Print

Amagidoni: Nkondo yakulwanina Kupaila

Inkondo ya Amagidoni, mbweenya mbuli caando ca munyama, lyoonse ncintu ciyeeyelwa munzila zinjaaanji ziindene kapati. Eeli bbala lini liletela zifwanikiso zya bujayi kumizeezo ya muntu, mbuli manyongwe akufwanyauna kufumbwa cilibonya atalaa nyika. Kuzwa mutwaano tulaa mpuwo mucipekupeku ca Left Behind , kusikila kumulongo mulamfu wazipekupeku zyaku Hollywood, bantu banji balabbeja akuyeeyela mboyeelede kuba nkondo yamisela eeyi. Mbweenya mbuli “caando ca munyama”, yoonse mizeezo eeyo ililubide, nkaambo tabamvwisyide bwini kuti kaambo keni kataaluka misela ya zyuulu zyamyaka, kali atalaa makani aa kukomba. Nkondo ya Magidoni ninkondo iicaalizya kujala nkondo yakali kulwanwa kale eeyo njaakatalisya Lusifa naakalidunda kuti uyookkala atalaa Mulundu wa Mbungano, Mulundu wa bantu bapaila wa Mo’edim.

Ibbala lini lyakuti Armageddoni liyubununa musyobo wankondo eeyi. Ndibbala litajanwijanwi mumilaka yabantu alimwi libelesyedwe buyo ciindi comwe mu Mangwalo. Nokuba kuti Ciyubunuzyo tiicakalembedwe mumulaka waci Hebulayo,(1) eeli bbala lyakazyila kumabala aaci Hebulayo obile aaswaanganyidwe. Ibbala litaanzi ndya har (#2022); eelyo liiminina kuti “mulundu.” Basicikolo tabamvwene ncoliiminina bbala lyabili liswaanganyidwe kuli leelyo. Bamwi basyoma kuti eeli ndibbala lyakuti #4023: Megiddo, izina lyabusena bumwi mucisi ca Palestine. Ipenzi liliko mu busanduluzi oobu ndyakuti, ikuti muntu umwi waunka kubusena bwa Megiddo, kunyina mulundu uuliko okuya pe! Mubwini, kuli buyo cibanda cipati: “Musena wa Megiddo.”(2)

Basicikolo bamwi basyoma kuti ibbala lyabili ndyakuti #4150: mo’ed. Eeli ndebbala lyeelela. Armageddoni, har mo’edim, Mulundu uukonzyenye a Mulundu wa Mo’edim ooyo Lusifa ngwaakanyonokela akutaminina kuti nguwakwe, kanonzomene atalaa Mulundu wa Mbungano, akutembaulwa mbuli kuti walo ngo leza.(3) Aawa mpiilulila ncobeni kulwanwa nkondo, lyoonse kabalwanina bupaizi akukomba.

Mpoonya kuzwa waawo sibwaamu uutantide munyama natondezyegwa kuti ngu “Bbabbiloni Mupati wa Maseseke,” kulibonya mungele wane, kainduluka kwaambilizya mulumbe wakucenjezya ngwaakapedwe mungele wabili. Pele aciindi eeci, ooku kucenjezya kuloompololwa mujwi lipati kuti:

Musyule lyazeezi ndakabona mungelo umwi kafuuma ansi kuzwa kujulu. Wakali kumweka bulemu bupati, aboobo nyika yoonse yakamweka akaambo kakubala kwakwe. Wakapozomoka ajwi pati wati, “Wawa, wawa Bbabbuloni munzi mupati! Waba busena bukkala myuuya mibi! Waba ciyobwedo camyuuya yoonse iisofweede, aciyobwedo cabayuni basofweede boonse, basesemya. Nkaambo masi woonse akanywa waini wabukali bwamamambe aakwe. Bami boonse bamunyika bakacita bumambe anguwe, abalo basambazi bakavwuba kwiindilila akaambo kazisusi zyakwe zinji.” Mpawo ndakamvwa jwi limbi lyakazwa kujulu lyakati, amuzwe muli nguwe, nobantu Bangu! Tamweelede kulisofwaazya anguwe, tamweelede kusubulwa anguwe! Nkaambo zinyonyoono zyakwe zili lundene ziyanda kusika kujulu kwini. Yahuwah waiyeeya milandu yamukaintu ooyu. (4)

Kwiinda mukubelesya kkalenda lya lweeno lya leza uusisidwe, “woonse masi akakolwa waini” wa Bbabbuloni. Kunyina muntu wiindidwe kumbali mumulumbe uucenjezya cakusinizya boobu.. Nokuba boobo, luzyalo lwabulemu lucitambikidwe kuli baabo Mwami Yahuwah mbaita mujwi libombe kuti “Mbantu Bangu.” Moyo waluyando luteeli uciyandisya kuti bantu Bakwe bamvwisisye makani woonse kutegwa boonse bayanda, basale kutobela Nguwe. Ooko kubambulula kkalenda kuyandika mazubaano, nkwakupiluka ku nzila yakasimpe yamu Bbaibbele yakubalila mazuba akupima ciindi. Mukubambulula Nsabata, kulayandika akubambulula kkalenda.(5)

Ncintu cuubauba kuli baabo balelekedwe amumuni mupati wamoza kulidunda, kabayeeyela kuti balaa kasimpe koonse kayandika kuti bakafutulwe. Nokuba boobo, Izaya 58 ufundumene kwaamba kuti: bantu bokwa Yahuwah balilubide: “Mboobu mbwaamba Mwami Yahuwah ulati, “Ompolola canguzu, utaleki pe. Pozomokesya mbuli mweembo. Ambilizya kubantu Bangu zyabuzangi bwabo, baambile baluzubo lwa Jakobo zinyonyoono zyabo”(6)

Simalelo wa Mulengalenga woonse ukombelezya muntu kuti atondezye bantu Bakwe zinyonyoono zyabo! Cilisalede kuti aabo baambwa muluyando kuti “mbantu Bangu”, mbabaabo balibwene aanga kunyina cibyaabi ncobacitide, mbuli mbokapandulula kampango katobela aawo: “Pele buzuba abuzuba aaba bantu balandiyandaula kabayandisya kuzyiba nzila zyangu mbuli kuti musyobo uucita ziluleme, uutanasiya malailile aa Leza wabo. Balandikumbila mbeta ziluleme, balayandisya kuswena aafwiifwi kuli Yahuwah”(7) Nokuba boobo, nokuba kuti balitondezya kuba bana-kristu caantangalala, pele kuli cintu cilubide kapati muli mbabo: bakasulaika mulazyo wa Mulengi wabo.

Ipobwe lya mulawo ngubaasulaika, ndya kukomba mubuzuba bwamasimpe bwa Nsabata. Eeci ncecitondezyo akataa Nguwe ambabo ncibaasowela kumbali. Bunji bwa bana-kristu aabo bakomba mu Nsondo basyoma ncobeni kuti Nsabata yakapedwe buyo bana ba Isilayeli. Kunze lya masimpe aakuti Nsabata yakapedwe ku Malengelo kakutaninga zyalwa bana ba Isilayeli, Paulu mwaapositolo wabantu ba masi,(8) wakagaminina kwaambilizya kuti boonse aabo batambula Kristu mbabayookona cisyomyo caapegwa mbweenya mbuli balunyungu lwa Abrahamu.(9) Aboobo, zintu ziyandika kuti bakakone cisyomyo, nkuteelela milawo yabulemu, mbweenya kubantu ba masi mbuli ku lunyungu lwa Isilayeli.

Mbuli mbokwatondezyegwa kale, cisi ca Isilayeli cakainduluka kuzanga akucita bupaizi bwakulumbaizya leza uusisidwe, Saturn, awalo Isilayeli wamazubaano, walunyungu luna Isilayeli a Isilayeli wamu moza, bacizumanana mubuzangi oobo; “Nyika yasofwaazigwa abantu bayo tabaswiilili milawo; basotoka mbeta akutyola cizuminano citamani.”(10) Insabata yakabambwa a Mulengi Lwakwe mwini kuti ibe citondezyo cakutobela milawo ya bulelo Bwakwe:

Ubaambile Baisilayeli kuti, 'Muleelede kububamba buzuba bwa Nsabata, nkaambo buzuba oobu mbwacitondezyo akati kangu andinywe alimwi abalunyungu lwanu, kutondezya kuti mebo nde Mwami Yahuwah ndakamucita nywebo kuba bantu bangu. Aboobo muleelede kububamba buzuba bwa Nsabata, nkaambo bulasalala kulindinywe. Kufumbwa muntu uutabubambi akubusalazya uleelede kujaigwa. Muntu woonse uubeleka mulimo mubuzuba bwa Nsabata uyoogwisigwa akati kabantu bokwabo.(11) Muleelede kubeleka milimo yanu kwamazuba aali cisambomwe, pele buzuba bwaciloba mbuzuba bwakulyookezya, bulasalala ku Mwami Yahuwah. Kufumbwa uucita mulimo mubuzuba oobo uyoojaigwa. Baisilayeli baleelede kububamba buzuba bwaciloba, mumazyalani woonse aayooboola akububamba kuti bukabe cizuminano citamani. Mbwacitondezyo citamani akati kangu a Baisilayeli, nkaambo kakuti mebo nde Mwami Yahuwah, ndakalenga julu anyika mumazuba aali cisambomwe, nkako mubuzuba bwaciloba ndakaleka kubeleka, ndakalyookezya.(12)

Eelyo pobwe lyabulemu nolisulaikwa, kufumbwa cicitwa mubupaizi oobo inga caba cintu buyo citakwe bulemu nokuba citakwe zileleko. Muli Izaya 58, bantu bakatongooka kuti, “Nkaambo nzi ncotuliimya cakulya . . . mpoonya yebo kwiina notubwene?”(13) Eelyo ziyanza zyabupaizi bwabo nozitakwe zileleko amoza, balo batalika kutamikizya akutongookela Mwami Leza Yahuwah, kabamutamikizya kuti, “Wabaanzi, Yahuwah? Nkaambo nzi ncotabikkili maanu kukukomba kwesu? Hena tobwene zyoonse nzyotukucitila kukombelezya Nduwe? Ino zyili kuli kayi zileleko nzyookatusyomya?”

Taata ubaingula kuti, Walo uyandisya bupaizi buzyila mukati kamoyo oobo buletela zileleko nzyobalangila bantu.(14) Atalaa makani woonse aaya, nokuba boobo, kaambo keni nka kuzyokela kubupaizi bwamasimpe akubambulula pobwe lyabulemu amilazyo eeyo yakasowelwa kumbali: mbuli kujokolosya kupaila mubuzuba bwaciloba bwamasimpe bwa Nsabata oobo buli mu kkalenda lyamasimpe lyamu Bbaibbele. Musela wamamanino upedwe mulimo mupati wakujokolosya Nsabata abusena mpoyeelede kuba, kayiimvwi kumbelaa nyika yoonse akwaabanya kasimpe kalibotela aaka. “Bantu bako bayooyakulula matongo aakale-kale, basikubukulusya bwaanda mbabayoobukulusya ntalisyo zyamazyalani aakale zyakooledwe; nkabela muyokwiitwa kuti, Babambululi bacintu caalubide, basikubukulusya maanda aakawa atuzila twawo”(15)

Ooyu mulimo uupedwe zyalane lyamamanino: ecino nciindi cibotu cakulemekezya Mulengi wabo kwiinda mukuyobolola akujokolosya luzyibo lwa kkalenda lilikke atalaa nyika likonzya kujana Nsabata yamasimpe. Mpoonya citobela waawo ncisyomyo ciinda zyoonse kubota mu Mangwalo, cisyomyo cizuzikwa buyo kuti watobela milawo akuteelela:

“Mwami Yahuwah ulati, “Kuti naa mwabubamba buzuba bwa Nsabata, akuleka kucita nzyomuyanda mubuzuba oobu, kuti naa mwabucita mbuli buzuba bupati bulemenede ku Mwami Yahuwah, cakuti kamuteendi nyendo akutacita mbuli mbomuyanda akwiide kukanana zyabuyo, muyootangala mu Mwami Yahuwah ndiyoomucita kuti mukalemekwe munyika, eelyo muyoolikkalila munyika eeyo njindakapa sikale wanu Jakobo kuti ibe lukono lwakwe, 'Mebo lwangu nde Mwami Yahuwah ndime ndaamba(16)

Ikuti muntu walyaaba mukuyanda kwakwe cakumaninina, kabamba Nsabata akwiisetekanya, akulemekezya Mulengi wakwe, ooyo muntu uyoosaninwa antoomwe abaabo bayookona lubono lwa Jakobe, wisi wakwe mumoza. Kunyina cisyomyo cimbi ciinda kukulwaizya bulangizi mbuli ceeci kuli baabo bakazwa mvwi buumi boonse kabatakubwene kuti batozya mipailo yabo kuli leza uusisidwe. Izina lya Jakobe liiminina kuti “ooyo waatula”, ndizina lyeelela muntu wakatambula cileleko ca mutaanzi kuzyalwa kumwi kalicengeezya kuli wisi wakoofweede kuti ngo mutaanzi kuzyalwa.(17) Ibbala lyakuti “ooyo waatula” liiminina: “kutola busena bwa [cintu cimwi]; kwaatula, kapati kwiinda mukusinikizya canguzu, kunyengelela, nokuba kwiinda kunsaa maanu; kudadula nokuba kuzyula kutegwa ubikke cintu cimwi mucibaka cacintu citaanzi.”(18)

Ni “Ĺ‹anda ya Jakobe” yiitwa kuti ililekelele zibi nziyaacita. Nsabata yamasimpe nce citondezyo cakuti Mulengi mupati, Yahuwah, usalazya bantu Bakwe. Tacili cintu cikonzya kusalazyigwa mubuzuba bumwi butasetekene bwa lweeno pe. Aboobo, ooyo leza uusisidwe nguwakacita mangwemba aakubikka mazuba aakwe kutegwa atalike nguwe kukombwa mbuli leza, akwaatula Nsabata yamasimpe yabuzuba bwa ciloba. Boonse bantu bakomba kubelesya kkalenda lya lweeno, kabazyi kabotu nokuba kuti kabatakubwene, abalo bapangana cilongwe kumvwana aa leza uusisidwe kuti babbe akwaatula Nsabata abusena mpiiyelede kuba. Eeci cishinshimi cili muli Izaya cakapegwa myeelwe yamisela kuzwa Jakobe naakatambula cileleko ca bulemu bwa kujulu: izina lipya, ncitondezyo ca kulekelelwa cinyonyoono, ciimo cisalazyidwe. Nkaambo zina lyakwe licibelesyegwa mukaambo aaka, eeco ncintu cilaa makani mapati, nkaambo cijisi cisyomyo kuli baabo mazubaano basotoka mulawo wa Nsabata.

Eelyo Jakobe naakapiluka kumunzi wa Cannani, naakamanizya kukkala makumi obile aamyaka abaacisyanina, walo wakamvwa kuti Esau uzyaakuswena kutozya nkwaakabede kajisi kakamu kalumamba kasyoonto; kwiina kudonaika kuti wakakanzide kujokezya nkaambo kacileleko ca mutaanzi kuzyalwa eeco Jakobe ncaakamubbida myaka minjaanji yakainda musyule. Eeco cakali ciindi cikankamya mubuumi bwa Jakobe. Naakatumizya mukwasyi wakwe kumbele abanyama bakwe mbaakavwubide kuti balanduke kalonga ka Jabboku, “Lino Jakobo naakacaala alikke, kwakasika muntu wakatalika kutingaana anguwe.”(19) Kunyina wakazunda mukutingaana ooku, pele nikwaatalika kusalazya kuyaa kubucedo, Jakobe wakaibaluka kuti busiku boonse wakali kutingaana a Mungele uusunga Cizuminano.(20)

Eelyo walo naakalangisya akubona Yooyo ngwaakali kutingaana limwi, wakamukombelezya kuti amupe cileleko. “Mpoonya Walo [mungele] wakabuzya kuti, “Ino nduweni?” Jakobo wakati, “Ndime Jakobo.” Mpoonya wakati, “Lino tociyooyitwi limbi kuti Jakobo nkaambo watingaana a Leza abantu, nkabela wazunda, nkaako unootegwa Isilayeli.”(21) Izina lya sikwaatula lyakacincwa kuzwa kuli leelyo lyakali kumwiibalusya cinyonyoono cakwe; mucibaka calyo wakapegwa zina lipya, liiminina ciimo cakwe cisandukide cipya. “Israel” ndezina liiminina kuti “mwanaa mwami Eloah.”

Oobu bulemu bulaabidwe kufumbwa kumuntu uuleka kupaila munzila yakukomba leza uusisidwe eeyo yakaatula kupaila kweelede kupegwa Mulengi wesu. Ibbala lyakuti “mungele” liiminina buyo kuti “mutumwa.”(22) Boonse aabo bateelela mulumbe uubacenjezya uujisi makani aa kkalenda lya Bbaibbele, batingaana aa Mwami Yahuwah: “Hena cili masimpe ncobeni eeci? Mbubuti mbocinga caba boobo? Ime nsyeyandi muntu uuti ndisweesye! Ino kuti . . .? Ino kuti . . .?” Kumamanino, ndalyaaba kuti, “kutali kuyanda kwangu, pele kuyanda Kwako akucitwe,” mpoonya balo balazunda mbweenya mbuli Jakobe mbwaakakoma. Alimwi mbweenya mbuli Jakobe, balalekelelwa, akwiitwa kuti mbana basankwa abasimbi ba Mwami, mbana ba Mwami wa bami.

Lwiito lwakulonga kuzwa mu Bbabbiloni, lupedwe nyika yoonse buno buzuba. Kufumbwa cibeela cabuumi cilijatikizyidwe mulwiito oolu: milimo yakuvwola mali, cikolo, cikombelo amukwasyi, azimwi zinjaanji. Nkaambo kakuti nyika yoonse injombede kutobela kkalenda lyaku Bbabbuloni lyakubalila mazuba akupima ciindi ca kupaila, bantu boonse beelede kuliyandila kwiimikila koli olikke. Kunyina mbungano pe ooko nkobagama aabo bakaitwa kuzwa anze. Mbweenya mbuli Elijah atalaa Mulundu wa Carmel, abalo beelede kwiimikila balikke kabatabilila kasimpe kalibotela aaka, kabayandide kuswaanganya bantu babatyompokezya pele kabakkazyikide camba muli Yooyo uulaa nguzu zyoonse zya kufutula muntu.

Kristu wakati, “Mbelele zyangu zilamvwa jwi Lyangu, ambebo ndilizizi, azyalo zilanditobela.”(23) “Nkozili azimwi mbelele, zitali mucimpati eeci. Azyalo ndiyoozileta, ziyoomvwa jwi Lyangu, eelyo ziyooba butanga bomwe, amweembezi omwe”(24) Aabo baambwa waawa mbaa Bakatolika baku Roma, ba Mozilemu, bamaJuuda, basikutongooka babamba Nsondo abaabo bakomba Mujibelo, ba Hindu, ba Buddhi, abamwi banjaanji; Mweembezi Mubotu ulaa mbelele Zyakwe zitanteene munyika yoonse. Boonse Bakwe ncobeni balateelela akutobela lwiito Lwakwe lwa kulonga kuzwa mu Bbabbiloni.(25)

Lino oolu lwiito lwasika kuli nduwe mukwesu. Yebo wiingula kuti nzi? Hena yebo wateelela lwiito lwa luse lukutamba kuti usale buumi. “Lino zyoonse nzyeekali kuyeeyela kuti zilaa mpindu, sunu ndazibona kuti nzyabuyo. Ncobeni, zintu zyoonse ndaziziba kuti nzyabuyo nkaambo kampindu mpati njeejana mukuzyiba kuti Yahushua Munanike ngo Mwami wangu. Nkaambo kanguwe ndasiya zyoonse akuzibona mbuli zifuse mukuti ndijane Kilisito, akujanika mulinguwe.”(26) Eena ngo Simalelo Mufutuli wesu? Nkocicili ciindi cakuti ubalisye akusimpa matende aako mukasimpe, pele kucinyina ciindi cakweenkela akulelema kumwi kotazyi cakusala. Ndeenya buyo eelyo mungele wane mu Ciyubunuzyo 18 napa lwiito lwamamanino, azyalo mbeta zya mapenzi zilalekelwa ali baabo bacikkede mumunzi wa Bbabbiloni. Eeco ciyooba “ciindi camapenzi aatanabwene kuzwa nikwaabede cisi kusikila ciindi eeco.” Nokuba boobo, aciindi eeco bantu bokwenu bayoovwunwa, kufumbwa muntu uyoojanwa kalembedwe mubbuku.”(27)

Naakamanizya kutondezya kuzunda kwa Bulelo bwa Kujulu atalaa bulelo bwa Lucifer leza uusisidwe, Yahushua utusiila mulumbe uucaalizya tobantu Bakwe. Majwi aakulwaizya aakujata maanka apedwe nduwe buno buzuba kuti:

“Amubone, ndafwambaana kuboola! Ulilelekedwe ooyo uuswiilila majwi aabushinshimi aali mubbuku eeli!”... Amubone! Ndafwambaana kuboola, ndaboola ndaletelela abulumbu bwangu bwakulumbula muntu omwe-omwe kweendelanya anzyaakacita. Ndime Alufa a Omega, mutaanzi amusyaalizi, matalikilo amananino. Balelekwa aabo babamba milawo Yakwe, kutegwa bakazumizyigwe kusika kumusamu wabuumi, akunjila mumilyango ya munzi . . . Masimpe ndafwamba kusika.(28)

“Akube boobo. Akube boobo, koboola, O Simalelo wesu Yahushua.”(29)


Makani manjaanji aajatikizya nkondo yamulengalenga eeyi:


(1) Ciyubunuzyo 16:16 cigaminina kwaamba kuti: “Mpoonya walo wakabunganya bami mubusena bwiitwa mu ciHebulayo kuti, Amagedoni.” Ikuti Ciyubunuzyo nicakalembedwe mumulaka waci Hebulayo, aaka kaambo nikatakwe mulimo pe.

(2) Bala mu 2 Makani 35:22.

(3) “Wakali kuti mumoyo wako, “Ono ndatanta mujulu nkabikke cuuno cabwami bwangu nkakkale atala aanyenyezi zya Leza kujulu. Njookkazikwa acuuno cabwami bwangu, acilundu cakuswaanganina, ansonje eeni yacilundu cisalala. Ndatanta atala lyamakumbi, njoolicita kuti nkabe mbuli Sijulu wamajulu.” (Izaya 14:13,14.)

(4) Ciyubunuzyo 18:1-5

(5) Langa Appendix H.

(6) Izaya 58:1

(7) Izaya 58:2

(8) Ba Roma 11:13

(9) “Aboobo kuti inywe kamuli bokwa Kristu, nkokuti muli lunyungu lwa Abrahamu, alimwi muyookona kweendelanya acisyomyo caapegwa” (BaGalatiya 3:29).

(10) Izaya 24:5

(11) Aaya taali malailile kubantu babamba Nsabata mazubaano kuti batalike kusotoka mulawo akutyola Nsabata. Pele nkuyungizya kuyumya kuti kubamba Nsabata acili malailile aaciyandika. “Bulumbu bwa cinyonyoono ndufu” alimwi kunyina muntu uucizumanana kusotoka mulawo wakubamba Nsabata uyootambula cipego cokwa Yahuwah, eeco cipego “mbuumi butamani muli Yahushua, Munanike, Simalelo wesu” (BaRoma 6:23).

(12) Kulonga 31:13-17

(13) Izaya 58:3

(14) Izaya 58:4-11

(15) Izaya 58:12

(16) Izaya 58:13-14

(17) Langa Matalikilo 27.

(18) Webster’s New Universal Unabridged Dictionary, Second ed., (New York: New World Dictionaries/Simon and Schuster, 1983).

(19) Matalikilo 32:24

(20) Matalikilo 32:26, 29-30

(21) Matalikilo 32:27 a 28

(22) The New Strong’s Expanded Dictionary of Bible Words, (Nashville: Thomas Nelson Publ., 2001) #4397 a #4398.

(23) Johane 10:27

(24) Johane 10:16

(25) Kuli mpuwo iiyaa kukomena mubupaizi bwa Izilamu mazubaano yakuleka tunsiyansiya twa bamayi akuzyokela kumilumbe yabbuku lya Koran lilikke, kubelesya kkalenda lya mwezi azuba antoomwe. Pobwe lya Ramadani liiminina kuti “mwezi uupya; cimpayuma; ciyumu.” Nokuba kuti kkalenda lyamazubaano lyaba Mozilemu liyeeme buyo kubweende bwa mwezi ulikke; pele nokuba kuti pobwe lya Ramadani lilafwamba kusika mazuba 11 mumwaka uuli woonse uutobela, kutaanguna eelyo kkalenda lyakali kubelesya mwezi azuba antoomwe alimwi pobwe lya Ramadan lyakayeeme kuciindi camwaka cipya.

(26) Bafilipo 3:8

(27) Daniele 12:1, 2

(28) Ciyubunuzyo 22:7, 12-14, 20a

(29) Ciyubunuzyo 22:20b-21