Print

Eelyo Bbwe Wakali Kristu

Eeci cibalo tacili ca WLC. Eelyo notubelesya zilembedwe aabalembi balaanze lya nkamu, tusimba buyo zyeezyo zyeendelana 100% a Bbaibbele a lusyomo lwesu cino ciindi munkamu ya WLC. Aboobo eezyo zibalo inga zyalanganyigwa kuti nzya nkamu ya WLC. Twakalelekwa kapati amulimo wabalanda ba Yahuwah banjaanji. Pele tatukulwaizyi ndinywe nobeenzuma kutalika kubala zyaalembwa abantu aabo. Eezyo nzibaalemba, twakazigwisya mumalembe eesu nkaambo kanjaanji zililubide akubaa tumpenda. Cintu cuusisya ncakuti tucilangaula mbungano yamilimo iitakwe kampenda. Ikuti konyandidwe nkaambo ka [zibalo/milumbe] iitali ya WLC, kobikkila maanu ku Tusimpi 4:18. Kuteelela kwesu nkwakuti kasimpe Kakwe kalazyokoloka, eelyo mumuni nuuyaa kumwesya munzila yesu. Tulakayandisya kasimpe kwiinda buumi, nkanko tulavwuntauzya kufumbwa nkokakonzya kujanwa.

kunywa meenda amatansyi aakobeledeAabo bantu basyoma kuti Mwami Yahushua Messiah wakali kupona kataninga zyalwa balikumbatizya kumajwi aa Mwaapositolo Paulu mu 1 Bakolinto 10:4, oomo walo mwaamba kuti boonse bana Isilayeli nibakali munkanda ‘ boonse bakanywa cakunywa comwe ku moza; nkaambo bakanywa kuzwa mubbwe lya moza eelyo lyakali kubasindikila; alimwi eelyo bbwe wakali Kristu.’

Kuzwa muli ceeci basaalikizya kuti Kristu mubuntu bwakwe bwini wakali kweembela bana Isilayeli nibakali kweenda musinzo munkanda kuya ku Nyika Yacisyimyo. Aaka kampango atumwi twamu Cizuminano Cakale kanjaanji tupandulula Yahuwah ati ndi Bbwe (Ciibalusyo. 32:4; Intembauzyo. 18:2, 31). Mbwaanga Yahuwah nde bbwe, alimwi Kristu awalo ndibbwe lyakali kusindikila bana Isilayeli, aboobo Kristu weelede kuti kanooli Yahuwah, mbobasyoma oobo.

Busanduluzi Bwabumpelenge

Oobu busanduluzi, nokuba kuti bulajanwajanwa, bulaa tumpenda tulemu. Kakutaanguna kajatikizya ncoliiminina bbala lyakuti “Kristu.” Kanjaanji tubelesya bbala eeli kubee ndezina lini lyokwa Yahushua akubaanga lyakali zina lya wisi (zina licaalizya). “Christos” ndi bbala lyaci Giliki lisandulula bbala lyaci Hebulayo lyakuti “Messiah,” eelyo liiminina “uunanikidwe.” Eeli bbala lyakali kupegwa bami ba Isilayeli. Davida wakali “messiah” alimwi wakali mukonzyanyo uusolweda yooyo wakali kuzyoonununa bantu ba Isilayeli akubamba Bulelo bwa Yahuwah.

Kuboola kwa Messiah ngo mutwe wamakani uujanikajanika mu cishinshimi ca Cizuminano Cakale. Walo wakeelede kuba luzubo lwa mukaintu (Matalikilo. 3:15), lunyungu lwa Abrahamu (Matalikilo. 22:18; BaGalatiya. 3:16, 19), lunyungu lwa Judah (Matalikilo. 49:10; 1 Makani. 5:2), a luzubo lwa Davida (2 Samuyele. 7:12-14; Izaya. 11:1, 10; BaLoma. 1:3; 2 Timoteo. 2:8).

“Lunyungu” mu mangwalo woonse aaya caambilizya “bamukowa.” Eeci citondeka ku kasimpe kakuti ooyo Messiah wakashinshimwa wakali kuyoozyila akataa mukowa wabantu. Kunyina cintu mu Cizuminano Cakale cisendekezya kuti oolo lunyungu lwaasyomezyegwa lwakaliko kale muciimo ciindene cimbi pe. Nkaambo kuti Paulu naakayiisya kuti Messiah wakaliko ncobeni mubuntu bwakwe munkanda, eeco nicaakazyanya amajwi aa bashinshimi cinicini.

Kukazya Kumbi

Cintu cabili cipati cikazyanya aamuzeezo ooyu nkasimpe kakuti Yahuwah wakali kubelesya bangele kujata milimo ya bana Isilayeli. Mu Cizuminano Cipya kulaambidwe muzibaka zyotatwe Mulawo nowaapegwa aabangele (Milimo 7:38, 53; BaGalatiya. 3:19; BaHebulayo. 2:2). Mukampango komwe-komwe aaka kuli mungele wa Mulawo uusangene mukukazya ooku. Koswata kampango komwe-komwe mubukkwene kumwi kobambilila kabotu-kabotu alimwi yebo ulabona kuti mutwe wamakani uujanika ngwa bupati bwa Mulumbe mubotu ku Mulawo. Mulawo wakapegwa aa bangele balikke buyo, pele Mulumbe mubotu wakaletwa aa Mwanaa Yahuwah, nkabela aboobo ulaa busena bupati busumpukide. Kristu taakali kunga watola cibeela nociba buti, aboobo, kutali mu kupa Mulawo kubana Isilayeli, nanka mukweembela bana Isilayeli munkanda.

Akaambo kakuti Messiah taakali kunga watola cibeela kali mubuntu bwakwe munkanda, ikaambo ka Paulu keelede kwiiminina kuti eelyo bbwe lyakali kwiiminina naa wakali mukonzyanyo wa Kristu munzila imwi. Tacili cintu ceenzu mu Mangwalo kubelesya bbala lyakuti “kuba” munzila ya kwiiminina cintu. Yahushua wakati, “Ime ndime mulyango” (Johane 10:7); “Ime ndime musaansa wamasimpe” (Johane 15:1). Naakatalisya Mulalilo wa Mwami walo wakati, icinkwa “ngo mubili wangu” akuti waini mu nkomeki “mbo bulowa bwangu” (1 Bakolinto. 11:24- 25), eeci cilisalazyidwe kuti ciiminina mubili wakwe wakajaigwa abulowa bwakatika.

Mikonzyanyo Yeendelana

Oobu busanduluzi bulayungizya kubaa nguzu kuti muntu walomya kubala cibalo coonse kuzwa mukampango 1 kusikila kampango 11 ka 1 Bakolinto 10. Ziindi zyobile Paulu waamba kuti bweende bwa bana Isilayeli bwakali mukonzyanyo kuli ndiswe (v. 6, 11). Ibbala lyaci Giliki libelesyedwe aawa lyaambilizya “mikonzyanyo.”

Bana Isilayeli nibakainda mukkumbi amu Lwizi Lusubila, ooyo wakali “mukonzyanyo” wa Kubbizyigwa kwa Bunakristu. Balo bakabbizyigwa “muli Mozesi” (v. 2, NASB) eelyo nibakali kubbizyigwa “muli Kristu” (BaLoma. 6:3; 1 Bakolinto. 12:13; BaGalatiya. 3:27). Mu kampango 3 a 4 tuyungizya kweendelanya mikonzya kwiinda mukweezyekanya zyaatola busena nibakali kupegwa manna mu Kulonga 16, azimwi zyaacitika ku (Rephidimu aku Kadeshi eelyo Yahuwah naakabapa meenda camaleele kuzwa mumwaala wa bbwe (Kulonga. 17:1-7; Myeelwe. 20:1-13).

“Cakulya ca moza” eeco caambidwe mukampango 3 cilisalazyidwe kuti manna aakapegwa abuzuba camaleele ku bana Isilayeli kwa myaka iili 40. Kupa manna kulembedwe mu Kulonga 16 eeco ncecisolweda cilembedwe muli Johane 6.

Ninzi caacitika ku Mabwe Obile

Eezi zyaatola busena kujatikizya bbwe zyakalembwa muciindi cakwiingaila kwa bana Isilayeli munkanda, nkabela kulayandika kubonesya mboziimpene.

Citaanzi caacitika eelyo mbucaainda biyo ciindi cakupegwa manna. Bana Isilayeli bakasika ku Rephidimu (Kulonga. 17:1) mpeenya aawo bakatalika kutongooka kubula meenda, mbube Yahuwah wakalaila Mozesi kuti awume bbwe. Meenda akapoomoka mpoonya bantu bakakkuta. Kuumputa bbwe citondezya kasimpe kakuti Messiah Bbwe lyesu wakauminwa ndiswe. Kupa meenda camaleele mukonzyanyo wa kwaabilwa Muya Uusalala, meenda aabuumi (Johane 7:37-39).

Ibbwe lyaandukide amulundu wa Holebu ku Saudi Arabia

Ibbwe lyaandukide amulundu wa Holebu ku Saudi Arabia

Cabili caacitika cakali kuya kumamanino aa kwiingaila munkanda. Alimwi, bana Isilayeli bakatongooka buyumuyumu bwa meenda, mpoonya Yahuwah wakabapa nzibaabulide. Nokuba boobo, aciindi eeci, Walo wakasalazya kupa malailile kuli Mozesi kuti akanane biyo jwi kubbwe, pele Mozesi mu bukali bwakwe wakanyansya akukandula musako ziindi zyobile abbwe (Myeelwe. 20:1-12).

Naakakandula musako abbwe muciindi cakuti aambe biyo majwi, Mozesi wakabapa mulandu wakuzimaanya mukonzyanyo. Ibbwe lyamu Kulonga 17 lipa mukonzyanyo wa Messiah kali muciimo cabuntu, kauminwa kupa ndiswe meenda aabuumi, kakuli ibbwe lyamu Myeelwe 20 likonzyanya aa Messiah Mupaizi wesu Mupati, uuteelede kuumwa ziindi zyobile (cp. Heb. 6:6), pele weelede kukananinwa biyo kutegwa atupe meenda aabuumi.

Cintu citaanzi caacitika kumatalikilo aa kwiingaila, cabili caacitika kumamanino; zyoonse zyobile zibamba musyobo wa mukonzyanyo wa Messiah mbwaliko lyoonse akataa bantu bakwe “nobaingaila munkanda.”

Eezi zintu zyobile zyaacitika nzitwalanga, zyakacitikila mumasena aandeene, alimwi kuli bbala nsini muci Hebulayo liiminina “bbwe” libelesyedwe mubusena bumwi abumwi. Mu Kulonga 17, ibbala lya bbwe ndyakuti tsur, mu Myeelwe 20 ndyakuti sela. Saa ncinzi cini Paulu caamba eelyo naamba kuti “bakanywa kuzwa mubbwe lya moza eelyo lyakali kuyaa kubatobela”? Talili bbwe ncobeni lyakali kuyaa kutobela nkamu yabana Isilayeli munkanda, pele bantu banji basungilizya kuti oobu mbobumboni bwakuti Messiah lwakwe wakali kuyaa bweenda ambabo. Bwiinguzi mbwakuti Paulu wakali kubelesya mulaka wa bweende bwa Bunakristu akweezyeka ceeco kukonzyanisya myeendelo ya Cizuminano Cakale. Eeci cilisalazyidwe kutondezyegwa eelyo naakaamba lubbizyo mu tumpango 1 a 2. Bana Isilayeli “tiibakabbizyigwa” ncobeni. Mubwini, twaambilwa kuti meenda taakakunka kusika munsi lyabo; bakeenda atalaa nyika njumu kabalanduka Lwizi Lusubila. Pele bweende bwabo bwakali munsimunsi kweezyekanya cakuti Paulu wakati “bakabbizyigwa muli Mozesi.” Mbweenya buyo, alyalo bbwe tiilyakabatobela ncobeni. Lyakali biyo mukonzyanyo wa Messiah ooyo uutusindikila mubuumi bwesu boonse.


Eeci cibalo citali ca-WLC cakalembwa aaba John Cunningham.

Twakagwisya mucibalo citaanzi mazina aabakomba mituni ngobayita Taata a Mwana, akubikka mucibaka cangawo mazina mataanzi ngubaapedwe. Kuyungizya waawo twakajokolosya mutumpango ntotulembulude akubikka mazina aa Taata a Mwana, mbuli mbwaakalembedwe kutaanguna abalembi bamu Bbaibbele bakayoyelwa moza. Nkamu ya-WLC