Print

PEKENG BALITA! “Sabado ay ang Sabbath”

Isang maingat na pag-aaral ng kasaysayan, Kasulatan, at astronomya ay ipinapakita ang kagulat-gulat na katunayan na ang araw ng Sabado ay hindi ang ikapitong araw ng Sabbath ng Kasulatan, hindi rin ang araw ng Linggo ang araw ng muling pagkabuhay ng Tagapagligtas!

salbabidaSinalaysay ni Arthur S. Maxwell ang kwento ng isang pagpapalagay na ginawa sa digmaan na nagpabago ng kahihinatnan ng kasaysayan. Ayon kay Maxwell, ang Armadang Espanyol ay hinahabol ang mas maliit, dehado sa armas na mga sasakyang-dagat ng mga Briton na pinamahalaan ni Bise Admiral Lord Nelson. Ang mga sasakyang-dagat ng mga Espanyol ay napakarami kumpara sa mga sasakyang-dagat ng mga Briton at ang isang tagumpay ay tila tiyak na. Biglaan, gayunman, isang mandaragat na Briton ang nahulog sa dagat. Sa ilalim ng mga kalagayan, karamihan sa mga kumandante ay nais na magpatuloy sa paglalayag. Bakit ipagsapalaran ang buhay ng lahat para lamang iligtas ang buhay ng isa?

Hindi iyon ang nangyari, gayunman. Ang utos ay ibinigay upang iligtas ang mandaragat na Briton. Bumagal ang kilos ng mga sasakyang-dagat ng mga Briton. Ibinaba ang isang maliit na bangka at ipinadala para iligtas ang nag-iisang mandaragat.

Nakita ito, ang kumandanteng Espanyol ay hindi makapaniwala na ang sinuman ay ipagsapalaran ang pagkatalo para iligtas ang buhay ng isang mandaragat. Gumawa siya ng pagpapalagay na ang kumandanteng Briton ay tiyak na nakita ang dagdag na pwersa sa abot-tanaw. Bakit ang sinuman ay titigil at ilalaan ang oras para iligtas ang isang tao. Sa ilalim ng maling pagpapalagay na ito, ang mga sasakyang-dagat ng Espanyol ay lumiko at lumayo, iniwan ang mga sasakyang-dagat ng Briton nang walang pinsala para lumaban sa susunod nilang pagkikita.

Sa huli, ang pagpapalagay na ito ay nag-ambag sa halos pagkalipol ng hukbong-dagat ng Espanya noong ang Espanya ay sumama sa Pransya upang labanan ang mga Briton sa Labanan sa Trafalgar. Ang tagumpay ng mga Briton sa Trafalgar ay, “Winasak ang pandagat na istratehiya at mga plano ng paglusob . . . [Ito’y] nagtakda ng limitasyon sa imperyo ni Napoleon, at nagbalangkas ng kurso ng kanyang pagbagsak.”1 Kung ang Espanyol na kumandante ay hindi ginawa ang maling pagpapalagay, maaaring sila Nelson ang natalo nang maaga, at ang Labanan sa Trafalgar ay maaaring lubos na may kakaibang katapusan, kung lumaban ano pa man. Ang kasaysayan ay magiging kakaiba kung nailigtas mula sa isang maliit na maling pagpapalagay.

Ang Panganib ng mga Pagpapalagay

Ang mga pagpapalagay ay gumagamit ng mga nalalamang katunayan (o tinanggap bilang mga totoong ideya) upang isulong ang mga paniniwala tungkol sa isang bagay na sa katunayan ay hindi pa napapatunayan. Ang problema ay lumilitaw kung kailan ang isang maling pagpapalagay ay tinanggap bilang patotoong kasing tibay ng bato.

Isulong: “Ipahiwatig o ipalagay sa pagpapalawak o magpanukala ng nalalamang impormasyon .”

American Heritage Dictionary of the English Language

Ilan sa mga pagpapalagay ay katatawanan. Kunin, halimbawa, ang babala na Dr. Dionysius Lardner noong maagang 1800s na ang sinumang naglalakbay sa ganap na bilis sa tren ay mababalisa mula sa kakulangan ng oxygen. Ang ibang pagpapalagay ay maaaring mapanganib, gaya ng pagpapalagay na ginawa noong ika-17 siglo na ang lahat ng dugo ay pare-pareho, humahantong sa mga doktor na isalin ang dugo ng hayop sa mga tao. Ang mga tao ay namatay. At kung gaano kalaganap ang pagpapalagay, mas malakas ang kapangyarihan nito na manlinlang.

Ngayon, ang Kristyanismo ay nahuli sa isang delusyon. Isang delusyon na batay sa isang pagpapalagay. Nakalulungkot, ang pagpapalagay na may bigat ng halos 1,600 taong pagtataguyod nito, sinusubukan na patahimikin ang lahat ng nais isiwalat ang katotohanan.

Ang pagpapalagay na ito ay ang modernong sanlinggo, mula araw ng Linggo hanggang Sabado, ay patuloy na umiikot at walang pagkaantala mula pa noong Paglikha. Ang pagpapalagay na ito ay lumikha ng delusyon na ang araw ng Sabado ay ang ikapitong araw ng Sabbath ng Kasulatan, habang ang araw ng Linggo—bilang unang araw ng sanlinggo—ay ang araw kung kailan si Yahushua ay muling lumitaw mula sa pagkalibing. Ang delusyon ay ang balatkayo ng pagpapalagay. Subalit ang pagpapalagay ay mali.

Ang patotoo ay ang kasalukuyang araw ng Sabado ay hindi ang orihinal na Sabbath kung kailan si Yahuwah ay namahinga sa Paglikha. Hindi ito ang sinaunang Sabbath na isinadambana sa Sampung Utos sa Sinai, at hindi ang araw na tinalima ni Yahushua at mga alagad. Hindi ito ang tunay na Sabbath na pinanatili ng mga sinaunang Kristyano noong mga unang siglo ng ating karaniwang panahon. Hindi rin ang araw ng Linggo kung kailan si Yahushua ay lumitaw mula sa mga patay. Ang ganitong mga pahayag ay maaaring kagulat-gulat at normal na mayroong pakusang reaksyon, iwaksi ang mga ito na mali. Gayunman, ang kasaysayan, Kasulatan, at maging ang astronomya ay pinatutunayang lahat ang pagpapalagay ng patuloy na sanlingguhang pag-ikot ay mali.

Sa halip na agad na itapon ang mga pahayag na ito bilang erehya—“Dahil ang mga ito ay mali!”—iniimbitahan ka ng WLC na maingat na pag-aralan ang mga katunayang nakalimutan sa kasaysayan, at nawala sa Kasulatan, subalit patuloy na pinanatili nang tumpak sa mga kalangitan. Pakiusap na panatilihin ang isang bukas na isipan: isang isipan na kusang tatanggap at susunod kung ang Espiritu ni Yah ay hinahatulan ka na ito ang totoo. Maaari kang magtiwala kay Yahuwah para ilagay ang iyong isipan sa kaligtasan habang ikaw ay maingat na sinusuri ang ebidensya, sama-samang tinitipon ang “utos at utos: utos at utos; bilin at bilin, bilin at bilin; dito'y kaunti, doo'y kaunti.” (Isaias 28:10, ADB)

Nakalimutan sa Kasaysayan

Ang pag-uusap ay mayroong magkatumbas na bahagi na nakakabigo at nakakagulat. Nirerespeto ko ang aking kaibigan. Siya ay nakapag-aral nang mabuti. Hawak niya ang isang Master’s Divinity na antas. Naniwala ako na kanya na isang intelektuwal na matapat, tao na katotohanan ang inuuna. Bilang isang ministro ng Seventh-day Adventist, narinig ko siyang magsalita sa mga ebanghelyong pagpupulong, ipinapaliwanag kung bakit ang pagsamba sa isang tiyak na araw (ang ikapitong araw ng Sabbath) ay mahalaga; hindi ang anumang ibang araw (basahin: araw ng Linggo).

Kaya noong natutunan ko na ang Sabbath sa mga panahon sa Bibliya ay kalkulado ng isang naiibang kalendaryo, siya ay isa sa mga una kong nais bahagian. Sa kanyang pag-ibig sa patotoo at kanyang maingat na kaalaman, nalalaman ko na nais niya rin na marinig ito. (Hindi ko pa natutunan na madalas pinakamahirap na ibahagi sa mga naniniwala na higit ang kaalaman nila kaysa sa iyo.)

Sa una, tinanggal niya ang ideya na ang konsepto ng isang patuloy na sanlingguhang pag-ikot mula pa noong Paglikha ay walang iba kundi isang huwad na pagpapalagay.

“Noong ang kalendaryo ay inilipat mula sa kalendaryong Julian patungo sa Gregorian, walang araw ng sanlinggo ang nawala. Huwebes, Oktubre 4, ay agad sinundan ng Biyernes, Oktubre 15,” sinabi niya, ipinaliwanag ang mga katunayan na nalalaman ko na.

Siya ay tama, ngunit hindi siya bumalik sa mas malayong nakaraan. Ang katotohanan ay nakatago sa maulap na nakaraan, para makita ang patotoo, kinakailangan na maghukay nang mas malalim at bumalik nang lagpas pa sa hangganan ng nakalipas na 400 taon. Ang pagbabago sa sanlingguhang pag-ikot—at maging ang haba ng sanlinggo—ay naganap nang mas maaga sa mahigit isang libong taon kaysa sa modernong kalendaryong Gregorian.

Ang mga pinakasinaunang kalendaryo, mula sa mga pinakamamaunlad na lipunan, ay luni-solar. Ang Egipto ay unang bansa na lumipat sa isang kalendaryong solar, ngunit noong una, ang mga kalendaryo ay palaging idinudugtong sa ilang paraan sa buwan, sa mga istriktong kalendaryong lunar (na mayroong problema ng mga buwan na lumulutang sa taon, at ang mga kapanahunan ay dumarating sa hindi inaasahang oras) o luni-solar, kung kailan ang mga buwan (mga lunasyon) ay nakaangkla sa taong solar, kaya umiiwas sa “pag-anod” ng kapanahunan. Ang katunayang ito ay paulit-ulit na itinatag ng iba’t ibang arkeologo. Sapagkat isinulat ni Dr. Nicholas Campion ng Unibersidad ng Wales: “Ang paggamit ng astronomya para sa mga kolektibong layunin, sa parehong pangrelihiyon at pangpulitikal, ay maliwanag sa mga pinakasinaunang astronomikong talaan, mula sa ebidensya para sa mga Paleolitikong kalendaryong lunar hanggang sa mga megalitikong monumento at mga ulat ng tanda sa kalangitan ng Mesopotamia.”

Ang oras mismo ay, syempre, nagpapatuloy. Gayunman, hindi nito ibig sabihin na ang paraan kung saan ito bibilangin ay palaging patuloy rin. Ang mga sanlinggo sa modernong kalendaryo ay gumagawa ng patuloy na pag-ikot. Subalit, hindi palaging ganito at hindi na tayo malinaw na babalik sa mga Paleolitikong kalendaryong lunar para itatag ang katunayang ito.

Ang Planetaryong Sanlinggo

Ang mga iskolar ay tinutukoy ang modernong sanlinggong ginagamit ngayon bilang “planetaryong sanlinggo.” Ito ay dahil sa katunayan na ang mga araw ng sanlinggo ay ipinangalan matapos ang iba’t ibang planeta o, mas tiyakan, mga planetaryong diyos. Sa Tagalog, ang mga pangalan para sa Martes, Miyerkules, Huwebes, at Biyernes, ay nagmula sa mga diyos na Norse: Tiw, Woden, Thor, at ang diyosa na si Frigg, asawa ni Woden.2

mga araw ng planetaryong sanlinggo

Batay sa wika, ito ay isang mahirap na konseptong tatawirin, dahil noong nasa kapangyarihan, ang Simbahang Katoliko ay nais na itago ang mga paganong pinagmulan ng planetaryong sanlinggo at iligaw ang mga tao tungo sa paniniwalang ito na isang pagpapatuloy ng Biblikal na sanlinggo. (Ang kanilang tagumpay ay maaaring makita sa katunayan na marami ngayon ang patuloy na ipinapalagay ang modernong araw ng Sabado ay ang Sabbath ng Kasulatan.) Isang sabay-sabay na pagsisikap ang ginawa para baguhin ang mga pangalan ng paganong araw tungo sa mga pangalang Biblikal. Sa ibang salita: “Unang Araw,” “Ikalawang Araw,” “Ikatlong Araw,” atbp.

Sa tangkang ito, ang Simbahang Katoliko ay bahagyang matagumpay lamang. Sa isang bilang ng mga wika ngayon, ang orihinal na “Sabado” (o araw ni Saturn) ay pinalitan ng salitang “Sabbath” habang ang orihinal na “Linggo” (araw ng Araw) ay tinukoy bilang “Araw ng Panginoon.”

Padilimin: “Upang malito o malabo sa isang mahirap maramdaman o maunawaan. Upang ilarawan nang hindi malinaw o madilim; ikubli.”

Huwag hayaang magkamali, gayunman. Ang layunin ay para manlinlang at itago ang tunay, Biblikal na Sabbath. Si Eviatar Zerubavel, isang Israelitang propesor ng sosyolohiya sa Unibersidad ng Rutgers, ay nagsulat ng isang kawili-wiling aklat na pinamagatang The Seven Day Cycle: The History and Meaning of the Week. Narito, malinaw niyang ibinigay ang mga dokumento ng mga paganong pinagmulan ng modernong sanlinggo kasama ang tangka ng Simbahang Katoliko na padilimin ang mga pinagmulang iyon. Isinulat niya:

Sa kabila ng halatang pagsisikap na ibigay ang sanlinggo sa isang natatanging Kristyanong nilalaman, ang Simbahan gayunman ay pinili na panatilihin ang maindayog na anyong pitong araw ng mga Hudyo. Hindi dapat ito kunin nang magaan; sapagkat ito ay maaaring pinili para itipon nang maayos alinsunod sa tradisyonal na walong araw na sanlingguhang pag-ikot ng mga Romano . . . Matapos ang lahat, sa pagpapawalang-bisa ng Sabbath, ang Simbahan ay winasak rin ang raison d’être [dahilan ng pag-iral] ng pitong araw na sanlinggo ng mga Hudyo.

Ang pagpapanatili ng ritmo ng pitong araw ay, sa bahagi, ang halatang epekto ng malalim, walang kamalayang hugpong ng Simbahan sa Hudaismo, ganon din bilang isang pragmatikong tangka na iwasang ilipat ang sa halip na mahalagang sangkap ng mga Hudyo ng pagiging kasapi nito nang hindi kinakailangan. Gayunman, isang maikling sulyap sa mga pangalan ng mga araw ng sanlinggo sa karamihan sa mga Europeong wika ay marapat na nagpaalala sa atin na ang sanlinggong Hudyo ay hindi ang tanging konteksto sa looban kung saan ang ebolusyon ng eklesiastikong pitong araw na pag-ikot ay marapat na malasin. Habang nakikita natin, ito ay ang pagtatagpo ng parehong sanlinggong Hudyo at astrolohikong sanlinggo sa panahon na ang Kristyanismo ay ipinakilala sa Imperyong Romano na lumikha ng pitong araw na pag-ikot na mula noon ay lumaganap sa karamihan ng sibilisadong mundo.3

Sa ibang salita, sinabi ni Zerubavel, ang paglikha ng modernong sanlinggo ay isang sinasadyang pasya, hindi isang awtomatikong pagpapalawak ng gaano karaming oras ang kinalkula nang maaga. Ang ibang haba ng sanlinggo ay tinanggihan habang ang pitong araw ay sadyang pinili para tumulad sa pitong araw na sanlinggong Hudyo.

Kapag ang mga tao ay pinakitaan ng mga katunayan ng kasaysayan: na ang modernong araw ng Sabado ay hindi ang Biblikal na Sabbath, marami ang ipinunto sa maipapakitang katunayan na maraming wika ang tumukoy sa ikapitong araw ng sanlinggo bilang “Sabbath” sa halip na paggamit ng orihinal na planetaryong pagtatalaga ng araw ni Saturn. Ipinaliwanag rin ito ni Zerubavel. Sinabi niya:

Habang ang Simbahang Katoliko ay opisyal na kumapit sa tradisyonal na katawagang Hudyo [sistema ng pagbibigay ng pangalan] ng mga araw ng sanlinggo, ang mga planetaryong pagtatalaga ng mga araw na ito ay lumitaw noong ikalawang siglo sa mga kasulatan ng mga ama ng simbahan, at tanyag na ginamit ng mga Kristyano mula noong 269 AD. (Ang tanging mahalagang organisadong Kristyanong tangka na muling ibalik ang orihinal na Hebreong katawagan ng mga araw ng sanlinggo ay tila naging opisyal na pagtatanggal ng mga “paganong pangalan” ng First General Assembly ng Pennsylvania, malinaw na kumakatawan sa diwa ng Society of Friends, sa pagitan ng 1682 at 1706. Hindi sinasadya, hanggang sa araw na ito, ang mga Quakers ay patuloy na tinatawag ang kanilang mga Sunday schools na mga “paaralan ng Unang Araw.”) Habang maaari nating sabihin mula sa malinaw na etimolohiyang katunayan na walang mga planetaryong pagtatalaga ng mga araw ng sanlinggo ang matatagpuan sa alinman sa Griyego o anuman sa mga wikang Slaviko, tangi lamang ang Simbahang Silanganan ang tila nagtagumpay nang ganap sa pagsugpo ng malaking impluwensya ng astrolohiya. Ang Roma ay malinaw na bahagya lamang ang tagumpay, sapagkat ang mga planetaryong pangalan ng ilan sa mga araw ng sanlinggo sa Ingles, Aleman, Olandes, Norwegian, Icelandiko, Suweko, Finnish, Lapp, Hungarian, Albanian, Romanian, Italyano, Pranses, Catalan, Espanyol, Breton, Gaelic, Welsh, at Cornish ay tila nagpahiwatig.

Naging malinaw mula sa etimolohiyang [kasaysayan ng wika] ebidensya na ang astrolohiya na lumaganap sa buong Imperyong Romano nang maaga, at malamang ay mas mabilis pa sa Kristyanismo. Kaya sa maagang ikaapat na siglo, kung kailan ang Simbahan ay tuluyang nakakuha ng kontrol sa Imperyo, maliwanag na huli na para sa matinding eklesiastikong pagsisikap na ganap na tanggalin ang mga astrolohiyang kaugnayan ng pitong araw ng sanlinggo. . . . maging sa mismong puso ng Imperyong Romano, kung saan ang mga wika na nagmula sa Latin ay nanaig, sa paggalang lamang sa dalawang "pinakamahalagang" araw ng Hudeo-Kristyanong sanlinggo, ang araw ng Sabado (ang Sabbath) at araw ng Linggo (araw ng Panginoon), na ang Simbahan ay nagawang palitan ang astrolohiya. Ang astrolohikong impluwensya ay walang alinlangan at mas maliwanag sa paligid ng Imperyong Romano, kung saan ang Kristyanismo ay dumating kinamamayaan. Ang Ingles, Olandes, Breton, Welsh, at Cornish, ang mga Europeong wika lamang na nangalaga magpahanggang ngayon sa mga orihinal na planetaryong pangalan ng lahat ng pitong araw ng sanlinggo, ay lahat binibigkas sa mga lugar na malaya sa anumang impluwensya ng Kristyano noong mga unang siglo ng ating panahon, habang ang astrolohikong sanlinggo ay lumalaganap pa lang sa buong Imperyo. Wala sa mga wikang ito ang nagmula sa alinman sa Griyego o Latin, ang mga wika ay pinakamalapit na nauugnay sa Simbahan. Sapagkat nagkataon, ay totoo rin sa lahat ng ibang wika na pinanatili ang planetaryong pagtatalaga ng hindi bababa sa dalawang "pinakamahalagang" araw ng Hudeo-Kristyanong sanlinggo—Aleman, Gaelic, Danish, Norwegian, Icelandiko, Suweko, Finnish, Hungarian, at Albanian.4

Ito ang dahilan kung bakit maraming wika ay pinalitan ang dating “Sabado” ng “Sabbath” at ang orihinal na “Linggo” ng “Araw ng Panginoon.”

Isang pagsisiyasat ang ipinapakita na hindi bababa sa 65 wika ng mga araw ng sanlinggo ay ipinangalan sa pitong planetaryong diyos ng sinaunang paganismo—Araw, Buwan, Mars, Mercury, Jupiter, Venus, at Saturn. At ang kasanayan ng pagtawag sa mga araw na sinunod sa mga paganong diyos ay kasalukuyang pinaka karaniwan sa mga lupain kung saan ang propesyon ng Kristyanong relihiyon ay naghahari.

“Ang pagdarasal sa mga planeta sa mga kani-kanilang mga araw ay bahagi ng pagsamba sa mga makalangit na katawan.”

Robert L. Odom, Sunday in Roman Paganism, p. 158.

Magiging katawa-tawa, gayunman, na ipalagay na ang pagtatalaga ng mga araw ng sanlinggo sa mga makalangit na katawan ay nagmula sa Hebreo o Kristyanismo. Ang Banal na Kasulatan ay pinapakita na ang mga sinaunang Hudyo at mga maagang Kristyano ay itinalaga ang mga araw sa mga numero, ang ikaanim ay tinatawag na “Paghahanda” at ang ikapito ay ang “Sabbath.”

Ang mga talatinigan, ensiklopedya, at ibang pangunahing pinagkukunan ng impormasyon sa katunayan ay nagkakaisa sa pag-aangkop ng mga pangalan ng araw ng kalendaryo sa isang paganong pinagkukunan.5

Muli, sapagkat unang naihayag: ang planetaryong sanlinggo ay hindi kinuha mula sa Biblikal na sanlinggo. Ito ay nagmula sa paganismo. Ang tangka ng Simbahan na itago ang katunayang ito sa pagbabago ng mga pangalan ng araw ng sanlinggo, ay bahagya lamang na matagumpay.

Mga Pinagmulan ng Planetaryong Sanlinggo

Ang modernong sanlinggo ay nasa parehong haba sa Biblikal na sanlinggo. Ngunit, dahil naitala, ang mga pangalan ng araw ng sanlinggo, at ang paraan kung saan ang sanlinggo ay umiikot, ay hindi nagmula sa Kasulatan. Sapagkat unang sinabi ni Zerubavel, “Ang Simbahan gayunman ay pinili na panatilihin ang maindayog na anyong pitong araw ng mga Hudyo. Hindi dapat ito kunin nang magaan; sapagkat ito ay maaaring pinili para itipon nang maayos alinsunod sa tradisyonal na walong araw na sanlingguhang pag-ikot ng mga Romano.” Marami pang babanggitin sa puntong ito mamaya, subalit sa ngayon, sapat na munang maunawaan na ang modernong sanlinggo ay hindi ang likas na pagpapalawak ng Biblikal na sanlinggo. Sa halip, ito ay kinuha mula sa paganismo at sadyang pinili para gayahin ang haba ng Biblikal na sanlinggo ngunit hindi pinagbasehan dito.

Isang nakadikit na kalendaryo ang natagpuan sa Paliguan ni Titus sa Roma

Isang nakadikit na kalendaryo ang natagpuan sa Paliguan ni Titus sa Roma.

Ang planetaryong sanlinggo ay mayroong sariling kasaysayan, malaya sa Kasulatan. Noong ang planetaryong sanlinggo ay unang nakatagpo at nagsimulang tanggapin sa kalendaryong Julian, ang bagong pitong araw na sanlinggo ay nagsimula sa araw ng Sabado! Tandaan, halimbawa, ang “nakadikit” na kalendaryong ito na natagpuan sa Paliguan ni Titus, na itinayo sa Roma noong 81 CE. Pahalang sa itaas ay ang pitong planetaryong diyos, alinsunod sa mga araw ng sanlinggo. Ang unang diyos ay si Saturn. Siya ay may hawak na karit dahil siya ay itinuring na “diyos ng pag-aani.”

Ang susunod na diyos, sa ikalawang araw ng sanlinggo, ay si Sol, o ang diyos ng araw, kinoronahan ng mga sinag ng liwanag. Ang ikatlong araw ay ang diyosa ng buwan, si Luna, kinoronahan naman ng gasuklay na buwan. Ang ibang diyos ay sumunod: si Mars, diyos ng digmaan, may suot na salakot; Mercury, suot ang salakot na may pakpak at may hawak na baras; si Jupiter, dinadakma ang bigkis ng mga kidlat; at ang huli, ang huling araw ng sanlinggo ay ang diyosa ng pag-ibig, si Venus.

Ito’y malinaw na itinatatag na ang modernong sanlinggo ay hindi kinuha mula sa Kasulatan, sa panahong inilagay ang mga ito sa kalendaryong Julian, ito’y nagsimula sa araw ni Saturn at nagwakas sa araw ni Venus, o Biyernes. Ilang siglo ang lumipas, ang sanlinggo ay inilagay sa pamantayan para magsimula sa araw ng Linggo at magtatapos sa araw ng Sabado.

Ang Sinaunang Sanlinggong Julian

Ang kalendaryong Julian ay isang halos kamakailang imbensyon noong ang Tagapagligtas ay tumapak sa lupa. Ang kalendaryong unang ginamit ng mga Romano ng Republikang Romano, gaya ng kalendaryong Hebreo ay luni-solar.

Ang kalendaryong ng Republikang Romano ay batay sa lunar na pagkakabahagi. Ang mga Paganong Romanong pari, tinatawag na mga pontiffs, ay responsable para sa pagsasaayos ng kalendaryo. . . .

Sa panahon ni Julius Cæsar, ang mga buwan ay ganap na nawala sa pagkakahanay sa mga kapanahunan. Sinanay ni Julius Cæsar ang kanyang karapatan bilang pontifex maximus (mataas na pari) at nireporma ang anong naging isang masalimuot at hindi tumpak na kalendaryo.6

Inimbitahan ni Julius Cæsar si Sosigenes, isang astronomong Alexandrian upang dumating sa isang bagong paraan ng pagkalkula ng panahon.

Napagpasyahan ni Sosigenes na ang tanging praktikal na hakbang ay abandonahin ang kalendaryong lunar sa kabuuan. Ang mga buwan ay inayos sa batayang kapanahunan, at isang tropikal (solar) na taon ang ginamit, gaya sa kalendaryong Egipto . . . Ang dakilang kahirapang hinaharap ng sinumang repormista [ng kalendaryo] ay nakita na walang paraang pagdudulot ng pagbabago na patuloy na pahihintulutan ang mga buwan na manatili sa hakbang sa mga anyo ng buwan at ang taon sa mga kapanahunan. Kinakailangan na gumawa ng isang batayang basag sa tradisyonal na pagtataya upang magbalangkas ng isang mabisang pang-panahong kalendaryo.7

istatwa ni Julius Cæsar

Ang pagano, solar, na kalendaryong Julian ay ipinangalan sa kanya, na responsable sa pagtanggal ng kalendaryo ng Republikang Romano batay sa lunar na paggalaw.

Ang bagong kalendaryo ay tinawag na kalendaryong “Julian” mula kay Julius Cæsar. Noong 45 BCE, isang ganap na 90 araw ang idinagdag sa kalendaryo upang dalhin ang mga buwan pabalik sa tamang pagkakahanay sa mga kapanahunan. Subalit narito ay ang isang mahalagang katunayan kung saan ang mga tao ay walang kamalayan. Ang bagong kalendaryong Julian ay mayroong patuloy na sanlingguhang pag-ikot . . . ngunit ang bawat sanlinggo ay may walong araw! “Ang mga maagang kalendaryong Julian ay hindi sa parilya gaya ng mga modernong kalendaryo, kundi ang mga petsa ay nilista sa pahaliging ayos, at ang mga araw ng sanlinggo ay itinalaga sa mga letrang A hanggang H.”8

Ito ay isang katunayan na madaling itinatag ng kasaysayan at arkeolohiya. Sa totoo lang, ang bawat iisa sa mga maagang kalendaryong Julian, tinatawag na fasti, na patuloy sa pag-iral ay nagpapakita ng sanlinggong may walong araw. Dagdag pa, ang lahat ng ito nakapetsa mula sa panahon ni Cæsar Augustus hanggang kay Tiberius Cæsar, o 32 BCE hanggang 37 CE. Ito ay higit na sumasaklaw sa buhay ni Yahushua sa lupa. Ang walong araw na sanlinggo ng kalendaryong Julian ay nasa paggamit ng mga Romano sa panahon ng buhay ni Yahushua. Ito ang ginamit ng hukbong Romano na itinalaga sa Palestino. Nagdadala sa atin sa isang kawili-wiling punto: Mayroong dalawang kalendaryo na madaling nalalaman ng mga Hudyo ng panahon ni Yahushua:

  1. Ang kalendaryong solar ng kanilang mga Romanong mananakop kasama ang patuloy na walong araw na sanlingguhang pag-ikot nito; o,
  2. Ang kalendaryong luni-solar ng Paglikha, muling itinatag sa Exodo, kasama ang pitong araw na sanlinggo nito na muling nagsisimula sa bawat araw ng Bagong Buwan.

Aling kalendaryo sa tingin mo ang ginamit ng mga Hudyo? Kawili-wili na tandaan na ang karamihan sa mga pergamino ng Dagat na Patay ay naglalaman ng kaunting higit na mga tangka para mag-ugnay sa dalawang magkaibang paraan ng pagpapanatili ng oras. Ito lamang ay nagpapakita na mayroong hindi bababa sa dalawang kalendaryo ang nalalaman sa Palestino sa panahong iyon. Ito rin ay nagbibigay ng madetalyeng ebidensya na ang mga Hudyo ay gumagamit ng naiibang kalendaryo sa halip na isa na ginamit ng kanilang mga Romanong pinuno.

Konseho ng Nicæa

Ang mga piraso ng batong ito ay mula sa maagang kalendaryong Julian na nagpapakita ng mga buwan mula Agosto hanggang Disyembre. Ang mga letrang A hanggang H ay tumalaga sa mga araw ng sanlinggo. Ito ay maaaring makita sa mga piraso ng bato, nagpapatunay sa walong araw na haba ng maagang kalendaryong Julian.

Ang kalendaryong Julian ay parehong pagano at solar. Ang kalendaryong Gregorian na nasa paggamit ngayon ay, ganon din, parehong pagano at solar. Ito ay halos magkamukha sa pagano, solar na kalendaryong Julian, at halos walang pagkakahawig sa Biblikal na kalendaryong luni-solar ni Yahuwah.

Panlibing na mga Inskripsyon

Ang mga inskripsyon na inukit ng mga Kristyano sa mga libingan ay nagbigay ng karagdagang arkeolohikong ebidensya na ang mga pinakamaagang Kristyano ay may kaalaman ng parehong kalendaryong Julian at kalendaryong Biblikal, at ang pagkakaiba sa mga sanlingguhang pag-ikot ng dalawang kalendaryo. Kaya hindi makatuwiran na ipahiwatig na pinili nilang sumamba gamit ang kalendaryong Biblikal kahit na nagsagawa sila ng pangangalakal sa sekular na kalendaryong Julian. Sa Inscriptiones Latinæ Christianæ Veteres, naitala ni Ernst Diehl ang sumusunod na panlibing na inskripsyon mula noong 269 CE:

Sa konsulado nina Cladius at Paternus, sa mga Nones ng Nobyembre, sa araw ni Venus, at sa ika-24 na araw ng buwang lunar, inilagay ni Leuces [ang memoryal na ito] sa kanyang minamahal na anak na si Sevra, at sa Iyong Banal na Espiritu. Namatay siya [sa edad] na 55 taon, at 11 buwan, [at] 10 araw.9

Ito ay isa sa pinakamatandang petsa ng Kristyanong panlibing na inskripsyon na matatagpuan sa Roma at kawili-wili dahil ito ay nagbibigay ng dalawang magkaibang petsa! Ang mga “Nones” ng Nobyembre ay tumutukoy sa Nobyembre 5. Sa taong iyon, ito ay tumapat sa “araw ni Venus” o Biyernes. Sa partikular na lunasyong iyon, ito’y nakitugon sa ika-24 na araw ng buwang lunar na “Ikalawang Araw” sa Biblikal na sanlinggo.

Ito ay sukdulan ang kahalagahan dahil kung ang “Ikalawang Araw” sa lunasyong iyon ay tumapat sa araw ng Biyernes, ang ikapitong araw—at ang Sabbath—ay mapapatapat sa paganong Miyerkules o “araw ni Mercury”!

Mga Pag-amin ng mga Hudyong Iskolar

Sa loob ng mahabang panahon, ang katunayan na ang mga Hudyo ay sumasamba sa araw ng Sabado bilang Sabbath ay nagamit upang “patunayan” na ang araw ng Sabado ay ang Sabbath ng Bibliya. Ngunit ito ay walang iba kundi isang paikot na pagdadahilan: Ang mga Hudyo ay sumasamba sa Sabbath. Dahil dito, ang araw ng Sabado ay ang Sabbath dahil iyon ay kung kailan ang mga Hudyo ay sumasamba.

Ang katunayan ay, ang mga Hudyong iskolar ay may mabuting kamalayan na ang araw ng Sabado ay hindi ang orihinal na Sabbath ng Kasulatan. Ang sumusunod ay siniping lahat mula sa mga Hudyong iskolar, lahat ay binigyang-diin.

Sa isang sulat kay Dr. L. E. Froom, napetsahan noong Pebrero 20, 1939, si [Rabi Louis] Finklestein [ng Jewish Theological Seminary ng Amerika] ay kaagad inamin, “Ang kasalukuyang kalendaryo ng mga Hudyo ay isinaayos noong ikaapat na siglo.” Si Maimonides at karamihan sa ibang kronologong Hudyo ay sumang-ayon na ang modernong kalendaryong Hudyo ay batay sa “kusang paggalaw ng araw at buwan, ang tunay [na kalendaryo] ay inalis.”10, 11

Maimonides (1135-1204), guro, pilosopo at doktor.

Maimonides (1135-1204), guro, pilosopo at doktor.

Ang Bagong Buwan ay patuloy pa rin, at ang Sabbath ay nagmula sa, pagiging depende sa lunar na pag-ikot . . . Magmula pa noon, ang Bagong Buwan ay ipinagdiriwang sa kaparehong paraan sa Sabbath; unti-unti itong naging hindi lubhang mahalaga habang ang Sabbath ay naging mas mahalagang araw ng relihiyon at sangkatauhan, ng pagmuni-muni at pagtuturong pangrelihiyon, ng kapayapaan at galak ng kaluluwa.12

Sa pag-unlad ng kahalagahan ng Sabbath bilang araw ng pagpapabanal at ang inilatag na pagpapahalaga sa bilang na pito, ang sanlinggo ay naging mas hiwalay mula sa koneksyon nito sa buwan . . . .13

Ang mga buwan ng taon ay lunar, at nagsimula sa bagong buwan (hodesh, na dumating sa kahulugan bilang “buwan.”) Sa panahon ng mga Hari, ang bagong buwan ay tinalima sa isang dalawang araw na pagdiriwang.14

Pansinin sa sipi sa ibabaw na si Rabi Finklestein ay bukas na inamin na ang kasalukuyang kalendaryo ng mga Hudyo ay naiiba mula sa isa na ginamit bago ang ikaapat na siglo at si Maimonides ay nagdagdag sa pagsabi na ang orihinal ay “inalis.”

Ito ay dahil sa matinding pag-uusig na isinagawa ng mga maagang Kristyanong (Romano Katolikong) simbahan noong ito’y nakakuha ng kapangyarihan noong ikaapat na siglo CE. Muli, ang mga Hudyo ay lubos na bukas tungkol sa mga katunayan ng kasaysayan na ito, agad inaamin na binago nila ang kalendaryo sa ilalim ng lundo ng matinding pag-uusig.

“Sa ilalim ng pamumuno ni Constantius (337-362 CE), ang mga pag-uusig ng mga Hudyo ay umabot sa ganoong taas na . . . ang pagtutuos ng kalendaryo [ay] ipinagbawal sa ilalim ng sakit ng matinding kaparusahan.”15

Ang deklarasyon ng susunod na buwan sa pagmamasid sa bagong buwan, at bagong taon sa pagdating ng tagsibol, ay maaari lamang na magawa ng Sanhedrin. Sa panahon ni Hillel II, ang huling pangulo ng Sanhedrin, ang mga Romano ay ipinagbawal ito. Dahil dito, si Hillel II ay napilitang magtatag ng kanyang nakapirming kalendaryo, kaya sa dulot nito ay nagbibigay sa maagang pagsang-ayon ng Sanhedrin sa mga kalendaryo ng lahat ng mga taon sa hinaharap.16

(Para sa marami pang impormasyon, basahin ang “Constantine I at Hillel II: Dalawang Tao na Nanlinlang sa Buong Mundo”)

Mga Pag-amin ng mga Katolikong Iskolar

Konseho ng Nicæa

Ang Konseho ng Nicæa ay patuloy na itinuring bilang pinaka maimpluwensyang konseho ng simbahan sa lahat ng ginanap na konseho.

Sapat nang kawili-wili, ang mga Katolikong iskolar ay tapatan ring magsalita tungkol sa katunayan na sila ay responsable para sa pagbabago ng kalendaryo na nag-impluwensya sa araw ng pagsamba ng Kristyanismo. Ito’y naganap sa Konseho ng Nicæa at mahusay na ibinuod ni Heinrich Graetz sa kanyang napakadakilang History of the Jews, na inilathala ng Jewish Publication Society ng Amerika noong 1893!

Pagkatapos ay ang buong mundo ay nasaksihan ang hanggang ngayong kawalan ng kahihiyan na palabas ng unang pangunahing pagpapatibay ng Nice [Nicæa], na binubuo ng ilang daang obispo at pari, kasama ang emperador na kanilang lider. Ang Kristyanismo ay naisip na ipagdiwang ang tagumpay nito, ngunit nagtagumpay lamang sa pagtataksil sa kahinaan nito at panloob na kawalan ng pagkakaisa. Para sa pagkakataong ito, sa unang opisyal na paglitaw nito, sa lahat ng karangyaan ng kaganapan ng espiritwal at makalupang kapangyarihan, walang bakas na nalabi sa orihinal na katangian nito . . . Sa Konseho ng Nice [Nicea], ang huling sinulid ay nalagot kung saan nakakabit ang Kristyanismo sa nakatagong pinagmulan nito. Ang kapistahan ng Pasko ng Pagkabuhay ay magpa-hanggang ngayon ay kilala para sa pinakabahagi sa parehong araw ng Paskua ng mga Hudyo, at sa katunayan sa mga araw na kinakalkula at inayos ng Synhedrion [Sanhedrin] sa Judæa para sa pagdiriwang; ngunit sa hinaharap nito ang pagtalima ay dapat na ipagsulit nang lubos na malaya mula sa kalendaryo ng mga Hudyo. ”Parang alangan na higit pa sa panukala na sa pinakabanal ng kapistahan dapat naming sundin ang mga kaugalian ng mga Hudyo. Simula ngayon hanggang sa susunod pa na huwag tayo magkaroon ng pagkakawig sa mga kasuklam-suklam na mga taong ito; ang ating Tagapagligtas ay nagpakita sa atin ng iba pang landas. Ito ay katunayan na walang katotohanan kung ang mga Hudyo ay may kakayahang magmalaki na wala kami sa posisyon upang ipagdiwang ang Paskua nang walang tulong ng kanilang mga panuntunan (mga kalkulasyon).” Ang mga pahayag na ito ay ipinaratang kay Emperador Constantine . . . [at naging] ang batayang tuntunin ng Simbahan na sa ngayo’y magpapasya sa kapalaran ng mga Hudyo.17

Wala nang pagdududa na ito ay mga aksyon ng mga Katolikong obispo sa Konseho ng Nicæa na direktang responsable para sa eklesiastikong pagbabago sa kalendaryong ginamit para sa pagsamba ng parehong mga Hudyo at mga apostolikong Kristyano. Bilang kronologo, ipinaliwanag ni David Sidersky, “Hindi na posible sa ilalim ni Constance na gamitin ang dating kalendaryo.”18

Sa mga sumunod na taon, ang mga Hudyo ay tumungo sa “bakal at apoy.” Ang mga Kristyanong emperador ay ipinagbawal ang pang-Hudyo na pagtutuos ng kalendaryo, at hindi pinahintulutan ang pag-aanunsyo ng mga araw ng kapistahan. Sinabi ni Graetz, “Ang mga Hudyong komunidad ay naiwan sa sukdulang pagdududa tungkol sa mga pinakamahalagang pasyang pangrelihiyon: sapagkat nauukol sa kanilang mga pagdiriwang.” Ang agarang bunga ay ang pag-aayos at kalkulasyon ng kalendaryong Hebreo ni Hillel II.19

Ang mga kautusan sa Nicæa, ay “winasak ang Templo ng Kautusan sa Judea,” at ang sinaunang regulasyon ni Moises para sa pagtutugma ng kurso ng buwan sa araw ay pinalitan sa huli ng mga kalkulasyon na sangkot ang equinox ng tagsibol, matapos ang pinakamalapit na ganap na buwan ay pinili na maging buwan ng mahal na araw. Mula sa puntong ito ng pagpapantay, ang [Katolikong] simbahan ay itinayo ang eklesiastikong kalendaryo nito at ang kapistahan ng Pasko ng Pagkabuhay nito. Madali na pagtakpan ang tunay na kahalagahan ng Konseho ng Nicæa at ang tindig nito sa sistema ng panahon ng mga Hudyo, sapagkat ang simbahan ay ninais na umalis mula sa pang-Hudyo na kalkulasyon, at para ampunin ang maililipat na kapistahan, ngunit sa huli, lumitaw na ang parehong mga kapistahan ng mga Hudyo at mga Katoliko ay dumating sa pagtataya mula sa kaparehong punto ng panahon – . . . ang equinox ng tagsibol.20

“Upang mapagkasundo ang mga Pagano sa naturingang Kristyanismo, ang Roma, nagpapatuloy sa karaniwang pamamalakad nito, gumawa ng mga panukala na pag-isahin ang mga kapistahan ng mga Kristyano at pagano, at sa pamamagitan ng magulo ngunit mahusay na pag-aayos ng kalendaryo, natagpuan nang walang mahirap na bagay, sa pangkalahatan, upang makuha ang Paganismo at Kristyanismo – ngayo’y mas lubog na sa idolatrya . . . na makipagkamayan.”

Alexander Hyslop, The Two Babylons, p. 105, binigyang-diin.

Ang mga Katolikong iskolar ay nalalaman ito. Ito ay kung bakit, ang American Catholic Quarterly Review ay maaaring maglathala ng pahayag gaya ng: “Ang Araw ng Linggo . . . ay ganap na gawa lamang ng Simbahang Katoliko.”21 O, dahil inilathala sa Ecclesiastical Review:

“Sila [ang mga Protestante] ay naniniwala sa kanilang tungkulin na panatilihing banal ang araw ng Linggo. Bakit? Sapagkat sinabi sa kanila ng Simbahang Katoliko na gawin ito. Wala silang iba pang dahilan . . . Ang pagsamba sa araw ng Linggo ay tumungo na maging pansimbahang batas na lubos na magkaiba sa Banal na Kautusan ng pagtalima sa Sabbath . . . Ang may-akda ng batas ng Linggo . . . ay ang Simbahang Katoliko.”22

Ito ay mahalaga dahil nagpapatunay ito na ang araw ng Linggo ay hindi ang araw ng muling pagkabuhay ni Yahushua. Habang ang mga sumasamba sa araw ng Sabado bilang Sabbath ay matagal nang iginiit na ang ikaapat na utos ay patuloy na umiiral at mahalaga kay Yahuwah kung aling araw ang isa ay sasamba, karamihan sa mga sumasamba sa araw ng Linggo ay inalis ang ganitong mga angkin sa pag-gigiit, “Ako ay sumasamba sa lahat ng araw.”

Ito ay isang argumento batay sa kamangmangan. Una, ang ikaapat na utos ay hindi lamang sinabi na sumamba sa ikapitong araw. Habang ito ay nag-uutos na walang gagawing trabaho sa ikapitong araw, ang paggawa ay dapat gawin sa ibang anim na araw ng sanlinggo. Dagdag pa, ang dahilan na tradisyonal na ibinigay para sa pagsamba sa araw ng linggo ay batay sa argumento na ang araw ng Linggo ay ang araw ng muling pagkabuhay ni Yahushua. Gayunman, sapagkat nakita natin, ang araw ng Linggo ay hindi umiiral sa walong araw na sanlinggo ng maagang kalendaryong Julian. Dahil dito, ang Tagapagligtas ay hindi maaaring bumangon sa araw na iyon. Ang araw ng Linggo ay walang batayan sapagkat ito ay isang tradisyon ng Simbahang Katoliko, gaya ng palagi nilang inaangkin.

Katolikong manunulat at boses sa radyo, Patrick Madrid

Katolikong manunulat at boses sa radyo, Patrick Madrid.

Maging ang modernong Katolikong iskolar ay nalalaman ito na isang katunayan. Si Patrick Madrid ay isang Amerikanong Katolikong manunulat, tagapagtanggol, at boses sa radyo. Noong Enero 5, 2006, si Madrid ay nasa EWTN, ang Global Catholic Radio Network. Sa isang “Bukas na Linya,” isang tawag sa palabas sa radyo, isang tagapakinig ang tumawag para sa isang katanungan. Ang bayaw ng tagapakinig ay sinabi na ang Simbahang Katoliko ay binago ang Sabbath mula sa Sabado tungo sa Linggo. Ang tugon ni Madrid, habang nagbibigay ng Katolikong “ikot” para pangatuwiranan na hindi na sumasamba sa Biblikal na Sabbath, ay ipinapakita na siya ay mayroong mabuting kamalayan sa mga katunayan ng kasaysayan at Kasulatan. Sinabi niya:

Ang hindi nauunawaan ng iyong bayaw ay ang Simbahang Katoliko ay hindi pinalitan ang kautusan. Tumalima ang Simbahang Katoliko sa kautusan na panatilihing banal ang . . . Sabbath, subalit ito ay ginaganap sa Araw ng Panginoon, at ang mga sinaunang Kristyano ay inilipat ang kanilang pagtalima ng kautusang iyon mula sa araw ng Sabado tungo sa araw ng Linggo.

Una sa lahat, sapagkat mayroong isang kakaibang pahinga sa pagitan ng mga kailangan sa Lumang Tipan: ang mga ritwal at Mosaik na tipan ay nangailangan ng pakikitungo sa pagsamba sa Sabbath at pag-aalay ng hayop, at iyong uri ng bagay. At nais nilang ipakita na ang Kristyanismo ay kakaiba mula sa Judaismo. Ito ay nagmula sa Judaismo, ngunit ito ay iba mula rito. . . . Ang pagdiriwang ng muling pagkabuhay ng Panginoon at kamatayan sa araw na Siya ay bumangon ay tila naging pinaka angkop.

At, ang ibang bagay na dapat nating tandaan, din, ay ang ating kalendaryo na sinusunod natin, kabilang ang Seventh-day Adventists, ay hindi lamang isang kalendaryo na isinaayos ng Simbahang Katoliko, kundi ito rin ay isang kalendaryo na batay sa taong solar, hindi ang taong lunar. At ang kalendaryong Hudyo na siniyasat noong panahon ni Kristo ay, sinusunod ang kalendaryong lunar, na ilang araw na mas maiksi sa kalendaryong solar.

Kaya ang dakilang kabalintunaan na kahit ang Seventh-day Adventist mismo ay hindi sumasamba sa eksakto at kaparehong araw ng Sabbath gaya ng mga Hudyo ng panahon ni Kristo, dahil ito ay ilang araw na kulang ngayon, lumipat mula sa pagsunod sa kalendaryong lunar.23

Ang buong paksang ito ay higit na malaki pa sa Sabado laban sa Linggo lamang. Ito ay sa isang buong sistema ng huwad na pagsamba: pagano/kapapahang pagsamba sa araw laban sa dalisay, Biblikal na pagsamba sa Makapangyarihan.

Noong inilatag ko ang mga katunayan ng maagang kasaysayan ng kalendaryo sa aking kaibigang pastor na Seventh-day Adventist, siya ay tumahimik sa mahabang sandali. Sa huli, sinabi niya: “Tama ka. Ngunit ang lahat ng kinakailangan ng Diyos ay panatilihin nating banal ang ikapitong kalendaryo ng anumang kalendaryong ginagamit ng lipunan.”

Natigilan ako. Ang ganitong pahayag ay malinaw na sumasalungat sa bawat iisang pahayag na ginawa niya na inaasahan tayo ng Ama na sumamba sa isang tumpak, tiyak na araw.

Nawala sa Kasulatan

Mayroong isang pagkakamali na halos lahat ay ginagawa kapag nagbabasa ng Bibliya. Ito ay lubos na karaniwan at lubos na mauunawaan. Iyon ay, kapag ang mga tao ay nagbabasa ng Bibliya, sila’y nagsusuot ng isang tiyak na pangkat ng ideolohikal na “mga salamin.” Ang mga salaming ito ay nilikha ng kanilang indibidwal na kultural at edukasyonal na mga karanasan at nahugis kung paano nila ipinapaliwanag ang anumang nababasa nila.

tagapagturo sa harap ng kongregasyon

Ang mga Kristyano ay sumasamba sa alinman sa Sabado o Linggo dahil ipinalagay nila ang sanlinggo hanggang ngayon na patuloy na umiikot at walang pagkaantala mula pa noong panahon ni Yahushua.

Wala saanman ito nakikita nang mas malinaw kundi sa paksa ng Sabbath. Ang buong mundo ay nagkaisa sa paggamit ng kalendaryong Gregorian ng kapapahan mula pa noong 1940s. Dahil dito, karaniwan na kapag nabasa ng mga tao ang tungkol sa Sabbath sa Kasulatan, ipinapalagay nila na tinutukoy nito ang ikapitong araw ng modernong sanlinggo: Sabado. Ang pagpapalagay na ito, gayunman, ay mali.

Ang pinakamalaking pagkakaiba sa pagitan ng kalendaryo ng Bibliya at ang modernong kalendaryo ay makikita sa mga sanlingguhang pag-ikot ng pagpapanatili ng oras. Una nang nabanggit, ang modernong kalendaryo ay mayroong patuloy na sanlingguhang pag-ikot. Ibig sabihin nito ay ang bawat buwan ay nagsisimula sa iba’t ibang araw ng sanlinggo. Hindi ganito sa kalendaryong Biblikal. Ang sanlingguhang pag-ikot sa kalendaryo ni Yah ay muling nagsisimula sa bawat bagong buwan. Ngunit ano pa ang mas higit, ang modernong kalendaryo, naitatag sa araw, ay walang dugtong sa pagitan ng mga sanlinggo at anumang bagay sa kalikasan. Kabaligtaran nito, ang sanlingguhang pag-ikot ng kalendaryo ni Yahuwah ay hindi mababagong nakatali sa mga anyo ng buwan.

Walang iisang teksto sa Kasulatan ang magpapaliwanag kung paano ang kalendaryong Biblikal ay tumatakbo para sa isang lubos na simpleng dahilan: ito ay pinaniwalaang kaalaman. Lahat ay gumamit ng kalendaryong iyon. Wala nang kailangang ibigkas kung paano tumatakbo kaysa ngayon. Hindi na kailangang ipaliwanag kung paano tumatakbo ang kalendaryong Gregorian dahil nalalaman na ng lahat.

Gayunman, ang mga pahiwatig ay umiiral at malayang nakakalat sa buong Bibliya. Kapag ang Biblikal na tuntunin ng utos at utos, bilin at bilin, dito’y kaunti, doo’y kaunti ay ginamit, ang mga pagkakaiba ay nagiging maliwanag.

Araw ng Bagong Buwan

Ang Bibliya ay naglalaman ng maraming sanggunian sa isang partikular na kategorya ng araw na hindi umiiral sa modernong kalendaryo: mga Bagong Buwan. Napakalinaw, isang kakaibang paraan ng pagkalkula ng oras ang ginamit. Ito ay unang nakatagpo sa ikaapat na araw ng sanlinggo ng Paglikha: “At sinabi ng Elohim, ‘Magkaroon ng mga tanglaw sa kalawakan ng langit upang maghiwalay ng araw sa gabi; at maging pinakatanda, at pinakabahagi ng panahon, ng mga araw at ng mga taon . . .’ at nagkagayon.” (Genesis 1:14, 15, ADB)

Ang salitang isinalin na “pinakatanda” ay nagmula sa salitang Hebreo na owth, na nangangahulugang hudyat, monumento, parola, senyas o tanda. Mas mahalaga ay ang salitang isinalin na “panahon.” Ito ay nagmula sa salitang Hebreo na mo’ed na nangangahulugan na nakapirming oras o kapanahunan, partikular, isang kapistahan. Ito ay ginamit sa buong Levitico 23, tinutukoy ang mga kapistahan ni Yahuwah: “At sinalita ng Panginoon kay Moises, na sinasabi, Salitain mo sa mga anak ni Israel at sabihin mo sa kanila, ang mga takdang kapistahan sa Panginoon, na inyong itatanyag na mga banal na pagpupulong, ay mga ito nga ang aking mga takdang kapistahan.” (Levitico 23:1-2, ADB) Ang mismong unang kapistahan ay ang sanlingguhang kapistahan ng ikapitong araw ng Sabbath, Pagkatapos, ang ibang ibinigay ay ang mga taunang kapistahan.

“Sapagkat ang mga kapistahan ng mga Hudyo ay nagaganap sa regular na mga agwat, ang salitang ito ay naging mas malapit na kinilala sa kanila . . . Ginamit ang Mo’ed sa isang malawak na kahulugan para sa lahat ng pagtitipong pangrelihiyon. Ito ay malapit na nauugnay sa mismong tolda. Kasama ni [Yahuwah] ang Israel sa tiyak na oras na ito para sa layunin ng pagpapakita ng Kanyang kaloob. Ito ay karaniwang katawagan para sa pagtitipon at pagsamba ng bayan ni Yahuwah.”24

Ang pundasyon ng kalendaryo na itinatag ni Yahuwah sa Paglikha ay ang paggalaw ng buwan. Tanging sa paggalaw lamang, ay nasusukat ang oras. Ang layunin ng pagsubaybay ng paggalaw ng buwan ay ang pagpapatibay ng mga banal na araw! “Kaniyang itinakda ang buwan sa mga panahon.” (Awit 104:19, ADB) Naritong muli, ang salitang isinalin na “panahon” ay mo’ed, o, ang “pagtitipon at pagsamba ng bayan ni Yahuwah.”

Ang mga araw ng Bagong Buwan ay ang pinakamahalagang araw, tapat na nagpapatakbo, ng buong Biblikal na luni-solar na paraan ng pagpapanatili ng oras dahil ang mga araw na ito ay ang namamahala ng pagsisimula ng mga buwan at pagsisimula ng sanlingguhang pag-ikot. Dahil lamang ang mga katunayang ito ay hindi nalalaman ng karamihan sa mga Kristyano, hindi ibig sabihin nito na ang mga Kristyanong iskolar ay kapwa walang nalalaman:

Ang buwan ay isang yunit ng panahon na malapit na nakatali sa buwan. Ang salitang Hebreo para sa “buwan” ay nangangahulugan rin na “buwan” . . . Ang dahilan para sa koneksyon sa pagitan ng buwan at ng buwan ay ang pagsisimula ng isang buwan ay tinandaan ng isang araw ng bagong buwan. Ang buwan ay maingat na siniyasat ng mga tao ng mga panahong naitala ng Bibliya.25

Ang Sanlingguhang Pag-Ikot

Ang pagkakaiba sa mga sanlingguhang pag-ikot ay kadalasan ang pinakamahirap para sa mga tao na nag-aaral ng kalendaryong luni-solar upang bumalot sa kanilang utak sa una.26 Subalit, muli, ang mga iskolar ay malapit sa mga katunayang ito, kahit hindi nila magawang ituro ang mga ito sa kanilang mga sermon. Si Emil G. Hisrch, sa isang artikulo na pinamagatang, “Week: Connection with Lunar Phases” sa Jewish Encyclopedia ay nagsasabi:

Ang sanlinggo ng pitong araw ay konektado sa buwang lunar, nahahati sa apat. Ang apatang bahagi ng buwan ay malinaw sa paggamit sa mga Hebreo at ibang sinaunang tao; subalit hindi malinaw kung ito ay nagmula sa dati. Hindi na kailangang ipalagay, gayunman, na iyon ay nagmula sa mga taga-Babilonya, sapagkat kapwa posible na ang pagtalima sa apat na anyo ng buwan ay humantong sa mga nomadikong Hebreo na kusang-loob at malayang magbalangkas ng sistema ng paghahati ng agwat sa pagitan ng mga magkakasunod na bagong buwan tungo sa apat na pangkat ng pitong araw bawat sanlinggo. . . . Ang diin ay inilatag sa kinakailangan [Levitico 23:15] na ang mga sanlinggo ng Pentecostes ay dapat na “kumpleto” (“temimot”) na nagpapahiwatig na ang mga sanlinggo ay maaaring kalkulahin sa ganoong paraan gaya ng paglabag sa utos nito.

Ang siping ito ay kawili-wili dahil, una, idinudugtong nito nang tama ang sinaunang sanlingguhang pag-ikot sa mga lunar na anyo; at ikalawa, inilalabas nito na ang pagbilang sa Pentecostes ay nangangailangan ng mga “kumpletong” sanlinggo na tila nagpahiwatig na ang sanlingguhang pag-ikot na ginamit ay hindi awtomatikong magbibigay ng mga kumpletong sanlinggo.

Ang Patunay ng mga Petsa

Sapagkat ang unang araw ng bawat buwan (araw ng Bagong Buwan) ay palaging muling sinisimulan ang sanlingguhang pag-ikot, ang Sabbath ay palaging tumatapat sa kaparehong petsa ng bawat isang buwang lunar. Ang araw ng Bagong Buwan ay nasa sariling uri nito, ngunit ito ay isang araw ng pagsamba. Kaya ang ikalawa ng bawat buwan ay ang unang araw ng paggawa sa sanlinggo. Maging sa kalendaryong Gregorian, paminsan-minsan ay mayroon kaming isang ayos ng buwan gaya nito. Halimbawa, ang Abril ng taong 2017:

Abril 2017

Ang tanging pagkakaiba sa pagitan ng Abril 2017 ng kalendaryong Gregorian, at ng mga buwang luni-solar ay ito ang buwanan/sanlingguhang ayos para sa bawat buwan sa kalendaryong luni-solar. Dahil ang una ng bawat buwan ay ang araw ng pagsamba na Bagong Buwan, ang ikapitong araw ng Sabbath ay palaging tumatapat sa ika-8, ika-15, ika-22, at ika-29 ng buwang lunar. Ito ay itinaguyod ng katunayan na sa bawat pagkakataon ang petsa para sa ikapitong araw ng Sabbath ay ibinigay sa Kasulatan, ito’y palaging tatapat sa mga petsang ito. Dagdag pa, ang bawat iisang panahon ang petsa para sa ikapitong araw ng Sabbath ay maaaring idagdag mula sa mga nakapaligid na teksto, ito rin ay tatapat sa mga petsang ito. Ito ay imposible sa isang patuloy na sanlingguhang pag-ikot.27

Mga Nawalang Sabbath

“Sa bawat lugar sa Bibliya kung saan ang mga Sabbath at mga Bagong ay ipinahiwatig, ang ikalawang araw ng buwan ay palagi ang unang araw ng paggawa, at ang ika-8, ika-15, ika-22 at ika-29 na araw ng buwan ay mga Sabbath nang walang pagbubukod!”

John D. Keyser, “Biblical Proof for the Lunar Sabbath.”

Sapat nang kawili-wili, ang mga tao na mayroong pinakamahirap na panahon sa pagtanggap ng katunayan na ang araw ng Sabado ay hindi ang tunay na Sabbath ay ang mga tao na nauunawaan nang pinakamalinaw ang kahalagahan nito: iyong mga sumasamba na sa araw ng Sabado. Sila’y mag-aaklas, “Hindi kailanman pinahintulutan ng Diyos ang Sabbath na makalimutan! Imposible ito! Dahil dito, ang Sabado ay dapat ang Sabbath.”

Ang ganitong argumento ay isang lohikong kamalian. Hindi lamang ang araw ng Sabado ay maaaring patunayan na hindi ang tunay na Sabbath, kundi sa Kasulatan, si Yahuwah mismo ay ipinahayag na ang Sabbath ay makakalimutan at Siya ang nagtiyak na ito’y makakalimutan!

Ang propeta, si Jeremias, ay nananaghoy sa anong bumagsak sa Jerusalem noong ito’y napasakamay ng mga taga-Babilonya. Ngunit dahil ang “Babilonya” ay simbulo rin para sa buong imprastraktura ng huwad na pagsamba, ang panaghoy ni Jeremias ay mayroong ikalawa, propetikong paggamit na pasulong na nagbibigay ng punto sa isang panahon kung kailan ang kaalaman ng orihinal, sinaunang Sabbath ay, tunay na mawawala.

Si Yahuwah ay naging parang kaaway, Kaniyang nilamon ang Israel; Kaniyang nilamon ang lahat niyang palasyo, Kaniyang iginiba ang Kaniyang mga katibayan; at Kaniyang pinarami sa anak na babae ng Juda ang panangis at panaghoy.

At Kaniyang inalis na may karahasan ang tabernakulo niya na gaya ng nasa halamanan; Kaniyang sinira ang Kaniyang mga dako ng kapulungan: ipinalimot ni Yahuwah ang takdang kapulungan at sabbath sa Sion, at hinamak sa pagiinit ng Kaniyang galit ang hari at ang saserdote. (Mga Panaghoy 2:5-6, ADB)

Hindi lamang ito ang tanging lokasyon sa Kasulatan kung saan si Yahuwah ay ipinahayag na Siya ang magdudulot sa Sabbath na makalimutan. Ang aklat ng Hosea ay inilarawan ang kawalan ng katapatan ng bayan ni Yah sa pagkumpara sa kanila sa isang hindi tapat na asawa na nakikiapid sa iba. Si Yahuwah ay isang banal na asawa sa mga mananampalataya. “Sapagka't ang May-lalang sa iyo ay iyong asawa; si Yahuwah ng mga hukbo ay kaniyang pangalan: at ang Banal ng Israel ay iyong Manunubos, ang Elohim ng buong lupa tatawagin Siya.” (Isaias 54:5)

Sa pagtalikod patungo sa huwad na pagsamba, ang mga asawa ni Yahuwah (mga mananampalataya) ay nawalan ng katapatan sa Kanya.

Maraming magagandang pangako ang naitala sa ikalawang kabanata ng Hosea. Nais nating basahin ang mga pangakong iyon; nais nating angkinin ang mga iyon. Ngunit dapat na basahin sa konteksto, at ang konteksto ay unang dumarating sa pagtuligsa sa espiritwal na paglililo.

Makipagtalo kayo sa inyong ina, makipagtalo kayo; sapagka't siya'y hindi ko asawa, ni ako man ay kaniyang asawa; at alisin niya ang kaniyang pagpapatutot sa kaniyang mukha, at ang kaniyang mga pangangalunya sa pagitan ng kaniyang mga suso;

Baka siya'y aking hubaran, at aking ilagay siya na gaya ng araw na siya'y ipanganak, at gawin ko siyang parang isang ilang, at ilagay ko siyang parang isang tuyong lupa, at patayin ko siya sa uhaw;

Sapagka't ang kanilang ina ay nagpatutot; siya na naglihi sa kanila ay gumawa ng kahiyahiya; sapagka't kaniyang sinabi, Ako'y susunod sa mga mangingibig sa akin, na nangagbibigay sa akin ng aking tinapay at ng aking tubig, ng aking lana at ng aking lino, ng langis ko at ng inumin ko. (Hosea 2:2, 3, 5, ADB)

Ang kaparusahan para sa espiritwal na pakikiapid? Tatanggalan ng kaloob ng Sabbath:

At ngayo'y aking ililitaw ang kaniyang kahalayan sa paningin ng mga mangingibig sa kaniya, at walang magliligtas sa kaniya mula sa aking kamay.

Akin din namang papaglilikatin ang kaniyang mga kalayawan, ang kaniyang mga kapistahan, ang kaniyang mga Bagong Buwan, at ang kaniyang mga Sabbath, at lahat ng kaniyang takdang kapulungan. (Hosea 2:10-11, ADB)

Ang mga “Bagong Buwan” ay isang malinaw na sanggunian sa kalendaryo kung saan ang mga Sabbath at mga “takdang kapulungan” (mo’edim) ay kinakula. “Ito ay sa kompromiso sa paganismo kaya ang maagang Kristyanong simbahan ay nawalan ng apostolikong kadalisayan. Ito ay nagbukas sa mga pantigil ng tubig sa lahat ng mga panlilinlang ni Satanas. Sa hindi pagpapahalaga at hindi pagpapanatili ng katotohanan, ang bayan [ni Yah] ay tatanggalan nito. Kapag ang patotoo ng Langit ay hindi itinatangi na nararapat gawin, inaalis ito [ni Yah]; Siya mismo ang magdudulot na makalimutan ito.”28 At ito ang tumpak na nangyari.

Ang pag-ampon sa paganong sanlinggo ng mga eklesiastikong awtoridad sa kanilang pagkakaisa sa kapangyarihan ng mga sekular na awtoridad noong ikaapat na siglo ay humantong sa pag-uusig sa lahat ng hinihiling na kumapit sa Biblikal na kalendasyon. Siniyasat ni Robert Odom sa kanyang matagumpay na obra, Sunday in Roman Paganism: “Nakikita na kapag ang ilan sa mga henyo sa espiritwal ay nagkaroon ng kontrol sa mundo ng pagano ay may mga kaayusang bagay na ang paganong planetaryong sanlinggo ay dapat ipakilala tungo sa tamang panahon para sa pinakatanyag na kulto ng Araw ng lahat ng panahon upang iparating at itanyag ang araw ng Araw bilang araw na natatangi at higit na sagrado sa lahat. Panigurado na hindi ito sinasadya.”29

Ang mabagal na banyuhay na ito mula sa dalisay, apostolikong Kristyanismo, tungo sa isang Kristyanismo na ipinilipit sa mga tuntunin ng paganong kalendasyon ay laganap na responsable para sa kakulangan ng kaalaman na umiiral ngayon ukol sa tunay na kalendaryo ng Manlilikha. Ang patuloy na sanlingguhang pag-ikot ay napakalayo ang narating pabalik sa kasaysayan, naipalagay na ang patuloy na sanlingguhang pag-ikot ay palaging umiiral. Ang mga makasaysayang katunayan ng kalendaryong Julian ay nakalimutan at ang paikot na pagdadahilan ay ginamit upang “patunayan” na ang araw ng Sabado ay ang Sabbath ng Bibliya: iyon ay, ang modernong sanlinggong Gregorian ay may patuloy na umiikot na mga sanlinggong may pitong araw dahil dito ay palaging tuluy-tuloy sa pag-ikot. Ang araw ng Sabado, pagkatapos, ay marapat na “ikapitong araw ng Sabbath” ng ikaapat na utos.30

Ang Kalendaryo ng Langit

Sa buong Kasulatan, ang Sabbath ay mahalaga. Mula sa Genesis hanggang Pahayag, ito ay isang gintong sinulid, hinahabi ang pangako ni Yah tungo sa lahat. Walang saysay ano pa man na ang Manlilikha, ang Hari ng kalangitan at kalupaan, ay hindi magtatatag ng isang paraan ng pagkalkula ng oras kung saan ang sinuman, saanman at sa anumang panahon, maaaring malaman kung kailan darating ang Sabbath. Ang puntong ito ay mabuting inilarawan sa karanasan ng isang tagapaglingkod na sumasamba sa araw ng Sabado na dinakip ng KGB at ikinulong noong panahon ng Unyon Sobyet. Sa una, inilagay siya sa bartolina. gulagSa huli, dinala siya sa gulag. Lubos siyang maingat sa pagsubaybay sa bawat araw kaya maaari niyang malaman kung kailan darating ang Sabbath. Kalaunan, gayunman, nawala siya sa pagsubaybay. Ito man ay kawalan ng malay sa panahon ng hindi maganda ang pagtrato sa kanya, o iba pa, sa huli ay hindi na mahalaga. Ano pa man ang dahilan, nawala siya sa pagsubaybay sa anong araw na ng sanlinggo.

O, anong kasiyahan ng guwardya ang ginawa sa kanya! Walang awa siyang pinahirapan. At tunay siyang nagdusa sa mental na paghihirap. Iniibig niya si Yahuwah at nais na parangalan Siya. Siya sa nasa bilangguan dahil ayaw niyang makompromiso ang kanyang mga paniniwala. At ngayon, hindi na niya nalalaman kung kailan dumating ang Sabbath at kung siya ay gumagawa para rito o hindi.

Ito ang resulta ng kawalan ng kaalaman ng tunay na Sabbath at tunay na kalendaryo ni Yahuwah na itinatag sa Paglikha. Hindi Niya kalooban sa sinuman na manatili sa kamangmangan. Hindi Niya binigyan sila Adan at Eba ng isang piraso ng papel upang idikit sa puno upang mapanatili ang bilang. Isang bagay na sukdulan ang kahalagahan ay hindi kailanman ipagkakatiwala sa sinuman o anuman na napakadaling masira o napakadaling mabago!

Si Yahuwah, palaging tandaan, ay ang Manlilikha ng Lahat. Hindi na Niya kailangang bigyan sila Adan at Eba ng isang kalendaryong nakalimbag sa isang piraso ng papel. Inilagay Niya ang Kanyang sistema ng pagpapanatili ng oras sa mismong tela ng paglikha at ipinunla sa kalangitan para makita ng sinuman saanman sa buong mundo.

Ang pagtakbo ng buwan bilang isang kalendaryo ay hayagang binigkas sa parehong Awit 104:19 at Genesis 1:14-15. Ang hindi nagbabagong kalikasan ng pagtakbo ng buwan ay sinangguni sa isa pang awit: “Matatatag magpakailan man na parang buwan, at tapat na saksi sa langit.” (Awit 89:37, ADB)

Gaya ng walang saysay ano pa man na si Yahuwah ay ipagkakatiwala ang kaalaman ng Kanyang sistema ng pagpapanatili ng oras sa isang piraso ng papel o maging sa isang bloke ng bato, ganon din na lagpas sa lahat ng lohika na ipalagay na ipagkakatiwala Niya ang kalkulasyon ng Kanyang banal na Sabbath sa pag-iingat ng Kanyang kaaway, si Lucifer. Gayunman, iyon ang tiyakan na kaso kung, sa harap ng lahat ng ebidensya sa kabaligtaran, isang tao ay iginigiit na ang araw ng Sabado ay ang ikapitong araw ng Sabbath ng Bibliya.

Ang modernong solar na kalendaryong “Gregorian” ay isang imbensyon ng kapapahan. Ito pa nga ay ipinangalan kay Pope Gregory XIII! Noong una itong ipinakilala, tatlong bansa lamang ang tinanggap ito at iyon ay mga Katolikong bansa. Ang ibang bansa ay tinanggihan ito dahil sa pagiging Katoliko.

At isa pa, ang kalendaryong Julian ay ganon din, sapagkat ito ay isang paganong kalendaryong solar. Tanging ang kalendaryong luni-solar ng Paglikha ay may kakayahan na ipunto ang tunay na mo’edim ni Yah, mga itinalagang panahon ng Langit para sa pagsamba.

Lahat ng oras ay batay sa paggalaw. Dahil dito, mayroon lamang apat na uri ng kalendaryo. Lahat ng pagpapanatili ng oras ay ilan sa isa sa mga sumusunod:

Sidereal: Ang mga kalendaryong sidereal ay sinusubaybayan ang oras batay sa nasiyasat na nauugnay na paggalaw ng mga bituin. Ang kalendaryong Hindu ay gumagamit ng pagsasama ng sidereal at solar na pagpapanatili ng oras.

Solar:
Sa mga kalendaryong solar, ang taon ay batay sa panahong kailangan ng araw na bumalik sa kaparehong posisyon sa loob ng mga pag-ikot sa mga kapanahunan, o 365 araw. Ang mga kalendaryong Julian at Gregorian ay parehong halimbawa ng solar na pagpapanatili ng oras. Sa isang kalendaryong solar, walang idudugtong ang sanlingguhang pag-ikot sa anumang bagay sa kalikasan.

Lunar:
Ang kalendaryong lunar ay batay lamang sa mga anyo ng buwan. Dahil ang taong lunar, may 354 araw, ay mas maiksi sa 365 araw na taong solar, ang mga buwan sa kalendaryong lunar ay lumulutang sa mga kapanahunan. Ang kalendaryong ginamit ng mga Muslim ay isang kalendaryong lunar, kaya ang Ramadan ay lumulutang paatras sa taon, mula sa isang taon hanggang sa susunod.

Luni-Solar: Ang mga kalendaryong luni-solar ay ang pinakamaringal at pinakatumpak sa lahat ng mga kalendaryo sa paggamit. Ang sanlingguhang pag-ikot at ang mga buwan ay batay sa paggalaw ng buwan, habang ang taon ay nakaangkla sa araw. Kaya walang paglutang sa kapanahunan gaya sa isang istriktong kalendaryong lunar. Ang kalendaryong Biblikal ay luni-solar.


Naitala sa mga Kalangitan

Ang katotohanan ay lubos na nakakalat at ibinaon sa ilalim ng mga siglo ng kamalian at pagpapalagay, nangangailangan ng pagtitiis at napakaingat na pansin sa detalye para tipunin ang iba’t ibang nawawalang “piraso sa palaisipan” ng patotoo. Gayunman, naitala sa mga nagniningning na kalangitan ay ang dalawang piraso ng ebidensya na tumutulong para itatag nang lagpas sa pagdududa na ang araw ng Sabado ay hindi ang Sabbath ng Bibliya. Ang mga ito ay ang petsa ng pagpako sa krus, at ang International Dateline.

Petsa ng Pagpako sa Krus

Isinasantabi ang masayang sci-fi na spekulasyon tungkol sa mga puwang sa “pagpapatuloy ng oras at kalawakan,” ang oras mismo ay, syempre, nagpapatuloy. Iyon ay kung bakit karamihan sa mga modernong tao ay may mahirap na panahon sa pagbabalot ng kanilang mga isipan sa paligid ng isang sistema ng kalkulasyon ng oras kung saan ang sanlingguhang pag-ikot ay hindi patuloy. Ang mga tao ay ipinalagay na ang modernong sanlingguhang pag-ikot ay palaging umiiral. Dahil dito, dumako sila na isipin ang mga termino ng modernong petsa sa kalendaryo kahit sa pag-alala ng mga pangyayari sa kasaysayan.

Kunin, halimbawa, ang Labanan sa Marathon. Ang panglahatang petsang tinanggap ay Setyembre 12, 490, BCE. Napansin mo ba ang problema? Sa totoo lang, mayroong ilang (sa halip na nakatutuwang) problema sa petsang iyon. Una, ang kalendaryong Gregorian ay hindi pa umiiral noong 490 BCE. Dagdag pa, bagama’t ang kalendaryong Julian ay may buwan na tinatawag na Setyembre, ang petsa ay halos 450 taon pa bago ang kalendaryong Julian ay dumating sa pag-iral ano pa man!

Sa huli, ang buwan ng “Setyembre” ay hindi umiiral sa kalendaryong Griyego ng taong 490 BCE. Ang kalendaryong Griyego, gaya ng kalendaryong Israelita ng panahong iyon, ay luni-solar sa ilang pagkakaiba sa pagitan ng mga naiibang siyudad o estado sa Gresya. Ang mga buwan sa Athens ay ang mga sumusunod:

Hekatombion

Metageitnion

Boedromion

Pyanepsion

Maimakterion

Poseidon

Gamelion

Anthesterion

Elaphebolion

Munychion

Thargelion

Skirophorion

Isang sinaunang kalendaryong Griyego mula noong 1600 BCE

Isang sinaunang kalendaryong Griyego mula noong 1600 BCE.

Pansinin na walang isang “Setyembre” sa mga ito! Kaya anong ibig sabihin na ang Labanan sa Marathon ay naganap noong Setyembre 12?

Gamit ang mga petsa ng modernong kalendaryo bago ang kalendaryo sa katunayan ay dumating sa pag-iral ay isang tunay na kapaki-pakinabang na kasangkapan. Pinapagana nito ang mga tao na maunawaan, nauugnay sa modernong sistema ng pagpapanatili ng oras, kung kailan naganap ang isang pangyayari. Ang pabalik na pagbilang gamit ang mga modernong kalendaryo ay tinatawag na proleptikong kalendaryo. Ang proleptikong kalendaryo ay isang kalendaryo na umaabot ang sistema ng pagbibigay ng petsa pabalik sa panahon bago ang aktwal na pagkilala nito. Gayunman, habang kapaki-pakinabang, mahalaga na malaman kung kailan ito nagaganap. Ang mga mananampalataya ngayon ay sinubukang magbilang nang pabalik sa panahon ni Yahushua, upang “patunayan” na siya ipinako sa krus sa araw ng Biyernes. Ang iba ay nagawa ang katulad nito, tinatangka na “patunayan” na siya ay ipinako sa krus sa araw ng Miyerkules.

Sapagkat naitatag na, ang parehong araw ay imposible sa walang ibang dahilan kundi ang katunayan na wala sa “Biyernes” o “Miyerkules” ang ipinakilala sa kalendaryong Julian. Sa panahon ng buhay ni Yahushua sa lupa, ang kalendaryong Julian ay patuloy pa ring gumagamit ng sanlinggo ng walong araw. Dahil dito, anumang angkin na ang Tagapagligtas ay inalay ang kanyang buhay sa araw ng Biyernes o Miyerkules ay batay sa mga proleptikong petsa, wala nang iba.

Totoo, gayunman, na si Yahushua ay ipinako sa krus sa ikaanim na araw ng sanlinggo. Ang Levitico 23 ay nagbigay ng petsa para sa Paskua: “ang Pista ng Paskua na gaganapin sa gabi ng ikalabing apat na araw ng unang buwan.” (Levitico 23:5, ADB) Sa kalendaryong luni-solar, ang ika-14 na araw ng bawat buwan ay palaging tumatapat sa ikaanim na araw ng sanlinggo. Kaya walang duda, namatay si Yahushua sa araw bago ang ikapitong araw ng Sabbath.

Sa mismong kadahilanang ito, na ang mga Hudyong lider ay nakiusap kay Pilato na baliin ang mga binti ng tatlong taong ipinako sa krus, kaya mapapabilis ang kanilang kamatayan at pagkatapos ay maaari nang ilibing: “Dahil araw noon ng Paghahanda, ayaw ng mga Hudyo na manatili ang mga bangkay sa krus sa araw ng Sabbath, lalo na't ang Sabbath na iyon ay dakila. Kaya hiniling nila kay Pilato na baliin ang mga binti ng mga nakapako sa krus at alisin ang mga bangkay.” (Juan 19:31, FSV)

Ang araw na susunod sa Paskua ay hindi lamang ang ikapitong araw ng Sabbath, ito rin ang unang araw ng Pista ng Tinapay na Walang Lebadura. “At nang ikalabing limang araw ng buwang iyan, ay kapistahan ng tinapay na walang lebadura kay Yahuwah: pitong araw na kakain kayo ng tinapay na walang lebadura.” (Levitico 23:6, ADB) Sa ibang salita, ang “dakilang” Sabbath.

Maraming iskolar ang nagtalo sa anong taon naganap ang pagpako sa krus dahil, paulit-ulit, sila’y naghahangad ng taon kung kailan ang ika-14 na araw ng buwang lunar (ang Paskua sa Abib 14) ay sasabay sa isang proleptikong Biyernes. Gamitin ang mga kalkulasyon mula sa Astronomical Applications Department ng United States Naval Observatory, posible na patunayan na ang ika-14 na araw ng buwang lunar ay hindi maaaring sumabay sa isang proleptikong Biyernes sa tanging taon na posible para sa pagpako sa krus ng Tagapagligtas: 31 CE.31 Ang mga ito ay mga astronomikong katunayan, pinanatili sa kalangitan, madaling nakalkula dahil ang mga ito ay lubos na mahuhulaan.

Hindi iiwan ni Yahuwah ang huling henerasyon sa kawalan ng kaalaman sa mga ganitong kahalagang bagay. Itinatag Niya ang mga tuntunin ng astronomya na nagpapahintulot sa atin na malaman nang may sukdulang katumpakan ang paggalaw ng buwan, 2,000 taon ang nakalipas! At ang paggalaw na ito, kapag ginamit sa isang kalendaryong luni-solar at kinumpara sa modernong sanlinggo na nagtatatag nang walang pagdududa na si Yahushua, habang ipinako sa krus sa ikaanim na araw ng sanlinggong lunar, ay hindi ipinako sa krus sa araw ng Biyernes.

Ito ay mahalaga dahil itinatatag nito ang dalawa pang karagdagang katunayan:

  1. Ang sinaunang Sabbath na siniyasat sa panahon ng pagpako sa krus ay hindi sa araw ng Sabado;
  2. Ang araw ng muling pagkabuhay ni Yahushua—ang dahilan na ibinigay para sa pagsamba sa araw ng Linggo—ay hindi ang araw ng Linggo.

Ang dalawang katunayang ito lamang ay ipinapakita ang kamalian sa pagkalkula ng araw ng pagsamba sa paggamit ng modernong kalendaryong solar. Ang araw ng Sabado ay hindi ang tunay, sinaunang Sabbath ng Bibliya, at ang araw ng Linggo ay hindi ang araw ng muling pagkabuhay ni Yahushua at, dahil dito, hindi ang araw kung kailan ang sinuman ay dapat sumamba nang tiyakan sa parangal ng muling pagkabuhay.

Ang International Dateline

Ang International Dateline ay isang pinakahalata, at pinaka nakatutuwang patunay na ang modernong kalendaryo ay hindi maaaring gamitin sa pagtatatag ng Biblikal na Sabbath. Ito ay imbento lamang ng tao. Ito ay ganap na hindi makatuwiran at ito ay binago nang ilang beses sa walang ibang dahilan kundi kaluwagan.

Ang National Oceanic and Atmospheric Administration ng United States Department of Commerce ay inamin ang ganap na hindi makatuwirang kalikasan ng International Dateline, sinasabing:

Ang International Date Line, itinatag noong 1884, dumadaan sa gitnang Karagatang Pasipiko at halos sumusunod sa 180 digri longhitud, linya mula hilaga pa-timog sa Daigdig. Ito ay matatagpuan sa kalagitnaan paikot sa mundo mula sa punong meridian—ang 0 digri na longhitud na itinatag sa Greenwich, England, noong 1852.

Ang International Dateline ay tumatakbo bilang isang “linya ng paghihiwalay” na nagbubukod sa dalawang magkasunod na petsa sa kalendaryo. Kapag ikaw ay tumawid sa linya ng petsa, ikaw ay nagiging manlalakbay ng oras! Ang pagtawid pakanluran at isang araw na ang lumipas; ang pagtawid pabalik at ikaw ay “bumalik rin sa oras.”

Sa kabila ng pangalan nito, ang International Date Line ay walang legal na internasyonal na katayuan at ang mga bansa ay malaya na pumili ng petsa na tinatalima nila. Habang ang linya ng petsa ay karaniwang tumatakbo mula sa hilaga hanggang sa timog, mula polo hanggang polo, ito’y lumiko-liko sa mga pulitikal na hangganan gaya ng silangang Rusya at mga isla ng Aleutian ng Alaska.32

Ang pinaka silangang bahagi ng Rusya sa katunayan ay mas malayo sa silangan kumpara sa pinaka kanlurang bahagi ng Alaska! Isang mabilis na sulyap sa isang mapa ng International Dateline ay nagpapakita kung gaano ito hindi makatuwiran.

Isang mapa ng daigdig ang nagpapakita ng landas ng International Dateline, paliku-liko na humahati sa Karagatang Pasipiko

Isang mapa ng daigdig ang nagpapakita ng landas ng International Dateline, paliku-liko na humahati sa Karagatang Pasipiko.

Pinaka kailan lamang, ang International Dateline ay nabago noong 2012. Ito ay lumikha ng isang problema para sa mga sumasamba sa araw ng Sabado na mga Kristyano sa Samoa. Sila ba ay sasamba sa bagong ikapitong araw ng Sabbath? O, sila’y kakapit sa luma, na nangangahulugan na, sa bagong petsa, sila na ngayon ay sasamba sa araw ng Linggo?

pagbabago sa International Dateline 2011-2012

Ang International Dateline ay kathang-isip at ganap na hindi makatuwiran. Katawa-tawa na ipalagay na pahihintulutan ni Yahuwah ang isang bagay na napakahalaga gaya ng Kanyang Sabbath na maging depende sa isang bagay na mababago gaya ng modernong kalendaryo na, sa isang simpleng boto, ay maaaring palitan.

Ang International Dateline na gawa ng tao ay kinakailangan lamang kung ikaw ay kakalkulahin ang Sabbath gamit ang kalendaryong Gregorian ng kapapahan. Gayunman, kapag ginamit mo ang buwan upang itatag ang pagsisimula ng mga buwan, at ang Sabbath, ang ganitong hindi likas na kasangkapan ay hindi na kailangan. Ang buwan ay nilikha para sa pagtatatag ng mga kapanahunan (mo’edim). Ito ay tumpak saanman ang sinuman ay nabubuhay.

Iisa Lamang ang Tunay na Sabbath

si Dr. Martin Luther King, Jr.Ang huwad na relihiyon ay gaya ng huwad na agham. Ito ay peke, isang pandaraya na nagbabalatkayo bilang patotoo. Sa huwad na agham at sa huwad na relihiyon, ang isang teorya ay batay sa isang pagpapalagay at pagkatapos ang mga pagsisikap ay ginugol para patunayan ang teorya, sa halip na dumating sa patotoo. Gayunman, kung ang pagpapalagay ay hindi tama, walang bigat ng “patunay” ay makapagbabago ng kamalian tungo sa katotohanan.

Ganito rin, isang matagal na tradisyon ng pagtawag sa araw ng Sabado, ang “Sabbath” ay hindi ginagawa na ganito. Ang katunayan na ang mga modernong Hudyo ay kasalukuyang sumasamba sa araw ng Sabado ay nagpapatunay lamang ng ano ang naamin na ng kanilang mga iskolar: sila’y hindi na sumasamba sa kalendaryong Biblikal.

Ang mga katunayan ng arkeolohiya, Kasulatan, at astronomya ay ipinakita ang patotoo: ang orihinal na Sabbath ng Bibliya ay kalkulado ng kalendaryong luni-solar, batay sa paggalaw ng buwan. Ibig sabihin nito ay ang araw ng Sabado ay hindi ang “Sabbath kay Yahuwah mong Eloah.” (Exodo 20:10, ADB) Ito rin ay nangangahulugan na ang araw ng Linggo ay hindi ang araw ng muling pagkabuhay ni Yahushua. Ang mga ito ay parehong huwad na araw ng pagsamba, itinatag ni Satanas upang agawin ang pagsamba na nararapat lamang kay Yahuwah.

Gayunman, ang mga katunayang ito ay patuloy na hindi makukumbinsi ang sinuman na ayaw makilala ang patotoo dahil ito ay mahirap. Minsang siniyasat ni Abraham Lincoln: “Kapag ang tao na matapat na nagkamali ay naririnig ang patotoo, malamang siya ay tumigil sa pagkakamali o tumigil sa pagiging matapat.” Umaapela ang WLC sa iyo na iwanan ang bawat pagpapalagay at itinanging pagkiling. Ilagay nang una ang patotoo at sundin ang Kordero saanman siya mangunguna.

Ang pasya ngayon ay nasa iyo. Sa mga katunayang nakakalat sa harapan mo, ano ang pagpapasyahan mo? Bilang pagwawakas, ang mga salita ni Dr. Martin Luther King, Jr. ay kapansin-pansin na angkop: “Ang kaduwagan ay nagtatanong: ligtas ba? Ang kahusayan ay nagtatanong: naaangkop ba? Ang kapalaluan ay nagtatanong: tanyag ba? Ngunit ang budhi ay nagtatanong: tama ba? At dumarating ang panahon kung kailan ang sinuman ay dapat kunin ang posisyon na hindi ligtas, hindi angkop, hindi tanyag; subalit dapat kunin ito ng sinuman dahil ito ay totoo.”

 


1 http://www.bbc.co.uk/history/british/empire_seapower/trafalgar_01.shtml

2 “Ilan sa mga iskolar ay sinasabi na ang kanyang pangalan ay Frigg; ang iba ay sinasabi na ito ay Freya; ang iba pang iskolar ay sinasabing sina Frigg at Freya ay dalawang magkahiwalay na diyosa. Ano pa man ang pangalan, siya ay madalas iniuugnay kay Venus, ang Romanong diyosa ng pag-ibig, kagandahan at pagkamayabong. Ang ‘Biyernes’ ay nagmula sa Lumang Ingles na ‘Frīgedæg.’” (https://www.livescience.com/45432-days-of-the-week.html)

3 Eviatar Zerubavel, The Seven Day Circle, p. 23, binigyang-diin.

4 Ibid., pp. 23-24, binigyang-diin.

5 Robert L. Odom, Sunday in Roman Paganism, “The Pagan Planetary Week,” http://4angelspublications.com/Books/SiRP/CHAPTER%201.pdf, binigyang-diin.

6 eLaine Vornholt & Laura Lee Vornholt-Jones, Calendar Fraud, “Time’s Greatest Conspiracy Theory: The Continuous Weekly Cycle.”

7 “The Julian Calendar,” Encyclopædia Britannica, binigyang-diin.

8 Calendar Fraud, op cit., p. 31.

9 Inscriptiones Latinæ Christianæ Veteres, Vol. 2, p. 118, #3033.

10 Calendar Fraud, op cit.

11 Maimonides, Kiddusch Ha-hodesch, Tr. Mahler, Wein, 1889.

12 “Holidays,” Universal Jewish Encyclopedia, p. 410.

13 The Universal Jewish Encyclopedia, Isaak Landman (ed.), Vol. X, “Week,” (1943 ed.), p. 482.

14 The Universal Jewish Encyclopedia, “Calendar,” p. 631.

15 “Calendar,” The Jewish Encyclopedia, binigyang-diin.

16 “The Jewish Calendar and Holidays (incl. Sabbath)”: The Jewish Calendar; Changing the Calendar, www.torah.org, binigyang-diin.

17 Heinrich Graetz, History of the Jews, Vol. II, pp. 563-564, binigyang-diin.

18 David Sidersky, Astronomical Origin of Jewish Chronology, Paris, 1913, p. 651, binigyang-diin.

19 Grace Amadon, “Report of Committee on Historical Basis, Involvement, and Validity of the October 22, 1844, Position”, Part V, Sec. B, pp. 17-18, binigyang-diin; Box 7, Folder 1, Grace Amadon Collection, Center for Adventist Research, Andrews University, Berrien Springs, Michigan.

20 Ibid.

21 Enero, 1883

22 Pebrero, 1914

23 Upang mapakinggan ang isang sipi, i-click rito.

24 Mo’ed (#4150), The Key Word Study Bible, King James Version, “Lexical Aids to the Old Testament.”

25 Nelson’s Illustrated Bible Dictionary, Thomas Nelson Publishers, 1986, binigyang-diin.

26 Lagpas na sa saklaw ng artikulong ito na ipaliwanag sa detalye kung paano gumagana ang kalendaryong Biblikal. Para sa mas maraming impormasyon, i-click rito at dito.

27 Para sa isang detalyado at mas malalim na pag-aaral ng paksang ito, tingnan ang Weekly Sabbath Days Are Determined By The Moon nila Arnold Bowen at Matthew Janzen.

28 eLaine Vornholt & Laura Lee Vornholt-Jones, The Great Calendar Controversy, p. 87, orhinal na diin.

29 Odom, op cit., p. 157.

30 Calendar Fraud, op cit. p. 44.

31 Para sa detalyadong pagpapaliwanag kung bakit ang taong 31 CE, ay ang tanging posibleng taon para sa petsa ng pagpako sa krus, basahin ang: “When Was Christ Really Crucified?

32 http://oceanservice.noaa.gov/facts/international-date-line.html