|
Eeci cibalo tacili ca WLC. Eelyo notubelesya zilembedwe aabalembi balaanze lya nkamu, tusimba buyo zyeezyo zyeendelana 100% a Bbaibbele a lusyomo lwesu cino ciindi munkamu ya WLC. Aboobo eezyo zibalo I Mnga zyalanganyigwa kuti nzya nkamu ya WLC. Twakalelekwa kapati amulimo wa balanda ba Yahuwah banjaanji. Pele tatukulwaizyi ndinywe nobeenzuma kutalika kubala zyaalembwa abantu aabo. Eezyo nzibaalemba, twakazigwisya mumalembe eesu nkaambo kanjaanji zililubide akubaa tumpenda. Cintu cuusisya ncakuti tucilangaula mbungano yamilimo iitakwe kampenda. Ikuti konyandidwe nkaambo ka [zibalo/milumbe] iitali ya WLC, kobikkila maanu ku Tusimpi 4:18. Kuteelela kwesu nkwakuti kasimpe Kakwe kalazyokoloka, eelyo mumuni nuuyaa kumwesya munzila yesu. Tulakayandisya kasimpe kwiinda buumi, nkako tulavwuntauzya kufumbwa nkokakonzya kujanwa. |

Kuli tumpango tumwi mu mulumbe wa Johane, muli Johane 1:1-3 a Johane 17:5, mbuli mukonzyanyo, ooto tulanganyigwa aanga mbumboni bwakuti Yahushua wakali kupona kujulu kataninga zyalwa. Kuli cibalo alimwi, kweendelanya kubusanduluzi bwa mangwalo ngobala, eeco cilangikaanga cigwasyilila muzeezo ooyu acalo:
Johane 13:3 Yahushua mbwaali kuzi kuti Wisi wakamupa zintu zyoonse mumaanza aakwe, akuti wakazwa kuli Yahuwah, alimwi uya kuli Yahuwah
Hena Yahushua wakazyokela kuli Wisi na?
Majwi aakuti “kuzyokela kuli Yahuwah” naa “kupilukila kuli Yahuwah”, asendekezya kuti Yahushua wakali kupona kale kujulu antoomwe a Taata kataninga talika mulimo wakwe waanyika. Mumajwi amwi, wakaliko kale, aboobo uyoopilukila nkweenya ooko. Pele hena mbombubo cibalo ca ciGiliki mbocaamba oobo na? Atusanyangule tumpango tobile ootu tujane bwinibwini.
Makani aali mucipati ca Johane 13 nga mazuba aakumbele aakali afwaafwi, kutali misela yakaindide iiteeli kusyule lya ciindi pe.
|
Cibalo ca Johane 13 caambilizya mazuba aakali afwaafwi kumbela mazuba, kutali misela iiteeli yakainda musyule lya ciindi pe.
Mucipati ca kkumi acitatu ca mulumbe wa Johane, tujana Yahushua a basikwiiya bakwe kabali akataa kulya cilalo eeco cakeelede kuba Mulalilo wa Pasika:
Johane 13:1 Eno ipobwe lya-Pasika nelyatakalina citwa, Yahushua mbwaali kuzi kuti ciindi cakwe casika kuti azwe munyika eyi aye kuli-Wisi, mbwaakali kubayanda bana bakwe abali munyika ino, wakabayanda mane kusikila kumamanino.
Makani aa Johane 13 nga mazuba aakali afwaafwi kusika kumbela aciindi, kutali misela iiteeli yakainda kale musyule lya ciindi. Yahushua waambila basikwiiya bakwe kuti Mufundisi a Simalelo wabo uyokwaabwa akuti uyoobasiya balo. Ncobeni, aawa tumuteelela kuti waamba lufu lwakwe lwakali kuzyaa kuswena, kubuka kuzwa kubafu, akuunka kuli Taata. Lino katulaa zintu eezi mumizeezo yesu, Johane utwaambila kuti Yahushua wakakkala mawoola aakwe aamamanino kakutaukila basikwiiya bakwe:
Johane 13:3-4 Yahushua, mbwaalikuzi kuti Wisi wakamupa zintu zyoonse mumaanza aakwe, akuti wakazwa kuli Yahuwah, alimwi uya kuli-Yahuwah wakanyamuka mpoonya nobaali kulalila, wakatula zyakusama zyakwe ambali, wabweza cisansamuzyo walyaanga mucibuno.
Kuli busanduluzi bumwi buyungizya majwi kucibalo eeci. Ngooyu mukonzyanyo:
- English Standard Version: Yahushua, wakalizyi kuti Taata wakapa zintu zyoonse mumaanza aakwe, akuti wakazyilide kuli Yahuwah alimwi wakali kuzyokela kuli Yahuwah.
- Holman Christian Standard: Yahushua wakalizyi kuti Taata wakapa zintu zyoonse mu maanza aakwe, akuti walo wakazwide kuli Yahuwah, akuti Walo wakali kuzyokela kuli Yahuwah.
Cibalo ca ciGiliki cibala kuti,
|
Kuli yooyo uubala kasyoma muli baleza botatwe, uleta muzeezo wa ciindi cimbi mu kampango aaka, kubikkila antoomwe azyeezyo nzibaasanganya basanduluzi, kuli nguwe eeci cibalo ncitondezyo “cisalazyidwe” kuti Yahushua wakalaa buumi kataninga zyalwa. Walo wakazyila kuli Yahuwah alimwi wakali kuzyokela kuli Yahuwah. Aawa kuli penzi, nokuba boobo. Eeco tacisyi mbucakali kwaamba cibalo citaanzi. Cibalo camu ciGiliki caamba kuti, “…kuli [Yahuwah] nkwaakali kuunka,” kutali kuti nkwaakali kuzyokela.1 IBbaibbele lya New King James lilazuminana abusanduluzi butaanzi mbubwakasandulula:
Johane 13:3 (NKJV) Yahushua, , mbwaali kuzi kuti Wisi wakamupa zintu zyoonse mumaanza aakwe, akuti wakazwa kuli Yahuwah alimwi uya kuli-Yahuwah.
Ibbala lya “kuunka” muci Giliki mukampango ka Johane 13:3 ndyakuti hypagei, alimwi liiminina: kusolweda naa kuyaa kusolola aasyoonto-syoonto, kuyaamuka. Lilabelesyegwa amukwaamba kuti: kuzwa, kuyaamuka, kutabako, kufwa.2
Ibbala lya Hypagei lilajanika ziindi zili kkumi acimwi mu Cizuminano Cakale, alimwi kunyina pe nolisanduludwe kuti kuzyokela nokuba kuti kupilukila ku, pele buyo muli Johane 13:3 mubusanduluzi bwumwi.3 Kuyungizya waawo, muyanda wa bbala lya hypagei ngu hupagó.4 Muli lya NASB, ibbala lya hupagó lilajanika ziindi makumi aali lusele kalilembedwe munzila ziindene (kusanganya alya hypagei), alimwi kunyina pe nolisandululwa kuti kujokela nanka kuti kuzyokela ku, pele buyo mbuli mbolyaambidwe kale, muli Johane 13:3.5 Eeco ciletela mubuzyo wakuti, nkaambo nzi bamwi basanduluzi ncobasanganya mabala ku bbala lya hypagei kuti libe lweendo lwa kuunka kuli Yahuwah? Hena kunooli kusanganya oko kutondezya mbubakali kuyeeyela basanduluzi na? Hena cilakonzyeka kuti mukukakatila kuyumyayumya kaambo ka buponi bwa Yahushua kataninga zyalwa, balo bakasanganya mabala aayo? Balo balakonzya kuzeka kuti, “Tacili ncocaamba cibalo, pele ncencico ncociiminina.” Ipenzi lya kusanganya mabala kucibalo ndyakuti lino kuyeeyela kwabo kunyonganya muntu uubala uutakubwene ooyo uusyoma mu basanduluzi kuti tabasalululi. Kunze lyaboobo kusandula cibalo kuzwa mu ciGiliki kuya mu Cikuwa, basanduluzi bakaba bapanduluzi basinkilila cibalo kubelesya nzyobayungizya. Aayo makani mayumu ncobeni.
Yahushua Wakazyila Kuli Yahuwah
Bamwi balakonzya kwaamba kuti, pele ino mbuti kasimpe kali muli Johane 13:3 aako kaamba kuti Yahushua wakaboola kuzwa kuli Yahuwah? Hena oobo tabuli bumboni bwa buponi bwaYahushua kataninga zyalwa na? Nee pe, kutali kuti twabala cibalo eeco mukuteelela kwa buHebulayo. BamaJuuda bazukide tiibakali kusyoma mu kupona kotaninga zyalwa. Kuli mbabo, zintu zyoonse zyakaliko kale, pele zyakali mumakanze nokuba mu luzyibo lwa Yahuwah. Ku booola kuzwa kuli Yahuwah naa kwaamba kuti cintu cimwi cakaboola ansi kuzwa kujulu ciiminina muntu ooyo naa eeco cintu cakali cokwa Yahuwah, nkokuti cakazumizyigwa nokuba kutuminwa aa Yahuwah. Ngooyu mukonzyanyo, kwaamba Johane Mubbizyi:
Johane 1:6 Kwakali muntu uwakatumwa aa Yahuwah, uwakali ezina lya Johane.
BamaJuuda banyenzi benibeni tiibakali kusyoma mu buponi kotaninga zyalwa pe. Kuli mbabo, zintu zyoonse zibonwa zyakaliko kale, pele buyo mumakanze amu luzyibo lwa Yahuwah.
|
Bama Juuda benibeni tiibakali kusyoma mu buponi kotaninga zyalwa. Kuli mbabo, zintu zyoonse zyakaliko kale, pele kazili buyo mumakanze nokuba mu luzyibo lwa Yahuwah.
Kunyina wakali kunga wasola kwaamba kuti eeci cibalo ciiminina kuti Johane wakali kupona kali aa Yahuwah kujulu pe. Kunze lyaboobo, swebo tuteelela kuti eeco ciiminina kuti Yahuwah nguwakatalisya mulimo ookwa Johane. Ngooyu mukonzyanyo awumwi:
Johane 3:1-2 Lino kwakali muntu waba-Farisi uutegwa Nikodemo, mweendelezi waba-Juda. 2Walo wakeza kuli-Yahushua masiku, wakamwaambila kuti, Rabi, tulizi kuti nduwe mwiiyi uuzwa kuli-Yahushua, nkaambo takukwe muntu uukonzya kucita malele aya ngocita, Yahuwah atanooli awalo.”
Nicodemusi taakali kusyoma kuti Yahushua wakali kupona kataninga zyalwa; pele, walo wakazyiba mu zitondezyo ook)Yahushua nzyaakacita kuti wakaboola kuzwa kuli Yahuwah, nkokuti, Yahuwah wakali aanguwe. Kusanganya waawo, imwaalumi ooyo wakaponyesegwa koofwaala wakaamba ceeci kujatikizya Messiah:
Johane 9:32-33 “Kuzwa kumatalikilo aanyika takunamvwidwe umwi wakajulide meso aamuntu uwakazyalwa moofu. 33Oyo muntu naatali kuzwa kuli-Yahuwah, naatakonzya kucita.”
Lino ooyu muntu wakatalika kubona taakayeeyela kuti Yahushua wakali Yahuwah pe. Kunze lya boobo, cibalo citwaambila kuti ooyo mwaalumi wakateelede kuti Yahushua wakali mushinshimi ooyo Yahuwah ngwaakapa nguzu zyakuti azyoobe Mwanaa Muntu, Kristu naa Messiah. Akaambo kaako, ooyu mwaalumi wakazwide kulumba wakakotama kunembo lyakwe.6
Basyomi Bazyila Kuli Yahuwah
Kutali biyo kuti Yahushua wakaambwa kuti wakaboola kuzwa kuli Yahuwah, pele basikwiiya bakwe abalo baambwa kuti bakazyila kuli Yahuwah, abalo:
1 Johane 4:4 Nobana bangu, inywe muliba-Yahuwah, aboobo mwakabazunda, nkaambo oyo uuli mulindinywe mupati kwiinda oyo uuli munyika.
Mbuli mbotukonzya kubona, kuzwa kuli Yahuwah takuli kweelana aa kupona kujulu kotaninga zyalwa pe.
Kuzyokela Kuli Wisi
Mukubula coolwe, Johane 13:3 tabuli busena bulikke aawo basanduluzi mpubakapindula cibalo:
Johane 16:28 Ime ndakazwa kuli-Taata, ndakeza ansi. Alimwi ndiisi anyika, ndilaya kuli-Taata.”
Ku "boola munyika" musyobo wakukanana wiiminina kuzyalwa, kutali buyo mu cilengwa ca buJuuda bwa musela mutaanzi pele amucilengwa cesu amwalo.
|
Ku "boola munyika" musyobo wakwaambaula majwi aayiminina kuzyalwa, kutali buyo mu ziyanza zyabuJuuda zyamusela mutaanzi pele a muziyanza zyesu amwalo.
Aawa, ibbala lyakuti kuunka mu ciGiliki ndyakuti poreuomai, alimwi liiminina buyo ku unka.7 IBbaibbele lya NKJV alyalo lililuleme kusandulula bbala eeli mukampango katobela:
Johane 16:28 (NKJV) Ime ndakazwa kuli-Taata, ndakeza ansi. Alimwi ndiisi anyika, ndilaya kuli-Taata.”
Bamwi inga batondeka kukampango aako kaamba kuti Yahushua wakaboola munyika akutaminina kuti eeci citondezya kuti Yahushua wakali kupona kataninga zyalwa. Nokuba boobo, kuzubulula kaambo inga kwayubununa kuti ooyu musyobo wakwaamba biyo kwiiminina kuti kuzyalwa, kutali buyo mu ciyanza ca buJuuda bwa musela mutaanzi pele muciyanza cesu amwalo.8 Ngooyu mukonzyanyo, langisya mbokabelesyedwe kaambo aako mucibalo nceenya:
Johane 16:21 “Mwanakazi natumbuka ulausa, nkaambo ciindi cakwe casika. Pele atumbuka, taciyeeyi limbi kuciswa kwakwe, nkaambo kakukondwa kwakwe kuti muntu wazyalwa ansi.
Awumwi mukonzyanyo wakukanana boobo ujanwa mu lugwalo lwa Paulu kuli Timoti:
1 Timoti 6:7 nkaambo takukwe ncotwakaleta ansi ano nociba ncotukonzya kutolelela nkuko.
Cilisalazyidwe aawa kuti, ku boolamunyika kwiimininakuzyalwakwaumwialimwitakukonzyikubabumbonibwakutiooyomuntuwakalikuponakujulukataningazyalwa.
Kukosozya kaambo
Mangwalo taambide kuti Yahushua wakali kuzyokela nokuba kuunka kuli Yahuwah, pele buyo kuunka kuli Taata, kubuka kwakwe kuzwa kubafu akutanta kuya kujulu.
Swebo tweelede kucenjelela nkaambo abalo basanduluzi ba Bbaibbele balaa mizeezo yabo bamukamwini. Mukubula coolwe, bamwi bakasanganya mabala ku malembe aasetekene, aboobo akusinkilila ncicakali kwiiminina kutaanguna. Mbube, kulayandika kuti swebo katuli mbuli ba Beliya akusindinganya kuvwuntauzya Mangwalo kuti tubone naa ncotuyiisyigwa cili masimpe.9

1 https://biblehub.com/interlinear/john/13-3.htm
2 Strong’s Greek Dictionary, https://biblehub.com/greek/5217.htm
3 https://biblehub.com/greek/hypagei_5217.htm
4 Strong’s Concordance, https://biblehub.com/greek/5217.htm
5 Muli Johane 11:8, basikwiiya bakabuzya Yahushua ikuti naa wakali kuunka ku Judea alimwi. “[Yahushua]…hena Yebo uya ookuya alimwi na?” Ibbala lyakuti kuunka ndyakuti hypagie, alimwi lisanduludwe bululeme. Ibbala lyakuti “alimwi” mu ciGiliki ndyakuti palin. Palin, talili bbala lya hypagie, eeco cizyibya babala kuti Yahushua wakali kuzyokela ku Judea. Ikuti bbala lyakuti alimwi nilyataakananwa, eeci cibalo nicakaamba buyo munzila ngubauba kuti Yahushua wakali kuzyokela ku Judea. Kunyina muli Johane 13:3 citondezya kuti kuunka kwaYahushua kwakali “lweendo lwa kuzyokela.”
6 Muli Johane 9:17, eelyo naakabuzyigwa aa BaFalisi ngwaakali kuyeeyela kuti Yahushua wakali ni, ooyo mwaalumi wakazwaa koofwaala wakaamba kuti Yahushua wakali mushinshimi. Kampango 22 kalayungizya kutondezya makanaa Yahushu akuba Messiah. Mu tumpango 35-38, Yahushua waambila mwaalumi kuti walo wakali Mwanaa Muntu, aayo majwi aa Bbaibbele aayiminina Kristu/Messiah. Mukwiingula ciyubunuzyo eeci, mu kampango 38, ooyo mwaalumi wakacita proskuneô kunembo lya Yahushua, eeco ciiminina kupa mulemeko. Ndebbala ndeenya lisanduludwe mu Ciyubunuzyo 3:9 kuti kukotama ansi.
7 poreuomai, Strongs #4198, https://biblehub.com/greek/4198.htm
8 “kuboola munyika,” Merriam Webster’s Dictionary, cakazubulwa mu intaneti muli bwa 3-18-20, https://www.merriam-webster.com/dictionary/come%20into%20the%20world
Eeci ncibalo citali ca-WLC. Cakazyila ku: https://oneGodworship.com/did-Yahushua-return-to-the-father/
Twakagwisya mucibalo citaanzi woonse mazina aa mituni ngobaita Taata a Mwana, kubikka mucibaka cangawo mazina mataanzi ngubaapedwe. Kuyungizya waawo, swebo twakajokolosya mu Mangwalo mazina ookwa Taata a Mwana mbuli mbwaakalembedwe kutaanguna abalembi ba Bbaibbele bakayoyelwa moza. Nkamu ya -WLC






