Print

Kupima Ciindi Liimpana Mwezi Azuba: Kunyina Kkomputa? Kunyina Kaambo!

columns

“Nkaambo bube bwakwe butalibonyi bulalibonya caantangalala kuzwa ciindi naakalenga nyika kuya kumbele, nkaambo bulabonwa muzyintu nzyalengede, noziba nguzu Zyakwe zitamani abulemu Bwakwe,” BaLoma 1:20 (Bbaibbele lya Mazina aajokezyedwe)

Kulibotela ciindi eeci cakupona anyika eeyi nokuba kuti iliwide! Luzyibo luyaa kuyubununwa cakufwamba cinicini alimwi kusololela kwa Moza wa Yahushua kuyaa kubambulula akubambila bana ba Taata Wakwe boonse aabo balangila kuboola Kwakwe!Musemo wakasimpe uli oonse uyoobambululwa. Nkamu ya WLC yali kukulwaizya kkalenda Lyakwe litobezya Mwezi-azuba kwaciindi cikubwene lino; nokuba boobo, tuloomoka akweempwa nkaambo twakali boofu kunzila iiluleme yakutalikila mwaka, eeyo iila cibeela cipati kapati! Lino tatucisyomi kuti buzuba butobela mwezi mutaanzi uulibonya mbuli kapapa kuti mboBuzuba bwa Mwezi Mupya. Kwiinda mukupaila akuvwuntauzya kapati, nkamu ya WLC yakasikila mpiikosozya kaambo kuti cibeela camwezi cilikke cikonzya kwiitwa kuti Mwezi Mupya nciceeco citobela Mwezi Uusiya mpoonya mbucaindila buyo, eeco ciitwa kuti Astronomical New Moon nokuba Kwiimpana mwezi-azuba. Ciitwa boobu nkaambo mwezi ulatalika kubungilila mumuni mpeenya mbuwaimpanina azuba. Nokuba kuti eeci ncintu tacibonwi ameso aabuntu alikke, tacilesyi kwaamba kuti mwezi inga watalika kumweka alimwi nokuba kuti tuunatalika kulibonya mumeso. Kwiimpana kwa Mwezi-aZuba kulalibonya acibeela comwe cakulangilizya aNyika eeyi. Aboobo, kunyina atalaa mwezi aawo aalibonya cimbonimboni camumuni uuzwa kuzuba muciindi eeco, ncencico mwezi ncuuboneka kuti wasiya. Eeci cintu cilacitika amwezi, zimwi ziindi kacicitika akubaya kwazuba eelyo mwezi nuuinda akataa zuba anyika mumulongo omwe. Eeci cintu cilibotela cakabonwa mazuba masyoonto ainda kucisi ca Australia mu mwezi wa Vwumbi Pati 13, 2012. (amubikkile maanu aawa: Kubaya kwa zuba takulibonyi anyika yoonse pe nkaambo citobezya kuwida cimvwule camwezi anyika.)

Kwiimpana kwa mwezi-azuba kucitikila aciindi cigaminina kufumbwa cooko mpobede atalaa nyika. Eeco ciindi cini cilakonzya kupimwa kacitana sika kubelesya mincini yamazubaano nokuba kubelesya nzila zya Basikale. Ootu tusimpe tobile ncecipa kuti ciindi citobela munsimunsi lya Astronomical New Moon (Kwiimpana kwa mwezi-azuba) cibe nceceelela kuba Mwezi Mupya wa Bbaibbele. Kubelesya nzila ya Mafumofumo aatobela Kwiimpana mwezi-azuba mucooko cenu momukkala, njenzila ilikke nkamu ya World's Last Chance njiibwene kuti inga yaswaanganya nyika yoonse mukucenguluka kwanyika muciindi comwe naa mumawoola aali makumi obile awone.

A total solar eclipse. Seen Nov. 14, 2012

Kubaya kwazuba kumaninide mbokwaalibonya anyika kucito ca Ellis kunyikaa dolopo lya Cairns ku Queensland, Vwumbi Pati 14, 2012. (AAP Image/Brian Cassey)

Nkamu ya WLC isyoma kuti mafumofumo aakucooko cenu aatobela ciindi cakwiimpana kwa mwezi-azuba, mbo Buzuba bwa Mwezi Mupya kuli ndinywe mucooko cenu. Alimwi, Kwiimpana kwa mwezi-azuba cicitika aciindi cigaminina alimwi nciindi comwe nceenya kumuntu uli oonse Anyika. Kanjikanji eeco ciindi cilembwa munzila ya Ciindi ca Nyika Yoonse naa (Coordinated Universal Time UTC nokuba Greenwich Mean Time GMT) Cilikke ncomweelede kucita nkusandula ciindi eeco kuya kuciindi camucooko momukkala.

Ngooyu mukonzyanyo: Kwiimpana kwa mwezi-azuba kwakatola busena mu Mukazi maziba 11 aciindi ca 21:44 (ciindi ca 9:44 kumangolezya) mucooko eeci. Eeci caamba kuti Buzuba bwa Mwezi Mupya bwaatalika mu Mukazi Maziba 12 aciindi 5:27 Mafumofumo naa Kubucedo kalitana pasuka zuba (Astronomical Dawn).

Kutegwa cimuubaubile, nkamu ya WLC yakasimba ziindi zya Kwiimpana kwa mwezi-azuba kusikila mwaka wa 2023 mucilembedwe camutwe ooyu, "Mazuba aacizya kumbele aa Kwiimpana kwa Mwezi aZuba (2013-2023)."

Lino mwazyiba ciindi ca Kwiimpana kwa mwezi-azuba mucooko momubede, pele ino ndilili lyakukosozya ciindi eeci? Mangwalo alisalazyide kuti buzuba butalikila Kubucedo, alimwi mukutobezya malailile aa Bbaibbele aaya, nkamu ya WLC ibelesya Astronomical Dawn (bwiitwa “Bucedo” kuzwa lino aawa) kugozya buzuba busolola akutalikila butobela waawo. Mbutwaamba boobo, eeci nceciindi citalikilwa Buzuba bwa Mwezi Mupya abwalo. Kuti mwezi-azuba zyaimpana kakutana sika ku Bucedo, nkukuti Buzuba bwa Mwezi Mupya bulatalika mafumofumo ku Bucedo. Kuti mwezi-azuba zyaimpana Bucedo bwainda kale, nkokuti Buzuba bwa Mwezi Mupya buyootalikila ku Bucedo butobela. Eeyi nzila izumizya ncobeni kuti Yahuwah azilengwa leza zyamulengalenga nzyaakabikka kuti kazyaandaanya buzuba abusiku aziindi kuti Walo abikke mweengwe aatalikilwa buzuba.

Mukonzyanyo: Liya mwamanizya kusandula ciindi ca Nyika Yoonse kuya kuciindi cacooko cenu, kuti ciindi liimpana mwezi-azuba cacitika ku Bucedo bwa Mulumi 10th  mucooko cenu, nokuba mamiti masyoonto buyo kakutanaba ku Bucedo, nkabela Buzuba bwa Mwezi mupya butalikila ku Bucedo bwa Mulumi 10th  mucooko cenu kulindinywe. Kuti mwezi-azuba zyaimpana kabwiindide Bucedo bwa Mulumi 10th , nokuba kaindi kamamiti masyoonto buyo, nkokuti Buzuba bwa Mwezi Mupya butalikila ku Bucedo bwa Mulumi 11th kuli ndinywe. Mbombubo oobo nyikya yoonse mbwiinga yatalikila Buzuba bwa Mwezi Mupya mubuzuba mbweenya mukucenguluka kwa nyika ciindi comwe.

No computer? No problem! Happy OutletBamwi bakazya muzeezo wakubelesya Kwiimpana kwa mwezi-azuba kuti mpaatalikilwa myezi. Bakombi ba Nsabata batobezya mwezi uulibonya bazumanana akuyaama buyo Mwezi uulibonya mutaanzi kutalika kubala mwezi wabo, nokuba kuti misela itondezya kuti ziindi zinjaanji ciindi cakali kupimwa kwiinda mukubala. Ndiza kukazya kuluulwa, ooko nkamu ya WLC nkuyaabbukizya kaindi kasyoonto kainda, kwakuti, muntu inga takonzyi kubona ncobeni nocitola busena Kwiimpana mwezi-azuba aboobo, eeyi nzila yeelede kubikkwa ambali. Nokuba boobo, mbuli mbutwaamba kale, kubaya kwa zuba Nkwiimpana kwa mwezi-azuba azuba ooko kubonwa mumeso, aboobo kulakonzya kubonwa zimwi ziindi, alimwi kulakonzya kulangilwa. Kusanyangula nzila zyabasikale nzyibaali kubelesya ciyubununa kuti aatalikilwa myezi akalizyibidwe abulamfu bwayo. Nzila zyakulangila bweende bwa Nyika, Mwezi aZuba, ziimpene buyo asyoonto anzila zya nsiku. Pele kubala kuli buyo munzila njeenya.

Umwi inga kaamba kuti, “Iiyi, nzila zyamazubaano nzipati mukupima aasikila Mwezi Mupya pele ino baHebulayo ba Nsiku bakali kupima buti cabululame aawo aasikila Kwiimpana kwa mwezi-azuba?

Inzya, nzila zyesu ziindene zilagwasya kapati kujana aaimpanina mwezi-azuba, alimwi nokaba kabelesyo kaubauba kaamunzi inga kabeleka mukupima ciindi cisikila aKwiimpana kwa mwezi-azuba nokucitika. Yahuwah wakapa basyomeka Bakwe bapona mazubaano, mulwi wazibelesyo aluzyibo lwakasolwa, kuti babelesye  zyintu eezyi mukuvwuntauzya akuteelela bweende bwazintu mumulengalenga. Tulakonzya alimwi tuleelede kubelesya kufumbwa ciliko kuti citugwasye kuteelela bweende bwa zuba, mwezi anyenyezi. Bweende azibeela zya Mwezi mbozikonzyeka kutobelwa, zibeleka mbuli cipimyo caciindi cipati mumulengalenga. Tulakonzya kutobezya zibeela zyamwezi noziyaa kuzimaana kuzwa mvwiki icaalizya kulibonya mwezi akupima misinzo iyaabufwiimpa akataa nzizyo azuba nolipasuka kujwe. Kuleka buyo kubelesya ciindi comwe cakulangilizya mwezi uulibonya mbuli kapapa (FVC), tulakonzya kupima ziindi zinjaanji mumazuba aatobela Nsabata yabuzuba bwa makumi obile abwabili (22nd) bwa Mwezi Uulibonya. Ooku kupima inga kwacitwa cabululame munsaa kumapasukilo aazuba. Nzyeezyi ntaamu zyakubala munzila eeyi:

1(a).Kojisi cipimyo cicimbwawidwe muma sentimita akucitambika alaale ajanza lyako, kopima bulamfu akataa zuba lyapasuka kugoko lyanyika amwezi uyaabuzimaana. Kopima ziindi zyongaye akulemba eezyo. Kopima kuzwa akataa zuba kusikila mwezi mpuuli akatikati, mbuli mucifwanikiso.

measuring angular separation of sun and moon with a tape measure

1(b).Kuti kakunyina cibelesyo cakupimya, nkaambo kakuti iswe “tulibambidwe munzila ikankamya alimwi iilibotela”, coonse muntu ncayandika kubaa aancico matansyi aakwe eeni alikke. Eelyo tansyi lyako nolilangwa, kotambikide ajanza, itansyi lyako aminwe nzibelesyo ziluleme zyakupimya misinzo akataa zintu! Nkaambo mibili yesu ibambidwe kweelanya azilengwa leza mu Bulengi boonse, tubelesya mweelwe wa (1:1.6); kunyina kaambo kufumbwa mbobede kuceya nokuba kukomena. Kutambika tansyi lyako ajanza, ncibelesyo cigambya cipima misinzo akataa zintu, nokuba misinzo akataa zuba amwezi.

measuring angular separation of sun and moon with your hands

Kanwe kamuntu kasyoonto kuti kalangilwa alaale ajanza litambikidwe kalaa bulamfu bwamusinzo wa 1°. Munwe waakatikati, amunwe uusamwa kalungu, yobile antoomwe yiiminina musinzo wa 5°, kakuli ijanza luvwungidwe mfwaindi liiminina musinzo wa 10° . Misinzo ya 15° a 25° inga yapimwa kubelesya misinzo akataa kanwe kasyoonto, munwe waakatikati akanwe kasyoonto alimwi amunwe mupati. Kutegwa mupime cabululeme, amupime musinzo akataa mabazu aamwezi azuba aalangene.

measuring degrees with your handsA- Kanwe kasyoonto kapima musinzo wa 1°.

B-Munwe uutondeka, munwe waakatikati, amunwe uusamwa kalungu antoomwe ipima musinzo wa 5°.

C-Itansyi livwungidwe lipima musinzo wa 10°.

D-Minwe yone kiitanteene, musinzo akataa kanwe kasyoonto amunwe uutondeka ciiminina musinzo wa 15°.

E-Musinzo akataa kanwe kasyoonto amunwe mupati kiitanteene kapati, ciiminina musinzo wa 25°.

2.Inzila iitobela njakubala myeelwe munzila ngubauba. Mboobu bupanduluzi bufwaafwi mbwiibelesyegwa nzila eeyo.

Izuba litola mawoola aali makumi obile awone (24) kuti lizinguluke (360°) atalaa nyika. Eeci cileelene akweenda 15° muwoola lyomwe nkokuti kunjizya mawoola aali 24 mumusinzo wakweenda buzuba bomwe (360°/24 = 15°). Imwezi nokuba boobo utola mawoola aali makumi obile a maminiti makumi osanwe (24hr 50min) kuti umanizye kuzinguluka nyika. Eeci cileelene akweenda 14.5° muwoola lyomwe, nkokuti (360°/24.83333333333 = 14.5°). Eeeci caambilizya kuti mwezi ulalelema 0.5°  kwiinda zuba muwoola lyomwe lyomwe. Mumajwi amwi ooku nkwaamba kuti izuba lileendesya 0.5° kwiinda mwezi muwoola lyomwe. Citobela ncakuti mwezi ulacaala musyule lyazuba kusikila 12° abuzuba (.5° x 24 hours). Ncenciceeci ciindi camwezi uutobezya mwezi uulibonya , kuzwa kukwiimpana azuba komwe kusikila ciindi citobela cakwiimpana azuba, ncocili mazuba aali 29.5, nkokuti (360°/12°abuzuba kuti uzinguluke nyika ciindi comwe). Amubikkile maanu aawa kuti inga mwabala buyo myeelwe mipatipati kutali tubeela tusyoonto kunze lyamapointi.

Nkooku akumwi kupandulula: Flat Earth Luminaries - The Sun, Moon and Stars Explained

Lino atujokele kukupima kwesu. Bweza mweelwe omwe akunjizya 0.5 mulinguwo; eeci cilakupa mawoola aaceede kusikila ciindi citobela liimpana mwezi-azuba.

3.Kuti kacikonzyeka, konjizya 24 mumweelwe ooyo kutegwa ujane mazuba aaceede kusikila ciindi citobela cakwiimpana mwezi-azuba.
Ngooyu mukonzyano:Kuti wamanizya kupima akubona kuti Zuba a Mwezi zilitanteene kwa 25°.

Lino konjizya  0.5° muli 25° ( kuti ujane mbolifwambaana kweenda zuba kwiinda mwezi muwoola lyomwe) = 50. Aaya ngamawoola aaceede kusikili ciindi citobela cakwiimpana kwa mwezi azuba. NCUUBAUBA KAPATI!

Alimwi kuti kacikonzyeka, ulakonzya kunjizya 24 muli 50 kuti ujane mazuba aaceede kusikila ciindi eelyo zuba amwezi zyaakwiimpana.50 hrs. ÷ 24 hrs. = 2.1 mazuba aaceede kuzwa aciindi eelyo noopima kusikila ciindi cakwiimpana mwezi azuba.

Tulakonzya kukkala katukkedwe myoyo kuti bantu bansiku bazilengwa zili buti bakalaa kuteelela kupati  abweende bwa zintu zyamulengalenga kwiinda muntu uli oonse wamazubaano. Moza wa Yahushua uyaabujokezya mumyoyo yesu milazyo yabulemu yoonse. Yahuwah mubwaabi Bwakwe, wakapa kuli umwi aumwi zibelesyo amuzeezo uuyandika kuti apime akubala ciindi ca Kwiimpana kwa mwezi-azuba munzila ngubauba alimwi iiluleme. Kulumbaizya kube kuli Yahuwah a Mwanaakwe Uulelekedwe!

Ime njookutembaula;nkaambo ndibambidwe cakukankamya amunzila iilibotela:
ilagambya milimo yako; alimwi eeco muya wangu ulizyi kabotu.
Nkaambo Webo wakabamba zibeela zyamukati kangu; Webo wakandivwumba mwida lya baama.
Ime njookutembaula Webo, nkaambo Ime ndibambidwe cakukankamya alimwi amunzila iilibotela;
Ilagambya milimo Yako, Alimwi eeco moyo wangu ulizyi kabotu.
(Intembauzyo 139:13-14)