bantu bamasi manjaanji bacizumizya zikwati “zyamulawo wabuleya” nkaambo balo baamba kuti lwaanguluko lwa kukwata lwakaliko kale kakutaninga ba mfulumende, aboobo cikwati cakaliko kale mulawo kuutaninga bambwa. Lino mbutwaamba boobo, azyalo mfulumende zizumina bulemu bwa mulawo wabuleya kuti ndwaanguluko lwabantu, tazyilanganyi lyoonse kuti balikwetene aabo batajisi cipepa camulawo caambilizya cikwati. Aaka nkaambo kalemu nkaambo kazintu zimwi zijatikizyidwe mumulawo ooyo.

Cilongwe cili mucikwati cijatikizya buvwubi, kukona lubono, mafwenezya azimwi zinjaanji akataa banabukwetene, kusanganya akataa zintu zimwi, amitelo iibbadelwa. Kulembya mucado mumulawo abantu bapedwe nguzu zyamfulumende, ncintu ciyandika kumuntu woonse uujatikizya cikwati eeco kuti akwabililwe. Kuyungizya waawo, kuti banabukwetene kabalangila kubaa bana, eeco ncintu cikwabilila bana abalo citeelede kwiindwa kumbali nkaambo buyo kakuti nimfulumende yabuntu iipa cipepa caambilizya cikwati eeco.

Icipepa caambilizya cikwati cilakonzya kuba bukwabilizi munzila imwi kuti umwi wafwa nokuba kuti camana cikwati. Mfulumende kanjaanji zilayandisya kubona cipepa citondezya bumboni bwa cikwati camulawo wabuleya kuti eeco kaciyandika munkuta kutegwa lubono lwa sikwaazwa lupegwe baabo beelede kulya zina.

Mulawo wabuleya “tuuyendelezyi” mbokweelede kukwatana, nokuba “kupandulula” cikwati pe, pele ulabikka zitondezyo zikonzya kulibonya kuti mwaalumi a mwanakazi balikwetene, naa kuti bataminina buyo bbala lyakuti “kukwatana” kakwiina zintu zyeelede kulibonya akataa mukowa wabantu eezyo zyaambilizya cikwati camasimpe. Mubufwaafwi, mulawo wabuleya tuuyendelezyi cikwati kusikila bulemu bwacikwati eeco bwaletelwa kaambo munkuta. Aciindi eeco, inkuta inga yabelesya milawo yabuleya eeyo yakaliko kuzwa kaindi kuti isale naa cikwati caambwa eeco cakacitika ncobeni mbuli mbobaamba.1

Nokuba kuti zikwati zya “mulawo wabuleya” zilazumizyigwa mumilawo yazisi zimwi, kucili mulazyo umwi weelede kulangisyigwa. Ncintu ciyandika kapati kulesya busofwaazi kulibonya akataa bantu. Nkaambo kakubula bulemu akataa mikowa yabantu mazubaano, bantu banjaanji bakatalika “kunjililana” – kukkala antoomwe kakwiina mucado kwiina bulumbu bwa cikwati. setifiketi lya cikwatiEelyo bantu bobile nobakkala antoomwe kakwiina kulilembya zipepa ziyandika ku mfulumende kuti balanganyigwe kuti balikwetene ncobeni mumulawo, eeco kubantu cilangika kuba “kukkala mucinyonyoono.” Nokuba kuti basazinyoko abamukwasyi wako bakali bakamboni eelyo nookakonkezya kumbelaa Mwami Yahuwah, kubantu bamwi eeco cilangika aanga tamukwetene pele inywe muli “balongwenyina bayaanina kuzyuli,” basyabene buyo kuyanda kucita cintu ncobazyi kale bantu boonse.

Yahushua wakalibwene kale ncokuyandika kulesya busofwaazi akataa bantu. Mutwaambo ooto tutatyoli mulawo ookwa Yahuwah pele tukonzya kunyemya bantu bamwi kuti tiikwatobelwa malailile amwi, Yahushua wakapa mukonzyanyo uuyiisya kuti bantu baleelede kutobela milazyo iili akataa bantu.

Lino nibakasika ku Kapenaumu, basikutezya mutelo waŋanda ya kupailila bakaya kuli Pita akuti kulinguwe, “Sena mwiiyi wanu ulatela?’ ” (Mateyo 17:24, NKJV).

Petulo wakayeeya kuti eeco cakali cintu cifubaazya Simalelo wakwe uuyandwa, mpoonya wakamwansuka akumukwabilila. Yahushua taakali muntu uutyola mulawo pe! Aboobo walo wakati, “Inzya we!”

Petulo taakakubwene kaambo keni, pele basinkondonyina a Mufutuli bakakkomanina bwiinguzi bwakwe; Walo naakazumina mukwiingula kwakwe, wakazuminizya akuti Yahushua taakali Messiah [Ooyo Uunanikidwe]! Mubuvwubi bwaba Hebulayo, kunyina pe “uunanikidwe” naba mwami, mwanaa mwami, mupaizi nokuba mwiyi, wakeelede kubbadela mutelo watempele. Lino mbwaakali Messiah alimwi kali mwiyi uulemekwa, Yahushua taakeelede ncobeni kubbadela mutelo.

Yahushua taakamubwentela Petulo pe. Walo wakalizyi kuti Petulo wakalubizya mukusola buyo kukwabilila Nguwe. Kakkazyikide camba, Yahushua wakamupandulwida Petulo kaambo keni aabo bakali kuyobolola mitelo ncibaamubuzyila mubuzyo ooyo alimwi akaambo keni Mufutuli ncaakeelede mumulawo kubbadela mutelo. Majwi ngaakatobela kwaamba waawo alaa malailile kumuntu uuli woonse uubuzya kuti naa mfulumende yaanyika ilaa nguzu zyakubbadelesya bantu mitelo kakuli mfulumende yakujulu tiibbadelesyi mitelo kubantu:

“Pele kuti tutawubausyi basikutezya aaba koya kulwizi ukalobole. Nswi iiyoocegwa kusaanguna ukayaasamune, uyoojana mali, ukaatole ukanditelele mebo alwako.” (Mateyo 17:27)

“Kutegwa tutabanyemyi.” Yahushua, mbwaakali Messiah, taakeelede kubbadela mutelo. Nokuba boobo, kutegwa atanyemyi bantu bamwi, Yahushua wakalailila Petulo kuti abbadele mutelo, kwiina makani – alimwi Walo wakacita maleele mpeenya aawo aakujana mali kuti babbadele mutelo, ndeenya naakacita maleele aayo wakajokolosya ciimo Cakwe kuti teelede kubbadela mutelo, wakacicitila buyo kuti atanyemyi bantu bamwi!

Aawa mpotweelede kwiimikila toonse notuyanda kulemekezya Mwami Yahuwah. Imfulumende ya Kujulu inga kiitayandi cipepa camfulumende caambilizya cikwati; nokuba boobo, “kutegwa tutanyemyi bantu bamwi”, tweelede kubambilila zyoonse kabotu-kabotu akulesya kulibonya busofwaazi. Kuti cipepa caambilizya cikwati kacili ncecilesya kunyemya bamwi, kunyina weelede kukaka kujana cipepa eeco.

sibwiinga anabwiinga mumucado waantangalalaMubuzyo uutobela ngwakuti nkuubusena kuli nkotweelede kukwatanina alimwi nguni weelede kweendelezya mucado? Hena cilayandika kucitila mucado mucikombelo kutegwa utambule cileleko kuzwa ku Mwami Yahuwah? Eeci ncintu cikatazya akataa bantu bakalyaandaanya kuzwa kuzikombelo zyaanyika.

Aawa, milawo aziyanza zyabantu zyaandeene inga zyeendelezya bwiinguzi butobela. Mucooko ca Kunyika lya Amelika, beembezi bambungano balipedwe nguzu zya mfulumende yacisi kweendelezya micado. Kuti bantu bobile kabalaa mukwabonyina mweembezi wacikombelo alimwi kuti kacili cintu ncobayandide kapati kumoyo kuti ooyo mukwabonyina ayendelezye mucado wabo, kunyina cilubide kukwatana munzila eeyo pe. Kufumbwa buyo eelyo muntu naibaluka ciimo cazikombelo mboziwide mucibi mazubaano, nokuba boobo, ncintu citaluleme kukwatanina muzikombelo. Kunyina muntu muna Isilayeli wakali kunga wakwata nokuba kukwatilwa mu Tempele lyokwa Venus, leza mukaintu wa luyando, nkaambo buyo kakuti eelyo tempele lyakali kubusena bweebeka kukwatanina. Mbweenya buyo, abalo bantu bokwa Yahuwah aabo bakateelela lwiito lwakuyaamuka munzi wa Bbabbuloni tabakonzyi kusala kukwatanina mucikombelo.

Imwi micado yiinda kubota icitilwa antangalala anze. Mucado wa Adamu a Eva, wakacitikila mumuunda. Amwi masena mabotu aakukwatanina, maanda aamukwasyi, naa kuti mucado kuuli mupati kwiinda munzi mpuuyanda kucitilwa, busena bwakubbadela mali nokuba hotela inga lyakonzya kutambulila mucado.

Masi manji taapede beembezi bazikombelo nguzu zyamfulumende zya kucita micado. Mumasi oomo, aabo bayanda micado yabupaizi balaa micado yobile: balakwatana amuntu uupedwe nguzu zyamfulumende ku nkuta mbuli mubetesi nokuba umwi mubelesi uupedwe nguzu, mpoonya balaunka kulubazu kumbi kuyoolelekwa mumucado wabupaizi. Kunyina cilubide kukwatilana munkuta amubetesi nokuba muntu uupedwe nguzu umwi. Icintu ciyandika buyo nokuba boobo ncakuti mucado wacitika, kwiina makani naa mweembezi wacikombelo nokuba mubelesi wankuta weendelezya mucado ooyo, nkabela ooyo mucado ulanganyigwa kuti ulisetekene alimwi inzya, eeco ciindi cilisetekene eelyo cizuminano cacisyomyo nocipanganwa akataa bantu bobile. Balongwenyina abamukwasyi baliko kuzyoogwasyilila mucado, mbabakamboni alimwi mbantu bayandika abalo muciindi eeco.

Kuli zintu azimwi ziteelede kwiindwa kumbali nkaambo buyo kakuti “milawo” ya Bbaibbele. Mukowa uuli woonse ulaa zilengwa zyawo zyeebeka alimwi zyaambilizya zintu zibotu kumucado ooyo. banabukwetene baku ChinaSibwiinga muna Isilayeli wakali kunga walemba cizuminano ca cikwati eeco ncaakali kupa yooyo ngwaakali kuyanda kuti abe nabwiinga wakwe. Eeco cipangano cilembedwe, ciitwa kuti ketubah, cakali kupegwa nabwiinga muciindi camulalilo ngwaakabambilidwe amukwasyi ookwabo.

Mucizuminano eeco, sibwiinga wakali kubandauka luyando ndwaakajisi kuli nabwiinga wakwe akusyomya zisyomyo zyakwe kuli nguwe amukwasyi ookwabo. Walo wakali kulongolola mbwaakakanzide kumukwabilila akumwaabila ncayanda abana mbobakali kunoozyala antoomwe, ambwaakali kuyanda kweendelezya munzi wakwe akukomezya bana bakwe.

Naakamanizya kupa cipangano ca cikwati kuli nabwiinga, walo wakali kutila munkomeki musinza wamasaansa, musinza wiinda kubota ngwaakali kukonzya kujana, mpoonya akuvwipila. Nakalindu wakali kunga wabweza cipangano cilembedwe eeco aawo akutalika kubala. Walo wakali kulangisya akumvwisisya kufumbwa kaambo kalembedwe mucipangano eeco, naa cakali cipangano ncaakali kuzumina akuyanda kupona kweendelanya ancico. Eeco cakali kunga catola ciindi kuti amanizye kubala. Kwakanyina kubinda. Naakamanizyide kuteelela zyoonse zilembedwe oomo, walo wakali kunga wasala kutambula cipangano eeco, mpoonya awalo wakali kunga wavwipula musinza wamasaansa alimwi kuzwa aciindi eeco aabo bobile bakali kulanganyigwa kuti baleebana.

Ziyanza zinjaanji ziimpene zya micado mumikowa minji, zilagwasya kupa bulemu ku cipangano cacikwati eeci kuti cibe cipangano camulawo alimwi cibe cisyomyo cabupaizi cilaa bakamboni. Mumazuba aakutundululwa kapati a cikombelo ca Katolika caku Loma, ba Huguenot aba Waldensi bakali kukasyigwa kuswaangana antoomwe kuti bapaile. Bakali kukonzya buyo kuswaanganina ku micado aku madilwe. Muziindi eezyo, micado yakaba yabupaizi, micado iisetekene, nkaambo cakali ciindi comwe buyo eelyo basyomeka nibakali kunga babungana antoomwe kakwiina ntenda. Bulemu bwakaliko mumicado aciindi eeco bwakali kuyandika ncobeni alimwi bwakalaa cileleko ncobeni ca Kujulu kwiinda micado yamazubaano iizwide mangwemba amasesya.

Mikowa yiindene ilaa micado aziindi ziindene zyabuzuba. Micado yaci Hebulayo yakali kucitwa masiku. Eezyo nyenyezi zyakali kulibonya mumulengalenga mujulu zyakali kwiibalusya boonse bakabungene cisyomyo cokwa Yahuwah kuli Abulahamu kuti balunyungu lwakwe bayoozyalana akuba mbuli museenga walwizi akuba mbuli nyenyeezi zitabalidwe kujulu. Alimwi, nokuba boobo, eeco ciindi tiicakali ciindi cilailidwe mu Bbaibbele pe. Cakali ciyanza buyo cakubotya ncoyiiminina micado yaci Hebulayo.

Ku England, cakali cilengwa kucita mucado mafumofumo. Ncobeni, aciindi cimwi, tiicakazumizyidwe kucita mucado masyikati. Kujanza limwi, Kunyika lya Amelika, micado yakali kutola busena masyikati, micado iini kiitola busena kumangolezya. Kunyina ciyanza ciluleme, mpoonya zimwi kazilubide. Aabo bakwatana beelede kukwatana aciindi ncobayanda alimwi nobalimvwide kabotu.

Kunyina muntu weelede kusungilizyigwa kuti abbadele mali manjaanji mumucado kwiinda mali ngajisi kale. Nokuba boobo, kweelede kubambilila kuti omwe-omwe uunjila cikwati kalemeka muntunyina. Mumikowa minjaanji, musyobo uusubila ngomusyobo wazikobela zisamwa mukusekelela mucado, mpoonya musyobo uutuba ngwa kusama nobalila dilwe. Mumasi aa Kumbo, musyobo uusiya nguusamwa bantu balaa dilwe, musyobo uutuba utondezya kusalala. Nokuba kuti tacili cintu ciyandika kubbadela mali manji kuula zikobela zya mucado, kusama zikobela zyaandeene njenzila imwi sibwiinga njalemekezya nabwiinga wakwe, alimwi awalo ulalemekezya ooyo ngwayanda kuti abe mwaalumi wakwe.Banabukwetene baku Nepal

Nweenwe zyakusama kuminwe zyakazyila kukukomba zibumbwa amituni alimwi tazyili zintu ziyandika kuti bantu bakwatane. Ninga yagolide mukonzyanyo wa zuba. Yakali kusamwa “amunwe wabili” kuzwa kukanwe kasyoonto kujanza lyakumwesyi nkaambo kwakali kusyomwa kuti kwakali nsinga iizyila mumunwe ooyo iigaminina kuya kumoyo, ooko kuli boonse mbwalimvwa muntu.

Mukonzyanyo wamusyobo ooyo, uusimpidwe mukukomba mituni, tacili cintu ceelela Baabo Bakaitilwa Kuzwa Anze, aabo bayanda kuyaamuka Bbabbuloni akuusiya musyule. Mumikowa minjaanji, nokuba boobo, kutasama ninga kumaanza caambilizya kuti aabo bobile bakkala buyo antoomwe kakwiina mulawo wakukwatana. Kuti banabukwetene bapya balijana kubusena buli boobo, kalungu kakusama kuminwe inga kasamwa amukaintu kwamvwiki zyongaye kusikila bantu bazyibila kumulanganya kuti mukaintu uukwetwe, eeco inga cagwasya kutondezya ciimo cakwe akulesya busofwaazi kulibonya. Kufumbwa buyo mbocazyibilwa cintu eeco, aako kalungu inga kasamununwa akubikkwa ambali nkaambo tacicili cintu ciciyandika kusama.

Kweelede kukakatilwa muzintu zyoonse kuleta bulemu muli ncocaambilizya ciindi eeco. Twana tusimbi tweelede kukomena katulotela kuyooba nabwiinga bumwi buzuba kuli sibwiinga uyootucitila zyoonse munguzu zyakwe akugwasyilila kukomezya nabwiinga wakwe kuti abe mukaintu ngwayeeyela mumaloto aakwe.

Nokuba kuti banabukwetene banji balangila mucado kuti ube ciindi citalisya buumi bwabo antoomwe, banabukwetene bacembeede bakwetene kwaciindi cilamfu balizyi kuti, mubwini, buumi bwa cikwati butalikila mumazuba masyoonto kuzwa wainda mucado. Ciindi camaseseke cakulyookezya wainda mucado, ngamatalikilo eeni aabuumi bwabo mbuli mulumi amukaintu wakwe. Kutola ciindi cilamfu kuyaa kubbadela mali manjaanji mumasena aadula akulikkomanisya kaindi kasyoonto buyo, eeco tacicili cintu ciyandika alimwi kunyina muntu weelede kubaa cikwelete kutegwa alikkomanisye mucikwati. banabukwetene baku UkraineNokuba boobo, kweelede kubambilila, kufumbwa ncokonzya, kuti mubaa ciindi camaseseke antoomwe kumatalikilo kwini kwa cikwati.

Ziyanza zyabuumi boonse zilakonzya kutalikilwa muciindi camaseseke ca banabukwetene kaziletelezya cileleko kuli umwi-awumwi mucikwati mubuumi bwabo antoomwe. Kubaa “ciindi ca mupailo” mafumofumo amangolezya kumatalikilo kwini, kubikka ambali ciindi cakupaila antoomwe, kuswayana akuteelelana, inga cayumya cilongwe akutebula butebuzi bunji mumyaka iitobela.

Yahuwah wakalizyi bupati bwa cilongwe cipya mumazuba mataanzi. Walo wakalailila kuti mwaalumi tayelede kuya kuyoolwana nkondo mumwaka mutaanzi wa kukwatana. Pele walo weelede kukkala amunzi wakwe akukkomanisya mukaintu wakwe. Eeci ncobeni caambilizya kuti cakali ciindi ciindene, eelyo mbuli mbokwaambidwe mu Mangwalo, aabo bobile nobakali kuyooba “nyama yomwe.” Muukweendela buyo antoomwe mubuumi oobo nokunga kwaba cilongwe cikubwene alimwi boonse banabukwetene bapya nobeelede kukakatila kuyumya cilongwe cabo kabayoowa Mwami Yahuwah.

Cilongwe cili mu cikwati, cakatalisyigwa aa Mwami Leza Yahuwah. Eelyo Mulengi nali Silutwe naa Simalelo wamunzi, cikwati inga caba cileleko ncobeni. Mbweenya mbucakatola musankwa amusimbi kuti bayubunune “cinkonzya cokwa Yahuwah,” mbweenya akwalo kukamantana akataa mwaalumi amwanakazi mbokukonzya kuyubununa tusimpe twabulemu twa Taata wakujulu. Banabukwetene balyaabide kuli Yahuwah balakonzya kuba mumuni uumweka munyika iisiya musinze wacinyonyoono mbi. Kulakonzya kuba muya mubotu kwiinda mumukonzyanyo wa cikwati cisetekene amunzi weendelezyegwa a Mufutuli Yahushua.

Zileleko zya Kujulu ziinda buvwubi azikkalile ali baabo, antoomwe, abaabo basungula maumi aabo mukubelekela Mulengi.


1 http://www.originalintent.org/edu/marriage.php, kusinizya nkwa balembi