Print

Yahushua Uumbi? Makani Mabotu Aayimpene?

Eeci cibalo tacili ca WLC. Eelyo notubelesya zilembedwe aabalembi balaanze lya nkamu, tusimba buyo zyeezyo zyeendelana 100% a Bbaibbele a lusyomo lwesu cino ciindi munkamu ya WLC. Aboobo eezyo zibalo inga zyalanganyigwa kuti nzya nkamu ya WLC. Twakalelekwa kapati amulimo wabalanda ba Yahuwah banjaanji. Pele tatukulwaizyi ndinywe nobeenzuma kutalika kubala zyaalembwa abantu aabo. Eezyo nzibaalemba, twakazigwisya mumalembe eesu nkaambo kanjaanji zililubide akubaa tumpenda. Cintu cuusisya ncakuti tucilangaula mbungano yamilimo iitakwe kampenda. Ikuti konyandidwe nkaambo ka [zibalo/milumbe] iitali ya WLC, kobikkila maanu ku Tusimpi 4:18. Kuteelela kwesu nkwakuti kasimpe Kakwe kalazyokoloka, eelyo mumuni nuuyaa kumwesya munzila yesu. Tulakayandisya kasimpe kwiinda buumi, nkanko tulavwuntauzya kufumbwa nkokakonzya kujanwa.

Yahushua-Uumbi-Makani-Mabotu-Aayimpene

“Inga ndakkomana kuti mwandijatila aasyoonto kufubaala kwangu. Inzya: amundijatile, ndakomba! Ime ndifwide bufwi nkaambo kenu, alimwi bufwi bwa Yahuwah lwakwe: Ime ndakamweebela kuyoomukwasya, mbuli nakalindu muumbulu uutakwe kampenda, kumwaalumi ngweyoomweetela, izina lyakwe ngu Messiah. Pele simwaaba wakaunina Eve abucenjezu bwakwe, munzila njeenya njeyoowa kuti mizeezo yenu ilaleka lukakatilo abusalazi kuli Messiah njobeelede kubaa njiyo. Nkaambo kuti muntu umwi waboola kaambilizya Yahushua wiimpene kuleka yooyo ngundakamwaambila, naa kuti mwatambula muuya wiimpene kuleka yooyo ngumwaatambwide kaindi, nokuba mulumbe wiimpene [Makani Mabotu], ngomutaninga tambwide mulatambula tee kayi” (2 Bakolinto. 11:1-4).

Ncintu camaanu kumvwisya nzyaakabona Paulu aawa kweezyekanya akucenjezya nkwaakapa mu BaGalatiya 1:6-9: “Ime ndinyandidwe akaambo kenu kuti mwabinda boobu kucenguluka kuzwa kuli yooyo wakamwiita muluzyalo, akuyaa kutobela mulumbe uumbi — ooyo uutali mulumbe mubotu, nkuti biyo kuli bamwi akati kenu bayaa kusumungilizya kuyanda kupindula mulumbe mubotu wa Messiah. Pele notuba ndiswe — naba mungele uuzwa kujulu! — teelede akusolela limwi kwaambilizya mulumbe uumbi kutali yooyo ngutwakaambilizya kuli ndinywe, ooyo muntu aasinganyigwe. Ime ndaamwaambila kale alimwi ndamwaambila lino kuti: ikuti umwi muntu wamusomba mulumbe uumbi kuleka ngumwaatambwide, ooyo muntu aasinganyigwe.”

kolinto-gilisi

Matongo aamunzi wansiku ku Corinth

Cilisalazyidwe kuzwa mu Milimo, amutumpango tutanteente (Milimo 14:22; 20:24-25; 24:14-16; 28:20, 22, 23, 30, 31; BaEfeso. 5:5-6; Bakolose. 1:12-13; 1 Batesalonika. 2:12; 2 Batesalonika. 1:5, atumwi tunjaanji tweendelana), kuti Paulu wakabapampanwida cakumaninizya mulumbe mubotu waluzyalo a Bulelo bwa Yahuwah buboola, mbuli bwaakambaukide Messiah mubukkwene — Yahushua lwakwe. Cilisalede akuti Paulu nguwaali kumbele kujuzya makani Mabotu aamasimpe mucooko caku Corinth (Milimo 18:1-11 a 1 Bakolinto. 4:14-15) akumusanza lyaku Galatiya (muminzi mbuli yaku Pisidiya Antiyochi, Iconiyamu, Lystra, aku Derbe: Milimo 13:14; 14:20) kataninga lemba aakucenjezya aali atalaawa (mu 2 Bakolinto. 11 a BaGalatiya. 1). Aboobo, aabo basyomi beni bakapedwe “lwiito-lusinsimuna” ku Corinth aku Galatiya bakataangunide kumvwa Mulumbe mubotu uutavwelanyidwe; pele aakale bakali kuyandika kwiibalusyigwa kuti batani kwiingaili kuyaa kutobela mulumbe uupindudwe cabumpelenge, aboobo kulilundaika lusinganyo kuboolela baabo batobela “Yahushua wiimpene” a “mulumbe wiimpene” wa bamayi bampelenge.

Kucengulula zintu mukaambo aaka (kajatikizya musela mutaanzi waku Corinth aku Galatiya) kweelede kuteelelwa cakufwamba abanjaanji (ambweni boonse) Bantu bamusela wa 21 aabo bajisi bubi kujatauka milimo mu Bunakristu bwamazubaano. Bunji bwesu, mazubayaa, kunooli twakajuzyigwa ceeleko ca mizeezo ya “Bunakristu” kwiinda mumusyobo “wiimpene” (uupindudwe naa uutakkwene) wa “makani mabotu,” ooyo wakazwidilila kujuzya “Yahushua wiimpene” mumaumi eesu eelyo katutaninga bonesegwa Mulumbe mubotu wamasimpe wa Bulelo bwa Yahuwah! Ikuti kakuli mbombuboobu, muciindi cakupiluluka ku mulumbe ngutwaamvwide kutaanguna, tweelede kujata maanka kuyaamuka mulumbe walweeno “mutaanzi” ooyo wakanjide mumizeezo yesu (amuziyanza zyesu zyakale), kutegwa tukkomanine kutambula zintu ziyandika bweelede zigaminide Bulelo bwa Yahuwah!

Mubwini, kuli baabo besu bakazyibide kusyoma Leza omwe wamu Bbaibbele ooyo waandaanya kabotu-kabotu akataa Yahuwah a Mwanaakwe, notumvwa majwi alaa mpuwo mbuli aakuti “Leza Mwana,” “Leza-muntu,” Milazyo yaku Nicene, kweelana ziimo (kubamba muciimo comwe), Baleza botatwe, kupona kotaninga zyalwa, “Leza wakaba muntu” azimwi zinjaanji, zyoonse antoomwe eezi zicenjezya kuti “Yahushua uumbi” wakalinjizyidwe kaindi muziyanza zya Bunakristu. Pele ino mbuti ooyo mulumbe uumbi wakusisikizya “Yahushua wiimpene” ooyo uukonzya kweena nobaba Basyoma muli Leza omwe wamu Bbaibbele? Hena kunooli, Banakristu batonkomene kusyoma Leza omwe abalo bakeenwa cinicini mbuli simwaaba mbwaakacenga Eva na? Ncinzi citola busena eelyo bantu nobasekelela akukkomanina Yahushua uuteendelani amajwi aakwe eeni?

Cikwankwani caku Nicaea

Cikwankwani citondezya Constantine I abafundisi na Muswaano Mutaanzi waku Nicaea (325), bajisi Mulazyo waku Nicene-Constantinopo wamu 381

Ooyo “Yahushua” uuzandudwe kulaale kuzwa kumajwi aakwe ulalibonya munzila zyaandeene, mbuli majwi aadumide mpuwo, pele hena “walo” ulakonzya ncobeni kuba Yooyo Uunanikidwe mbuli (Messiah), Yahushua wamu Mangwalo na? Kufumbwa naa wakanjizyigwa buti mubucenjezu nokuba kusungilizyigwa mumizeezo eeyi ya “milumbe iitajisi makani mabotu,” akuti “Yahushua wakaboolela biyo mulimo uutola mazuba otatwe,” nanka kuti “kunyina cintu cipya ncaakayiisya Yahushua,” nokuba kutaminina kuti ziiyo zyokwa Yahushua “tazyili zyakwaambila Banakristu,” akuti “makani aamilumbe yone azulilwa ku Cizuminano Cakale”; cuusisya ncakuti, “Yahushua uumbi,” kutali Yahushua waciimo camu Mangwalo, nguutola busena aawo!

Canguzu akudyakaizya, mumajwi alaa mpuwo boobu aamvwika kucenjela amizeezo yaambwa kale atalaawa, makanze eeni aakusumpula mulimo ooyo Messiah ngwaakatuminwa, mucishinshimi amumilimo njaakoonda, tiiyendelani amuntu uuzandukide kulaale amajwi aakwe eeni! Ninzi Mozesi ncaakashinshima kuguminizya nguwe?

“Kuzwa akati kenu, kuzwa akataa basazinyoko, Yahuwah Leza wenu uyookomezya mushinshimi uumbi mbuli ndime; inywe mukamuteelele. Ncenciceeci cini ncimwakakumbila Yahuwah Leza wenu kuti amucitile — ku Holebu, mubuzuba bwa Muswaangano, eelyo nomwakati, ‘Pe ma nditamvwi jwi lya Yahuwah, Yahuwah wangu nokuba kubona kabili mulilo mupati boobu, ccita nkeyanda kufwa’ [Kulonga. 20:19]. Mpawo Yahuwah wakati kuli ndime, ‘Eeco ncibaamba cili kabotu. Kuzwa akataa babunyina Ime njookomezya mushinshimi mbuli nduwe lwako; Ime ndiyoobikka majwi aangu mukanwa lyakwe alimwi walo uyoobaambila zyoonse Ime nzyemulailila. Kufumbwa uukaka kuteelela majwi aangu, aakananwa kwiinda muli nguwe muzina lyangu, ooyo muntu, mebo njoomupa mulandu” (Ciibalusyo. 18:14b-19).

Myaanda yamyaka kaayindide, Yahushua lwakwe wakainduluka, ciimo ciyandika cakuteelela majwi aakwe aapa-buumi munzila zikonzyanisya azya cishinshimi ca Mozesi: “Ikuti kakuli uumvwa majwi aangu pele taabambi, ooyo muntu nsyetimubeteke. Tacisyi nceekaboolela eeco. Ime ndakaboolela kuvwuna nyika, kutali kwiibeteka. Kufumbwa uundikaka akutajatisya ku majwi aangu, ooyo muntu ulijisi mubetesi. Ijwi ndyeekanana ndeliyoomubeteka mubuzuba bwamamanino. Ime nsyekanani munguzu zyangu ndemwini pe. Taata wakandituma nguwaandipa malailile aakwe mwini aaceeco nceelede kwaamba akukanana. Alimwi Ime ndizyi kuti malailile aakwe mbobuumi bwa musela uuboola. Aboobo ncekanana Ime, ncencico Taata ncaakandaambila kuti ndikanane” (Johane 12:47-50).

“Muuya nguupa buumi; mubili tuugwasyi pe. Majwi ngekanana kuli ndinywe — ngo muuya, mbo buumi” (Johane 6:63).

“Muuya nguupa buumi; mubili tuugwasyi pe. Majwi ngekanana kuli ndinywe — ngo muuya, mbo buumi” (Johane 6:63).

Yahushua wakabavwuwa wakati, “Kwiisya nkweyiisya takuli kwangu ndemwini, nkukwakwe ooyo uwakandituma! Kwanooli muntu uuyanda kucita luyando lwakwe, ulaziba kwiisya kuti na kuzwa kuli-Leza na ndilyaambila buyo ndemwini. Ooyo muntu uulyaambila buyo, nguuliyandawida bulemu bwakwe mwini. Pele uuyandaula bulemu bwayooyo wakamutuma, ngonguwe uusinizizye, tamukwe bubi mulinguwe” (Johane 7:16-18).

“Ooyo wakandituma ulisinizizye, aayo ngendakamvwa kulinguwe ngangawo ngeÅ‹a-mba munyika,” Nkaambo kaako Yahushua wakabaambila kuti, “Mwaakwaanzika Mwana a-Muntu, nomuti kazibe kuti ndime yooyo, akwalo kuti nsilicitili cintu ndemwini, pele ndaamba yaaya mbuli mbwandiyiisya Taata; ndaamba cini Taata ncaakandiyiisya. Alimwi ooyo wakandituma ulaa ndime. Taakandisiya endikke nkaambo lyoonse ndicita kuyanda Kwakwe. ” (Johane 8:26b, 28, 29).

Muntu umwi inga wayanda kwiibaluka kuti, kweendelanya aacijuzyo ca mulumbe wa Johane, Yahushua wakali cikombole ca makanze ookwa Yahuwah cimaninide (logos – “ijwi”) eeco (Yahuwah) ncaakajisi mumuzeezo Wakwe kuzwa kumatalikilo; aboobo, Yahushua, kuzwa naakamitwa akuzyalwa, wakali “ijwi,” eelyo jwi lyakazyibidwe kuti mulumbe lino lyakaba muntu (Johane 1:14). “Makanze aamulimo” Wakwe muli Luuka 4:43 alamujatanya kakwiina kwaandaana ku majwi aakwe: “Ime ndeelede kwaambilizya makani mabotu aa Bulelo bwa Yahuwah kuminzi iimbi,” mbwaakaamba oobo. “Ncenciceeco Ime nceekatuminwa.” Banakristu bataanzi tiibaakakilwa kujatanya makani aayandika aaya. Tiibakazandula Yahushua (mushinshimi wa Ciibalusyo. 18) kuzwa kumajwi aakwe aayandika ngaakalaililwa aa Wisi Yahuwah!

Kweendelanya a mulumbe wa Petulo, “Mozesi wakati, ‘Mwami Leza wenu uyoomukomezyela mushinshimi mbuli ndime, kuzwa akataa banabokwenu; kufumbwa ncamwaambila inywe, mweelede kubikkila kumuteelela. Alimwi kufumbwa uutateeleli mushinshimi ooyo uyootandwa kuzwa akataa banabokwabo’...Eelyo Yahuwah naakakomezya mutwanga wakwe [Yahushua] wakamutuma kutaanguna kuli ndinywe [noba Isilayeli, kuti amulongezye kwiinda mukumusandula omwe-omwe wenu kuzwa kubusofwaazi bwenu.” (Milimo 3:22, 26). Lufutuko lwa Bunakristu bwesu (kweendelanya a BaHebulayo. 2:3) lwakataanguna kwaambilizyigwa aa Yahushua mpoonya abaabo bakali kuteelezya nguwe kabamubwene ntongola meso; saa, mbubuti mbotunga twatija kunununwa kuli boobu kumwi katuuntuluzya?

Aboobo, kutonkela kooko majwi ookwa Yahushua kuti nzintu zitacikwe mulimo zyamisela yansiku, nanka (kukumbatila kuyandisya kwa bufundisi buteendelezyegwi kuti kweelele kasimpe ka “lufutuko mukataa kuyabaila”, eeco inga cakulwaizya “ mulumbe wiimpene” akuleta “Yahushua wiimpene.” Ncobeni, Yahushua wamasimpe nguyuulya wakatufwida zinyonyoono zyesu akubusyigwa kuzwa kubafu; nokuba boobo, kusiila ambali zyoonse nzyaakacita, inga nokuba kuti kakuli kweempwa mukwiingula majwi aakwe pele ooko nkweeba ntenda yini.

Aayo manyongwe Yahushua ngaakaambilizya muli Mateyu 7:13-27 mumazuba aacizya ngabaabo bayandisya kumwiita kabasinizyide kuti “mwami, mwami” kumwi kabalipeda bumboni akutaminina zintu zya “moza”, pele bayookakwa akaambo ka “kutateelela jwi” antoomwe amicito yeendelana aandilyo. Ikuti “Banakristu” bamazubaano kabakonzya kubala caandaano ca Mateyu 7 kabalikwayide, kumwi kabalipeekezya kuti kuzyalululwa kwabo ncintu “cigozyedwe kucitwa”, kutali ciyeeme mumajwi ookwa Yahushua (alimwi kakwiina kulemekezya Yahuwah nokuba asyoonto mukutobela majwi aakucenjezya ookwa Yahushua), aabo babindila biyo kuyoolicisa! “Lusyomo” lwabo muli “Yahushua” ndobalipeekezya ndwa kufwamba “kulimvwa kabotu” akuligwisya muntenda yakunyonyooka, pele taluli lusyomo lwini muli Yahushua ooyo uuteelede kuzandulwa kuzwa kumajwi aakwe! “Yahushua umbi,” walweeno uuyandisya “nzila ngubauba iikwakwamukide” nguusumpauzyigwa akuyandaulwa mumakanze aanyika aalweeno.

Weempwe, kutali aanga ncintu cuubauba cakuzuminizya biyo mumizeezo; kosala kucinca ncobeni akutonkomana kulondola mizeezo yako nkwiigama. Kosala kulilesya kukwelelezyegwa muzinyonyoono nzyookazyibide kucita — kusanganya amizeezo yamasendekezya yabupaizi! Kolyaaba kutobela, kolaa muzeezo uukkwene (uugwasyilizya kweempwa kwinikwini “kuzyila mumoyo”) kwiinda mukubbizyigwa mu meenda (Mateyu 28:19; 1 Petulo 3:20-22; Milimo; amagwalo aa Paulu).

Ime ndalemba biyo zisyoonto eezi nzyebona mbuli yooyo wakatingaana kapati kwamyaka iikubwene — kusikila ndalyaangulula kuzwa munketani zyakusendekezya kuti (kuti wavwunwa ciindi comwe, lyoonse ulivwunidwe). Muciimo eeco, muzeezo wakuteelela majwi ookwa Yahushua tiiwakali kupegwa bulemu bweelede, kubee tacili cintu ciyandika kuti ujane lufutuko! Ime nsyecimwi nokuba kudyakaizya muntu uuyanda kucaala mukweenwa kwa muzeezo uutali wa Mangwalo, wakulipangila alimwi (kanjaanji uupedwe mazina mazubaano mbuli lyakuti “luzyalo” likazyanya a “milimo ya lufutuko”), pele Ime muluyando ndaabila baabo “lwiito lwakubasinsimuna”.

Paulu taakaalilwa “kujatilisya majwi aa Mwami Yahushua aayo ngaakali kweelanya aa “kuyiisya kweendela antoomwe a lubomba” (1 Timoteo. 6:3). Kunyina naakaamba nokuba kusendekezya kuti majwi ookwa Yahushua akeelede kubikkwa ansi, kubee mucibaka cangawo wakabikka majwi aakwe mwini (Paulu).

Pe ma, nkaambo nzi ncotaciti citobela, mukuzumina majwi ookwa Yahushua azyoonse zyeendelana mumalembe aali mu Cizuminano Cipya, utalikile ku milumbe mibotu yone? Kolitolaansi (mbuli ndime mbweekacita), alimwi akulekela lyo kusyoma mizeezo yakulipangila iisimpidwe mu kuzandula Yahushua kuzwa kumajwi aakwe!

Weempwe, kutali aanga ncintu cuubauba cakuzuminizya biyo mumizeezo; kosala kucinca ncobeni akutonkomana akulondola mizeezo yako nkwiigama. Kosala kulilesya kukwelelezyegwa muzinyonyoono nzyookazyibide kucita — kusanganya amizeezo yamasendekezya yabupaizi! Kolyaaba kutobela, kolaa muzeezo uukkwene (uugwasyilizya kweempwa kwinikwini “kuzyila mumoyo”) kwiinda mukubbizyigwa mu meenda (Mateyu 28:19; 1 Petulo 3:20-22; Milimo; amagwalo aa Paulu).

Sindinganya kweendela munzila yakusala zyeelede mbuli mu kaano ka sikuminza aka mitabi ya musamu wa masaansa, kokkazyikide camba kuti micito yakuteelela ilazyala micelo yabulemu. Bamba ziiyo zya Yahushua zigaminide, amajwi aakwe eeni, kuti abe musemo wakuteelela zintu zipya mu cizuminano. Bala akwiinduluka kubala majwi aakwe mubukkwene, mpoonya cita ncaakwaambila! Kozumanana kulomba Yahuwah a Yahushua kuti bakugwasye kweendela munzila iiluleme, eelyo notonkomene kulangila Bulelo bwa Yahuwah kuti busike. Ikuti walubizya akunjomba muciyanza cimwi, kolilekelela zibi zyako kumwi kokkazyikide moyo muluyando lwa Yahuwah lutasalauzyi, lusyomeka, eelyo Walo naciyaa kukulekelela zinyonyoono akukusalazyila limwi kuzwa kukucita zibi zyoonse (1 Johane 1:5- 2:2). Mumuuya wakupaila kusyoma muli Yahuwah kuti akugwasye kukomena buzuba abuzuba (2 Petulo. 1:3-11), alimwi utalilekelezyi (Bakolose. 1:23.) “Kojatilisya” nokuba kuti zyaba buti zintu zikuzingide cino ciindi. Kogwasyilila bamwi “kucita caamba jwi” mbweenya mboyenda mukazila kasyaanikide ayebo — alimwi leka kuungwawungwa aabashinshimi babeji! Nzila zili boobu zyakupona luyando lwini lwa Yahuwah, kweendelanya amajwi ookwa Yahushua, tacili cintu cikusowela ciindi!


Eeci cibalo citali ca-WLC cakalembwa aaba Kenneth LaPrade.

Twakagwisya mucibalo citaanzi mazina aabakomba mituni ngobayita Taata a Mwana, akubikka mucibaka cangawo mazina mataanzi ngubaapedwe. Kuyungizya waawo twakajokolosya mutumpango ntotulembulude akubikka mazina as Taata a Mwana, mbuli mbwaakalembedwe kutaanguna abalembi bamu Bbaibbele bakayoyelwa moza. Nkamu ya-WLC