Print

Mucimvwule ca Mababa Aakwe: Kuyusila mu Ciyubilo ca Maseseke ca Singuzuzyoonse


Ijulu lilamwiita inywe nomusyomeka kuti muyuse muciyubilo camaseseke ca Singuzuzyoonse.


 

Muyoba Irma a Nevis

 

Muyoba wa Irma wakali muyoba wiinda kuvwuuma guwo uutanabwenwe mulwaanje lwa Atlantic. Pele nociba cilengwa leza cilaa nguzu zipati boobu, tacikonzyi kumuzunda lusyomo lwa muntu uusyomeka ncobeni akulikankaiyza muzisyomyo zilaa nguzu zya Mwami Yahuwah

 

 

Nsumbu ya Nevis mucooko ca Carribean

 

Insumbu ya Nevis mucooko calwaanje ca Caribbean.

Miyoba amaguwo aavwupaulisya canguzu, njimwi akataa zilengwa leza zilaa ntenda yalufu zizyibidwe akataa bantu. Muyoba ulaa guwo ulakonzya kulwempula mootokala uulema makkilo aali zyuulu zyobile kubaanga ndikweelele nokuba cintu ncasobanya mwana. Iguwo lya muyoba ooyo inga lyadadaula ziluli zyamasenke kuzwa atalaa maanda, akusiya kufumbwa zyakayakidwe kazyaandaukide akulundana mumulwi wamamvwu. Mpoonya ooyo muyoba uutobela maguwo aali boobo, awalo ulaantenda nsini. Ino mbuti mukwasyi uulaa bana botatwe balaa myaka yakuzyalwa 8, 5, a 2, mbobanga bafutuka kuzwa muntenda yiinda kukalala boobu?

Hena eeco ncojatilide webo inga cakuvwuna kumiyoba iili mubuumi bwako na?

Hena cilijatizyo cako cinoojisi kuti nji mumiyoba ya buumi bwako,
Eelyo mayoba nayoovwungulula mababa aabuyumuyumu?
Eelyo mayuwe mapati nayookondooka, nkole noziyoodadamuka,
Hena cijatizyo cako ciyokwiimpauka nokuba kwiima nji?1

Aaya ngamakani eeni ngobalangene mumeso bantu bamukwasyi2 umwi uukkala kunsumbu ya Nevis.

Bwakaca muli Bwabali, mumwezi wa Vwivwi 5, 2017, kunsumbu ya Nevis kucooko ca Caribbean ooko kukkala bantu basika 15,000. Kwakali umwine kuti zi, kakwiina akawo kakali kuunga alimwi julu lyakali sangalede kuti ngwaa, kakutalibonyi kakumbi nokaceya buti, pele eeco cakaliimpene aceeco cakatobela mbweenya buzuba oobo.

Muyoba wiitwa kuti Irma wakali vwuukide akukwazamuka kweelanya mbuli cisi ca Texas, wakali kuzyaakuvwuuma kuzya kubbazu kulindiswe nkotwaabede, kuubbubbaula guwo lyabukali livwuuma akubalika makkilomita aasika mamaile 185 muwoola lyomwe, akuvwuuma kwiinda mamaile 200 muwoola lyomwe, antenda yamuyoba wamvwula uukukula kufumbwa cikonzya kupeepuka.

Imvwiki yomwe kuutaninga sika muyoba ooyo alimwi nitwatakaninga cenjezyegwa kuti inga kuyoosika muyoba, eeco tiicakali cintu ncitwakali kunga twalibilika pe; swebo twakalikkede munsumbu ya Caribbean kwiinda myaka iili 5 katusikilwa buyo mvwula yalunywaanywa ciindi aciindi.

Bumwi buzuba bwa Muvwulo, kuutaninga sika muyoba wa Irma, ooyo muyoba wakapimidwe kubaa ntenda iisika kukomena ziindi 3. Kumangolezya aabuzuba oobo, twakabona kuti zimwi zijazyo zyamapulanga zyampulungwido tiizyakacili kukonzya kujala akusinkila muyoba anze nkaambo mapulanga akali sumpidwe nokuba kutyolooka akubula nsimbi zyakujatilizya kubwaanda. Twakalumba ncobeni umwi mwaalumi naakafuma kusika cifumofumo mubuzuba bwakatobela kuti azyootugwasye kubambulula mpulungwido zyesu.

Muli Bwabili cifumofumo neekali kubala Bbaibbele, ndakasika mucaandaano ca Izaya 59. Neekamanizya kubala Izaya 59:19, “Eelyo sinkondonyoko nayoosika mbuli zambangulwe lyameenda, Moza wa Singuzuzyoonse uyokwiimikizya citondezyo cilesya nguwe.” Ime ndakamulumba ncobeni Mwami Leza Yahuwah nkaambo kacisyomyo cakwe alimwi Ime ndakeezyeezya kuti eeco citondezyo cakali mungele wakaimvwi akataa ndiswe amuyoba ooyo wakali kuzyaa kutuswena nkotwaakkede, kumwi ooyo mungele kaamba kuti, “Omuwo, utagumi ncintu.” Ime ndakakkalwa camba kuyeeya muzeezo wakuti ndakali mu Maanza aa Muleli wa Zilengwa leza.

Mafumofumo aayo, swebo twakamvwa kuti muyoba wa Irma wakayungizya kuwvuuma akwiindizya kukomena kuzwa abusena bwa 3 bwakubaa ntenda kusikila abusena bwa 5, eelyo niwakali kuzyaakuswena munsaa nkomwe iilaa meenda aakasaala amuwo uupeka kabotu-kabotu. Muyoba wa Irma wakali muyoba wiinda kukomena mulwaanje lwa Atlantic uutana bwenwe, alimwi wakatunginizya kutozya kunsumbu zya Leeward kunyika, zimwi akataa nsumbu eezyo zyakali nsumbu zya St. Kitts a Nevis. Aabo bakali kutobelezya muyoba ooyo, bakabona kuti wakatozyede kwiinda atalaa nsumbu zya St. Kitts a Nevis.

Kweezyekanya Muyoba Andrew wamu 1992 a Muyoba Irma wamu 2017

Cifwanikiso ca Muluwo ceezyeka kukomena kwa Muyoba Andrew, awalo wakasika abusena 5 kubaa ntenda,
kweezyekanya a Muyoba wa Irma.

Kuzwa eelyo bantu nibakatalika kulemba milumbe, kwakali buyo miyoba yotatwe yakali mipati iipimwa kusika abusena bwa 5 eeyo yakawumputide cisi ca Amelika: Imuyoba wa “Buzuba bwa Milimo” mu 1935; Muyoba wa Camille, mu 1969; a Muyoba Andrew mu 1992. Muyoba Irma wakaliimpenye kapati kwiinda miyoba eeyo yoonse, tiiwakali kweezyekwa cintu cizyibidwe cino ciindi. Miyoba iipimwa kusika abusena bwa 5, yakali miyoba iila maguwo aavwuuma kwiinda kubalika mamaile aali 157 muwoola lyomwe. Muyoba Irma wakalaa myuwo iivwuuma kusikila mamaile aali 185 (295 km/h) kalitana yinda woola lyomwe , eeco cakapa kuti bamwi batola milumbe basendekezye kuti ambweni kweelede kuyungizyigwa cibeela cakupimya miyoba: cibeela citanamvwidwe cili abusena bwa 6. Pele bupati bwa Muyoba wa Irma cakali cintu cikopa maanu ncobeni citakonzyi kumvwisyigwa. Ooyo muyoba wakacesya kufumbwa muyoba wakacitikide kaindi musyule lya ciindi kusikila buzuba oobo.

Ime ndakayoowa kapati kuti inga nsyecikakonzyi kwiimikila akutembaula Sikabumba kufumbwa ciyootola busena. Ndakali kusyoma ncobeni kuti kwakali kuyanda kwa Mwami Yahuwah kuti kufumbwa ncaakazumizya Walo kuti citucitikile mumaumi eesu, cinooli cintu cibotu lyoonse kukabe kutamani. Aboobo Ime ndakamulomba kuti andikkazyike camba, nkecimusyoma akumulumbaizya.

Mpoonya Ime ndakatalika kubunganya makani mukkomputya, aayo aambilizya miyoba iisika kukomena abusena bwa 5 kumwi nsyelangilizya zipekupeku zitondezya cintu cinga cacitika kuti muyoba mupati boobo wasika. Swebo twakasala buyo kuti tukayusile mukaanda kakayakidwe mujungusi lya ŋanda mpati, kumwi katulaa mulyango ampulungwido yomwe iijulidwe kutozya ku Lwaanje lwa Atlantic. Twakapandulwida bana besu balaa myaka yakuzyalwa, 8, 5 a 2, kuti twakeelede koona mukaanda aako nkaambo twakali kusyoma kuti, ooyo muyoba wakali kuyaa kuyungizya kuvwuuma, wakali kulangilwa kuvwupula ciluli kuzwa atalaa ŋanda mpati akupwayaula maanda manjaanji, pele bangele balatuvwuna mbweenya mbuli Noah mbwaakavwunwa amukwasyi wakwe muzambangulwe lya meenda. Swebo twakatamba umwi mwaalumi kuti aboole amuzyukulu wakwe ulaa myaka yotatwe azyookkalile kwesu antoomwe andiswe.

Isikati muli Bwabili, twakanjila mukaanda oomo, katutuntulisya mapayi, tutambala, meenda aakunywa atumwi twakulyaalya. Twakanjizya mpongo ankuku zyesu mukaanda kamwi kakali munsi lyesu.

Mangolezya aayo, twakatalika kwiimba nyimbo zyakuti “Hena Cijatizyo Cako Cilijisi?” “Kunsaa Mababa Aakwe,” “Ciyusilo mu Ciindi ca Muyoba,” “Tuyakila atalaa Bbwe,” alwakuti “Cabota kuli 'me.” Mpoonya twakateelela mikonzyanyo iizwa mu Bbaibbele oomo Mwami Yahuwah mwaakali lugwasyo luliko lyoonse kumuntu uuli mumapenzi.

Eelyo bana nibakaya kukoona, Ambeyo ndakalala. Ime ndakali kuswiilizya kaano kabbuku lilaamutwe wakuti (Mupailo wa Makanze aaKulwana Nkondo), nkaambo ndakaibaluka kaano kamukwasyi umwi wakabona muyoba wa kapepele kauzyaa kuswena, mpoonya bakayubila kunsaa tebule akukombelezya Mwami Yahuwah kuti abavwune; mpoonya niwakayaamuka muyoba, bakajana kuti zyoonse zyakali mumbali lyabo zyakadadaulwa, kooleka akunyonyoonwa pele kusiila buyo waawo mpobakayakide. Ime ndakaswiilizya kaano aako ziindi zinjaanji busiku oobo. Bamwi bantu bakandaambila kuti muyoba uyokwiinda masiku aciindi ca 2 koloko kuya kubucedo, bamwi bakati uyoosika cifumo mafumofumo muli Bwatatu aciindi ca 8 koloko.

Nikwakasiya masiku aayo, Ime ndakabona zintu zyoonse zyatalika kupwayauka akuzimaana alimwi ndakacaazya buyo nkebikkide buumi bwangu mu Mwami Yahuwah mbuli mbwaakabubwene, izintu nzyeekeelede kuzunda azyeezyo zyakacili kunditinga nzyeekacili kuyandika kuzwidilila kuzunda. Cilikke cintu cakacili kundiswaanganya kubukwabilizi bwa Mwami Yahuwah, cakali buyo zisyomyo Zyakwe. Alimwi Ime ndakalimvwa kuti eezyo zisyomyo nzyezintu zilikke nzyeekacijisi, aboobo zyakaba zintu ziyandisi kapati kuli ndime. Ime ndakainduluka kwaamba zisyomyo zyakalembedwe mu Intembauzyo 46 amu Intembauzyo 121 nkaambo zyakali kunduumbulizya kapati, aboobo ndakalikankaizya akuyaamina kuzisyomyo eezyo.

Yahuwah nenguzu amayubilo eesu, ngomugwasyi uuliwo muciindi camapenzi lyoonse. Aboobo tatukayoowi pe nikuba kuti nyika izungaane, inga tatuwi nikuba kuti zilundu ziwide akati kalwizi. Pe, tatuwi, nikuba kuti maanzi akupauka akuvwuuma, nikuba kuti zilundu zitenkaane akuvwuuma kwawo. Nkuuli mulonga uujisi tulonga tubotezya munzi wa Mwami Yahuwah, tubotezya busena busetekene ooko nkwakkala Sijulu wamajulu. Munzi tuukooyoonyonyoonwa nkaambo Mwami Yahuwah nkwali mukati kawo, kakucili kubucedo Mwami Yahuwah uyoougwasya.(Intembauzyo 46:1-5, KJV)

“Mebo ndaimpula meso aangu kumalundu, ooko lugwasyo lwangu nkoluzwida. Lugwasyo lwangu luzwa ku Mwami Yahuwah, ooyo wakalenga julu anyika. Cituta cangu taticilekele kuti citezemuke, nkaambo ooyo uukubamba ulipakamene. Masimpe ooyo uubamba Isilayeli takonzyi koona nikuba kuumfula. Mwami Yahuwah nguukubamba, ngonguwe uukwabilila janza lyako lyalulyo. Izuba talikakucisi sikati, mbubonya buyo oobo awalo mwezi masiku. Mwami Yahuwah uyookukwabilila kuzwa kuli zeezyo zikonzya kukucisa, nguuyoobamba buumi bwako. Mwami Yahuwah ngunookubamba, nguunookubamba kuli koonse nkoyooya kuzwa sunu mane akutamani.” (Intembauzyo 121, KJV)

Oobo busiku boonse kwiina ambweekalimvwa nokuba kumvwa cintu cili coonse pe, kwakali buyo kaindi kasyoonto kamwi neekamvwa muwo waunga aasyoonto, pele kutali mbuli uumvwika niiloka mvwula iizuzya milonga. Nitwakuumvwa muyoba kuti niwakasika busiku oobo, nkaambo imwi mpulungwido yakali komokede kale, nkabela tiiyakali kujala kabotu, aboobo swebo twakali kulangila mvwula kuti kiibbubbula akufunta mpeyo mulwaanzi lwa cijazyo ca mpulungwido eeco cakakomokede. Pele kwiina nicakacitika eeco pe.

Eelyo Ime neekabuka cifumofumo, ndakayeeyela kuti muyoba uciboola aciindi ca 8 koloko cifumofumo, nkaambo tiiwakapompa busiku boonse. Eelyo nitwakajula sikapepele kuti tuswiilile makani mumilumbe, twakamvwa kuti muyoba wainda kale! Ime nsyeekasyoma, ndakanyandwa.

Nitwakasokomoka oomo mutwakayubide busiku boonse, twakajana anze kuli mitabi yongaye yakakompookede mumbewu yamaluba eesu, pele caanda cankuku eeco catakajisi mulyango tiicakateta nokuba kunjilwa meenda mukati pe! Swebo twakafugama akutaluka kutembaula Mwami Yahuwah mukutukwabilila Kwakwe akutubambilila munzila iili boobu.

Kwakali zambangulwe lyameenda mubuzuba oobo muyoba niwakasika amubuzuba bwakatobela. Mugwagwa wakali kumbelaa munzi wesu wakali kutikaika milwi yameenda aakunka kubee mulonga wazula. Kufumbwa nkoolanga, koonse kwakali mulimo mupati wakubungilila zintu zyakapwayaukide atalaa nsumbu yesu. Ooyo muyoba Irma wakatozya kunyika akukwesya buyo nsumbu yesu ya Nevis.

Masimpe ncobeni, Yahuwah wakatubeda Ciyubilo cesu. Walo wakatubeda Cimvwule muciindi ca muyoba. Walo ngo Ciyusilo mumuyoba uuli woonse wabuumi buno.

Yahuwah uusyomeka wakazuzika zisyomyo Zyakwe.

Nkomwe ya St.Bart kawiindide Muyoba Irma”  Kumatalikilo , Niwakainda

Niwakainda Muyoba Irma, cilikke cakaceede kaciciimvwi amunzi waku St. Bart cakali mulwi wazintu zipwayaukide.

Ciyusilo mu Ciindi ca Muyoba

Yahuwah ndi Bbwe lyesu, muli Nguwe motuyubila,
Walo nciyusilo muciindi ca muyoba;
Ulatukobelela kufumbwa ciyanda kutupenzya,
Walo nciyubilo muciindi ca muyoba.3

Yahuwah ulabandika abana Bakwe munzila zyaandene zinjaanji. Ulabandika ambabo kwiinda mu Mangwalo, kwiinda mukubazungaanya myoyo akubelesya Moza Wakwe, alimwi Walo ulabandika abana Bakwe kwiinda muzilengwa leza. Kanjaanji, bantu basyoma babikkila buyo maanu kuzilengwa leza zilibotela nzyobabwene mumeso aabo: eeyo ninzila imwi buyo njatondezya mbwabambilila bayuni bauluka muluwo, amaluba aamena mumyuunda amusyokwe. Pele Walo ulakonzya kwaambaula kwiinda amumanyongwe aazilengwa leza aadadaula zintu zyoonse.

Miyoba iipimwa kusika abusena 5 kubaa nguzu lyoonse yaambwa kuti “Maleele ookwa Leza.” Muyoba wa Irma wakalaa nguzu ncobeni kusikila waawo. Miwo yakali kuungilila mumbali lyamuyoba ooyo, yakalaa nguzu cakuti yakapepaula meenda woonse aakali kunkomwe yaku Bahamas akwaatonkela kusyule kulaale ankomwe. Eeci ncecintu cini umwi syaazyibwene wazilengwa leza Angela Fritz uutola milumbe ku Washington Post ncaakazyi buyo kwiinda mulwiiyo lwakucikolo kutali kubona mumeso aakwe kusikila aciindi eeco.3

Ncintu ciyandika kapati kuzyiba zintu eezi nkaambo Mwami Yahuwah ulekela buyo zintu kuti zicitike kutegwa atuyumye kubaa nguzu mu Moza, amumyoyo yesu.

Cifwanikiso cakatuminwa mu Vwivwi 8, 2017, amuntu uubelesya Twitter, citondezya lwaanje lukwaapwidwe meenda

Cifwanikico cakatuminwa mu Vwivwi 8, 2017, kuzwa kuli umwi uubelesya Twitter kumwaya milumbe, Adrian; citondezya lwaanje kalutakwe meenda kusikila nkwaagolela kubona meso.

Mubbuku lya Amosi 3 kuli cisyomyo cilibotela mumyoyo yabasyomi boonse: “Masimpe ncobeni Adonai Yahuwah inga taacita cili coonse, pele Walo utaanguna kuyubununa maseseke Aakwe ku batwanga Bakwe bashinshimi.” (Amosi 3:7, KJV) Nokuba kuti aaka kampango kaambilizya cigaminina kuti Mwami Yahuwah uyubununa mazuba aazya kumbele kwiinda mucishinshimi, mulawo wini wakuti Mwami Yahuwah ulayubununa cintu cizya kumbelaa mazuba, ulalibonya amwalo muzilengwa leza.

Eelyo Mwami Yahuwah naakaingula mubuzyo ookwa Joobo, Walo wakacita boobo kwiinda mukubuzya mibuzyo iikonzya kwiingulwa kiitondezya nguzu zya Singuzuzyoonse kweezyeka kukuceya akubula nguzu kwamuntu.

“Mpoonya Yahuwah wakamwiingula Joobo kuzwa mukambizi, akwaamba kuti, Nduweni oonyansya kulailila kwangu kwiinda mumajwi aatakwe busongo? Koimikila lino ndikubone naa ulimwaalumi ncobeni; Nkaambo njanda kukubona, alimwi kondiingula ncetikubuzye. Ino wakali kuli webo Ime neekali kulazyika musemo wanyika? Kondivwiila naa ulaa maanu. Ndaambile, nguni wakeenga masimpilo aabubambe bwayo, kuti naa ulimuzyi? Ino nguni wakalandamuna kukole akwiipima?” (Joobo 38:1-5, KJV)

Kuzwa waawo, Yahuwah ulabuzya ayimwi mibuzyo iigaminina kuti:

Nguni wakasinka lwizi azintendele, eelyo nilwakapoomoka meenda, nilwakuyutuka meenda kubaanga azwa mwida lya mutumbu? (Joobo 38:8, KJV)

Hena wakanjila kale mutusensa twalwizi? Naa hena webo wakeendeenda kale mubulamfu bwalwizi? . . . Hena webo wakabona kale bukwazeme nyika? Kobandauka naa ulizyi zyoonse eezyo. Hena wakalinjide kale mutusensa twalwizi? Naa wakeenda kale mubulamfu bwalwizi? . . . Hena wakabubona kale webo bukwazeme nyika? Kondaambila kuti kokonzya. (Joobo 38:16 & 18, KJV)

Eeyi mibuzyo minjaanji njobatabikkili maanu bantu babuleya. Pele, eelyo nokusika manyongwe, kweelede kulangisyigwa kuti aayo manyongwe atondeka zintu zizya kumbelaa mazuba. Aako nkakaambo keni Mwami Yahuwah, 1) ncatumina miyoba iidadaula akupwayaula zintu Lwakwe mwini; nanka kuti, 2) ulazumizya bantu basofweede balaa makanze mabyaabi kuti banyonaune zilengwa leza akulekela zintu zyakabambwa amaanza aamuntu kuti zilete manyongwe akataa buleya. Imuyoba wa Harvey, ooyo wakapimwa kukomena kusika abusena 4, wakatobelwa cakusisinkanya a Muyoba Irma, Muyoba Jose (uucilangilwa kuleta ntenda aciindi cakulemba cibalo eeci), azimwi zyakatalika kale kulibonya; zyoonse eezyo nkucenjezya kuzwa Kujulu kutoompolweda kuti: kosinsimuka webo!

Webo utalubizyi kulisukata kumwi kokazya kuti manyongwe aazilengwa leza taakwe mulimo, ayide kulicitikila kufumbwa mbwaayanda. Yahuwah wakabuzya Joobo: “Hena mvwula ilijisi wisi? Naa nguni wakazyala malosi aamume? Ino cakazwa mwida lyokwani caanda? Nguni uutumina mpeyo kwaanda maanzi aalwizi kuti aangane akuyuma nta mbuli bbwe?” (Joobo 38:28-29, KJV) Eeyi tiili mibuzyo yakufubaazya muntu pe. Aawa, Mwami Yahuwah ulazumina kuti alikke nguuli kumbelaa zintu zyoonse zicitika mumanyongwe aazilengwa leza. Pele talekeli buyo waawo. Walo ulaambilizya akuti manyongwe aazilengwa leza ayoobelesyegwa kumamanino aaciindi.

Hena webo wakalinjide kale muciyobwedo cacaanda? Nanka kuti webo wakabona kale muciyobwedo muli civwulamabwe, eeco Mebo ncesungila ciindi camapenzi, eeco ncelibambide buzuba bwa kulwana ankondo” (Joobo 38:22-23, KJV)

Miyoba yamazubaano, mbobweende bwanyika sunu. Pele eelyo miyoba niikomena akujaya zintu mbuli mulongo wamiyoba iivwundaula cooko ca Caribbean—Miyoba ya Harvey, Irma, Jose, a Maria—bantu basyomeka beelede kusintamuka akukkalikila kulangisya cicitika, nkaambo Mwami Yahuwah aciindi ecino utucenjezya kuti kucili zinjaanji ziyanda kutobela zyeezyo zyainda kale.

Nkomwe ya Paraquita ku nsumbu zya British Virgin kuutaninga sika alimwi kawiindide Muyoba Irma

Nkomwe ya Paraquita kunsumbu ya British Virgin kuutaninga sika alimwi kawiindide Muyoba Irma.

Lusyomo Lwangu Luyakidwe Atalaa Bbwe

Eelyo musinze nuulangika kuti wasisa busyu Bwakwe,
Ime njooyaamina muluzyalo Lwakwe lutacinci
Mumuyoba mupati uuli woonse uula guwo,
Ime lusyomo lwangu lujatilide kunzaa cisitilizyo.5

Muyoba Irma wakali umwi akataa miyoba iilaa nguzu kapati eeyo yakalembwa kuti yaacitika mu Lwaanje lwa Atlantic. Ooyo muyoba wakalaa muwo uubalika 180 mph kwamawoola aali 37, wakali muyoba wiinda kubaa nguzu zipati kwaciindi cilamfu boobo kuli koonse atalaa Nyika. Wakali kwazeme kusika munsaa mamaile aali 400; wakali munyama ncobeni, kulaa maguwo aakwazamuka mamaile aali 80 kuzwa akataa muyoba.

Muyoba mpuuli akati, wakainda atalaa nsumbu ya Barbuda aciindi ca 1:47 a.m. muli Bwatatu, Vwivwi 6, 2017. Kasumbu kasyoonto ka Barbuda, aako kali buyo kusika munsaa mamaile aali 70 kujwe lya nsumbu ya Nevis, kakalaa bantu basika 1,800, kakadadaulwa. Gaston Browne, Mweendelezi waku Antigua a Barbuda, wakaambila batola milumbe ku Associated Press kuti, “Twamana kuno swebo nobantuma, taapanduluki manyongwe ngotwanjila cino ciindi,” wakayungizya akuti, “Mweelwe wazintu zyanyonyoonwa mu Barbuda tuukonzyi kupimwa nokuba kulangilwa. Kusikila mweelwe wamaanda aali 95 mumwaanda wamaanda, woonse akanyonyoonwa munzila imwi.”

Bantu bakkala mucooko eeco bakalonzyegwa, nkaambo kwakanyina magesi, meenda, cakulya alimwi kwakanyina nzila yakubayobolola kuzwa mucooko eeco nkaambo ka zambangulwe lyameenda. Umwi mukaintu wakalikkede kalisukete, kalindila bantu bakumuzabusya, wakapandulula kuti, “Zyoonse zyanyonyooka, kunyina ancejisi. Kunyina muntu wakundigwasya nkaambo boonse balipengede mbweenya mbuli ndime.”

Muyoba Irma wakanyonyoona ansumbu ya St. Martin, eeyo yakali mamaile aali 50 Kunyika lyansumbu ya Nevis, ansumbu zya Virgin, eezyo zyakali mamaile aali 170 kunyika lyakumbo lya nsumbu ya Nevis.

Mu Vwivwi 7, 2017, batola milumbe baku The New York Times bakaambilizya bweende bwazintu ku nsumbu ya St. Martin, kabaamba kuti:

Kusikila munsaa nsumbu yoonse ya St. Martin, yadibaulwa akunyonyoonwa, kweendelanya amulumbe waba Daniel Gibbs, baleli bacisi cili mucooko ca Nkamu yaba Frenchi.

“Kwakali mato aapwayaukide kufumbwa nkoolanga, maanda aawolawudwe akukolomonwa kufumbwa njoolanga, ziluli zyamaanda zyakakwempauka akuwaalilwa kooko,” Ba Gibbs mbobakatumina mulumbe oobo kuli Sikapepele Caraïbes International. “Ma, nobantu tamukonzyi kusyoma cacitika kuno, tacaambiki, amaanu atugolela kuyeeya.”6

Mazuba masyoonto buyo naakaindide, kwakasika muyoba wiitwa kuti Jose uukomena kusika abusena 4 kubaa ntenda, wakakwensya nsumbu ya St. Martin akwiinda kumbali, pele aciindi nceenya eeco, awumwi Muyoba Maria, uukomena kusika abusena 5, wakabbubbula nsumbu ya St. Martin ciindi cabili.

Ijulu lilaita mukwesu, lilakombelezya, akoongelezya kuti: Kosinsimuka webo!

dominica

Cisi cansumbu ya cooko ca Caribbean aca Dominica cakadadaulwa akunyonyooka “munzila iizingaila mizeezo” mu Muyoba Maria, mbwaakaambilizya oobo muleli wacisi eeco . . . , eelyo niwakainda muyoba uubbubbula maguwo aabalika mamaile aali 160 muwoola lyomwe, aayo aakasomauna akukwempaula ziluli kuzwa atalaa maanda, antoomwe aciluli ca ŋanda yakwe.”

Muli Mateyo 24, Mufutuli wakapandulula kuti: “Kuyooba nzala akuzuzuma nyika mumasena aandeene manjaanji.” Pele Walo wakacenjezya kuti “Zyoonse eezyo zintu ziyoocitika, ngamatalikilo buyo aazintu zyamamanino mbuli mukaintu uumyongwa mwida.” (Mateyo 24:7-8, KJV)

Alimwi aayo ngamasimpe ncobeni acecino ciindi ncotukkede. Kufumbwa muntu wakali kutobelezya milumbe yaambilizyigwa mazuba aayinda inga wazyiba kale kuti aayo manyongwe “aazilengwa leza” akatalika kuyungizya akusyaankanya kucitika akwiindizya kubaa nguzu kuzwa mumyaka yakuma 1960. Lino eeci ncintu cilanganyigwa aanga “ncintu cicitika kufumbwa ciindi lyoonse”, manyongwe aalaa nguzu zitanabwenwe: kuumpa zuba akupya cakuti bantu batalika kunetauka; mazambangulwe aameenda mumasena mutanabwenwe jenzyi linji boobo; imvwula ilawa civwulamabwe mumasena mutanawide mvwula; kulatontola mbuli caanda kusikila zintu zyaandwa mpeyo. Mumwaka wa 2016 ulikke, kwakali mazambangulwe otatwe mumwaka omwe; eeco ncintu cilangilwa buyo “kucitika ciindi comwe mumyaka iili -1,000” mucisi ca Amelika! Mumajwi amwi, ooku nkwaamba kuti aayo mazambangulwe akalaa bujayi akunyonyoona cakuti, alangilwa buyo kucitika ciindi comwe muziindi zili cuulu. Pele aayo manyongwe aameenda mucisi comwe buyo ca Amelika!

Cifwanikiso citondezya Manyongwe aamu 2010

Nokuba kuti eeci cifwanikiso citondezya kuti akayozya kucitika manyongwe mu 2010, pele mweelwe wamanyongwe muzilengwa leza wakaindizya kuzwa waawo.

Munyika yoonse kwiizinguluka, manyongwe aazilengwa leza ayaakwiindila kuvwuzyanya, kusinsinkanya kutobelana akubaa nguzu kapati. Mumwezi omwe omwe mu 2017 kwakalibonya manyongwe aazilengwa leza kaatobelana. Masimpe ncobeni kuti majwi aa Mufutuli ayaa kuzuzikwa kwiinda mumusela uuli woonse, mbweenya mbwaakaamba. Kunyina makani naa aayo manyongwe alicitikila buyo naa acitika muzilengwa leza, nokuba kuti atalisyigwa aabantu balaa makanze aabusofwaazi, zyoonse eezyo zyaambilizya kuti, bulaafwi kutweelela buumi; mamanino aanyika atweenzya nobuleya.

Mukazi Maziba

Muyoba wamvwula wakaumputa cisi ca Zimbabwe, akuleta zambangulwe lyakajaya myaanda myaanda yabantu. Kusikila munsaa bali 2,000 bakacaala tabakwe aakukkala, maanda aabo woonse akakukwidwa mumeenda. Mazambangulwe alacitika amwalo mucisi ca Pakistan, ca Peru, ca Malaysia, ca Philippines, ca Amelika, ca Indonesia, ca Thailand, aca South Africa. Nyika yakazuzuma kapati ziindi zyone mumawoola wone mucisi ca Italy.

Mulumi

Zambangulwe lyameenda lyakoozyeka cooko ca Kentfield, ku England, aca New Orleans ku Amelika, kumwi meenda akafwasuka akukukula dolopo lya Málaga, ku Spain, akunyonyoona mayake, migwagwa, amyootokala. Imvwula mpati yakaletelezya jenzyi lyakakukula akudilimuna nyika mucisi ca Chile, akusiya zyuulunzuma zyabantu kabatakwe meenda mabotu aakunywa. Amwalo mucisi ca Mozambique, Morocco, aca Colombia, meenda akakupaika akumwaikila koonse-koonse. Mucisi ca Indonesia, aca South Africa, kucili mazambangulwe aacikupaika ciindi aciindi.

Miyoba

Cisi ca South Africa cicipengede kuvwumbililwa zambangulwe lyameenda muzibaka zitanteene. Amwalo mucisi ca New Zealand, Peru, Brazil, aca Argentina. Kapepele kamvwula kaitwa kuti Debbie kakanyonyoona zintu zidula mali (aaku Amelika) aasika $1.84 bbiliyoni eelyo nikakabbubbula cooko ca Queensland, ku Australia. Bantu bali 14 bakafwa. Alimwi zambangulwe lyakatobela mucisi ca Zimbabwe akuyungizya kujaya bantu banjaanji.

Mukubwe Kaangala

Jenzyi lyamvwula lyakafwasuka akukolomona nyika mucisi ca Indonesia aca China. Zambangulwe lyakazumanana muzisi zya New Zealand amu Argentina. Cisi ca Iran, Kazakhstan, Colombia, Jamaica aca Missouri, ku Amelika, zyoonse zyakanyonyweeda lubono nkaambo kameenda aakamwayauka. Cisi ca Botswana cakanyandya nyika eelyo kuzuzuma kupati kusika a 6.5M nikwakazungaanya cisi. Kuzuzuma nyika mucooko ca Afulika cuumwine eeci, ncintu citanamvwidwe pe.

Kaanda Kaniini

Dolopo lya Montreal, mucisi ca Canada, lyakaambilizya ntenda yakavwumbu eelyo nilyakanjilwa zambangulwe lyameenda litanabwenwe mumyaka minjaanji. Imfulumende yakajata maanka-maanka kususa akuyobolola bantu. Cisi ca Jamaica ciciya kumbele kuvwumbililwa meenda kakuli cooko ca Arkansas, Amelika, aca Quebec, ku Canada, azyalo zyakabomba kunsaa meenda. Cisi ca Haiti, ca Indonesia, ca China, aca Sri Lanka azyalo zyakavwumbililwa kunsaa meenda. Cooko ca Colorado, ku Amelika, cakaumputwa civwulamabwe cakalaa nguzu cakuti cakapwayaula mpulungwido zyamyootokala.

Ganda Pati

Cisi ca Portugal cakaumpwa mililo yamusyokwe iiyaka kusikila mumadolopo, eeyo yakanyonyoona maumi aasika 60. Aabo batola milumbe ku ABC News bakaambilizya “manyongwe aazilengwa leza” apenzya zyuulu-zyuulu zyabantu mucisi ca Amelika. Manyongwe manjaanji akanyonyoona maanda ampindu, azyuulunzuma zya madollar. Akataa zintu eezyi, kwakatobela kuzuzuma nyika kupati kusika kukomena 4.4M, akutobela kuntentema nyika kuli 2,000, mukasensa kameenda aapya ka Yellowstone. Kubboloka akutapauka meenda amankandya aapya kuzwa “mukasensa kalaanguzu aaka,” basyaazyibwene bacenjezya kuti, inga kwajaya muntu uuli woonse uukkala mucisi ca Amelika. Cisi ca China aca Tunisia azyalo zyakanyonyweedwa lubono muzambangulwe lyameenda.

Kunkumuna Masamu

Civwula mabwe cakabbonta dolopo lya Istanbul, mucisi ca Turkey, akumwaya meenda mumvwiki yomwe buyo kuzwa dolopo lya Istanbul nilyakakukulwa zambangulwe lya meenda. Mpoonya mucisi ca China, bantu bainda 50 bakajaigwa alimwi maanda aasika 38,000 akadilimunwa eelyo milonga iili 60 niyakamwaya zambangulwe lyameenda. Meenda aakamwayauka akasungilizya bantu basika 1.2 cuulunzuma kuti basiye maanda aabo. Cisi ca India, ca Turkey, ca Amman aca Japan azyalo zyakabomba kunsaa meenda aamvwula ya muyoba.

Kasangalubwi

Mazambangulwe aameenda mucisi ca India, aca Nepal akajaya bantu bainda 1,200 akwaatula zyuulunzuma zyabantu kuzwa mumaanda aabo. Aciindi mpeenya aawo, imvwula iiwa muyoba mucisi ca Sierra Leone yakaletelezya mazambangulwe akudilimuna nyika eeyo yakadimbilila myaanda myaanda yabantu akuboolawida maanda aabo. Amwalo mucooko ca California, eeco citontola mumwezi wa Kasangalubwi, mudolopo lya San Francisco kwakapisya loko kusikila kupima 106 F./41 C., alimwi akusikila 115 F./115 C. kumusanza wadolopo eelyo. Kunyika lya dolopo lya California kucizumanana kupya citaambiki.

Vwivwi

Aciindi eelyo mukwasyi uukkala kunsumbu ya Nevis niwakali kukombelela kukwabililwa kwabulemu, mumasena aamwi aanyika bantu bakanjide manyongwe azintu zilaa ntenda yalufu. Ncobeni, kwakacitika zinjaanji aciindi eeco cakuti bantu tiibakakubwene kuti kwakali kucitika zintu zyaandeene mumasena amwi aali kulaale. Ngooyu mulongo uutobela wazintu zyakacitika aciindi comwe akunyonyoona lubono mu Miyoba ya Harvey, Irma, Jose, a Maria:

Bunji bwamililo eeyi yaambwa atala aawa, yakatalika kwiinda mu ndabo zyamililo zyakali kusikila ansi kuzwa mujulu. Kusikila munsaa ndabo zili 40,000 zyakakwapa nyika mumawoola aali 24 mu Vwivwi 10 kusikila mu 11, kucooko caku musanza wa California kulikke.

Cifwanikiso ca Manyongwe aa Zilengwa leza (1950-2012)

Acimwi cifwanikiso citondezya kuyungizya manyongwe aazilengwa leza aacitika atalaa nyika.

Kunsaa Mababa Aakwe

Kunsaa mababa Aakwe Ime ndikkede kakwiina ntenda
Nokuba kuti musinze wamasiku wasiya mbi amiyoba yavwuumisya,
Ime ndicisyoma Nguwe, Ime ndizyi kuti Walo uyoondivwuna;
Walo wakandinununa mebo, alimwi Ime ndimwana Wakwe.7

Cintu cini omwe-omwe muntu akati kesu ncayelede kwiibaluka ncakuti, “zyoonse eezi zicitika matalikilo aakumyonga mwida.” Aaya manyongwe aambilizya kuti mamanino asika lino! Kuzwa waano kuya kumbele, zintu zinoocitika munyika iino ziyokwiindizya kuyoosya akusisinkanya kutobelana. Mbuli mbozilaa ntenda kale, eezyo zyakacitika zitulabizya buyo ceeco cicitobela kumbelaa mazuba. Masimpe kuti manyongwe kuzinguluka nyika yoonse ayaa kwiindila alimwi ayaa kubaa nguzu zyakujaya bantu kapati, pele ooko nkokutucenjezya kwini kuti eeco ciciboola, cilainda kujaya akubaa ntenda.

Ciyubunuzyo 8 a 9 , cipandulula bweende bwazintu mumyaka iicizya kumbelaa mazuba mucinkonzya ca bangele bali ciloba basiba myeembo iili ciloba. Lyoonse mweembo uutobela umwi nuusibwa, kulasika penzi lipya liindizya kucisa nyika. Myeembo iicaalizya yotatwe ilayoosya cakuti alyalo Bbaibbele lyaambilizya myeembo eeyo kuti “maawe.” Cino ciindi, nceciindi cakulamatila kuzisyomyo zipati ziyandisi kwiinda kaindi.

Pele nokuba kuti zintu zili boobo, bubotu bwa Mwami Yahuwah bulamweka kwiinda muzintu zyoonse eezyo. Eeci ciindi camapenzi aatanabwenwe amanyongwe aalufu cakabambilwa kujata maanu aabantu kuti baime akucenjelela mazubaano ngotupona kuti zintu zyasikila mpozilema.

Bantu banjaanji babotu bakasweekelwa maumi aabo mumanyongwe aayaa kucitika akujuzya matalikilo aamamanino. Kufumbwa naa tukawunke Kujulu kwiinda mucuumbwe, nokuba kuti tutakafwi, pele kumamanino zintu zyoonse zili mumaanza ookwa Taata ooyo uuzyi cibotu kumuntu omwe-omwe aciindi nacipona.

Muuciindi cantenda mbuli zyeezyo ndendileelyo ciimo cini camuntu nocikonzya kubonwa mbocibede bwini. Eelyo jwi lyabulemu nolyakaambilizya akataa masiku kuti, “Amulange, wasika nabwiinga; kamuya mukamucingauzye akumutambula” mpoonya aabo banakalindu bakali koona bakasinsimuka kuzwa kuŋonzi, kwakalibonya kuti nguni wakalibambide kumutambula. Boonse bakajanwa kabatalangili kuti ulasika aciindi eeco; pele umwi wakali libambide kuti atabbaatikilwi alimwi umwi taakalibambide. Aboobo lino, intenda yakavwumbu iitalangilwi, ncecintu cipa kuti muntu alangane alufu mumeso aakwe; eeco nceciyootondezya kuti naa ooyo muntu ulaa lusyomo ncobeni muzisyomyo zyokwa [Yahuwah]. Eeco nceciyootondezya kuti naa ooyo muntu wakasuwigwa aluzyalo lwabulemu. Musunko mupati wamamanino ulasika kumajalilo aaŋanda yakazekelo, eelyo nokucinyina ciindi cakuti muntu ayandaule lugwasyo mucintu cili coonse ncabulide.8

Aciindi cakulemba cibalo eeci, Muyoba Irma wakaamuka pele manyongwe aciindizya kuya kumbele. Muyoba Maria ucizuunyene kutozya ku cisi ca Puerto Rico. Baambilizya makani aazilengwa leza bakaamba kuti: “Ooyu muyoba uulaa ntenda iitaambiki alimwi manyongwe-aalufu aatobela nguwo alalangilwa kukosola mucisi ca PR [Puerto Rico] ansumbu zya Virgin.”9 Aaka nkaambo kapatide ncobeni. Bunji bwabantu bakalonzyegwa kuzwa mumaanda aakayakidwe atalaa nsumbu eezyo kuutaninga sika muyoba alimwi kawiindide Muyoba Irma, nkabela bakalonzyelwa ku Puerto Rico! Kuti Muyoba Maria ukafuume akuyoolyuumputila atalaa nyika yaku Puerto Rico, uyooba muyoba uusikila abusena 4 nokuba 5 kubaa ntenda mumyaka iili 85.

Nokuba boobo, umwi mukwasyi uukkala kunsumbu ya Nevis ulizyi kale Ooyo ngobasyoma mumukwasyi wabo.

Hena yebo ulimuzyi ngosyoma mulusyomo lwako?

Nkamu ya World’s Last Chance yakulombesya cino ciindi webo kuti: utasinki matwi aako kuuntuluzyila lwiito lukukucenjezya luzwa Kujulu!


1 Cakalembwa aba Priscilla Jane Owens mu 1882.

2 Aaya mazina akalombwa kulesyegwa kuzyibwa antangalala.

3 Cakalembwa aba Vernon J. Charlesworth, circa 1880.

4 https://reverepress.com/news/ocean-missing-irma-strong-sucking-water-away-shore-miles/

5 Cakalembwa aba Edward Mote.

6 https://www.nytimes.com/2017/09/07/world/americas/hurricane-irma-caribbean-destruction-video-photos.html

7 Cakalembwa aba William O. Cushing.

8 Ellen G. White, Christ’s Object Lessons, p. 412.

9 https://edition.cnn.com/2017/09/19/americas/hurricane-maria-caribbean-islands/index.html