Print

Paulu a BaGalatiya


Mutajokeli kuziyanza zyabuyamba zitakwe mpindu!


Bantu banji mazubaano bazingidwe mizeezo nkaambo kabbuku lya BaGalatiya. Aabo bakomba mu Nsondo bataminina kuti BaGalatiya bayiisya kuti Nsabata yakagagailwa aciciingano. Aabo bapaila Mujibelo babelesya tumpango ntweenya kutaminina kuti mapobwe ookwa Yahuwah taaceelede kubambwa. Boonse antoomwe batamauka kuti "ziyanza zyabuyamba" eezyo zyaambwa mu BaGalatiya 4, zyaambilizya mulawo wa Isilayeli uutacikwe nguzu akataa Banakristu ba sunu. bantu bobile babala BbaibbelePele kuteelelesya twaambo toonse ootu, kuyubunuka cintu ciimpene kapati. Paulu wakalembela mbungano ya Buleya mu masi woonse; aboobo Julu lyakaleleka milimo yakwe.

"Pele bakabona kuti ndapegwa mulimo wakukambaukila [bamasi] Makani Mabotu mbubonya mbuli Pita mbwaakapegwa mulimo wakukambaukila Bajuda. (Nkaambo Yahuwah ooyo wakabeleka muli Pita akumupa mulimo wabutumwa ku Bajuda, nguwakabeleka amuli ndime kuti mbe mutumwa wabamasi.). . . ." (BaGalatiya 2:7, 8, NKJV)

Mulumbe wa Paulu wakali mulumbe muubauba kuteelela:

Kwiinda mukweengelelwa, mwakafutulwa alusyomo, kutali muli lwenu nobeni pe; pele ncipego cokwa Yahuwah, kutali ca milimo yenu, nkaamo umwi inga kanoolipeekezya. (Langa BaEfeso 2:8, 9.)

Saatani wakali kubendelela kulesya mulimo wabukambausi ookwa Paulu akataa bamasi. Aboobo wakasungilizya Bafalisi aabo “Bakasandukila” ku bunakristu kuti banyonganye mulumbe wa Paulu wa lufutuko kwiinda mu lusyomo. Ooyo mulumbe ngubaaleta Bafalisi-banakristu wakali wakuti: lufutuko kwiinda mu milimo. Bafalisi lyoonse bakali kulundaika milawo yakuyungizya atalaa mulawo ookwa Yahuwah. Eeyo milawo yakali kwiitwa kuti "ntunsiyansiya twa bapati." Yahushua wakainduluka ziindi zinjaanji kubwentela Bafalisi nkaambo balundaika tulawolawo atalaa mulawo wabulemu.

Bafalisi . . . baangilila mikuli iilema, iiminya kubweza, akwiitukka amakkuko aabantu. (Bala Mateyo 23:2 & 4.)

Eelyo Bafalisi nibaabuzya Yahushua kuti nkaambo nzi basikwiiya Bakwe ncobasotoka tunsiyansiya twa bapati, bwiinguzi Bwakwe bwakali bwakuti:

Nkaambo nzi anywebo ncomusotoka mulawo ookwa Yahuwah kwiinda mu tunsiyansiya twenu? (Langa Mateyo 15:3.)

Bafalisi banakristu, aabo bakazyibidwe kuluulwa buJuuda, bakali kuyiisya kuti beelede kupalulwa kutegwa babaa lufutuko.

"Lino baalumi bakazwide kucisi ca Judiya bakasika kumunzi wa Antiyoki akutalika kwiisya basyomi kuti, 'Naa mwatapalulwa mbubuli bwaamba Milawo ya Mozesi, tamukwe kufutulwa pe.' Paulu a Banabasi bakakazyanya ambabo munkani eeyi. Limwi bakazuminana kuti Paulu a Banabasi, abamwi bamu Antiyoki bainke ku Jelusalemu kutola kaambo aaka kubatumwa akubapati bambungano.

Bantu aaba bakatumwa ambungano. Bakainda ku Fenisiya aku Samaliya, baya bwaambilizya kubasyomi makani aakuti abalo bamasi bakasandukila ku Mwami. Aaya makani akabotezya basyomi boonse kapati. Nibakasika mu Jelusalemu, ba Ekklesia, batumwa abapati bakabatambula. Bakatumidwe aaba bakalungulula zintu zyoonse Leza nzyaakacita kwiindila mulimbabo. Pele bamwi babasyomi kaindi bakali balukondo lwa Bafalisi, nkaako bakaima akwaamba kuti, 'Bantu aabo beelede kuti bakapalulwe akulaililwa kuti kababamba Milawo ya Mozesi.'

Kaambo keni ncotubelesyela bbala lya Ekklesia alimwi kutali lya cikombelo eelyo notwaamba basyomeka bokwa Yahuwah munkamu ya WLC nkakuti ibbala lyakuti "cikombelo" talyaambi bwini ncoliiminina bbala litaanzi lyaci Giliki Greek lyakuti, "Ekklesia." Mucizuminano Cipya coonse, Ekklesia mbabaabo Bakaitwa Kuzwa Anze. Ibbala lyakuti "cikombelo," lyaamba buyo kuti mbungano, aboobo ndibbala litaluleme kusandululwa alimwi tiilyakeelede kubelesyegwa pe. BanaKristu mbambabo ncobeni aabo Bakaitwa Kuzwa Anze. Basikwiiya bokwa Yahushua bamasimpe mbambabo Bakaitwa Kuzwa Anze kuzwa muzikombelo ambungano zyakabunganyigwa mubupaizi bwamu Bbabbuloni uuwide. Eelyo nolumvwugwa lwiito lwakutija kuzwa mumunzi wa Bbabbuloni, kunyina muntu uuceelede kupilukila kuzikombelo zyaku Bbabbuloni amisyobo ya bupaizi bwawo.

"Aboobo baapositolo abapati bakabungana antoomwe kuti bazuminane makani aaya." (Milimo 15:1-6, NKJV)

Cifwanikiso ca Rembrandt citondezya mwaapositolo Paulu

Cifwanikiso ca Rembrandt citondezya mwaapositolo Paulu

Baapositolo bakakosozya makani kuti baJuuda bakali lubide. Kupalulwa tiicakali ciyanza ciyandika akataa Bamasi kuti batambule lufutuko. Mulazyo waku Jelusalema wakali kuti:

“Bakabatumizya alugwalo lwaamba boobu, 'Nobakwesu, swebo batumwa abapati bambungano twamujuzya nyoonse nobasyomi bamasi . . . bakkala mu Antiyoki, Siliya amu Silisiya. Twakamvwa kuti bamwi bakabunga kesu bakaza ooko kuzoomupenzya akumunyonganya amakani ngobakaamba. Pele taakwe nibakapegwa milawo andiswe kuti bazooambe makani aali boobo pe. Nkaako twabungana antoomwe akuzuminana kuti tusale bamwi bantu akubatuma kulindinywe. Balaboola abayandwa besu beenzuma ba Banabasi a Paulu. Aaba mbantu bakaaba buumi bwabo mumulimo wa Mwami wesu [Yahushua Messiah]. Alimwi twamutumina Judasi a Sailasi kuti bazoomwaambile amulomo mpande makani aaya ngonya ngotwalemba mulugwalo oolu. Nkaambo Muuya Uusalala nguwakatusolweda kuti tuzuminane kuti kutabikkwi mikuli iimbi alindinywe pele buyo eeyi milawo yeelede. Mutanoolyi nyama iipaizigwa kumizimo, mutanoolyi bulowa pe, mutanoolyi banyama basinwa, alimwi mutanoociti bumambe. Kuti kamuzibamba eezi mulacita kabotu. Amusyaale kabotu.” (Milimo 15:23-29, NKJV)

Eeci cilikke cakeelede kukosozya makani woonse, pele kukazyana aabaJuuda lyakali penzi ndyaakali kuswaanganya ziindi zinjaanji Paulu naakali kutambwa kuyookambauka nzyaakalemba mu magwalo aakwe ku BaGalatiya. BaJuuda bakaambide kuti BaGalatiya beempwe kutegwa bafutulwe kutali kuti abalo beelede kupalulwa.

Pele eelyo BaGalatiya nibaacengululwa kuzwa kulusyomo lwa milimo njobalicitila, tiibakaleka kucita milimo yakubelekela lusyomo, alimwi tiibakaleka milimo eeyo Bafalisi njibakali kuzumizya akukulwaizya. Lino mbubaataangunide kukomba zibumbwa, lino kabatonkedwe kuzwa kukubeleka milimo yakubajanya lufutuko, bakabwezelezya amilimo yakukomba zibumbwa, antoomwe a milimo eeyo njibakali kukulwaizya Bafalisi. Lino mbubakacengulwidwa buyo kuzwa ku muya wanyama, tiicakali cintu cilangilwa kuti inga bacita cili boobo: nkaambo micito ya kukomba zibumbwa yakali kubakkkomanisya kwiinda micito ya Bafalisi, nkaambo eezi zyobile zyakali zintu nzibaazyibide kucita." ("Studies in Galatians," A. T. Jones, Review & Herald, 1900, #20.)

Eelyo Paulu naakatambula milumbe eeyo, wakatyompwa mumoyo Wakwe. Walo wakalizyi kuti kwiinda "mumicito ya mulawo kunyina muntu uunga walulamikwa kunembo Lyakwe, nkaambo kwiinda mumulawo momuboolela luzyibo lwa cinyonyoono." (BaRoma 3:20) Aboobo Paulu wakabinda kulembela BaGalatiya:

"Muntu talulami kwiinda mumilimo ya mulawo pe, pele kwiinda mu lufutuko muli . . . [Yahushua] . . . nkaambo kunyina muntu uuti kalulame kwiinda mumilimo ya mulawo.

"Inywe noba Galatiya nobafubafuba! Nguni wakamulowa kuti mutateeleli kasimpe . . . ?

"Inywe no Bagalatiya bafuba-fuba! Ino nguni wakamuungula? Ciindi nitwakamukambaukila zya [Yahushua Messiah], twakamupandulwida kabotu-kabotu mbuli mbwaakakankaminwa aciingano. Amundaambile eeci, sena mwakatambula Muuya Uusalala kwiindila mukubamba Mulawo naa mukumvwa akusyoma Makani Mabotu? Ani inga mwafubaala buti boobu? Tee kayi mulimo walufutuko lwanu Muuya Uusalala nguwakuutalika, sena lino muyanda kuumanizya mungzu zyanu na? (BaGalatiya 2:16, 3:1-3, NKJV)

Paulu wakali kuyanda kukulwaizya lusyomo lwabo mu luzyalo lwa bulowa bwa Mufutuli kuti ncecituuzyo cizuzika zyoonse. Kunyina mulimo wamaanza aamuntu uunga wafutula naba muntu omwe pe. Muu Caandaano 4, oomo bantu banji mobazingwa mizeezo nobamvwa mulumbe wa Paulu kuli baGalatiya.

Eelyo nootakamuzyi Yahuwah, yebo wakali kukomba baabo muciimo cabo batali baleza.

Pele lino mbookamuzyiba Yahuwah, . . . nkaambo nzi ncopiluluka kuzintu zyabuyamba zitakwe mpind, nkaambo nzi ncociyanda kuba muzike?

Mulabamba amwi mazuba kuti mapati mulacita mbubonya oobo aku myezi, ziindi, amyaka. Ndiyoowede kuti ambweni milimo yoonse njindamubelekela njabuyo.

Nobakwesu, ndamukumbila kuti mube mbuli ndime nkaambo ambebo ndakali mbuli ndinywe. Tiimwakandibisizya pe.” (Bala BaGalatiya 4:8-11.)

mwaalumi ubala BbaibbeleNkaambo kakuti mulumbe wakalembelwa BaGalatiya wakalaa mulimo wakulesya buJuuda, bantu banji bakeezyeezya kuti eezyo "zintu zya buyamba zitakwe mpindu" Paulu nzyaambilizya zyeelede kuba mulawo wa Yahuwah, antoomwe a milazyo ambeta Zyakwe. Kaambo nkaakalemba kuti, "Inywe mubamba mazuba amezyi amyaka, aziindi zyamwaka a myaka.," nkakapegwa kuti mbobumboni bwakuti Nsabata amapobwe aaciindi comwe mumwaka akagagailwa kuciciingano , aboobo taaceelede kutobelwa. Kweelede kwiibalukwa kuti BaGalatiya bakali bantu Bamasi. BaGalatiya tiibakali kukonzya kucenguluka akudukwida masyule aabo kucintu ncibataali kusyoma kutaanguna kabataninga sanduka kuba Banakristu!

"Kufumbwa uubala Lugwalo lwakalembelwa BaGalatiya, akuyeeyela nabala, weelede kuzyiba kuti BaGalatiya tiibakali BamaJuuda pe. Bakasandulwa kuzwa kukukomba zibumbwa. Aboobo,, kabataninga sandulwa, kunyina pe ciyanza cabupaizi bwa Bajuuda ncibaazyibide kucita. Balo kunyina nokuba asyoonto ncibakali kweendelana abaJuuda.

"Mukutobelanya, bakacengulukila kuziyanza 'zyabuyamba zitakwe mpindu' eezyo nzibakali kuyandisya kuti zibacite buzike, eeco ncecilibonya kuti tiibakali kujokela kuziyanza zya baJuuda. Bakali kujokela kuziyanza zyabo a tunsiyansiya twa kukomba zibumbwa." (Glad Tidings, E. J. Waggoner, 175.)

Paulu wakali kuuyandisya mulawo wabulemu. Walo kunyina naakali kunga waamba mulawo ookwa Yahuwah kuti "ngwa buyamba akuti tuukwe mpindu." Pele, wakasinizya kwaamba kuti:

"Mulawo ulisetekene, alimwi malailile alisetekene, aliluleme alimwi mabotu." (BaRoma 7:12, NKJV)

"Mwaapositolo wazwaa kwaamba kuti eelyo kabataninga muzyiba . . . [Yahuwah], bakali mubuzike kuli baabo muciimo batakali baleza, alimwi lino, mbubakacenguluka kuzwa kuli . . . [Yahuwah], bakacenguluka ALIMWI kuzintu eezyo, ALIMWI kubuzike mu zintu eezyo. Mpoonya . . . eezi zintu zyakabajisi buzike kutaanguna, nkonkukooko nkubakacengulukila LWABILI; eezyo zyakali 'zintu zyanyika' . . . ." ("Studies in Galatians," A. T. Jones, Review & Herald, 1900, #20.)

Bamwi bataminina kuti Nsabata iitobezya Mwezi-azuba kuti tiiluleme kumwi kabatondaika minwe kumulumbe wa Paulu wakali kukulwaizya BaGalatiya kubamba "mazuba amyezi aziindi zyamwaka amyaka." Nokuba boobo, teesyi ncaakali kwaamba eeco Paulu. Mukkalenda lyokwa Yahuwah, kuli buyo mazuba aakujulu aasetekene, mvwiki zya mapobwe a myaka ya Nsabata. Pele kunyina myezi iisetekene nanka ziindi zya mwaka. Paulu wakali kwaamba tunsiyansiya twa kukomba mituni, aboobo wakali kusinizya kwaamba "zintu zyabuyamba ziakwe mpindu" ooko BaGalatiya nkubakajokela, kuti zyakali ziyanza zyakukomba mituni. Aakataa ziyanza eezyo BaGalatiya nzibaacengulukila, kwakali kupobola kwamusyobo umwi. Eezi zyakali ziyanza nzyaakagaminina kucenjezya bantu Yahuwah eelyo bana ba Isilayeli nibaataanguna kunjila munyika ya Kkenaani:

"Ciindi nomutebula myuunda yanu, mutasikili kumalomu, alimwi tamweelede kuvwulula maila aasyeede mumuunda. Mutavwululi myuunda yamisaansa yanu, mutabwezi nsaansa zyaloka ansi, muzisiile bacete abamasi. Kutakabi muntu uusonda, uucita masabe nokuba uunjidwe basangu nokuba mulozi . . . Nkaambo kufumbwa uucita zintu eezi ulatondwa ku . . . [Mwami Yahuwah]: alimwi nkaambo kazinti zisesemya eezyi . . . ncaakabadadaula aabo bakali kumebele lyenu. (Ciibalusyo 18:9-12, KJV)

Bbuku lya BaGalatiya ncisyomyo cilaa nguzu kuti lufutuko ndwakupegwa buyo kakwiina muulo kubantu boonse, kwiinda mu kusyoma; kutali milimo ya maanza, nkaambo umwi inga kayoolipeekezya.

“Nkaambo muli Yahushua kupalulwa nokuba kutapalulwa takukwe makani pe, pele kulengululwa. Aboobo boonse beendela mumulazyo ooyu, luumuno aluzyalo alube ali mbabo.” (Bala BaGalatiya 6:15-16.)

musimbi ulikkede mumuunda wa maluba kajisi Bbaibbele


Azimwi zyeendelana acibalo eeci: