Print

Mulalilo Wamamanino: Ngu Pasika naa Peepe?

Mulalilo Wamamanino wakaletelezya mibuzyo minjaanji mumizeezo yabantu banji. Hena wakali mulalilo wa Pasika naa peepe? Naa wakali mulalilo buyo ooyo Mufutuli ngwaakatalisya kuti nciibalusyo ca lufu Lwakwe?

Mulumbe mubotu uuli mubbuku lya Johani ulangikaanga ubikka Mulalilo Wamamanino mubuzuba bwaasolweda Pasika:

Lino kalitaninga sika pobwe lya Pasika . . . [Yahushua] wakalizyi kuti woola Lyakwe lyakasika lyakuti Walo ayaamuke kuzwa anyika eeyi kuya kuli Taata, kabayandide Bakwe aabo bakali munyika, walo wakabayanda kusikila kumamanino. Nkabela nibakamanizya kulalila . . . [Yahushua] wakatalika kusanzya basikwiiya kumaulu . . .” (Johani 13:1, 2, 5, NKJV)

Kujanza limwi, zimwi zilembedwe muli Mateyo, Maako aLuuka zilangikaanga zyibikka Mulalilo Wamamanino mubuzuba bwa Pasika:

Lino mubuzuba butaanzi bwa Pobwe lya Cinkwa citakwe  Bumena, basikwiiya bakaboola kuli . . . [Yahushua], kabaamba kuli Nguwe kuti, “Nkuli Webo nkoyanda kuti tukakubambile busena bwakuti Webo ukalide nkuko Pasika?”(Mateyo 26:17)

Nikwakainda mazuba obile wakasika Pasika a Pobwe lya Cinkwa citakwe Bumena.  (Maako 14:1)

Mpoonya bwakasika buzuba bwa Pobwe lya Cinkwa citakwe Bumena, eelyo Pasika niwakeelede kuyasilwa. Nkabela wakati kuli Petulo a Johani, kabaambila kuti, “Kamuya mukatubambile Pasika swebo, kutegwa tulye.”  (Luuka 22:7, 8)1

Kamwi kaambo keni ncokuyeeyelwa kuti Mulalilo Wamamanino wakali mulalilo wa Pasika, nkalusyoma lwaciindi cilamfu lwakuti buzuba bwaci Hebulayo bwakali kutalikila kumabbililo aazuba, kuleka kubucedo aabuzuba. Nkaambo Mangwalo ayubununa kuti Yahushua wakakankaminwa mubuzuba bwa Pasika, buzuba oobo kiitaninga sika Nsabata. (Amulange John 19:31 and Mark 15:42 ) kuti naa “buzuba” kabutalikila  kumabbililo aazuba, nkokuti ooyo Mulalilo Wamamanino wakaligwa mubuzuba bwa Pasika alimwi wakali Pasika wacilengwa caba Juuda / mulalilo wabuzuba buli boonse.

Nokuba boobo, kuti naa Mulalilo Wamamanino kuuli wakali mulalilo wa Pasika ncobeni, kuli twaambo tujanika mukani aaya.

Kaambo kataanzi, nkakwiinduluka kubelesya bbala ndeenya lya “Kulibambila” mu Mangwalo mukwaamba buzuba kukankaminwa nikwaacitika, eeci kutondezya kuti mulalilo wamangolezya aabuzuba bwa Pasika (ooyo wakeelede  kubambwa kalitaninga bbila zuba) tiiwakaninga ligwa pe.  (Langa Matthew 27:62, Mark 15:42, Luke 23:54, John 19:31.) Bantu banjaanji mazubaano baambilizya buzuba bwacisambomwe bwamvwiki yamu Bbaibbele kuti bwakali “buzuba bwa Kulibambila.” – buzuba oobo muntu nalibambila Nsabata. Mu Mangwalo, nokuba boobo, eeli bbala libelesyedwe buyo mukwaamba buzuba bwa kkumi wabwane bwamwezi wa Abibu naa Pasika. Mulalilo wa Pasika wakatola busena kumangolezya aabuzuba bwa Pasika, aboobo buzuba busolweda Pasika bwakali kwaambwa kuti “mbuzuba bwa Kulibambila”.

Kaambo keni kakusomauna mibili kuzwa aziciingano cakufwamvwaanya boobo kakali kakuti oobo buzuba bwakali “buzuba bwa Kulibambila” mulalilo wamangolezya aaPasika antoomwe abuzubabwakali kutobela, oobo bwakali buzuba butaanzi bwa Pobwe lya Cinkwa citakwe Mimena, bwakali buzuba bwa Nsabata Mpati. Mulalilo Wamamanino wakaligwa buzuba bwaasolweda kukankaminwa kwa Yahushua. Kuti naa Mulalilo Wamamanino niwakali mulalilo wa Pasika ncobeni, nkokuti buzuba bwakali kutobela nibwatakainduluka kwaambwa kuti “mbuzuba bwa Kulibambila.”

lambKaambo kabili nkakuti, kuti naa Mulalilo Wamamanino niwakali mulalilo wabuzuba bwa Pasika ncobeni, nkokuti mukonzyanyo weelela Yahushua kuti “Mwanaambelele ookwa Yahuwah ooyo uugwisya zinyonyoono zyanyika (Johani 1:29) niwaazimaanyigwa. Bubotu bwamukonzyanyo wabulowa bokwa Yahushua kuba bulowa bwa Mwanaambelele wa Pasika walo kwiinda muli nguwe swebo mbutwakaindwa atala akweengelelwa, niwakazimaanyigwa kuti Walo naatakafwa aciindi cakutuuzya cipaizyo cakumangolezya mubuzuba bwa Pasika.

Kusanyangula Mangwalo cakutontomeka kabotu kabotu cituyubunwida kuti Mulalilo Wamamanino tiiwakatola busena mubuzuba bwa Pasika pe. Aboobo tiiwakali mulalilo wa Pasika ooyo pe. Tacili cintu ncotukonzya kumanizya kubandika mucibalo eeci kupandulula mbotwiimpene twaambo tulembedwe ooto tujatikizya  Mulalilo Wamamanino mbuli bokulembedwe mumabbuku aaMulumbe mubotu. Eeco cilembedwe cilipedwe busena mucibalo ca The Passover Puzzle. Eeci cibalo cigaminide buyo abumboni buyungizyidwe kupegwa oobo butondezya kuti Mulalilo Wamamanino tiiwakali mulalilo wacilengwa ca Pasika pe.

Johani 13 ulatusalazyila kutondezya kuti aciindi ca Mulalilo Wamamanino, “ipobwe” (mbuli mulalilo wa Pasika mbuwakali kwiitwa ziindi zinjaanji) tiiwakaninga ligwa pe. Atebule aakali kulidwa mulalilo, Yahushua wakaambilizya kuti umwi wabasikwiiya bakwe uyoomwaaba Walo. Eeci ncintu cakabatinga kapati mumyoyo yabo basikwiiya. Nkabela Johani wakabuzya cakupetekezya kuti, “Nguni omwami uutikacite boobo?” Yahushua wakamuvwiila Johani kuti,

”Nguwe ooyo Ime ngwenti abile cinkwa eelyo ndamanizya kucinyika muwaini.” Nkabela naakamanizya kunyika cinkwa, Walo wakacipa Judas Sikaliyoti, mwanaa Simoni  (Johani 13:26, NKJV)

Kusikila aciindi eeco, Judasi wakali kanzide cakumaninina kuti akaabe Mufutuli. Mangwalo atwaambila kuti Saatani wakali mweendelezyede  Judas cakumaninina, aciindi eeco Yahushua naakaamba cintu cimwi kuli Judasi, bamwi basikwiiya tiibakamvwisya cakali kwaambwa. Nkutateelela kwa basikwiiya ooko kutondezya kuti Mulalilo Wamamanino, tiiwakali mulalilo ncobeni uuligwa lya Pasika pe.

Lino naakamanizya kulya cinkwa eeco cakanyikidwe muwaini, Saatani wakamunjila. Mpoonya . . . [Yahushua] wakati kuli nguwe, “Kofwambaana kucita eeco ncoyanda kucita.” Pele kunyina pe akati kabaabo bamwi bakali kulya atebule eelyo wakazyi kaambo keni Walo ncaakaambila cintu eeco kuli nguwe. Bamwi bakayeeya kuti, nkaambo Judasi nguwakali kubamba nkomo yamali, kuti . . . [Yahushua] wakali kumwaambila kuti, “Koya kawule zintu eezo nzyotuyanda kuti tusekelele pobwe,” nokuba kuti akape mali kubacete .  (Johani 13:27-29, NKJV.)

 IBbaibbele lyaciindi ca Mwami Jakobo  lyaamba kuti mukampango 29: “Nkako bamwi bakayeeya kuti, nkaambo Judas nguujisi nkomo yamali, kuti . . .[Yahushua] wakamwaambila kuti, Koya kawule zyintu eezyo nzyotubulide kuti tusekelele pobwe . . . .”

Ibbaibbele lya New American Standard Bible lisandulwide kampango aaka kuti: Nkaambo bamwi bakayeeya kuti Judasi nguujisi nkomo ya yamali, kuti . . . [Yahushua] wakali kumwaambila kuti, “’Koya kawule zintu eezyo nzyotubulide kuti tusekelele pobwe’ . . . .”

Ibbaibbele lya Complete Jewish Bible lilembedwe kuti: “Bamwi bakayeeya kuti nkaambo Y’hudah nguwalaanguzu atalaa nkomo yamali, . . . [Yahushua] wakali kumulailila kuti, ‘Koya kawule nzyotubulide kutegwa tusekelele pobwe . . . .’ "

Cilisalede kuti, ikuti Yahushua abasikwiiya Bakwe nibakazwaa kumanizya kulya Pasika wini, basikwiiya nibatakaalilwa kuteelela eeco ncaakali kwaambila Judasi kuti cakali cakwaamba kuti Judasi akawule cintu cimwi ca Pasika kabali kabalide kale Pasika.

Kuli bumboni abumwi bwiinda kumvwikisya loko oobo buli mumajwi eeni aakaambwa mukwaamba cinkwa eeco Yahushua ncaakakomoona kuti ncitondezyo camubili Wakwe..

unleavened breadMubuvwubi bwaci Hebulayo, mimena yakali mukonzyano wazinyonyoono. Citola buyo kalwi kasyoonto kamimena kuti kasandule akufutumika kabango kabusu bukandidwe. Eeci cakali mukonzyanyo wakuti cinyonyoono nociceya buti, kuti kaciyandidwe mbuli kalungu kaamoyo, inga casandula akunyonyoona muuya wamuntu. Ooyu mukonzyanyo wakabelesyegwa a Yahushua eelyo Walo naakali kucenjezya basikwiiya: “Amucenjele kumimena ya bafalisi aba Sadyusi”  (Mateyo 16:6, NKJV)

Eeci cintu nicaamvwugwa kakwiina kukatazyigwa abasikwiiya, pele tiibakaciteelela pe ciindi cakusaanguna:

Bakatalika kuvwiyavwiya akati kabo, kabaamba kuti, “Nkaambo tiitwabwezelezya cinkwa ncaambila boobo.” Pele . . . [Yahushua], wakalizyi kale ncibakali kubandika, aboobo wakati kuli mbabo. . . . “Nkaambo nzi nywebo ncomwaalilwa kumvwisya kuti Ime nsyeeli kwaamba cinkwa kuli ndinywe?- pele amucenjele amimena ya Bafalisi a Basadyusi.” 

Mpoonya bakamumvwisya lino kuti Walo taakali kubaambila kuti bacenjele kumimena yacinkwa pe, pele kuti bacenjelele zilengwa zyalusyomo lwa Bafalisi a Basadyusi.  (Mateyo 16:7, 8, 11, 12, NKJV.)

unleavened bread and grape juiceYahushua wakali kubelesya mukonzyanyo wamimena muciimo cazinyonyoono “zyazilengwa alusyomo lwabantu” eezyo Bafalisi balisumpula a Basadyusi nzibakali kubikkila maanu kwiinda mulawo ookwa Yahuwah. “Lusyomo lwabantu lutaluleme” ndoluceendelezya lusyomo lwamazubaano lunjaanji. Milazyo, zilengwa azyitobelwa mubupaizi bwamazubaano zyeelede kulangisyigwa kutegwa muntu ataide kutambula cintu cilubide kuti ngamasimpe. Nkaambo biyo kakuti lusyomo lumwi lwakaliko kwamyaanda myaanda yamyaka, teesyi bumboni bwakuti oolo lusyomo luliluleme alimwi lwiimvwi mu Mangwalo pe. Boonse aabo bayandisya kuzyiba kasimpe, alimwi kasimpe koonse kakunyina acimbi kkunze lyaboobo, beelede kuvwuntauzya kabotu kabotu lusyomo ndobatobela akubelesya mumuni wa Mangwalo mukucita boobo.

Kwiinda mukulailila kwa Yahuwah, mimena tiiyakali ilikke yakalesyedwe kuligwa, pele cili coonse cilaa mimena acili coonse cibelesyegwa mbuli mimena cakeelede kugwisyigwa mumaanda muciindi ca Pobwe lya Cinkwa citakwe Bumena. Nkaambo buzuba butaanzi bwa pobwe eelyo bwakali kutalikila mubuzuba bwaciloba bwa Nsabata, mulimo wakugwisya mimena wakali cibeela ca “kulibambila” mubuzuba bwa Kulibambila ( bwakkumi abwane bwa Abibu; 14th of Abibu). 

Mulalilo wa Pasika lyoonse wakali kuligwa acinkwa citakwe mimena. Wakali mukonzyanyo mubotu uutondeka kuli Yahushua, Nsima ya Buumi, ooyo watakacitide cibyaabi nociba cili buti. Aboobo, kuti Mulalilo Wamamanino niwakali mulalilo wa Pasika ncobeni, niwakaligwa acinkwa citakwe mimena.

Mu ciHebulayo, kuli bbala lyomwe buyo lipandulula mabala aamucikuwa aamba kuti “cinkwa citakwe mimena.” Ibbala lya Cikuwa lyaamba kuti “cinkwa citakwe mimena” alyalo lizyila kubbala lya ciHebulayo lyomwe buyo. Kutegwa muzeezo wamimena umvwisyigwe naa cinkwa citakwe mimena, kweelede kuba bbala liyungizyigwa kubikkwa kumabala aaCikuwa. Mu ciHebulayo nokuba boobo, muzeezo omwe  ulikkwene kale mubbala lyomwe buyo. Eeci ncecili masimpe amwalo muci Alamu amu ciGiliki amwalo.2 

CI HEBULAYO

Cinkwa citakwe Mimena = matzah (nokuba kuti matzot  kuti kazyili zyinjaanji.)

Cinkwa cilaa Mimena= lekhem (nokuba kuti lekhemim kuti kazyili zyinjaanji.)

CI ALAMU

Cinkwa citakwe Mimena = patireh

Cinkwa cilaa Mimena = lakhma

CI GILIKI

Cinkwa citakwe Mimena = azumos (nokuba kuti azumon nanka azuma kuti kazyili zyinjaanji.)

Cinkwa cilaa Mimena = artos (nokuba kuti arton kuti kazyili zyinjaanji.)

Mukwaambilizya Pobwe lya Cinkwa Citakwe Mimena, Mangwalo lyoonse kakwiina kugwisyila cintu nociba comwe, abelesya bbala lya Cinkwa citakwe Mimena – cinkwa cakabambwa kacitajisi mimena. 

Kulonga 12:18  kwaambwa kulya Cinkwa citakwe Mimena mubuzuba bwakkumi abwane bwamwezi mutaanzi.

Kulonga 23:15 amwalo kwaambwa Pobwe lya Cinkwa citakwe Mimena akubelesya bbala lya cinkwa cinyina-bumena.

Bapaizi 23:6 batulailila kulya Cinkwa citakwe Mimena mu Pobwe lya Cinkwa citakwe Mimena.

basket of unleavened breadMyeelwe 28:17 Twaambilwa kuti Cinkwa citakwe Mimena ceelede kuligwa mumazuba aali ciloba aapobwe eelyo.

Kakunyina kusiya cintu cili coonse ambali, lyoonse nokwaambwa Pobwe lya Cinkwa citakwe Mimena, ibbala libelesyegwa lya ciGiliki lya matzot lyaambilizya cinkwa cinyina bumena eeco ciligwa muciindi capobwe eelyo, kutalikila ku Mulalilo wa Pasika mubuzuba bwa kkumi abwane.

Kujanza limwi, Bapaizi naa BaLevi 23:17 baambilizya zinkwa zyobile zyakeelede kuletwa kuli Yahuwah mubuzuba bwa Pentekkositi. Aaka kampango kagaminide kwaamba kuti: “ Zinkwa eezyo zyeelede kuba zyabusu mbuli bungu; zyeelede kubambwa kazyijisi mimena.” Aawa, ibbala lya ciHebulayo libelesyedwe ndyakuti lekhem nkaambo eeco cinkwa cakalaa mimena, alimwi cakafutumunwa amimena.

Mu Cizuminano Cipya, eeco cilembedwe mu Mangwalo ciligeme kupandulula bwini mukwaambilizya boobo, kufumbwa mulaka nokuba muci Alamu nanka muci Giliki.

Mateyo 26:17 – “Lino mubuzuba butaanzi bwa Pobwe lya Cinkwa citakwe Mimena, basikwiiya Bakwe bakaboola kuli . . . [Yahushua], kabaamba kuti kuli Nguwe, “Nkuli ooko Webo nkoyanda kuti swebo tukakubambile kuti Webo ukalide nkuko Pasika?’ ” 

Aaka kampango inga kasowaila muntu uubala, nkaambo mucibalo ca The Passover Puzzle, aayo mabala aacengamikidwe atala lyawaawa, akayungizyigwa abasanduluzi alimwi taakali cibeela ca Mangwalo aakutaanguna pe. Alyalo bbala lya “butaanzi”  mubwini liiminina buzuba “bwakasolwede” 3 Aboobo, aaka kampango kukalulamika bwini keelede kwaamba kuti: “Lino kabutaninga sika buzuba bwa Cinkwa citakwe Mimena, basikwiiya Bakwe bakaboola kuli Yahushua.” Aawa mabala aabelesyedwe, nokuba muci Alamu nanka muci Giliki, aambilizya kuti cakali cinkwa cinyina-bumena eeco cakabelesyegwa mu Pasika amu Pobwe lya Cinkwa citakwe Mimena.

Maako 14:1 a 12 – “Mumazuba mazuba obile kwakali kuyooba Pasika a Pobwe lya Cinkwa citakwe Mimena. . . . Lino mubuzuba butaanzi bwa Cinkwa citakwe Mimena, eelyo nobakayasila mwanaambelele wa Pasika, Basikwiiya Bakwe bakati kuli Nguwe, “Nkuli ooko Webo nkoyanda kuti swebo tukakubambile kuti Webo ukalye Pasika ?”4

Alimwi, muci Giliki amuci Alamu eeyi milaka yobile ilazuminana mabala aabelesyedwe kwaamba cinkwa cibambidwe kacitajisi mimena, kuceelanya a Cinkwa CITAKWE Mimena .

Luuka 22:1 a 7 – “Lino Pobwe lya Cinkwa citakwe Mimena nolyakaswena afwaafwi, eelyo lyakali kwiitwa kuti Pasika . . . Mpoonya Buzuba bwa Cinkwa citakwe Mimena bwakasika, eelyo Pasika niwakeelede kuyasilwa.” 

Aawa alimwi mabala aaci Giliki aci Alamu aleendelana: ootu tumpango twaamba cinkwa cinyina-bumena.

Kuti Mulalilo Wamamanino niwakali Pasika ncobeni, nkokuti mabala aaci Hebulayo aci Alamu aayo aambilizya  “cinkwa” eeco Mufutuli ncaakakomoona akubapa basikwiiya, naakali mabala ngeenya aabelesyedwe mutumpango tunjaanji atalaawa mukwaambilizya cinkwa citakwe mimena.

loaves of breadKulangisya mu Mulumbe mubotu aawo mpokwaambwa Mulalilo Wamamanino kuyubununwa mabala aabelesyedwe aakankamika: icinkwa eeco caabelesyedwe cakali  Cinkwa cilaa Mimena!  Cinkwa cakabambwa kacijisi mimena!

Mateyo 26:26 – “Mpoonya nobakali kulya, . . . [Yahushua] wakabweza cinkwa, akucileleka akucikomoona, alimwi wakabapa basikwiiya akubaambila kuti, ‘Amubweze, kamulya; ooyo ngomubili Wangu.’ ” 

Aawa bbala libelesyedwe lyaamba “cinkwa” lyaambilizya cakali cinkwa cilaa mimena eeco cakaligwa aciindi eeco mubuzuba oobo. Yoonse yobile milaka yaci Alamu aci Giliki ibelesyede bbala lyomwe lyakwaamba cinkwa cibambide kacijisi mimena.

Maako 14:22 – “Mpoonya nobakali kulya, . . . [Yahushua] wakabweza cinkwa, akucileleka akucikomoona, alimwi wakabapa balo akubaambila kuti, ‘Amubweze, kamulya; ooyo ngomubili Wangu.’ ”  

Mabala aaci Alamu aci Giliki alazuminana kuti eeco cinkwa cakaligwa buzuba oobo cakali cinkwa ciligwa mazuba woonse, cinkwa cibambidwe kacijisi mimena.

Luuka 22:19 – “Alimwi Walo wakabweza cinkwa, akulumba akucikomoona, alimwi wakacipa kuli mbabo, kumwi kaamba kuti, ‘ Ooyu mubili Wangu uupedwa ndinywe; mukacicite eeci muciibalusyo ca Ndime.’ ” 

Alimwi aawa, mabala aaci Alamu aci Giliki alazuminana kuti eeco cinkwa cakaligwa buzuba oobo cakali cinkwa ciligwa mazuba woonse, kuleka cinkwa citajisi mimena pe.

Mulumbe mubotu mubbuku lya Johani tawaambilizyi cinkwa pe, pele waambilizya kusanzya matende. Mumalembe ookwa Paulu, nokuba boobo, kulaambilizyigwa zinjaanji zijatikizya Mulalilo Wamamanino.

bread and juice1 Bakolinto 11:23 – “Nkaambo Ime ndakatambula kuzwa kuli . . . [Yahuwah] eeco Ime nceekamwaabila nywebo: kutegwa  . . .  [Yahushua Mufutuli] mangolezya ngeenya aayo naakaabwa, Walo wakabweza cinkwa; mpoonya naakamanizya kupa kulumba, Walo wakacikomoona akwaamba kuti, ‘Amubweze, kamulya; ooyu mubili Wangu wakomweedwa ndinywe; mukacicite eeci muciibalusyo ca Ndime.’ ” 

Ncaakalemba Paulu cilaa mabala aazuminana amabala aali Mumulumbe mubotu: cinkwa cakabelesyegwa aciindi eeco cakali cinkwa cilaa mimena!

1 Bakolinto 11:26 – “Nkaambo lyoonse nomulya cinkwa eeci akunywa munkomeki eeyi, inywe mwaambilizya . . . lufu lokwa [Yahushua] kusikila Walo akaboole.” 

Alimwi aawa, mabala aaci Alamu aci Giliki alazuminana kuti eeco cinkwa cakaligwa buzuba oobo, cakali cinkwa ciligwa mazuba woonse, cinkwa cibambidwe kacijisi mimena.

1 Bakolinto 11:27 – “Aboobo kufumbwa muntu uulya cinkwa eeci akunywa munkomeki eeyi . . . [Yahushua] munzila iitaluleme uyoobaa mulandu kumubili abulowa bwa . . . [Yahushua].” 

Ci Alamu aci Giliki aawa cilazuminana alimwi: ibbala libelesyedwe lyaamba cinkwa ciligwa abuzuba, cibambidwe kacilaa mimena.

1 Bakolinto 11:28 – “Pele muntu weelede kulisinsa lwakwe kutegwa alye cinkwa akunywa munkomeki eeyi.” 

Ci Alamu aci Giliki zilazuminana alimwi aawa: ibbala libelesyedwe lyaamba cinkwa ciligwa abuzuba, cibambidwe kacilaa mimena.

Kunyina pe Mulalilo Wamamanino mbuwaali kunga waba pobwe lya Pasika mucisi nkaambo kuti kakuli boobo, nkabela cinkwa cakaligwa nicakali cinkwa citakwe mimena. Cilisalede cini kuti Mulalilo Wamamanino wakatola busena buzuba bwakasolweda Pasika.

Yahushua wakalizyi kuti Walo unoofwide eelyo mulalilo wa Pasika waakusika. Mulalilo Wamamanino wakali mulalilo Wakwe ucaalizya eelyo naatakaninga kankaminwa mbuli Mwanaambelele ookwa Yahuwah. Lufu Lwakwe mubuzuba bwa Pasika aciindi cini cakuyasila cipaizyo cakumangolezya cakali cintu cizuzika, mukonzyanyo mupati ali zyoonse, mukonzyanyo wa bana bambelele aabo bakali kuyasilwa kuzwa muciindi ca Adamu a Eva eelyo nobakacenguluka kutombaila amatende kuzwa kumuunda wa Edeni.

Bubotu bwa mukonzyanyo ooyu bulipandawidwe kapati amwaapositolo Paulu eelyo walo naakali kucenjezya Bakolinto:

Kulikumbuzya kwenu takululeme pe. Hena tamuzyi kuti bumena busyoonto bulakonzya kupa kuti cilwi cabusu bukandidwe coonse cifufumuke?  [Cinyonyoono cisyoonto cilakonzya kujaya muntu woonse mbwabede.]

Aboobo, amugwisyile anze mimena yakaindi, kutegwa mube bantu bapya, mbwaanga inywe muli bantu batakwe mimena ncobeni iimupa kuti mufufumuke. Nkaambo ncobeni . . . [Yahushua], Pasika wesu, wakapaizyigwa kale kupaizyilwa ndiswe.

Aboobo, atubambe pobwe eeli, kutali aamimena yakaindi naa bwacibi zinyonyoono, pele amikamu iitakwe bumena iibambidwe camoyo woonse alimwi mukasimpe.  (1 Bakolinto 5:6-9, NKJV)

Muswaangano wakulya mulalilo, ooyo ngwaakaanza Yahushua mu Mulalilo Wamamanino, wakali wakwiibalusya lufu Lwakwe. Tacili cintu ciyandika kubelesya cinkwa cilaa bumena nokuligwa mulalilo ooyu nkaambo buyo kakuti Yahushua wakabelesyede cinkwa cilaa bumena. Kubelesya cinkwa citakwe bumena  amusinza wamasaansa uutasaside5 mupobwe lya Pasika ncecintu cini ceelede mumilalilo yobile eeyi.

Yahushua wakali kusalala ncobeni, kanyina cinyonyoono Mwanaa Yahuwah. Mbuli mbwali Cinkwa ca Buumi, cinkwa citakwe bumena, ngo mukonzyanyo Wakwe uulondokede. Walo wakali kukonzya kulomba kuti cinkwa citakwe bumena cipegwe mumulalilo wamamanino ooyo ngwaakalya abasikwiiya Bakwe. Kaambo keni Walo ncaakasalila kubelesya cinkwa cilaa mimena ciligwa mazuba woonse, kacijisi bumena bwiiminina mubili Wakwe ooyo wakali kuyookomweedwa ndiswe, inga caba cintu citeelelwa mukaambo kakuti Walo wakali kwiiminina mucibaka cesu.

[Yahuwah] wakamubamba Ooyo wakatakazyi cibi kuti atubede cibi mucibaka cesu, kutegwa swebo tukonzye kubaa bululami bwa . . . [Yahuwah] muli Nguwe.  (2 Bakolinto 5:21, NKJV)

Grape Juice and BibleYahushua wakapa cinkwa cilaa bumena kuli basikwiiya Bakwe akubaambila kuti “Ooyu ngomubili Wangu uupedwa ndinywe.” (Luuka 22:19) Yahushua wakali setekene alimwi wakanyina cinyonyoono.  Pele wakali mucibaka cesu kwiiminina ndiswe, Walo wakabweza zinyonyoono zyesu. Aboobo, kufumbwa uusyoma muli Nguwe ulakonzya kufutulwa. Oobu bululami butakwe kampenda bulipedwe kakwiina muulo kumuntu alimwi akuli baabo boonse balaa lusyomo mucituuzyo Cakwe mucibaka cesu.  Eeci ncintu citondezyegwa mukubelesya cinkwa citakwe bumena mumulalilo. Iswe tulaindililwa alimwi eezyo zyintu ziyandika mumulawo wakatyolwa zyilamanizya kulungilwa mulandu kwiinda mubulowa Bwakwe oobo bwakatilwa mucibaka cesu.

Eelyo notulya cinkwa citakwe bumena mukwiibaluka lufu lwa Yahushua, iswe tweelede kwaambilizya lufu Lwakwe kusikila walo akaboole alimwi. Iswe tweelede kwiibaluka cipego cipati cinapedwe kumuntu: cipego ca Mwanaambelele ookwa Yahuwah ooyo uugwisya zinyonyoono zyanyika.


1 Kolanga Luuka 22:11, 13 a 15. 

2 Aaya mabala ayimpene buyo mukwaaamba cintu nceenya (nkokuti kwaamba cinti comwe naa zyintu zinjaanji kubelesya bbala ndeenya lomwe.)

3 Ibbala lyakuti “butaanzi” lizyila kubbala lya  πρώτος (prōtŏs) eelyo lyaamba kuti ( muciindi, cibaka, nokuba mulongo wakucitika kwazyintu naa zyintu ziyandika) l. Lilakonzya kwiiminina “matalikilo” nokuba “cintu ciinda Kubota” pele lilakonzya akusandululwa munzila iiluleme kuti “busolweda”. Eelyo bbala lya πρώτος (prōtŏs) nolisandululwa kuti “busolweda” muli Mateyo 26:17 lyaamba kuti: "Lino kabutaninga sika buzuba bwa cinkwa citakwe bumena . . . ."  Eeci cilazuminana a Johani 13:1: "Lino kalitaninga sika pobwe lya pasika  . . ." (#G4413, The New Strong's Expanded Dictionary of Bible Words.)

4 Mabala aacengamikidwe aawa akayungizyigwa abasanduluzi ba Mangwalo. IBbaibbele lya New King James Version ndelibelesyegwa aawa.

5 Ooyo “waini” wakanyugwa aciindi ca Pasika wakali musinza wamasaansa mupya uutasaside pe.  Kwakali malailile aasinizyide kukasya kunywa bukoko eelyo muntu naakali kukomba kunembo lya Yahuwah .  Bamwi bantu , mbuli baabo bakalyaandaanya acizuminano cabu Nazaleta, bakali kasyidwe kunywa cikola mbuli bukoko. Yahushua wakakaka kunywa eeco cilesya kumvwa kucisa nokuba nicakasanganyidwe awaini eelyo naakali aciciingano (langa Mateyo 27:34) nkaambo naakalisofwaazya Lwakwe mukunywa waini uusaside kaindi kasyoonto eelyo Walo naakeelede kuzuzika mulimo Wakwe wakuba Mwaambelele wacipaizyo.

– Kolanga aku: http://www.worldslastchance.com/ecourses/lessons/the-book-of-daniel-ecourse/15/daniel-chapter-1-lesson.html.  (Nceeci cilembuludwe: Kukasya kunywa waini caambilizya cizuminano cabunazaleta, pele alimwi cilaambilizya amulimo wabupaizi awalo, mbuli mbokwaambwa mu BaLevi 10:9. ” Utanywi waini nokuba cintu cikola, webo, nokuba bana bako balaanduwe, eelyo nonjila mukati kacivwuka cambungano, nkaambo inga koyoofwa: ooyu weelede kuba mulazyo lyoonse akutamani mumazyalane eenu woonse .” Nokuba kuti kunywa waini aasyoonto cakali cintu cizumizyidwe akataa bantu bansiku abami, bukolwi cakali cintu cakali kusubulwa kwiinda mulufu. Mucizuminano Cipya, boonse bapaizi abami, antoomwe abapaizi bakutaukila tempele lya Muya Uusalala, ooyo uuli ngo mubili wamuntu, beelede kuyaamukila limwi kuzwa kuwaini. Pele BaLevi 10:9 abalo basola kwaamba kuti aabo batobela Kristu mumulimo wakukutaukila Busena Busalalisya bwa Kujulu, bayoolitondezya mukubikka ambali zyoonse zyintu zyikola kuti tazyeeleli kubabelesi babusena busalala oomo swebo motubelekela amipailo yesu.)