|
Ito ay isang hindi-WLC na artikulo. Kapag gumagamit ng mga pinagkukunan mula sa mga labas na may-akda, kami’y naglalathala lamang ng nilalaman na may 100% pagkakatugma sa Bibliya at sa mga kasalukuyang paniniwalang biblikal ng WLC. Kaya ang ganitong mga artikulo ay maaaring ituring na parang direktang galing sa WLC. Kami’y lubos na pinagpala sa paglilingkod ng maraming tagapaglingkod ni Yahuwah. Ngunit hindi namin inaabiso ang aming mga kasapi na galugarin ang iba pang gawa ng mga may-akda na ito. Ang mga gawang iyon ay hindi na namin isinama mula sa paglalathala dahil ang mga iyon ay naglalaman ng mga kamalian. Nakalulungkot, wala pa kaming nahahanap na paglilingkod na walang dungis. Kung ikaw ay nagulantang sa ilang hindi-WLC na inilathalang nilalaman [artikulo/episodyo], tandaan ang Kawikaan 4:18. Ang aming pagkakaunawa ng Kanyang patotoo ay umuusbong, sapagkat mas maraming liwanag sa ating landas. Mas itinatangi namin ang katotohanan nang higit sa buhay, at hangad ito saanman ito matatagpuan. |
“At malalaman ninyo ang katotohanan, at ang katotohanan ang magpapalaya sa inyo” (Juan 8:32).
Karamihan ay ipinalagay na lahat ng bagay na tinatakan bilang “Kristyano” ay dapat na nagmula kay Kristo Yahushua at kanyang mga maagang tagasunod. Ngunit hindi ito ang kaso. Ang gagawin lamang natin ay tumanaw sa mga salita ni Kristo Yahushua at kanyang mga apostol upang makita na ito ay hindi totoo.
Ang makasaysayang talaan ay nagpapakita na, gaya ng nahulaan ni Yahushua at mga manunulat ng Bagong Tipan, iba’t ibang ereheng ideya at mga guro ang lumitaw mula sa loob ng maagang Iglesya at pinasok ito mula sa labas.
|
Ang makasaysayang talaan ay nagpapakita na, gaya ng nahulaan ni Yahushua at mga manunulat ng Bagong Tipan, iba’t ibang ereheng ideya at mga guro ang lumitaw mula sa loob ng maagang Iglesya at pinasok ito mula sa labas. Si Kristo mismo ay nagbabala sa kanyang mga tagasunod: “Mag-ingat kayo! Huwag kayong palilinlang kaninuman. Sapagkat maraming darating na gagamit ng aking pangalan . . . at marami silang maililigaw” (Mateo 24:4-5).
Maaari mong mabasa ang mga katulad na babala sa ibang sipi (gaya ng Mateo 24:11; Mga Gawa 20:29-30; 2 Corinto 11:13-15; 2 Timoteo 4:2-4; 2 Pedro 2:1-2; 1 Juan 2:18-26; 1 Juan 4:1-3).
Halos dalawang dekada matapos ang kamatayan at muling pagkabuhay ni Kristo, ang apostol na si Pablo ay nagsulat na maraming mananampalataya ay “bumaling agad sa ibang ebanghelyo” (Galacia 1:6). Isinulat niya na napilitan siyang makipaglaban sa “mga huwad na apostol, mga mandarayang manggagawa” na mandarayang “nagpapanggap na mga apostol ni Kristo” (2 Corinto 11:13). Isa sa mga mahalagang problema na kailangan niyang harapin ay “mga huwad na kapatid” (2 Corinto 11:26).
Sa huli ng unang siglo, sapagkat nakikita natin mula sa 3 Juan 9-10, ang mga kondisyon ay lumaki nang lubos na katakut-takot kaya ang mga huwad na tagapaglingkod ay bukas na tinanggihan na tanggapin ang mga kinatawan ni apostol Juan at itinitiwalag ang mga tunay na Kristyano mula sa Iglesya!
Si Edward Gibbon, ang tanyag na mananalaysay, ay nagsulat ng nakakabahalang panahon na ito sa kanyang klasikong gawa na The History of the Decline and Fall of the Roman Empire ng isang “madilim na kaulapan na nananatili sa unang panahon ng simbahan” (1821, Vol. 2, p. 111).
Hindi nagtagal bago ang mga matatapat na lingkod ni Yahuwah ay naging isang marginalisado at nakakalat na minorya sa mga tinatawag na Kristyano. Isang lubos na naiibang relihiyon, ngayo’y nakompromiso ng maraming konsepto at kasanayan na mula sa sinaunang paganismo (gaya ng paghahalo ng mga pangrelihiyong paniniwala na tinatawag na sinkretismo, karaniwan sa Imperyong Romano sa isang panahon), hinawakan at binago ang pananampalataya na itinatag ni Kristo Yahushua.
Ang mananalaysay na si Jesse Hurlbut ay sinasabi ang panahong ito ng pagbabago: “Pinangalanan namin ang huling salinlahi ng unang siglo, mula 68 hanggang 100 AD, ‘Ang Panahon ng mga Anino,’ bahagya dahil sa kapanglawan ng pag-uusig na nasa simbahan, ngunit mas mahalaga ay dahil sa lahat ng mga panahon sa kasaysayan [ng simbahan], ito ay isa na nalalaman namin na pinakamaliit. Wala na tayong malinaw na liwanag ng Aklat ng Mga Gawa ng Mga Apostol upang gumabay sa atin, at walang may-akda ng panahong iyon ang nagpuno ng patlang sa kasaysayan . . .
“Sa loob ng 50 taon matapos ang buhay ni San Pablo, isang kurtina ang nakasabit sa simbahan, sa pamamagitan nito’y nagsisikap tayo nang walang saysay para tumanaw; at sa huli na ito’y lumitaw, mga 120 AD, sa mga kasulatan ng mga pinakamaagang ama ng simbahan, natatagpuan natin ang isang simbahan sa maraming aspeto na lubos na naiiba mula sa panahon ni San Pedro at San Pablo” (The Story of the Christian Church, 1970, p. 33).
Ang “lubos na naiiba” na simbahan na ito ay lalago sa kapangyarihan at impluwensya at, sa loob ng ilang siglo, ay mangingibabaw maging sa makapangyarihang Imperyong Romano!
Sa ikalawang siglo, ang mga matatapat na kasapi ng Iglesya, ang “munting kawan” ni Kristo (Lucas 12:32), ay pangunahin na pinakalat ng mga alon ng nakamamatay na pag-uusig. Sila’y matatag sa biblikal na patotoo tungkol kay Kristo Yahushua at Yahuwah ang Ama. Gayunman, sila’y inusig ng mga Romanong awtoridad gayundin ang mga nagpahayag ng Kristyanismo ngunit sa katunayan, ay nagtuturo ng “isa pang Yahushua” at isang “naiibang ebanghelyo” (2 Corinto 11:4; Galacia 1:6-9).
Ito ang tagpuan kung saan ang doktrina ng Trinidad ay lumitaw. Sa mga maagang dekada matapos ang paglilingkod, kamatayan, at muling pagkabuhay ni Yahushua, at sumasaklaw sa sumusunod na ilang siglo, iba’t ibang ideya ang sumibol tungkol sa kanyang eksaktong kalikasan. Siya ba ay tao? Siya ba ay Diyos? Siya ba si Yahuwah na lumilitaw bilang isang tao? Siya ba ay isang ilusyon? Siya ba ay isa lamang tao na naging Diyos? Siya ba ay nilikha ni Yahuwah ang Ama, o siya ba ay umiiral nang walang hanggan kasama ang Ama?
Ang pagkakaisa ng paniniwala ng orihinal na Iglesya ay naglaho dahil ang mga bagong paniniwala, maraming hiniram o inampon mula sa mga paganong relihiyon, ay pinalitan ang mga pagtuturo ni Yahushua at mga apostol.
|
Lahat ng mga ideyang ito ay may kani-kanilang mga tagapagtaguyod. Ang pagkakaisa ng paniniwala ng orihinal na Iglesya ay naglaho dahil ang mga bagong paniniwala, maraming hiniram o inampon mula sa mga paganong relihiyon, ay pinalitan ang mga pagtuturo ni Yahushua at mga apostol.
Malinawan tayo na pagdating sa pangkaisipan at teolohikal na mga pagtatalo sa mga maagang siglo na humantong sa pagbabalangkas ng Trinidad, ang tunay na Iglesya ay higit sa lahat na wala mula sa eksena, pinalayas at gumagawa sa ilalim ng lupa.
Sa kadahilanang ito, sa mabagyong panahon na iyon, madalas nating nakikita ang mga pagtatalo ay hindi sa pagitan ng patotoo at kamalian kundi sa pagitan ng isang kamalian at isa pang kamalian—isang katunayan na bihirang makilala ng maraming modernong iskolar subalit napakahalaga para sa ating pagkakaunawa.
Isang klasikong halimbawa nito ay ang pagtatalo sa kalikasan ni Kristo na humantong sa Romanong emperador na si Constantine ang Dakila na magtipun-tipon sa Konseho ng Nicaea (sa modernong panahon na kanlurang Turkiye) noong 325 AD.
Si Constantine, bagama’t pinanghahawakan ng marami na unang “Kristyanong” Romanong emperador, ay isang mananamba ng araw na binautismuhan lamang sa kanyang higaan ng kamatayan. Sa panahon ng kanyang pamumuno, mayroon siyang panganay na anak, at pinatay ang kanyang asawa. Siya rin ay marubdob na anti-Semitiko, tinutukoy sa isa sa kanyang mga kautusan para sa “kasuklam-suklam na Hudyong madla” at “ang mga kaugalian ng mga pinakamasasamang tao na ito”—na nagmula sa Bibliya at sinanay ni Yahushua at ang mga apostol.
Bilang emperador sa isang panahon ng dakilang kaguluhan sa loob ng Imperyong Romano, hinamon si Constantine sa pagpapanatili ng imperyo na pinag-isa. Kinilala niya ang kahalagahan ng relihiyon sa pagkakaisa ng kanyang imperyo. Ito ay, sa katunayan, isa sa kanyang mga pangunahing pagganyak sa pagtanggap at pagbibigay-parusa sa “Kristyanong” relihiyon (na sa panahong ito, ay naanod nang malayo mula sa mga pagtuturo ni Kristo Yahushua at ang mga apostol at Kristyano lamang sa pangalan).
Ngunit ngayon si Constantine ay humarap sa isang bagong hamon. Ang mananaliksik ng relihiyon na si Karen Armstrong ay ipinapaliwanag sa A History of God na “isa sa mga unang suliranin na kailangang lutasin ay ang doktrina ng Diyos . . . isang bagong panganib ang lumitaw kung saan nagkahati-hati ang mga Kristyano tungo sa mga mapapait na nakikidigmang kampo” (1993, p. 106).
Si Constantine ay tinipun-tipon ang Konseho ng Nicaea noong 325 AD nang lubos sa mga pulitikal na dahilan—para sa pagkakaisa sa imperyo—bilang pangrelihiyon. Ang pangunahing isyu pagkatapos nito ay dumating na nalaman bilang ang kontrobersyang Arian.
Si Constantine ay tinipun-tipon ang Konseho ng Nicaea noong 325 AD nang lubos sa mga pulitikal na dahilan—para sa pagkakaisa sa imperyo—bilang pangrelihiyon. Ang pangunahing isyu pagkatapos nito ay dumating na nalaman bilang ang kontrobersyang Arian.
|
“Sa pag-asa ng pagtitiyak para sa kanyang trono ng suporta ng lumalaking katawan ng mga Kristyano, ipinakita niya sa kanila ang dakilang pabor, at ito para sa kanyang interes na magkaroon ng kasiglahan at pagkakaisa ang simbahan. Ang kontrobersyang Arian ay pinagbabantaan ang pagkakaisa at nananakot sa kalakasan nito. Siya dahil dito, ay nagsagawa upang ilagay sa katapusan ang pagkabagabag. Ipinahiwatig sa kanya, marahil ang Kastilang obispo na si Hosius, na maimpluwensya sa hukuman, na kung ang isang sinodo ay para matugunan ang kumakatawan sa buong simbahan sa parehong silangan at kanluran, maaaring posible upang ibalik ang pagkakasundo.
“Si Constantine mismo, syempre, hindi nalalaman o walang pakialam sa anuman tungkol sa bagay na pinagtatalunan, ngunit siya ay nasasabik na dalhin ang tunggalian sa isang wakas, at ang payo ni Hosius na umapela sa kanya ay ang matuwid” (Arthur Cushman McGiffert, A History of Christian Thought, 1954, Vol. 1, p. 258).
Si Arius, isang pari mula sa Alexandria, Egipto, itinuro na si Kristo, sapagkat siya ang Anak ni Yahuwah, ay dapat mayroong simula at dahil dito’y isang natatanging likha ni Yahuwah. Dagdag pa, kung si Yahushua ang Anak, ang Ama ng pangangailangan ay dapat na mas matanda.
Sumasalungat sa mga pagtuturo ni Arius ay si Athanasius, isang dyakono mula rin sa Alexandria. Ang kanyang pananaw ay isang maagang anyo ng Trinitaryanismo kung saan ang Ama, Anak, at Espiritu Santo ay iisa ngunit sa kaparehong panahon ay natatangi sa isa’t isa.
Ang pasya tungkol sa alin sa dalawang pananaw ang tatanggapin ng konseho ng simbahan ay pangunahin na arbitraryo. Ipinapaliwanag ni Karen Armstrong sa A History of God: “Nang nagtipun-tipon ang mga obispo sa Nicaea noong Mayo 20, 325, upang resolbahin ang krisis, kakaunti lamang ang nagbahagi ng pananaw ni Athanasius kay Kristo. Karamihan ay ang posisyon sa pagitan nina Athanasius at Arius” (pahina 110).
Bilang emperador, si Constantine ay nasa hindi pangkaraniwang posisyon ng pagpapasya ng doktrina ng simbahan bagama’t siya ay hindi isang Kristyano.
Nagpapatotoo ang mananalaysay na si Henry Chadwick, “Si Constantine, gaya ng kanyang ama, ay sinamba ang Hindi Nalulupig na Araw” (The Early Church, 1993, p. 122). Tungkol sa pagyakap ng emperador sa Kristyanismo, inaamin ni Chadwick, “Ang kanyang pagbabagong-loob ay hindi dapat ipaliwanag bilang isang panloob na karanasan ng kagandahang-loob . . . Ito ay isang pangmilitar na bagay. Ang kanyang pagkakaunawan ng Kristyanong doktrina ay hindi kailanman naging lubos na malinaw” (pahina 125).
Sinasabi ni Chadwick na ang bautismo ni Constantine sa kanyang higaan ng kamatayan mismo ay “nagpapahiwatig nang walang duda tungkol sa kanyang Kristyanong paniniwala,” naging karaniwan para sa mga lider na itindig ang bautismo upang maiwasan ang pananagutan para sa mga bagay gaya ng pagpapahirap at pagbitay sa mga kriminal (pahina 127). Ngunit ang katuwiran na ito ay hindi nakakatulong sa kaso para sa pagbabagong-loob ng emperador na lehitimo.
Pagdating sa Konsehong Nicene, ipinapahayag ng The Encyclopaedia Britannica: “Si Constantine mismo ang nanguna, aktibong ginagabayan ang mga talakayan, at personal na iminungkahi . . . ang mahalagang pormula na nagpapahayag ng relasyon ni Kristo sa Diyos sa kredo na inilabas ng konseho . . . Labis na nabigla sa emperador, ang mga obispo, maliban lamang sa dalawa, ay nilagdaan ang kredo, marami sa kanila ay labag sa kanilang kagustuhan” (1971 edition, Vol. 6, “Constantine,” p. 386).
Sa pag-apruba ng emperador, ang Konseho ay tinanggihan ang minoryang pananaw ni Arius at, wala nang tiyak na papalit rito, inaprubahan ang pananaw ni Athanasius—isa pang minoryang pananaw. Mula sa puntong ito, ang simbahan ay naiwan sa kakaibang posisyon ng opisyal na pagtataguyod na ginawa sa Nicaea upang pagtibayin ang isang paniniwala na hinawakan lamang ng isang minorya na dumalo.
Ang batayan para sa opisyal na pagtanggap ng Trinidad ay nakalatag na—ngunit ito’y tumagal ng mahigit tatlong siglo matapos ang kamatayan at muling pagkabuhay ni Kristo Yahushua para sa hindi biblikal na pagtuturo na ito na lumitaw!
Ang Konseho ng Nicaea ay hindi tinatapos ang kontrobersya. Ipinapaliwanag ni Karen Armstrong: “Nagawang ipatupad ni Athanasius ang kanyang teolohiya sa mga delegado . . . at ang emperador ay pinagmamasdan sila nang mabuti . . .
Ang Konseho ng Nicaea ay hindi tinatapos ang kontrobersya. Ipinapaliwanag ni Karen Armstrong: “Nagawang ipatupad ni Athanasius ang kanyang teolohiya sa mga delegado . . . at ang emperador ay pinagmamasdan sila nang mabuti . . .
|
“Ang pagpapakita ng kasunduan ay nagbigay ng galak kay Constantine, na walang pagkakaunawa ng mga teolohikal na isyu, ngunit walang pagkakaisa sa Nicaea. Matapos ang konseho, ang mga obispo ay nagpatuloy sa pagtuturo, at ang Arian na krisis ay nagpatuloy sa loob ng isa pang 60 taon. Si Arius at ang kanyang mga tagasunod ay nanlaban at nagawang makuhang muli ang imperyal na pagpabor. Si Athanasius ay ipinatapon nang hindi bababa sa limang beses. Ito ay maganit upang mamalagi ang kanyang kredo” (pahina 110-111).
Ang nagpapatuloy na hindi pagkakasundo ay, sa mga pagkakataon, marahas at madugo. Sa resulta ng Konseho ng Nicaea, ang kilalang mananalaysay na si Will Durant ay isinusulat, “Marahil mas maraming Kristyano ang pinatay ng mga kapwa Kristyano sa dalawang taon na ito (342-343) kaysa sa lahat ng mga pag-uusig sa mga Kristyano ng mga pagano sa kasaysayan ng Roma” (The Story of Civilization, Vol. 4: The Age of Faith, 1950, p. 8). Napakalupit, habang inaangkin na Kristyano, maraming mananampalataya ang lumaban at nagpatayan sa isa’t isa dahil sa naiibang pananaw ng Diyos!
Sa mga sumusunod na dekada, si Propesor Harold Brown, maagang nasipi, ay isinusulat: “Sa kalagitnaan ng siglong ito, mula 340 hanggang 380, ang kasaysayan ng doktrina ay mas mukhang kasaysayan ng mga kaguluhang panglipunan at mga intriga ng hukuman at simbahan . . . Ang mga sentrong doktrina ay pinartilyo sa panahong ito ay lumilitaw na inilagay ng sabwatan o dumog na karahasan sa halip na karaniwang kapahintulutan ng Kristyanismo na pinangunahan ng Espiritu Santo” (pahina 119).
Ang mga hindi pagkakasundo ay sumentro sa isa pang isyu, ang kalikasan ng Espiritu Santo o Banal na Espiritu. Sa bagay na iyon, ang pahayag na inilabas sa Konseho ng Nicaea ay sinabi, “Naniniwala kami sa Espiritu Santo.” Ito ay “tila idinagdag sa kredo ni Athanasius na halos isang panghuling kaisipan,” isinusulat ni Karen Armstrong. “Ang mga tao ay nalito tungkol sa Espiritu Santo. Ito lamang ba ay kasing-kahulugan para sa Diyos o isang bagay pa?” (pahina 115).
Sa ikalawang kalahati ng ikaapat na siglo, tatlong teologo mula sa probinsya ng Cappadocia sa silanganang Asya Minor [ngayo’y gitnang Turkiye] ay nagbigay ng tiyak na hugis sa doktrina ng Trinidad.
|
Si Propesor Ryrie, maaga rin na sinipi, ay isinusulat, “Sa ikalawang kalahati ng ikaapat na siglo, tatlong teologo mula sa probinsya ng Cappadocia sa silanganang Asya Minor [ngayo’y gitnang Turkiye] ay nagbigay ng tiyak na hugis sa doktrina ng Trinidad” (pahina 65). Sila’y nagmungkahi ng isang ideya na isang hakbang na lagpas sa pananaw ni Athanasius—na ang Diyos ang Ama, Yahushua ang Anak, at ang Espiritu Santo ay kapantay at magkakasama sa isang katauhan, subalit natatangi sa isa’t isa rin.
Ang mga ito—si Basil, obispo ng Caesarea, ang kanyang kapatid na si Gregory, obispo ng Nyssa, at si Gregory ng Nazianzus—ay lahat “sinanay sa Griyegong pilosopiya” (Armstrong, p. 113), na walang duda na naapektuhan ang kanilang pananaw at mga paniniwala.
Sa kanilang pananaw, gayong ipinapaliwanag ni Karen Armstrong, “ang Trinidad ay ginawa lamang na may saysay bilang isang mistiko o espiritwal na karanasan . . . Ito ay hindi isang makatuwiran o intelektwal na pagbabalangkas kundi isang imahinatibong paradigma na naglilito ng katuwiran. Nilinaw ito ni Gregory ng Nazianzus sa pagpapaliwanag na pagninilay-nilay ng Tatlo sa Isa ay pinilit ang isang malalim at napakalaking damdamin na nagpapalito ng kaisipan at intelektwal na kalinawan.
“’Hindi ko na gagawin na mag-akala ng Isa sa karingalan ng Tatlo na ako’y nailawan; hindi ko na gagawin na itangi ang Tatlo sa pagbabalik ko sa Isa. Kapag naiisip ko anuman sa Tatlo, naiisip ko sa kanya bilang buo, at ang aking mga mata ay napuspos, at ang dakilang bahagi ng ano ang naiisip ko ay tinatakasan ako’” (pahina 117). Sa munting pagtataka na, sapagkat tinatapos ni Armstrong, “Para sa maraming Kanluraning Kristyano . . . ang Trinidad ay nakakaloka lang.”
Noong 381, 44 taon matapos ang kamatayan ni Constantine, si Emperador Theodosius ang Dakila ay tinipun-tipon ang Konseho ng Constantinople upang resolbahin ang mga pagtatalong ito. Si Gregory ng Nazianzus, kamakailang itinalaga bilang arsobispo ng Constantinople, ang nanguna sa konseho at hinimok ang pag-ampon sa kanyang pananaw sa Espiritu Santo.
Ipinapahayag ng mananalaysay na si Charles Freeman: “Halos wala ang nalalaman sa teolohikal na pagtatalo sa konseho noong 381, ngunit si Gregory ay walang alinlangan na umaasa na makakuha ng pagtanggap sa kanyang paniniwala na ang Espiritu ay nasa parehong diwa sa Ama [ibig sabihin na ang mga katauhan ay pareho, sapagkat ang diwa sa kontekstong ito ay nagsasaad ng indibidwal na kalidad].
Si Gregory ay dagli na nagkasakit at kailangang umurong mula sa konseho. Sino na ang mamumuno? “Ito ay ang isang Nectarius, isang matandang senador ng siyudad na naging isang kilalang prepekto sa siyudad bilang isang resulta ng kanyang pagtangkilik sa mga palaro, ngunit hindi pa isang binautismuhang Kristyano, ang pinili . . . Lumitaw na walang nalalamang teolohiya si Nectarius, at siya ay pinasimulan sa kinailangang pananalig bago mabautismuhan at mabenditado” (Freeman, pahina 97-98).
Kakaiba, isang tao na, hanggang sa puntong ito, hindi isang Kristyano ang itinalaga upang mamuno sa isang mahalagang konseho ng simbahan na inatasan ng pagtukoy sa anong ituturo nito tungkol sa kalikasan ng Diyos!
Ang pagtuturo ng tatlong Cappadocian na teologo ay “ginawang posible para sa Konseho ng Constantinople (381) upang pagtibayin ang kabanalan ng Espiritu Santo, na hanggang sa puntong iyon ay wala saanman malinaw na ipinahayag, hindi maging sa Kasulatan” (The HarperCollins Encyclopedia of Catholicism, “God,” p. 568).
Ang pagtuturo ng tatlong Cappadocian na teologo ay “ginawang posible para sa Konseho ng Constantinople (381) upang pagtibayin ang kabanalan ng Espiritu Santo, na hanggang sa puntong iyon ay wala saanman malinaw na ipinahayag, hindi maging sa Kasulatan.”
|
Ang konseho ay inampon ang isang pahayag na isinasalin sa Tagalog bilang, sa bahagi: “Sumasampalataya kami sa isang Diyos, ang Amang Makapangyarihan, Lumikha ng langit at lupa, at ng lahat ng mga bagay na nakikita at hindi nakikita; at sa isang Panginoong Kristo Yahushua, ang tanging bugtong na Anak ng Diyos, isinilang ng Ama bago ang lahat ng mga panahon . . . At sumasampalataya kami sa Espiritu Santo, ang Panginoon at Tagabigay ng buhay, na nagpapatuloy mula sa Ama, na kasama ng Ama at Anak ay sinamba at niluwalhati, na sinalita ng mga propeta . . .” Ang pahayag ay pinagtibay rin ang paniniwala “sa isang banal, katoliko [ibig sabihin sa kontekstong ito ay pangkalahatan, buo o ganap] at apostolikong Simbahan . . .”
Sa pahayag na ito noong 381, na nagiging kilala bilang ang Kredong Nicene-Constantinopolitan, ang Trinidad, na karaniwang naunawaan ngayon, ay naging opisyal na paniniwala at pagtuturo tungkol sa kalikasan ng Diyos.
Ang propesor ng teolohiya na si Richard Hanson ay sinisiyasat na isang resulta ng pasya ng konseho ay “para ibaba ang mga kahulugan ng salitang ‘Diyos’ mula sa dakilang pagpipilian ng mga alternatibo sa isa lamang,” ganyan “kapag ang Kanluraning tao ngayon ay sinasabing ‘Diyos’ na ang ibig sabihin ay ang isa, nag-iisang eksklusibo [Trinitaryan] na Diyos at wala nang iba” (Studies in Christian Antiquity, 1985, pp. 243-244).
Dahil dito, si Emperador Theodosius—na binautismuhan, isang taon lamang bago tinipon ang konseho—ay instrumental sa pagtatatag ng sentrong doktrina ng simbahan gaya ni Constantine, maaga nang halos anim na dekada. Sapagkat itinala ni Charles Freeman: “Mahalaga na tandaan na si Theodosius ay walang teolohikal na karanasan sa sarili niya at inilagay niya sa kinalalagyan bilang dogma ang isang pormula na naglalaman ng mailap na mga pilosopikal na problema na wala siyang kamalayan. Sa bisa, ang mga kautusan ng emperador ay pinatahimik ang pagtatalo kapag ito’y nananatiling hindi pa naresolba” (pahina 103).
Ngayon na naabot na ang pasya, wala nang pahihintulutang sumasalungat na pananaw si Theodosius. Naglabas siya ng kautusan na nababasa: “Ipinag-uutos namin ngayon na ang lahat ng mga simbahan ay ipapasa sa mga obispo na nagpapahayag na ang Ama, Anak at Espiritu Santo ng iisang kamahalan, ng parehong kaluwalhatian, ng iisang karingalan, na nagtatatag ng walang pagkakaiba sa kalapastanganang paghihiwalay, ngunit (sinumang nagpapatibay) ng order ng Trinidad sa pagkilala sa mga Katauhan at pinagkakaisa ang Pagkadiyos” (sinipi ni Richard Rubenstein, When Yahushua Became Yahuwah, 1999, p. 223).
Isa pang kautusan mula kay Theodosius ay lumayo pa sa paghahabol sa pagtalima sa bagong pagtuturo: “Sumampalataya tayo sa isang pagkadiyos ng Ama, ng Anak, at ng Espiritu Santo, sa kapantay na kamahalan at sa isang banal na Trinidad. Aming pinahihintulutan ang mga tagasunod ng kautusang ito na ipalagay ang titulo ng Katolikong Kristyano. Patuloy, para sa iba, buhat noon, sa aming paghahatol, sila’y mga mangmang na baliw, ipinag-uutos namin na sila’y tatakan ng kadusta-dustang pangalan ng mga erehe at hindi dapat ipagpalagay na ibigay sa kanilang mga kaginhawaan [mga pagtitipon] ang pangalan ng mga simbahan.
“Sila’y maghihirap sa unang dako ng pagkastigo ng banal na paghahatol, at ang ikalawa ay ang kaparusahan sa pamamagitan ng aming kapangyarihan, sa kalooban ng langit, ay ipapasyang ipataw” (muling ginawa sa Documents of the Christian Church, Henry Bettenson, editor, 1967, p. 22).
Kaya nakikita natin ang isang pagtuturo na banyaga kay Kristo Yahushua, hindi kailanman itinuro ng mga apostol at hindi nalalaman ng ibang biblikal na manunulat, ay kinandado sa kinalalagyan, at ang tunay na biblikal na pahayag tungkol sa Ama, Anak, at Espiritu Santo ay pinalayas. Sinuman na tumanggi ay tinatakan na mga erehe ng kautusan ng emperador at mga awtoridad ng simbahan at haharapin nang alinsunuran.
Itong hindi pangkaraniwang kadena ng mga kaganapan ay kung bakit ang mga propesor ng teolohiya na sina Anthony at Richard Hanson ay ibinubuod ang kwento sa kanilang aklat na Reasonable Belief: A Survey of the Christian Faith sa pagtatala na ang pag-ampon sa doktrina ng Trinidad ay dumating bilang isang resulta ng “isang proseso ng teolohikal na paggalugad na tumagal ng hindi bababa sa tatlong daang taon . . . Ito ay isang proseso ng pagsubok at kamalian (halos tsambahan), kung saan ang kamalian ay sa walang pagkakahulugan na limitado sa mga hindi karaniwan . . . Magiging kamangmangan na kumatawan sa doktrina ng Banal na Trinidad bilang naging pagkamit sa anumang ibang paraan” (1980, pahina 172).
Ang pag-ampon sa doktrina ng Trinidad ay dumating bilang isang resulta ng isang proseso ng teolohikal na paggalugad na tumagal ng hindi bababa sa tatlong daang taon.
|
Pagkatapos ay tinatapos nila: “Ito ay isang mahaba, nakakalitong proseso kung saan ang iba’t ibang paaralan ng kaisipan sa Iglesya ay gumawa para sa kanilang sarili, at pagkatapos ay sinubukang ipataw sa iba, ang kanilang kasagutan sa katanungan, ‘Paano banal si Jesu-Kristo?’ . . . Kung mayroong isang tunggalian na ipinasya sa paraan ng pagsubok at kamalian, ito ang isa” (pahina 175).
Ang Anglikong taong simbahan at lektor ng Unibersidad ng Oxford na si K.E. Kirk ay inilalabas sa pagsusulat ang tungkol sa pag-ampon sa doktrina ng Trinidad: “Ang teolohikal at pilosopikong pagpapatunay ng kabanalan ng Espiritu ay nagsimula noong ikaapat na siglo, tayo’y likas na pinupuntahan ang mga manunulat ng panahong iyon upang matuklasan kung anong batayan para sa kanilang paniniwala. Sa ating pagkagulat, napilitan tayo umamin na wala sila. . .
“Ang kabiguan ng Kristyanong teolohiya na ito . . . upang lumikha ng makatuwirang pagtutuwid ng kardinal na punto sa trinitaryan na doktrina ay ng pinakadakilang posibleng kahalagahan. Tayo’y napilitan, tumungo pa nga sa katanungan ng pagpapatunay ng doktrina sa karanasan, para itanong sa ating sarili kung teolohiya o pilosopiya ba ay kailanman ginawa ang anumang dahilan kung bakit ang paniniwala nito ay dapat na Trinitaryan” (“The Evolution of the Doctrine of the Trinity,” inilathala sa Essays on the Trinity and the Incarnation, A.E.J. Rawlinson, editor, 1928, pahina 221-222).
Ito, sa madaling sabi, ay ang hindi kapani-paniwala na kwento ng kung paano ang doktrina ng Trinidad ay dumating sa pagkilala—at paano ang mga tumangging tanggapin ito ay tinatakan bilang mga erehe o hindi sumasampalataya.
Ngunit kung pagbabatayan natin ang ating pananaw kay Yahuwah sa isang doktrina na hindi binigkas sa Bibliya, na hindi binalangkas hanggang tatlong siglo ang lumipas matapos ang panahon ni Kristo Yahushua at mga apostol, na pinagtalunan sa loob ng maraming dekada (hindi banggitin sa loob ng mga siglo buhat nito), na ipinataw ng mga pangrelihiyong konseho na pinangunahan ng mga baguhan o hindi sumasampalataya at “napagpasyahan sa paraan ng pagsubok at kamalian”?
Syempre hindi. Sa halip ay dapat tayong tumingin sa Salita ni Yahuwah—hindi sa mga ideya ng mga tao—upang makita kung paano ang Manlilikha ay ipinapakita ang Kanyang sarili!
Ito ay isang hindi-WLC na artikulo: https://www.ucg.org/bible-study-tools/booklets/is-God-a-trinity/the-surprising-origins-of-the-trinity-doctrine
Tinanggal namin mula sa orihinal na artikulo ang lahat ng mga paganong pangalan at titulo ng Ama at Anak, at pinalitan ang mga ito ng mga orihinal na pangalan. Dagdag pa, ibinalik namin sa mga siniping Kasulatan ang pangalan ng Ama at Anak, sapagkat ang mga ito ay orihinal na isinulat ng mga napukaw na may-akda ng Bibliya. –Pangkat ng WLC
