Mwanaa Leza: Mbumboni bwa Buleza bokwa Yahushua Na?
Eeci cibalo tacili ca WLC. Eelyo notubelesya zilembedwe aabalembi balaanze lya nkamu, tusimba buyo zyeezyo zyeendelana 100% a Bbaibbele a lusyomo lwesu cino ciindi munkamu ya WLC. Aboobo eezyo zibalo inga zyalanganyigwa kuti nzya nkamu ya WLC. Twakalelekwa kapati amulimo wabalanda ba Yahuwah banjaanji. Pele tatukulwaizyi ndinywe nobeenzuma kutalika kubala zyaalembwa abantu aabo. Eezyo nzibaalemba, twakazigwisya mumalembe eesu nkaambo kanjaanji zililubide akubaa tumpenda. Cintu cuusisya ncakuti tucilangaula mbungano yamilimo iitakwe kampenda. Ikuti konyandidwe nkaambo ka [zibalo/milumbe] iitali ya WLC, kobikkila maanu ku Tusimpi 4:18. Kuteelela kwesu nkwakuti kasimpe Kakwe kalazyokoloka, eelyo mumuni nuuyaa kumwesya munzila yesu. Tulakayandisya kasimpe kwiinda buumi, nkanko tulavwuntauzya kufumbwa nkokakonzya kujanwa. |
Mangwalo ayubununa kuti Yahushua muntu uulaa mazina manjaanji. Ngooyu mukonzyanyo, limwi zina liguminizya Yahushua ndyakuti walo Mwanaa Leza. Pele ino liiminina nzi? Hena lilakonzya kubelesyegwa aciindi comwe mbuli zina lya cuuno lyakuti Leza Mwana mbuli mbolivwuzya kubelesyegwa mu Zikombelo mazubaano? Inzya ncobeni, kwiinda mu malalile aabafundisi Bakomba baleza botatwe, bamayi, a basololi, swebo twakazyibila kulanganya mazina aa mutwe wacuuno aaya kuti aleelene, aboobo eeci ciyanza ciliyambukide cakuti kanjaanji eelyo notubala mabala aakuti Mwanaa Leza muma Bbaibbele eesu, tubikka mabala aakuti Leza Mwana mucibaka cangawo. Eelyo notuyeeyela muzintu zijatene eezi kuti mbo “bumboni” bwa buleza bwa Yahushua.
Mwanaa Leza
Nokuba kuti kuswanganya antoomwe mabala aakuti Mwanaa Leza a Leza Mwana abelesyegwa kutondezya buleza bwa Yahushua, ncintu ciyandika kumvwisyisya kuti kuti eeco tiiwakali muzeezo wa lusyomo lwa tunsiyansiya pe.
|
Ibbuku lya Hasting lisandulula mabala aa Cizuminano Cipya aamba Leza Mwana ooyu kuti Mwana wakabambululwa eelyo nolyaamba kuti,
“…izina lya mutwe wa cuuno lyakuti ‘Mwanaa Leza’ lino lileelela mu Muntu Wabili wa Baleza botatwe; alimwi kunyina muntu uubala Bbaibbele uunga wayeeyela kuti iBbaibbele lyeezyeezya biyo kuti ncenciceeco ncoliiminina eelyo kufumbwa muntu naswaanganya mabala aayo. Walo weelede buyo, kubala kabikkide maanu aasyoonto kuti amvwisye kuti ooku kweezyeezya takweelede kuba kakwiina kusanyangula nkaambo mu Mangwalo kuli ‘bana ba Leza’” banji.1
Nokuba kuti kuswaanganya antoomwe mabala aakuti Mwanaa Leza alya Leza Mwana alabelesyegwa kupa bumboni bwa buleza bwa Yahushua, ncintu ciyandika kumvwisyisya kuti ooyu tiiwakali muzeezo wa tunsiyansiya lyoonse pe.
Mangwalo aambilizya bana ba Leza banjaanji
Mbuli bwaambwa atala aawa, Mangwalo aambilizya bana ba Leza banjaanji. Bangele, aabo bakalengelewa kukutauka kuyanda kwa Yahuwah abalo baambidwe kuti “mbana ba Leza.” Aaya majwi akataanguna kubelesyegwa mu bbuku lya Matalikilo. Nokuba kuti kuli mibandi iijatikizya kuti bakali bani bwinibwini bana ba Leza aaba, kuzuminwa kuti bakali zilengwa leza zyakalengwa aa Yahuwah Lwakwe.
Matalikilo 6:1-2 Lino bantu nibakatalika kuvula ansi, alimwi nibakali kuzyala bana basimbi, 2 bana ba-Leza bakabona bana basimbi babantu kuti mbabotu, nkabela bakakwata kufumbwa mbobakali kuyanda akati kabotu.
Tulabona majwi aakuti “bana ba Leza” kaabelesyedwe mu bbuku lya Joobo kwaamba bangele aabo bakalileta kunembo lya Yahuwah. Kuyungizya waawo, nobaba bakomba mituni abalo baamba bangele kuti mbana ba Leza, mbuli mbokulibonya mu bwiinguzi bwa Mwami Nebuchadnezala eelyo naakabona umwi uulangika “mbuli bana ba Leza” mu bbibi lya mulilo kali antoomwe a Shadrach, Meshach, a Abed-nego. Lino Nebukadinezala wakaamba kuti, Alumbwe Leza waba-Sadrake a-Mesaki a-Abedinego, iwakatuma angelo wakwe akuvuna balanda bakwe ibakamusyoma.
Twatalisya biyo kuzubulula Mangwalo, pele catusalalila kale kuti mu mikonzyanyo misyoonto eeyi, mutwe wa cuuno wakuti mwana (bana) ba Leza talyaambi muntu kubaa buleza pe.
Bami baitwa kuti Mbana ba Leza
Kuyungizya ku bangele, bantu abalo balaambwa mu Mangwalo kuti mbana ba Leza mbwaanga bakasalwa aa Yahuwah kuti balele mucibaka cakwe mubbuku lya Matalikilo 1:26, Yahuwah wakapa Adamu bweendelezi atalaa nyika. Kuleka biyo kuti wakali “mwami” mutaanzi. Walo wakapedelezyegwa amutwe wa cuuno wakuti mwanaa Leza.
Luuka 3:38 ‘mwana a-Enosi, Enosi mwana a-Seta, Seta mwana a-Adamu, Adamu mwana a-Leza.’
Kuyungizya atalaa bangele, bantu abalo mu Mangwalo baambwa kuti mbana ba Yahuwah mbwaanga bakasalwa aa Yahuwah kuti kabalela mubusena Bwakwe.
|
Kuyungizya waawo, tulabona bami ba Isilayeli kabapegwa izina eeli. Yahuwah wakaambila mushinshimi Nathani kuti atole mulumbe ku Mwami Davida uujatikizya bami baciboola kumbelaa mazuba aabo bayoolela kabala mbuli bana ba Yahuwah.
1 Makani 17:11-14 ” Lino mazuba aako naazoozulila aakuya nkubabede bamauso bafwide, njookubusizya inyungu zyako, umwi wabana bako uuelede kulya izina lyako, nkabela njoosimpika kabotu bwami bwakwe. 12Ngonguwe uuti ndiyakile iŋanda, nkabela njoosimpika cuuno cabwami bwakwe kuti citazungaani mazuba oonse. 13Njooba wisi, alakwe uyooba mwanaangu. Nsikooyoomunyanzya luzyalo lwangu mbundakanyanzya oyo iwakakutaangunina mubwami. 14Njoocita kuti aime nji muŋanda yangu amubwami bwangu mazuba oonse aakutamani. Cuuno cabwami bwakwe ciyoosimpikwa mane kukabe kutamani.”
Cishinshimi cokwa Nathani cakali kwaamba zintu zyobile. Mwanaa Davida, ooyo ngotubona aakale kuti wakali Solomoni, wakali kuyokwiitwa kuti mwanaa Yahuwah alimwi wakalikuyoopegwa cuuno ca wisi Davida. Mwami uuciboola kumbelele wa lunyungu lwa Davida, unikuli mwanaa Yahuwah, alimwi awalo, uyoopegwa bulelo, pele oobo bwalo tabukamani.
Eelyo Solomoni naakaba mwami, wakaitwa kuti wakali munanike wa Yahuwah, muci Hebulayo waambwa kuti Mashiachi, alimwi mu Cikuwa usandululwa kuti messiah. Aboobo, Solomoni wiitwa kuti Mwanaa Yahuwah alimwi akuti mwami uunanikidwe naa messiah. Kweeendelanya abasicikolo, eeco cileendelana a Yahushua, mwami messiah a Mwanaa Yahuwah wakacili kuboola aakale.
Aboobo, Solomoni, mwami wakali kuyandwa kapati mumusela wa Isilayeli wa golide, mubbuku lya Makani wiitwa kuti ‘Messiah’ alimwi wakapegwa cisyomyo cakuti unooli mwanaa Yahuwah. Mbwaanga Yahuwah wakasimpa bwami bwakwe kukabe kutamani, eeco cisyomyo ceelede kutaalukila akulunyungu lwakwe kuli yooyo uusyomeka. Inga calibonyaanga nintaamu mfwaafwi kwaamba jwi lya mwana eeli akuba Messiah kwa Solomoni kuti kwaambilizya Messiah Mwanaa Yahuwah ooyo wakacili kuboola.2
Eeli bbala lilajanwa amu mabbuku aa mulumbe mubotu. Mungele Gabrieli wakaambila Maliya kuti uyootola cibeela mukuzuzika cishinshimi eeco cakabambwa ku Mwami Davida mu misela minjaanji yakainda:
Luke 1:31-35 ” Langa, ulamita, uzootumbuka mwana mulombe, ngozooulika zina lya-Jesu. 32Unoozooli mupati, uzootegwa Mwana a-Sijulu lyamajulu, Yahuwah Leza uzoomupa cuuno cabwami cawisi Davida, 33uyooendelezya ŋanda ya-Jakobo mane kukabe kutamani, ibwami bwakwe tabukooyoomana. 34Maliya wakati kuli-angelo, Ino oku kuzooba buti neentazi amwaalumi pe? 35Angelo wakamuvuwa kuti, Muuya Uusalala uzooza alinduwe, enguzu zya-Sijulu lyamajulu zikuvunikile, ayooyo Uusalala uti tumbukwe uzooambwa kuti Mwana a-Yahuwah.
Kweendelanya kuli Luuka 1:31-35, Yahushua wakali kunokwiitwa kuti Mwanaa Leza, kuleka nkaambo kakuti ngu Leza Mwana, pele nkaaambo ka kumitwa kwakwe kwa maleele mwida lya nakalindu muumbulu, alimwi nkaambo walo wakali kunoozuzika cishinshimi caapedwe ku Mwami Davida.
|
Kweendelanya ku Mangwalo aaya, Yahushua wakali kunokwiiitwa kuti Mwanaa Leza, kuleka kuti walo ngu Leza Mwana, pele nkaambo ka kumitwa kwakwe kwa maleele mwida lya nakalindu muumbulu, alimwi nkaambo kakuti walo uyoozuzika cishinshimi caapedwe ku Mwami Davida. Mbweenya mbuli Solomoni mbwakali mwanaa Yahuwah a (mwami) messiah, awalo, Yahushua wakali kunokwiitwa kuti Mwana a Messiah wakacili kuboola.2
Kuyungizya waawo bumboni bulaa nguzu bwa Luuka 1:31-35, atumwi tumpango tuyubununa ncaayiminna majwi aakuti “Mwanaa Leza.” Ngooyu mukonzyanyo, Nathanaeli ulasalazya kwaamba ncociiminina kwaamba kuti “Mwanaa Leza” ku baJuuda bamusela mutaanzi:
Johane 1:47-51 47 Yahushua wakabona Natanayeli uza bweenda, wakamwaamba kuti, Amubone, mu-Israyeli mwinimwini uutakwe luuni. 48Natanayeli wakamwaambila kuti, Ino wandiziba buti? Yahushua wakavuwa kuti, Ede, katana kukwiita Filipo, ndakubona ucili kunsi abukuyu. 49Natanayeli wakamuvuwa kuti, Rabi, nduwe Mwana a-Leza, nduwe Mwami wa-Israyeli.”
Nathanaeli utupa mukonzyanyo ooyo mu bbuku lisandulula mabala lya Encyclopaedia Britannica waambwa kuti, “kwaamba zintu zikonzyene zibambene,” eeci ncibelesyo ca kulemba mabala “cijatikizya kwiinduluka mucibeela cabili eeco caambidwe kale mucibeela citaanzi pele kwiimpanya biyo mabala.”3 Atubelesye cintu eeci mukuteelela kwa Nathanaeli kuti Yahushua wakali ni:
Nduwe Mwanaa Leza [cibeela citaanzi]. Nduwe Mwami wa Isilayeli [cibeela citaanzi caindulukwa kubelesya mabala aayimpene]
Mumajwi amwi, Mwanaa Leza majwi aayendelana aakuti Mwami wa Isilayeli. Kunyina lyo cijatanya Yahushua ku kuba leza mu kampango aaka.
Mangwalo atupa mukonzyanyo uumbi. Eelyo mupaizi wakali kweendelezya lubeta lwa Yahushua, wakazumanana kumubuzya Yahushua kuti wakali ni bwinibwini. Mumubandi ooyo, tubala kuti silutwe mupaizi wakateelede mbweenya majwi aakuti “Mwanaa Leza” mbuli Nathanaeli mbwaakaateelede:
Mateyo 26:62-66 62 Mpawo mupaizi mupati wakanyampuka, wamwaambila wati, Sa tovwili niliba ijwi? Makaninzi ngibakutamina aba? 63Pele Yahushua wakaumuna buyo. Lino mupaizi mupati wakamwaambila wati, Ndakukonkezya kuli-Leza muumi kuti utwaambile na nduwe Kristo Mwana a-Leza.”
Kristu naa Christos muci Giliki ciiminina uunanikidwe. Ndibbala lya ciGiliki lyeelene alya ci Hebulayo lya mashiach naa messiah. Aboobo, Kristu, Messiah a mwami wa Isilayeli majwi aayendelana aayo aakonzya, kweendelanya a Mangwalo, kucincauzyigwa ku zina lya cuuno lyakuti Mwanaa Leza mubusena bwa zina lya Yahushua.
Alimwi, mulumbe wa Luuka utupa mukonzyanyo uumbi wa ncaayiminina majwi aakuti “Mwanaa Leza”.
Luuka 4:40-41 40 Nelyakabbila izuba, boonse bakajisi baciswa zilwazi zyamikumo mikumo, bakabaleta kulinguwe, wababika maanza ali umwi umwi, wabaponya. 41Abalo badaimona bakazwa kubanjibanji, boompolola bati, Yebo uli Mwana a-Leza, Walo wakabatapatila, taakwe naakabazumizya kwaamba, nkaambo bakalimuzi kuti ngu-Kristo.
Muciindi cakoompolola kuti Yahushua ngu Leza Mwana nokuba kuti Yahuwah uusamikidwe mubili wa buntu, madaimona akamwaamba kuti Mwanaa Leza, eelyo zina lyeelene alya Kristu.
|
Swebo inga twazumina kuti madaimona alimuzyi bwinibwini kuti Yahushua nguni. Pele muciindi cakoompolola kuti walo ngu Leza Mwana nanka kuti ngu Yahuwah uusamide mubili wabuntu, alo madaimona amwaamba kuti Mwanaa Leza, aayo majwi aaleendelana alya Kristu. Mubwini, eelyo Yahushua naakaswaanganya madaimona ciindi cimwi kuzwa waawo mutumpango tusolola, alo akasokozya makani kuti nguni:
Luuka 4:34-35 [idaimona lilakanana] kaliti “Akaka, tuleke, Tujisi makaninzi ayebo, o-Yahushua wa-Nazareta? Sena waboola kutufwidilizya? Ndilikuzi yebo, nduwe Uusalala wa-Yahuwah!”
Idaimona tiilyakaamba kuti, “Ime ndikuzyi kuti nduwe Leza Uusetekene,” pe, pele kuti “Ime ndikuzyi, Yebo nduwe Uusalala wa Yahuwah.” Cilisalazyidwe kuti muziindi zyobile eezyo, madaimnona akali muzyi Yahushua kuti ngu Messiah ooyo Yahuwah ngwaakatuma pele kakwiina kwaamba buleza busendekezyegwa aawo pe.
Tulajana awumwi mukonzyanyo uulaa nguzu mumulumbe wa Mateyo:
Mateyo 16:13-20 13Taakwe muzike uukonzya kubelekela bami bobile, Nkaambo ulasula umwi ayande umwi, na ulakakatila kuluumwi, asampaule umwi. Tamukonzyi kubelekela Leza milimo antoomwe alubono. Ba-Farisi ibakali kuyandisya mali nobakamvwa makani ayo oonse bakamuseka. 15Nkabela wakabaambila kuti, Nywebo mulimbabo ibalilulamika kumbele lyabantu, kwalo Leza uliizi myoyo yanu, nkaambo eeco cilemekwa bantu ncisesemyo kuli-Leza. 16Wakaliko mulao, abasinsimi, mane kusikila kuli-Johane, kuzwida ciindi eco Makani Mabotu aa-Bwami bwa-Yahuwah alakambaukwa, eno boonse babunjila akusungilizya. 17Pele ncuuba kuti imaninine nyika ejulu, kwiinda kuti kumane kazila komwe kamulao…Kwakaliko amukumbizi umwi uwakali kutegwa Lazaro, uwakabikwa amulyango wakwe, wakali ezicisa zinjizinji. Eelyo Yahushua naakasika mu cooko ca Kaisaleya caku Philippi, wakabuzya basikwiiya bakwe kuti, Ino mbobuti mbubaamba bantu kuti Mwana a-Muntu nguni? 14Bamwaambila bati, Bamwi balaamba kuti nduwe Johane Mubapatizi, bamwi balaamba kuti nduwe Eliya, abamwi balaamba kuti nduwe Jeremiya naba umwi wabasinsimi. 15Nkabela wabaambila kuti, Pele inywe mulaamba kuti ndimeni? 16Lino Simoni Petro wakavuwa, wamwaambila wati, Nduwe Kristo, Mwana a-Yahuwah muumi. 17Nkabela Yahushua wakati, Uli acoolwe, Simoni mwana a-Jona, nkaambo teensi bantu balya maila bakakuyubulwida boobu, ngu-Taata uuli kujulu. 18Alimwi ndakwaambila kuti nduwe Petro. Atala amwala oyu mpenzooyakila imbungano yabantu bangu, nkabela milyango yabasikufwa tiikoozoomuzunda. 19Alimwi nzookupa zijaluzyo zya-Bwami bwakujulu, nkabela zyoonse nzyoti kaange ansi ziyooangwa kujulu, azyalo zyoonse nzyoti kaangulule ansi ziyooangululwa kujulu. 20Lino wakalailila basikwiiya kuti bataambili muntu naba umwi kuti ngu-Kristo. “
Mukugaminina kwiingula mubuzyo uujatikizya Yahushua, alimwi aawa, majwi aakuti Mwanaa Leza aleendelana alya Kristu (nkokuti Messiah) kakwiina nokuceya kwaambilizya buleza; eeco nciyubunuzyo cikagaminina kuzwa kuli Yahuwah.
Naba Nathanaeli, rmupaizi silutwe, madaimona nokuba Petulo- walo wakayoyedwe moza-naakasandulula kuti majwi aakuti Mwanaa Leza kwiina cimbi ncaayimnina pele Kristu, nkokuti Messiah, mwami wakasyomezyegwa. Kweendelanya kuli sicikolo wa Bbaibbele mulembi uuluulwa, N.T. Wright, ncencico cini eeci Cikombelo citaanzi ncicakali kusyoma:
“Messiah”, naa “Kristu’, taciiminini ‘yooyo wa bulemu bwa kujulu” pe. Ncintu citusweesya kubelesya mabala aafwiinsyidwe boobu [mbwaalembedwe bwini] mukwaamba zina lya bulemu kuti ngo [Yahushua]. Ncintu cuubauba kukazyanya kuti [Yahushua] (mbweenya mbuli bamaJuuda bamusela mutaanzi) mbubakali kusyoma kuti wakali Messiah. Ncintu ciinda kuyuma, alimwi ciyumu kapati, kukazyanya kuti walo wakali kuyeeyela kuti mu minzi imwi wakali kubalilwa antoomwe a Leza wa Isilayeli. Mukaambo aaka, majwi aakuti ‘mwanaa Leza’ alasweesya nkaambo mu bupaizi bwabuJuuda kakutaninga ba alimwi kakuli banakrist, aaya majwi akali kwaamba Isilayeli nokuba Messiah, alimwi aciiminina zintu eezi amu Bunakristu butaanzi…4
Malembe aa Bbaibbele kunyina pe naatwaambila kuti kwaamba kuti Mwanaa Leza nkweelana aa Leza Mwana. Mubwini, ibbala lyakuti Leza Mwana talibonwi pe mu Mangwalo. Nokaceya pe.
|
Mufundisi wabuleza amulembi Douglas McCready ulazumina kuti:
Nokuba kuti bamwi bakabelesya mutwe wakuti Mwanaa Leza mukwaamba buleza bwa [Yahushua], nobuba buJuuda nokuba bakomba mituni bakumazuba aana [Yahushua] tiibakateelede majwi aaya munzileeyo pe. Nociba Cikombelo citaanzi acalo pe.5
Malembe aa Bbaibbele kunyina pe naatwaambila kuti Mwanaa Leza nkweelana aa Leza Mwana pe. Mubwini, majwi aakuti Leza Mwana kunyina naalibonya mu Mangwalo pe. Nokuceya pe.
Cuusisya ncakuti, aalo malembe aamumbali zimwi ziindi alayinduluka kusalazya tusimpe twamu Bbaibbele kwiinda ziyanza zya Cikombelo. Malembe aa Wikipedia mumajwi amwi alaa mutwe wakuti, “Mwanaa Leza”, aamba kuti izina eeli “Talyeelede kunyonganyigwa kwiiminina Leza Mwana pe.” 6Kuyungizya waawo, lilembulula cili mubbuku lisandulula mabala lya [Merriam-Webster Collegiate Dictionary] aawo mpolyaamba kuti “Mbuli kujatikizya [Yahushua], ibbala lyaambilizya mulimo wakwe wabu Messiah, Mwami wakasalwa aa Leza.”7
Banakristu baitwa kuti Mbana ba Yahuwah
Camacaalziyo cijatikizya kubelesya ncaayiminina majwi aakuti Mwanaa Leza, eeco cili kuli baabo batobela Yahushua. Ziindi zinjaanji mu Cizuminano Cipya, Banakristu baambwa kuba bana ba Yahuwah.8
Johane 1:12 Ino boonse abamuzumina [Yahushua],, nkokuti abasyoma zina lyakwe, wabaabila nguzu zyakusanduka akuba bana ba-Yahuwah.
BaGalatiya 3:26 Nkaambo nyoonse muli bana ba-Yahuwah nkaambo kakusyoma Kristo Yahushua.
Mbweenya mbuli Adamu a Solomoni mbubakali bana ba Yahuwah aabo bakalela mbuli bami, aswebo, mbuli bana basankw abasimbi bokwa Yahuwah kwiinda mukusyoma muli Yahushua, tulalela antoomwe a Kristu.
|
Mbweenya buyo Adamu a Solomoni mbubakali bana ba Yahuwah aabo bakalelal mbuli bami, mbweenya aswebo, mbuli bana basankwa abasimbi bokwa Yahuwah kwiinda mulusyomo muli Yahushua, tulalela antoomwe a Kristu.
Daniele 7:27 ’ Lino bwami abweendelezi abupati bwazisi zyoonse zyaansi, zyoonse ziyooabwa mumaanza aabantu babasalali ba-Sijulu, Bwami bwakwe mbwami butakeeli, nkabela misyobo yoonse iyoomulemeka akumumanina milimo.’
Ciyubunuzyo 3:21-22 21 ‘Oyo uuzunda njoomuzuminina kukala ambe acuuno cangu, mbubonya mbuli mbundakazunda ambebo, aboobo sunu ndikede a-Taata acuuno cakwe, 22Oyo uujisi matwi, aswiilile Muuya mbwaambila imbungano.'
Ciyubunuzyo 20:6 6 Uli acoolwe, alimwi ulasalala, kufumbwa muntu uubuka mububuke obu butaanzi, Kulibaabo bali boobo lufu lwabili talukwe inguzu, pele bayooba bapaizi ba-Yahuwah aba-Kristo, bayooendelezya awe myaaka iili cuulu.
Hena boonse Bana ba Yahuwah balengedwe bweelene na?
Nokuba kuti kuli bana ba Leza banjaanji, Yahushua ulisumpukide atalaa boonse nkaambo walo “ngo mwana simuzyalwaalikke wa Yahuwah.”9 Walo uli boobo nkaambo ngo muntu alikke wakazyalwa ca maleele mwida lya nakalindu muumbulu kwiinda munguzu zya Muya Uusalala. Alimwi walo ngo muntu alikke wakasalwa aa Yahuwah kuba Messiah wakasyomezyedwe ooyo naakasumpulwa kujanza lya lulyo lwa Yahuwah nkaambo kakuteelela kusikila ku lufu, wakapegwa nguzu zyakulela mbuli mwami atalaa nyika yoonse. Ncobeni, magondo woonse ayoomufugamina akulumbaizya kuti Mwami akulemekezya Taata. Eeco Adamu, mwanaa Yahuwah mutaanzi a muleli atalaa nyika ncaakaalilwa kucita boobo, Yahushua, Adamu wamacaalizyo alimwi Mwanaa Yahuwah wiinda boonse, naakamanizya mulimo ooyo. . . .
Naaba Mangwalo nokuba Cikombelo ca musela mutaanzi tiicakali kulanganya zina lyakuti Mwanaa Leza kuti mbumboni ku buleza bwa Yahushua. Kunyina nilyakali kulanganyigwa kuti lileelene amajwi aatali aamu bbaibbele aakuti, Leza Mwana. Ncobeni, eelyo ndibbala lyakali kweelela musela wa 4 A.D. eelyo mukubula coolwe nilyakatukwelelezya kapati mukuteelela kwesu kuti Yahushua nguni. Aboobo, ncintu ciyandika kuti tuzumizye malembe aa Bbaibbele mubusena bwangawo bweelede kuzubulula kasimpe. Lino nceciindi cakuyobolola ncoliiminina mu Bbaibbele ibbala lyakuti Mwanaa Leza kutegwa litondezye kasimpe ka Mangwalo bwinibwini, akutondeka cakusalazyila limwi kuli Yahushua Kristu, alimwi mwami uuboola linolino.
1 “Son of God,” Hastings’ Dictionary of the New Testament, cakazubulwa mu 4-15-19, StudyLight.org, https://www.studylight.org/dictionaries/hdn/s/son-of-God.html
2 Ermine Huntress, “‘Son of God’ in Jewish Writings Prior to the Christian Era.” Journal of Biblical Literature, vol. 54, no. 2, 1935, mapeeji. 120-121., www.jstor.org/stable/3259680.
3 “Ketuvim,” Encyclopaedia Britannica, cakazubulwa mu 04-17-19, https://www.britannica.com/topic/biblical-literature/The-Ketuvim#ref1096330
4 N.T. Wright, “Jesus’ Self-Understanding” NTWrightPage – cibalo cakazubulwa mu 4-15-19 http://ntwrightpage.com/2016/04/05/Jesus-self-understanding/
5 Douglas McCready, He Came Down From Heaven, (Downers Grove, IL: InterVarsity Press, 2005), p. 56
6 “Son of God,” Wikipedia, cakazubulwa mu 4-16-19, https://en.wikipedia.org/wiki/Son_of_God
7Merriam-Webster’s, Collegiate Dictionary, 10th ed. (Springfield, MA: Merriam-Webster, 2001), cakazubulwa mu 04-16-19, https://en.wikipedia.org/wiki/Son_of_God
8 Langa amu: Mateyo 5:9, 13:38; Luuka 20:34-36; BaRoma 8:14-15, 19
9 Johane 1:14; 18, 3:16, 18; a 1 Johane 4:9
Eeci ncibali citali ca-WLC. Cakazyila ku: https://onegodworship.com/son-of-god-proof-of-jesus-deity/#_ftnref1
Twakagwisya mucibalo citaanzi mazina aamituni woonse ngobaulikide taata a Mwana, akubikka mucibaka cangawo mazina mataanzi ngubaapedwe. Kuyungizya waawo, twakojokolosya mu Mangwalo mazina aa Taata a Mwana, mbuli mbwaakalembedwe kutaanguna a balembi ba Bbaibbele bakayoyelwa moza. Nkamu ya-WLC