Nguni Yahushua? Ngu Yahuwah, ngu Kristu naa Boonse bobile na?
Eeci cibalo tacili ca WLC. Eelyo notubelesya zilembedwe aabalembi balaanze lya nkamu, tusimba buyo zyeezyo zyeendelana 100% a Bbaibbele a lusyomo lwesu cino ciindi munkamu ya WLC. Aboobo eezyo zibalo inga zyalanganyigwa kuti nzya nkamu ya WLC. Twakalelekwa kapati amulimo wabalanda ba Yahuwah banjaanji. Pele tatukulwaizyi ndinywe nobeenzuma kutalika kubala zyaalembwa abantu aabo. Eezyo nzibaalemba, twakazigwisya mumalembe eesu nkaambo kanjaanji zililubide akubaa tumpenda. Cintu cuusisya ncakuti tucilangaula mbungano yamilimo iitakwe kampenda. Ikuti konyandidwe nkaambo ka [zibalo/milumbe] iitali ya WLC, kobikkila maanu ku Tusimpi 4:18. Kuteelela kwesu nkwakuti kasimpe Kakwe kalazyokoloka, eelyo mumuni nuuyaa kumwesya munzila yesu. Tulakayandisya kasimpe kwiinda buumi, nkanko tulavwuntauzya kufumbwa nkokakonzya kujanwa. |
Ino nguni Yahushua? Kuvwuntauzya kwa Barna ooko kwaatola busena mu 2014 kwakayubununa kuti 93 mu mwaanda wabantu baku Amelika1 basyoma kuti Yahushua Kristu “wakali muntu wakali kupona ncobeni.”2 Makumi cisambomwe abotatwe kuzwa mu mwaanda baamba kuti kulyaaba kuli Yahushua cicili cintu ciyandika mumaumi aabo mazubaano. Nokuba boobo, kulezya kusika acisela (43 kuzwa mu mwaanda) basyoma kuti “Yahushua wakali Leza wakali kukkala akati ka bantu.” Pele umwi nataninga wompolola kuti Muzangi!, Atusanyangule Mangwalo akumvwisyisya balo ncobayeeyela boobu.
Muntu uubikkila maanu kubala ulakonzya kubona kuti Mangwalo alizuunyene kubikka Yahushua mubusena bulaanze lya Leza [Yahuwah].
|
Muntu uubala kabotu-kabotu ulakonzya kubona kuti Mangwalo alizuunyene kubikka Yahushua mubusena bulaanze kuli bwa Leza [Yahuwah]. Ngooyu mukonzyanyo:
Milimo 2:22 “Nobaalumi ba-Israyeli, amuswiilile majwi aya, Ngaa-Yahushua wa-Naza-leta, mwaalumi ngomwakatondekelwa aa Yahuwah, emilimo mipati amalele azitondezyo, Yahuwah nzyaakacita anguwe akati kanu, mbubonya mbuli mbomuzi nobeni.
BaEfeso 1:2 Amube aluzyalo aluumuno luzwa kwa-Yahuwah Taateesu aku-Mwami wesu Yahushua Messiah.
Ciyubunuzyo 12:10 Mpoonya awo ndakaswiilila ijwi ipati mujulu, lyakati, Sunu kwasika lufutuko, anguzu, abwami bwa-Leza wesu, abwami bwa-Kristo wakwe, nkaambo sikubejelezya bakwesu twaambo wawisigwa ansi, nguwe wakali kubabejelezya kuli-Leza wesu lyoonse isikati amasiku.
Ciyubunuzyo 20:6 Uli acoolwe, alimwi ulasalala, kufumbwa muntu uubuka mububuke obu butaanzi, Kulibaabo bali boobo lufu lwabili talukwe inguzu, pele bayooba bapaizi ba-Yahuwah aba-Kristo, bayooendelezya awe myaaka iili cuulu…
Yahuwah ngu Taata, kakuli Yahushua, muntu, ngu Kristu. Langisya akuti Yahushua tali biyo Kristu, pele ngu Messiah ookwa Yahuwah, aboobo akuyumyamyumya kwiimapana kwabo. Kuyungizya waawo, swebo tulaambilwa ziindi zili makumi obile aciloba mu Mangwalo kuti Yahushua ulaa Leza.3 Ngooyu mukonzyanyo:
1 Petulo 1:3 Alumbwe Leza, Wisi wa-Mwami wesu Yahushua Kristo! Nguwe wakatuzyalulula calweetelelo lwakwe lunji, kububuke bwa-Yahushua Kristo kulufu, kuti tube abuumi bwabulangizi.
BaLoma 15:6 kuti camoyo omwe acamulomo omwe mulemeke Leza wisi Mwami wesu Yahushua Messiah.
BaEfeso 1:17 Ndakomba kuti Leza wa-Mwami wesu Yahushua Messiah, Wisi wabulemu, amupe muuya wamaanu awaciyubunuzyo, mube aluzibo lwanguwe.
Ciyubunuzyo 1:6 Yahushua wakatubika kuba bami abapaizi kuli-Leza Wisi, kulinguwe akube bulemu abwami lyoonse kukabe kutamani, Akube boobo.
Ciyubunuzyo 3:2 ‘Amulangile, muyumye zintu zisyaala ziti fwe, nkaambo nsijene kuti milimo yako ililomede kumeso aa- Leza.
Ikuti Yahushua kali Leza, mbubuti mbwakonzya kubaa Leza kumwi walo kacili Leza lwakwe?
|
Ncobeni, ootu tumoango atumwi mbuli bwa tootu tuleta mubuzyo, Ikuti Yahushua kali Leza, mbubuti mbwanga wabaaa Leza lwakwe kumwi kacili Leza? Cilapyopyonganya alimwi ciligwalangene. Kujanza limwi, Mangwalo alasalazya makani. Kufumbwa nokuli kukakatila nokucitika, Taata alikke nguugaminide kwaambwa kuti ngu Leza, kakuli Yahushua ulainduluka kwaambwa kuti ngu Messiah. Aaya makani ayumyayumya kaamo kakwe mwini Yahushua kuti Taata “alikke ngo Leza wakasimpe” kakuli walo nugu messiah ooyo Yahuwah ngwaakatuma (Johane 17:1, 3).
Mukwiimpanya kuli ceeco bunji bwa Banakristu ncobasyoma, ibbala lyakuti Messiah alyeenzinyina lyaci Hebulayo, lyakuti, Messiah, taali mabala aambilizya Leza. Amwi mazina aayendelana mbuli bwa uunanikidwe, ayimnina muntu ooyo wakasetekanyigwa akusalilwa mulimo kuli Yahuwah. Mufundisi wa bupaizi a busongo, Douglas McCready, ulemba kuti:
Mu BuJuuda bwamu Bbaibbele, ibbala lyakuti “messiah” tiilyakali kwaambilizya ciimo ca bulemu, alimwi bamajuuda bamu ciindi ca [Yahushua] tiibakali kulangila messiah wabo kuba muntu uumbi kunze lya muntususu.4
Ibbala lyakuti Kristu lilibelesyedwe kwiinda ziindi 5005 Cizuminano Cipya mukwaamba Yahushua, alimwi eeci citondezya umwi akataa milmo yakwe mbuli mwami uunanikidwe ookwa Yahuwah. Eeci ncuuno ca bulemu, nokuba boobo, tacili cakwe mubulengwe. Petulo wakakambauka mu Buzuba bwa Pentekosti kuti wakali Yahuwah ooyo wakabamba Yahushua kuba Mwami a Messiah:
Milimo 2:36 “Aboobo iŋanda yoonse ya-Israyeli izibisye kuti oyu Yahushua nguwenya ngomwakabambula, Yahwuah wamucita abe Mwami a-Kristo.”
Umwi inga wayeeyela kuti ikuti Mangwalo kaazuunyene boobu kutondezya kuti Yahushua ngu Messiah–kwa ziindi zili myaanda yongaye–inga ayungizya kuyumyayumya ikuti naali leza. Nokuba boobo, kunyina lyo notwaambilwa mu Mangwalo kuti Yahushua ngu Leza, Leza Mwana, Leza uuzyaluludwe, nokuba muntu wabili mumutwe wa Baleza botatwe. Aabo balanganya bupati bwa Mangwalo beelede kukatazyigwa kuti malembe aastekene alisalazyide akwiinduluka kanjaanji kutondezya kuti Yahushua ngu Kristu pele kutali kuti ngu Leza. Basicikolo balazumina kuti kuganta Yahushua abee ngu Leza takujanwi mu Mangwalo. Mufundisi wa Bbaibbele a mulembi uuzyibidwe William Barclay waamba kuti:
Kunyina mpotwaambilwa cigaminina mu Mangwalo kuti Yahushua ngu Leza, Leza Mwana, Leza muzyalululwa, nokuba muntu wabili mumutwe wa baleza botatwe.
|
Ciindi aciindi alimwi, Mulumbe Wane ukanana kuti Leza wakatuma [Yahushua] kuzya munyika. Ciindi aciindi alimwi, tulabona [Yahushua] kapaila kuli Leza. Ciindi aciindi alimwi, tulabona [Yahushua] katalelemi, katabuzyilili, alimwi katambula cakuteenkela kuyanda kwa
Leza lwakwe mwini. Kunyina pe Cizuminano Cakale mpocitondezya [Yahushua] kuti ngu Leza.6 Walo waamba kuti: “Ooyo wandibona wamubona Leza.” Kuli zibeela zya Leza nzyetabwene muli [Yahushua]. Ime nsyekubwene kuzyiba cili coonse muli [Yahushua], nkaambo kuli zintu zimwi [Yahushua] nzyaatakazyi.”7
Alimwi kweendelanya kuli sicikolo wa Bbaibbele mulembi uuluulwa N.T. Wright:
“Messiah” naa “Kristu’, taciimininin ‘yooyo uulaa bulemu bwa kujulu.” Ncintu cisweesya kapati kubelesya mabala aayo kubee nkulemba mubufwaafwi [mbokulemebdwe bwini] kuti ndi zina lyabulemu nokuba lyokwa [Yahushua]. Ncintu cuubauba kukazya kuti [Yahushua]…wakali kusyoma kuti ngu Messiah. Ncintu ciinda kuyuma, almwi caandeene kapati, kukazya kuti walo wakali kuyeeyela munzila imwi kuti wakali kulanganyigwa aanga ngu leza wa Isilayeli.8
Alimwi ncintu cipati kuti sicikolo wa Bbaibbele uuluulwa a mulembi James Dunn, kalembede mubbuku lyakuvwuntauzya kwakwe lyakuti, Christology in the Making, “Swebo tatukonzyi kutaminina kuti Yahushua wakali kulisyoma kuti Mwanaa Leza wakazyalululwa…9
Hena Yahushua ngu Yahuwah a Kristu boonse bobile na?
Kwiita Yahushua kuti ngu Yahuwah a Kristu ncintu cilengelezya kupyolongana. Mbuli mbokwaambwa kale, ikuti Yahushua kali Leza, mbubuti walo mbwanga wabaa Leza wakwe? Kuyungizya waawo, ikuti Yahushua kali leza, tacikwe maanu kuli nguwe kuti ayandike kunanikwa akupegwa nguzu kuli Yahuwah. Mukwiimpanya, ngu Yahuwah uupa nguzu ku balanda bakwe. Mbuli mulembi amufundisi Bill Schlegel mbwapandulula:
“Kristu” (Muci Hebulayo, “Messiah”) ciiminina “uunanikidwe”. Mububambe bwa mabala, eelyo bbala ndibbala lisandulula caacitika kale musyule. Ooyo wakananikwa wakananikwa aamuntu uumbi. Ooyo uunanika tali nguwe uunanikwa. Mu Bbaibbele, Leza ngonguwe Uunanika, alimwi ooyo Leza ngwaakananika wiitwa kuti ngo Kristu Messiah). Ooyo Uunanika tali nguwe Uunanikidwe pe… Kusyoma kuti [Yahushua] ngo Kristu ciiminina kusyoma kuti [Yahushua] ngonguwe wakananikwa aa Leza/Messiah mu Bbaibbele takonzyi kuba Leza, nkaambo Leza wakasala akunanika Messiahn, saa mbubuti Yahushua mbwanga wasumpulwa kukkala aciimo ca Kristu-Mwami a kupegwa nguzu kuti kali kale Leza? Ede Yahuwah ulisumpukide kale kwiinda naba mwai wiinda kusumpulwa?
Kuyungizya waawo, mbubuti Yahuwah mbwanga wasumpulwa kujjanza lya lulyo lwa Yahuwah, eeco cuuno cilaa nguzu zya kupegwa buya? Ikuti Yahushua naali Yahuwah, walo naakakkede kale abusena bwiinda kusumpukaakutambula bulemu kwiinda boonse mbuli leza. Kubambwa kuba Mwami a Kristu inga kwaba kuubaulwa.
Mbubuti Yahushua mbwanga wasumpulwa kukkala cuuno ca Kristu-Mwami akupegwa nguzu kuti walo kali Leza kale? Ede Yahuwah ulisumpukide kale kwiinda naba mwami wiinda boonse kusumpuka?
|
Kujanza limwi, cimvwika kuba ca maanu kuti Yahushua waku Nazaleta wakali kuyandika kunanikwa kuli Yahuwah kuti acite mulimo wa Yahuwah ngwaakamwiitila kuti acite. Kuyungizya waawo, nkaambo Yahushua wakasumpulwa biya mbuli bulumbu bwa kuteelela kujanza lyalulyo lwa Yahuwah inga ooko kwaba kusumpulwa kwa masimpe akulemekezyegwa bwinibwini (Bafilipo 2).
Bamwi bakazya kuti ciimo cabuntu cokwa Yahushua kale cilijisi kale Lezacakasumpuka kale, alimwi cakapegwa kale nguzu zya kulela. Nokuba boobo, ooyu muzeezo kunyina mpuujanwa mu Mangwalo. Kunze lyaboobo, wakabbuka akataa loped amidst fierce, protracted kukazyanya kuyoosya, kwakatola ciindi akataa Bamatata ba Cikombelo bakakwelelezydwe aa BuGiliki. Mufundisi wa lwiiyo lwa Buleza A.T. Hanson, waamba kuti:
Kunyina sicikolo munkutwe wa Cizuminano Cipya uunga wataminina kuti lusyomo lwa Baleza botatwe lwakayiisyigwa aa [Yahushua], nokuba kukambaukwa aa Banaktistu bataanzi, nokuba kulembwa aa mulembi wa Cizuminano Cipya. Mubwini lwakabungililwa aasyoonto-syoonto mukuya kwa myanda mitaanzi ya myaka mukusoleka kubamba lusyomo lwa Leza lumvwika kubaa maanu.11
Ncobeni, muzeezo wa ziimo zyobile zya mubili ookwa Yahushua tiiwakabikkwa mumulawo wa cikombelo kusikila muswaango waku Chalcedoni mumusela wasanu.
Kukazyanya Kwa Masimpe
Kuleka mbuli miswaangano yakakkalwa kaciindide ciindi ca Bbaibbele, kukazyanya kwakali mumazuba aamulimo wa Yahushua taakali aakuti peepe tali nanka kuti walo wakali Yahuwah, pele akali aakuti naa wakali nokuba kuti taakali Kristu:
Johane 7:40-44 Bamwi bankamu, nobakamvwa majwi aya bakati, Ncobeni oyu muntu ngomusinsimi oyo. 41Bamwi bakati, Oyu ngu-Kristo. Pele bamwi bakati, Ena, sena Kristo inga ulazwa mu-Galilaya? 42Sena Magwalo taambide kuti Kristo ulazwa kumukowa wa-Davida, ulazwa ku-Betelehemu, kumunzi nkwaakali kukede Davida? 43Kwakaba kwaanzaana akati kankamu nkaambo kakwe, 44Bamwi bakali kuyanda kumujata, pele takukwe muntu uwakabika maanza alinguwe.
Bantu banji bakasyoma kuti Yahushua wakali Messiah wakatumidwe aa Yahuwah, alimwi bakalyeempa cakuliyandila. Ngooyu mukonzyanyo, Martha, mucizyi wa Maliya a Lazalosi, bakamuzumina Yahushua kuti wakali Kristu:
Johane 11:27 Wakamwaambila kuti, Ii, Mwami, ndazumina kuti nduwe Kristo, Mwana a-Yahuwah, nguwenya oyo uutegwa uleza muno munyika.”
Nokuba kuti bamwi babelesya zina lyakuti Mwanaa Leza kutondezya buleza bwa Yahushua, pele nobuba BuJuuda nanka bukombi bwa mituni bwa mazuba aana Yahushua tiibakateelede zina eeli munzila eeyi. Nociba cikombelo citaanzi.
|
Bamwi balizingidwe kusandulula zina lya mutwe lyakuti , Mwanaa Leza [Yahuwah],kuti lyaamba uumwi wabulemu bwa kujulu wakali kupona kataninga zyalwa. Nokuba boobo, kusanyangula mu Bbaibbele kuyubununa kuti, mbwaanga kwakali bana ba Yahuwah banjaanji, nkokuti eelyo zina ligaminina Messiah. A, McCready utusalazyila zina eeli:
Kakuli bamwi bakabelesya zina lyamutwe lyakuti Mwanaa Leza kwaamba buleza bwa [Yahushua], buJuuda nokuba kukomba mituni kwa mumazuba aana [Yahushua] tiibakamvwisyide zina eeli munzila eeyo. Nociba cikombelo citaanzi.12
Wright ulazumina kuzubulula kwa McCready:
…majwi aakuti ‘mwanaa Leza’ alasweesya nkaambo kakuti mu BuJuuda kakutaninga sika Bunakristu alimwi kabusikide, ncolyaambilizya tacili Isilayeli, liiminina kuti ooko nkuteelela kwa Bunakristu kutaanzi…13
Ninzi Yahushua ncaakaamba?
Bumboni bwa Yahushua bwakali bwakuti walo wakali Kristu:
Johane 4:25-26 Mwanakazi wakamwaambila kuti, Ndilizi kuti Mesiya uleza (uutegwa Kristo), asika uyootupandulwida zintu zyoonse. 26 Yahushua wakamwaambila kuti, Ede kai, ndime Mesiya.”
Johane 10:24-25 Pele Nkaambo kaako ba-Juda bakamubunganina, bakamwaambila kuti, Ino ulaleka lili kutubikilila? Anooli nduwe Kristo, twaambile antangalala. 25Yahushua wakabavuwa kuti, Ndakamwaambila, pele tamusyomi. Milimo njencita muzina lya-Taata, njiindilungulula?
Nokuba tumpango tumwi tupedwa bumboni, kunyina pe Yahushua nkaakataminide kuba Yahuwah. Millard Erickson, mufundisi wa cikolo caba Baptisti seminary professor and author, concedes the point:
Ncobeni, Yahushua kunyina pe naakazuumuka kutaminina wakali Leza pe. Walo taakaamba nokuba mumajwi masyoonto kuti “Ime ndime Leza.”14
Mulumbe wa Johane
Cilagambya kuti, twaakaambilwa kuti mulumbe wa Johane tuukonzye a Milumbe Yakalembelwa Antoomwe nkaambo uyubununa buleza bwa Kristu muli nguwo. Nokuba boobo, Johane ulisalazyide kwaamba kuti mulimo ngwaakalembela mulume wakwe ngwakuti swebo tukakonzye kusyoma muli Yahushua Messiah, kuleka kuti swebo tusyomemkuti walo ngu Yahuwah:
Johane 20:30-31 Zitondezyo zimwi zinji Yahushua wakazicita kumeso aabasikwiiya bakwe, izitalembedwe mubbuku eli. 31Anu ezi zyakalembwa kuti mukasyome kuti Yahushua ngu-Kristo, Mwana a-Yahuwah, akuti kukusyoma mukabe abuumi muzina lyakwe.
Ncobeni, ciyubunuzyo ca buleza bwa Yahushua inga caba cintu cipati cimbi eeco cinga cakulwaizya kulemba mulumbe wakwe kwiinda yooyo wakuti Yahushua ngu Kristu. Pele, Johane wakalembelezya makanze aakwe aakulemba kut ngakuti swebo tukonzye kusyoma kuti Yahushua ngo mwami wakasalwa alimwi uunanikidwe.
Ncibaali Kusyoma Bamwi
Nokuba kuti bamwi tiibakazumina kuti Yahushua wakali Kristu, madaimona akalimuzyi bwinibwini kuti wakali ni:
Luuka 4:41 Abalo badaimona bakazwa kubanjibanji, boompolola bati, Yebo uli Mwana a-Leza, Walo wakabatapatila, taakwe naakabazumizya kwaamba, nkaambo bakalimuzi kuti ngu-Kristo.
"...anu eezi zyakalembwa kuti mukasyome kuti Yahushua ngu Messiah, Mwanaa Yahuwah; akuti kukusyoma mukabe aabuumi muzina lyakwe." (Johane 20:30-31)
|
Kwiina mubuzyo, madaimona naakali muzyi Yahushua kuti naakali Singuzuzyoonse. Pele kufumbwa nibakali kuswaangana Yahushua a madaimona, kunyina naakali kumwaamba kuti ngu Yahuwah. Unze lya boobo eezyo nzyakaambwa kujatikizya Yahushua kuzyila kuli Petulo cakali ciyubunuzyo ncaakapedwe kuzwa kuli Yahuwah Wisi:
Mateyo 16:15-17 a 20 Nkabela wabaambila kuti, pele inywe mulaamba kuti ndimeni? 16Lino Simoni Petro wakavuwa, wamwaambila wati, Nduwe Kristo, Mwana a-Yahuwah muumi. 17Nkabela Yahushua wakavuwa, wamwaambila wati, Uli acoolwe, Simoni mwana a-Jona, nkaambo teensi bantu balya maila bakakuyubulwida boobu, ngu-Taata uuli kujulu. 18ndakwaambila kuti nduwe Petro. Atala amwala oyu mpenzooyakila imbungano yabantu bangu, nkabela milyango yabasikufwa tiikoozoomuzunda. 19Alimwi nzookupa zijaluzyo zya-Bwami bwakujulu, nkabela zyoonse nzyoti kaange ansi ziyooangwa kujulu, azyalo zyoonse nzyoti kaangulule ansi ziyooangululwa kujulu. 20Lino wakalailila basikwiiya kuti bataambili muntu naba umwi kuti ngu-Kristo.
Yahuwah wakaamba kuti Yahushua wakali Kristu. Kunyina pe Yahuwah naakalanganya Yahushua kuti ngu lezanyina. Mubwini, mu mulumbe wa Luuka wa ciindi nceenya eeco, Petulo waamba Yahushua kuti ngu “Kristu wa Yahuwah,” kuleka Yahuwah wa Kristu.16 Eeci ciyubunuzyo cabulemu cakeelede kuba maseseke kwa ciindi eeco. Aayo “maseseke,” nokuba boobo, taakali aakuti Yahushua wakali Yahuwah pele kuti wakali mwami wakasyomezyedwe.
Masunko Ookwa Yahushua
Pele ino mbuti eelyo Yahushua naakaangwa akubetekwa aa Pilato? Tee kayi mulandu ngwaakatamikizyigwa wakali wakti wakalyaamba kuti walo ngu Yahuwah? Kutali kweendelyanya mbolyaamba Bbaibbele:
Mateyo 26:63 But Pele Jesu wakaumuna buyo. Lino mupaizi mupati wakamwaambila wati, Ndakukonkezya kuli-Leza muumi kuti utwaambile na nduwe Kristo Mwana a-Yahuwah.”
Luuka 23:1-3 Then Ndilyonya bakanyamuka boonse babuleya bamutola kuli-Pilato. 2Batalika kumubika kaambo, baamba kuti, Twakamujana oyu ulenga wida cisi cesu, ukasya kupa Kaisara mutelo, uamba kuti, Ndime Kristo Mwami. 3Pilato wakamubuzya wakati, Nduwe Mwami waba-Juda na? Wakavuwa kuti, Waamba.”
Johane 19:21 So Nkaambo kaako bapaizi bapati baba-Juda bakamwaambila Pilato bakati, Utalembi kuti, Mwami waba-Juda, pele lemba kuti, Wakaamba kuti, Ndi Mwami waba-Juda.'”
Eelyo Yahushua naakazikidwe aciciingano, wakanongwa akufubaazyigwa nkaambo ka kulyaamba kuti wakali Kristu, mwami wa Isilayeli, kuleka kutaminina kuba leza.
|
Ninzi acimwi cakwaamba, eelyo Yahushua naakaanzikidwe aciciingano, wakanongwa akufubaazyigwa kuti wakali kulyaamab kuba Kristu, mwami wa Isilayeli, kuleka kuti wakali kutaminina kuba leza:
Maako 15:29-32 Lino boonse ibakali kwiinda oko bakali kumuzindaula akuzunzya mitwe, bati, Ha! yebo owati kamwaye intempele akwiiyaka mumazuba otatwe! 30Koseluka aciingano, lifutule. 31Mbubonya abalo bapaizi basimutwe abalembi bakali kumusabwida kukwaambilana kuti, Bamwi wakabafutula, pele mwini takonzyi kulifutula. Nkooko, Kristo mwami waba-Israyeli aseluke lino aciingano, tubone, tuzumine. Abalo abo mbaakabambulwa abo bakali kumusyolauka.
Luuka 23:39 Umwi kulibaabo abakabisya, abakabambulwa, wakamutukana kuti, Sena nduwe Kristo? Lifutule omwini aswebo!”
Kakwiina kudonaika, kutaminina kuba Yahuwah niwakali mulandu mupati, pele mulandu ngwaakatamwa Yahushua wakali wakuti walo abasikwiiya bakwe bakaamba kuti walo wakali Messiah.
Mulumbe Kakwiindide Kubuka Kuzwa Kubafu
Nokuba leelyo Yahuwah naakasumpula Yahushua ku janza lya lulyo lyakwe, mulumbe wakazumanana wakali wakuti walo wakali Kristu, kutali Keza wakazyalululwa. Kufumbwa mulumbe waakambaukwa nokuba makani mabotu aakaabanyigwa, kufumbwa naa akali ku BaJuuda nokuba BaGiliki, taakali aakuti Yahushua wakali Leza wakafwida zinyonyoono zya nyika pe. Kunza lyaboobo, lyoonse akali aakuti Yahushua wakali Kristu:
Milimo 5:42 Mazuba oonse tabakalekede kwiisya akukambauka muntempele amumaanda kuti Yahushua ngo-Kristo.
Kunyina pe Paulu naakayiisya nokuba kusoleka kutondezya kuti Yahushua wakali Yahuwah naa Yahuwah-wakazyalululwa. Kunze lyaboobo, mulimo wakwe lyoonse wakageme kukwaambilizya Yahushua kuti ngo Messiah:
Milimo 9:22 Kwalo Saulo [Paulu] wakali kuya bukomena kunguzu, wakabainda ba-Juda abakakede mu-Damasko kusinizya kuti Yahushua ngu-Kristo.
Milimo 17:2-3 Eno Paulo, mbuli mbwaakazibide, wakanjila kulimbabo, Ma-Sabata otatwe wakabandika abo makani aaMagwalo, 3ulapandulula akutondezya kuti Kristo wakeelede kupenga akubuka kubafu. Alimwi wakati, Ooyu Yahushua ngwemwaambila, ngonguwe Kristo.”
Milimo 18:5 Elyo nobakasika ba-Sila a-Timoteo kuzwa ku-Makedoniya, Paulo wakanjidwe makani, wakabalungulwida ba-Juda kuti Yahushua ngu-Kristo.
Kaambo keni Yahuwah ncaakasumpula Yahushua kujanza lyakwe lya lulyo nka kuteelela kwakwe, nokuba naakalangene aa lufu luyoosya.
|
Ikaambo keni Yahuwah ncaakasumpula Yahushua ku janza lyakwe lya lulyo nka kuteelela kwakwe,nokuba naakalangene aa lufu luyoosya. Mbulumbu nzi bwa Yahushua akaambo kakuteelela kwakwe? Heba kumamanino aamusela, mazwi woonse ayoofugama akuzumina kuti kamamanino kuti Yahushua ngu Yahuwah? Peepe! Kutali lyaboobo, pele kuti walo ngu Messiah:
Bafilipo 2:9-11 Nciceeco Yahuwah ncaakamusumpula akumupa izina ibotu kwiinda mazina oonse, 10kuti BOONSE BAFUGAME AMAZWI cakulemeka izina lya-Jesu, nibaba baansi nibaba bakujulu nibaba bali kunsi anyika, 11alimwi kuti indimi zyoonse zizumine kuti Yahushua ngu-Mwami cakulemeka Yahuwah Taateesu.
Tacigambyi kuti, Apollos, mukambausi wakatazyibidwe kapati mu Bbaibbele, wakapa mulumbengweenya mbuli wa Paulu:
Milimo 18:28 nkaambo ba-Juda wakabazunda enguzu mukati kabantu, ulatondezya a-Magwalo kuti Yahushua ngu-Kristo.
Ncinzi eeco Mangwalo ncaakali kutondezya? Kuti Yahushua wakali Yahuwah na? Peepe, kunze lyaboobo kuti wakali Messiah.
Basikwiiya bakacita maleele akutanda madaimona mu zina lya Yahushua Messiah alimwi kutali muzina lya Yahushua, aanga ngu Yahuwah:
Milimo 3:6 Ndilyonya Petro wakati kulinguwe, Insiliva niiba ngolida nsijisi pe, kwalo neenjisi ndakupa, Muzina lya-Yahushua Kristo wa-Nazaleta, nyamuka, uyende!”
Milimo 16:18 Wakacita obo mazuba manjimanji. Kwalo Paulo wakapya moyo, wacebuka wati kumuuya, Muzina lya-Yahushua Kristo ndakulailila kuti uzwe mulinguwe. Wakazwa nciconya eco ciindi.
Nguni mwaalumi wakazyila ku Nazaleta? Yahuwah wakazyaluludwe na? Munt wabili mumutwe wa baleza botatwe na? Naa Messiah, ooyo wakatumwa aa Yahuwah? Ciya biyo mbuli mboyingula naa uyaamikide bwiinguzi bwako ku tunsiyansiya twa musela wane naa Mangwalo. Mu ziyanza zyakatobela kumbelaa Bbaibbele swebo tweelede kusyoma kuti Yahushua ngu Yahuwah kutegwa tufutulwe. Pele kweendelanya aa Mangwalo, swebo tulazyalululwa alimwi kuti katusyoma kuti Yahushua ngo Kristu:
1 Johane 5:1 Kufumbwa muntu uuzumina kuti Yahushua ngu-Kristo ulizyedwe kuli-Yahuwah, alimwi umwi aumwi uuyanda uwakamuzyala ulamuyanda alakwe uwaka zyalwa kulinguwe.
Yebo umwaamba kuti nguni?
1 Barna wakabelesya mukonzyanyo wa bapati bainda myaka kkumi alusele baku zyooko zili 50 mu Amelika.
2 “What Do Americans Think of Jesus: Man, Myth, or God?” The Christian Post, Mukubwenkaangala 15, 2017, cakazubulwa mu 10-02-19.
3 Messiah ulijisi Lezaa wakwe: Mika 5:4; Intembauzyo 45:6-7; Intembauzyo 22;1; Intembauzyo 89:26. Yahushua ulijisi Leza: Mateyo 27:46 (2x); Maako 15:34 (2x); Johane 20:16-17; BaLoma 15:5-6; 2 Bakolinto 1:2-3; 11:30-31; BaEfeso 1:15-17; BaHebulayo 1:8-9; 1 Petulo 1:3; Ciyubnuzyo 1:4-6; 3:2; 3:12 (4x). --- Maako 15:34
4 Douglass McCready, He Came Down from Heaven: The Preexistence of Christ and the Christian Fatih, (IVP Academinc, 2005), p. 55.
5 Kristu (Yahushua Kristu, Kristu Mwami, aamwi mazina) abelesyegwa kwaamba Yahushua ziindi zili 503 mu Cizuminano Cipya. Messiah ndi zina libelesyedwe ziindi zyobile (messias muci Giliki). Herbert Lockyer, All the Divine Names and Titles in the Bible, (Grand Rapids, MI: Zondervan Publishing House), 1975, p. 101-102; 104-105, a 206.
6 Mufundisi Barclay: “Pele tulajana kuti kufumbwa ciindi mu Cizuminano Cipya eelyo Jeesu nalibonya aanga wiitwa kuti Leza kuli penzi lya kunonga cilembedwe nokuba cisanduludwe.” William, Barclay, Jesus As They Saw Him: New Testament Interpretations of Jesus. (Grand Rapids: Wm. B. Eerdman’s Publishing, 1983), p. 21
7 William Barclay, The Mind of Jesus, (Harper & Rowe, 1961), p. 56.
8N.T. Wright, “Jesus’s Self-Understanding” NTWrightPage – cakazubulwa mu 4-15-19 http://ntwrightpage.com/2016/04/05/Jesus-self-understanding/
9James Dunn, Christology in the Making, (Wm. B. Eerdmans Publishing, 1996 ), p. 254.
10 Bill Schlegel, “Do You Love God’s Child, The Person Who Believes Jesus is the Christ? Comments on 1 John 5:1,” Land and Bible, 9-27-91; cakazubulwa mu 9-27-91.
11 Anthony Tyrrell Hanson, The Image of the Invisible God, (London: SCM Press, 1982), p.87.
12 McCready, p. 56
13 N.T. Wright, “Jesus’s Self-Understanding” NTWrightPage – cakazubulwa mu 4-15-19 http://ntwrightpage.com/2016/04/05/Jesus-self-understanding/
14 Millard J. Erickson, Introducing Christian Doctrine, (Grand Rapids, MI: Baker Academic, 1992, 2001)
15 Luuka 4:34.
16 Luuka 9:20.
Eeci ncibali citali ca-WLC. Cakazyila ku: https://oneGodworship.com/who-is-Jesus-God-christ-or-both/
Twakagwisya mucibalo citaanzi mazina aamituni woonse ngobaulikide taata a Mwana, akubikka mucibaka cangawo mazina mataanzi ngubaapedwe. Kuyungizya waawo, twakojokolosya mu Mangwalo mazina aa Taata a Mwana, mbuli mbwaakalembedwe kutaanguna a balembi ba Bbaibbele bakayoyelwa moza. Nkamu ya-WLC