Print

Mpasulula ya Mamanino aa Enoki a Eliya

Eeci cibalo tacili ca WLC. Eelyo notubelesya zilembedwe aabalembi balaanze lya nkamu, tusimba buyo zyeezyo zyeendelana 100% a Bbaibbele a lusyomo lwesu cino ciindi munkamu ya WLC. Aboobo eezyo zibalo inga zyalanganyigwa kuti nzya nkamu ya WLC. Twakalelekwa kapati amulimo wabalanda ba Yahuwah banjaanji. Pele tatukulwaizyi ndinywe nobeenzuma kutalika kubala zyaalembwa abantu aabo. Eezyo nzibaalemba, twakazigwisya mumalembe eesu nkaambo kanjaanji zililubide akubaa tumpenda. Cintu cuusisya ncakuti tucilangaula mbungano yamilimo iitakwe kampenda. Ikuti konyandidwe nkaambo ka [zibalo/milumbe] iitali ya WLC, kobikkila maanu ku Tusimpi 4:18. Kuteelela kwesu nkwakuti kasimpe Kakwe kalazyokoloka, eelyo mumuni nuuyaa kumwesya munzila yesu. Tulakayandisya kasimpe kwiinda buumi, nkanko tulavwuntauzya kufumbwa nkokakonzya kujanwa.

eliya-a-bantu

Katuli bana ba Cikolo camu Nsondo naakuti Cikolo ca Bbaibbele Nozijalidwe zikolo, kanjaanji swebo twakali kwaambilwa kaano kakondelezya ka Elija a Elisha. 2 Bami 2 balungulula musela wa Elisha, ooyo wakakona mulimo wa Elija, wakali kutobela mwiyi wakwe kuzwa ku Giligalo kuyoosikila ku Mulonga wa Jordan, kumwi kazumanana kukaka kuti tayandi kusiigwa musyule. Nibaasika munsaa kumamanino aamusinzi mulamfu, Elisha wakakumbila akutambula “cibeela ca Moza ciyungizyidwe.ziindi zyobile” kuzwa kuli Elija. Mpoonya nibakacili kuyaa bweenda lweendo lwabo, “kwakalibonya nkalaki ya mulilo amabbiza aamulilo aayo aakabaandaanya bobile aabo, nkabela Elijah wakakwempulwa kapepele kuya kujulu” (v. 11; cf. 2:1). Mbuli cilengwa, swebo twaambilwa kuti aawo mpukaamanina kaano. Twakacaazya kusyoma kuti Elija wakatolwa kujulu, ooko Yahuwah nkwakkala, akuti kunyina naakafwa.

Mbubwenya buyo, tulayiya a Enoki, ooyo “wakeenda a Yahuwah, alimwi taakaciliko, nkaambo Yahuwah wamutola” (Matalikilo. 5:25). Bamayi ba Cikolo ca nsondo, bamafundisi, basandulula mabala anselelo muma Bbaibbele eesu bakali kuyanda kuti tusyome kuti aaba banalumi bobile — Enoki and Elija — bakaunka “cigaminina kujulu kakwiina kuzaya.” Eeci ncicakali kuyiisyigwa mbuli mpasulula balozi iikondelezya.

Nokuba boobo, hena aaya “maseseke” taayuminide kukazya Mangwalo, aayo aamba kuti “bulumbu bwa cinyonyoono ndufu, Pele cipego ca Yahuwah mbuumi butamani kwiinda muli Yahushua Messiah Simalelo wesu” (BaLoma. 6:23)? Umwi inga waamba kuti, “Enoki wakeenda aa Yahuwah, kwiiminina kwaamba kuti taakacita cinyonyoono; aboobo, Yahuwah wakali kukonzya kumutola cigaminina kujulu.” Alimwi,muli BaLoma 3:23 kulisalazyidwe kuti: “Nkaambo boonse bakacita cinyonyoono akulezya kusika ku bulemu bwa Yahuwah.” Ibbala lyakuti “boonse” lyeelede kusanganya mwaalumi uuli woonse, mukaintu, a mwana, kakwiina wakugwisyila. Boonse bakacita cinyonyoono; aboobo, boonse beelede kufwa (Pele buyo kuti Yahushua wabataangunina kuzyokela). Hena inga calulama kuti Yahuwah wazumizya kuti aaba banalumi bazinyonyoono bobile — nokuba kuti bakali “babobutu” buti mu maumi aabo — kuti batambule ciimo citafwi kakwiina kunjila mu bulumbu bwa zinyonyoono zyabo?

enoki

Naa tulicengedwe? BaHebulayo 11 batupa mulongo mulamfu wa banalumi basyomeka abanakazi mbaakakondwa Yahuwah (v. 1). Ooyu mulongo usanganya ba Enoki: “Kwiinda mu lusyomo Enoki wakatolwa, kutegwa atakaboni lufu; alimwi walo taakakanana nkaambo Yahuwah wakamutola; nkaambo wakakanza bumboni bwakuti kataninga tolwa wakali kukondelezya kuli Yahuwah” (v. 5). Eeco ncobeni cilibonya aanga citabilila muzeezo wakuti Enoki taakafwa. Pele langisya mukampango 13: “Boonse aaba [kwiiminina balombwana abanakazi balusyomo kapati aabo baambidwe kusikila waawo mutumpango 1-12, kusanganya a Enoki!] bakafwa mu lusyomo, kakwiina kutambula zisyomyo [kakwiina kutambula buumi bwa musela uuciboola!], pele bazibona akuzikkomanina kuzwa kulaale [bakabona cisyomyo ca buumi bwa musela uuciboola anyika kuti cicili kumbelaa mazuba].” Aboobo kweendelanya aa BaHebulayo 11:13, Enoki wakafwa ncobeni. Kuzwa waawo, mulembi wa BaHebulayo ubandauka bamwi basyomeka “aabo bakazuminwa kwiinda mu kusyoma kwabo, pele tiibakatambula eeco caasyomezyegwa, nkaambo Yahuwah wakatubanbila cintu ciinda kubota cakuti ikuti kabazandukide ndiswe inga tiiba londolwa” (vv. 39-40). Mumajwi amwi, kunyina wakazumizyigwa kutambula zisyomyo kutaangunina bamwi pe. Balo bakeelede kulindila ndiswe. Toonse tuyootambula zisyomyo zijatikizya buumi bwa musela uuboola aciindi comwe toonse antoomwe eelyo Yahushua aakuzyokela anyika.

Lino twajana makani amwi aambilizya Enoki, pele ino mbut makanaa Elija? Walo taakaamba mumulongo wa basyomi bafwide mu BaHebulayo 11. Ambweni Walo, wakalweeleba lufu. 2 Bami 2:15-18 balungulula kuti “balombwana balaa nguzu Bali makumi osanwe” bakayandaula Elija kwa mazuba otatwe. Hena masimpe oobo mbo bumboni na? Pele cigambya maningi ncakuti, mu 2 Makani 21:12 Jeholamu (Jolamu), mwami wa Judah, wakatambula lugwalo luzwa kuli Elija kakwiindide myaka kkumi (munsaa 843 BC) kuzwa naakali kuyeeyela “kusandulwa akutolwa kujulu” (munsaa 852 BC). Hena mulimo wakutola kutumina magwalo wakali kutola myaka kkumi kuti lugwalo lwa Elija luleleme boobo kutambula na? Naa wakalulekezya kuzwa kujulu kaluzyaa kupeepeluka kuzya anyika? Ambweni wakayumya mungele kuti alete lugwalo oolo? Kugwisyila mizeezo iinyandya eeyo, tweelede kuzumina kuti Elija mushinshimi wakaciliko kali muzumi akubeleka kwa myaka kkumi kuzwa naakakempulwa mu kapepele.

cinzimweemwe-ca-bantu

Mu mumuni ooyu, swebo tweelede kwiinduluka kuyeeyela ncitwaayiisyigwa. Mangwalo taambi kuti Enoki nanka Elija taakafwa. Baamba kuti Enoki “wakatolwa aa Yahuwah kutegwa atakaboni lufu” (BaHebulayo. 11:5) alimwi akuti Elija “taakakonzya kujanwa” (2 Bami 2:17). Toonse twaambo tobile ooyu tuliimpenw kuzwa mukwaamba kuti umwi muntu taakafwa, nokuba kuti umwi muntu wakaunka kujulu kuyookkala aa Yahuwah. Twakalengelezya masendekezya mapati aayeeme ku twaambo tobile ootu. Swebo twakayeeyela kuti ikuti naa umwi muntu “wakatolwa aa Yahuwah,” ooyo munt wakaunka kujulu alimwi uciliko nkweenya kuya. Swebo tuyeeyela kuti ikuti muntu taakali kukonzya kujanwa, nkokuti ucipona zyuulu-zyuulu zya myaka kuzwa ciindi eeco, kakuli mu Matalikilo 5:23 kupedwe buumi bwa Enoki: 365 myaka, kakwiina kwiindilizya nokuba buzuba bomwe aawo.

Hena kunooli kaambyo kakuti “wakatolwa aa Yahuwah” naa “wakatolwa kujulu” alaa bwiiminizi bwiimpene kuli ceeco ncotuyeeyela kwa ciindi cilamfu na? Mu milimo 8:39, swebo tulabona Filipo naakazwidilila kuccumaila akubbizya muzibe waku Ethiopia, majuluMoza wa Mwami “wakamukwempula Filipo, mpoonya ooyo muzibe taakamubona kabili.” Eeci cilikonzyene kapati aceeco caacitika kuli Enoki a Elija, pele tatweezyeezyi kuti Filipo wakatolwa kujulu, kakwiina kufwa, nkaambo mukampango katobela waawo, twaambilwa kuti Filipo

“wakalijana kali ku Azotusi.” Swebo tatukosozyi kweezyeezya citakwe musemo kujatikizya Filipo nkaambo tulaambilwa nkwaakaakulijana. Kujanza limwi, nkaambo kakuti tiitwakaambilwa ooko Yahuwah nkwaakalosyela Enoki a Elija, swebo tuyeeyela kuti bacili kujulu. Swebo tweelede kulandabika zyoonse nzyotusyoma kuti zyeendelane a Mangwalo. Mbwaanga mu BaLoma 6:23 a BaHebulayo 11:13 twaambilwa kuti toonse tuyoofwa, nokuba kuti basyomeka buti, tweelede kusyoma kuti Enoki a Elija abalo bakafwa.

Aboob, busanduluzi butakwe lwaanzi, bwa mamanino ookwa Enoki mbwakuti boonse bamusela wa Enoki bakazikkwa amikwasyi yabo. Kuyungizya waawo, mukaambo ka Enoki, mbuli mu kaambo ka Mozesi’ (Ciibalusyo. 34:6), Yahuwah wakamutola akuyoomuzikka ooko kunyina muntu uukuzyi. Walo “wakaliko,” mpoonya “taakaliko.” Walo taakabonwa kwabili amuntu anyika, mbweenya mbuli muzibe mbwaatakabona Filipo kabili. Enoki wakafwa, alimwi aboobo, awalo Elija mukuya kwa ciindi. Inzya, Elija wakatolwa “kujulu” a Yahuwah, pele eeco tacaambilizyi kuti nkwaacili ookuya.

Kuyungizya waawo, swebo tweelede kuvwuntauzya ncocaambilizya “kujulu” mu Mangwalo. Kweendelanya a Bbuku lisandula mabala aa Bbaibbele lya Easton Bible Dictionary, BamaJuuda bakali kutaminina kuti kwakali majulu otatwe: mulengalenga oomo muuluka bayuni (Matalikilo. 2:19), kujulu kuli nyenyeezi (Ciibalusyo. 17:3), a julu lya majulu naa julu lyatatu (Ciibalusyo. 10:14). Mabala manjaanji aayo aamba kuti “kujulu” mutumpango tumwi Inga kaayiminina mujulu, mutala, mumasena malamfu, kujulu, naa mumakumbi. Alimwi mululangasyila, mbwaanga tuyeeya Elija, ibbala lyaci Hebulayo galgal, liiminina “vwili,” bwinibwini pele lisanduludwe kuti “kujulu” mu Intembauzyo 77:18 na “kapepele” mu RSV! Swebo tatukonzyi kuzyiba bulamfu kuya mujulu nokuba “kujulu” lili ooko nkwanga Elija wakatolwa. Tulakonzya kuzyiba masimpe, nokuba boobo, kuti taakakkalilila okuya. Walo wakamvwugwa alimwi nikwaayindide myaka kkumi kuzwa naakatoledwe. Nkaambo Yahushua taakasimpa Bulelo bwakwe anyika muciindi ca buumi bwa Elija, tulakonzya akuba masimpe kuti Elija wakafwa (BaHebulayo. 11:32 baamba kuti bashinshimi bakafwa), mbweenya mbuli boonse kusyule akumbele lyabo mboboona koona kwa lufu (Intembauzyo. 13:3) Walo “uloona abamawisi,” mu cuumbwe, kalindila kuboola kwabili kwa Yahushua, eelyo bafwide muli Messiah nobayootaanguna kubuka. Mbuli BaHebulayo 11:39-40 mbobatusyomezya, basyomeka bayoo londolwa antoomwe andisw. Kubota makanze aayo!


Eeci cibalo citali ca-WLC cakalembwa aaba Alane Rozelle.

Twakagwisya mucibalo citaanzi mazina aabakomba mituni ngobayita Taata a Mwana, akubikka mucibaka cangawo mazina mataanzi ngubaapedwe. Kuyungizya waawo twakajokolosya mutumpango ntotulembulude akubikka mazina aa Taata a Mwana, mbuli mbwaakalembedwe kutaanguna abalembi bamu Bbaibbele bakayoyelwa moza. Nkamu ya-WLC