Mateo 24 – Katapusan Ng Sanlibutan O Katapusan Ng Isang Panahon

Panimula

Kapag binabasa natin ang mga bahagi ng Mateo 24, maaari nating agad ipalagay na si Yahushua ay sinasalita ang tungkol sa kanyang Muling Pagdating at ang katapusan ng sanlibutan. Ang mga ganitong pagpapalagay ay marahil batay nang pangunahin sa mga katanungan na tinanong ng mga apostol, gaya ng naitala sa Mateo 24:3: “Habang si Yahushua ay nakaupo sa Bundok ng mga Olibo, nilapitan siya nang sarilinan ng kanyang mga alagad. Sinabi nila, ‘Sabihin mo po sa amin, kailan magaganap ang mga bagay na ito at ano ang palatandaan ng iyong pagdating, at ng katapusan ng panahon?’” Tayo rin ay malakas na naimpluwensya ng pananalita ng kanyang mga kasagutan sa mga berso gaya ng mga sumusunod:

“At kasunod agad ng kapighatian sa mga araw na iyon ay magdidilim ang araw, at ang buwan ay hindi magbibigay ng kanyang liwanag, at ang mga bituin ay mahuhulog mula sa langit, at ang mga kapangyarihan ng kalangitan ay mayayanig. Pagkatapos ay lilitaw sa langit ang palatandaan ng Anak ng Tao, at magluluksa ang lahat ng mga lipi sa lupa. Makikita nila ang Anak ng Tao na dumarating na nasa ibabaw ng mga ulap sa himpapawid, taglay ang kapangyarihan at maringal na kaluwalhatian. At isusugo niya ang kanyang mga anghel na may malakas na hudyat ng trumpeta. Titipunin nila ang kanyang mga pinili mula sa apat na ihip ng hangin, mula sa isang dulo ng kalangitan hanggang sa kabila” (Mateo 24:29-31).

Wow! Si Yahushua ay dapat inilalarawan ang katapusan ng sanlibutan – tama? Hindi tayo dapat magmadali sa pag-abot ng konklusyon na iyon. Nakikita natin ang ilang mahahalagang pagkakaiba kapag tumitingin tayo sa mga kabalalay na talaan sa Marcos at Lucas. Ating simulan sa pagtingin sa mga katanungan na tinanong ng mga alagad kay Yahushua sa mga siping iyon at ang mga kasagutan na ibinigay niya sa kanila. Tandaan na ang isang batayang tuntunin ng hermeniutiko (biblikal na pagpapaliwanag) ay dapat nating ipaliwanag ang mga mahihirap na sipi sa liwanag ng mas matapat na mga sipi sa kaparehong paksa, hindi bisebersa. Dahil dito, magiging mabuti tayo sa pagsisimula sa talaan ni Marcos, isinulat para sa isang Romanong uri ng Hentil na nakikinig, at pagkatapos ay magpapatuloy sa talaan ni Lucas, isinulat ng isang Hentil para sa isang karaniwang Hentil na nakikinig. Matapos ang paghuhukay sa mga kabalalay na sipi na ito, tayo ay nasa mas mabuting posisyon upang siyasatin ang talaan ni Mateo, na ang mas mahirap na talaan. Ang kahirapan ay namamalagi sa katunayan na gumagamit siya ng mas Hudyo na terminolohiya sapagkat ang mga Hudyo ay ang pangunahing nakikinig na nasa kaisipan niya noong isinulat niya ang kanyang Ebanghelyo.

Marcos 13 – Ang Unang Kabalalay Sa Mateo 24

Kaya ating sisimulan sa Mateo 13, na isasama natin rito upang makatulong sa atin na pag-aralan ang mga detalye ng sipi.

“Nang lumabas si Yahushua sa Templo, sinabi sa kanya ng isa sa mga alagad, “Guro, tingnan po ninyo! Napakalaki ng mga bato at napakaganda ng mga gusali!” ² Sinabi ni Yahushua, “Nakikita mo ba ang malalaking gusaling ito? Wala ni isa mang bato dito ang matitirang nakapatong sa ibabaw ng isa pang bato. Iguguho ang lahat na iyan!” ³ Habang nakaupo si Yahushua sa Bundok ng mga Olibo sa tapat ng templo, sarilinan siyang tinanong nina Pedro, Santiago, Juan, at Andres, ⁴ “Maaari po bang sabihin ninyo kung kailan mangyayari ang mga ito at ano ang magiging palatandaan na malapit nang mangyari ang lahat ng mga ito?” ⁵ Sinabi ni Yahushua, “Mag-ingat kayo na hindi kayo mailigaw ninuman. ⁶ Marami ang darating na gumagamit ng aking pangalan at magsasabing sila ang Kristo at ililigaw nila ang marami. ⁷ Huwag kayong mababahala kapag nakarinig kayo ng mga digmaan at mga balita tungkol sa digmaan. Kailangang mangyari ang mga ito, ngunit hindi pa ito ang wakas. ⁸ Maglalaban-laban ang mga bansa at mga kaharian. Magkakaroon ng mga lindol at taggutom sa iba’t ibang lugar. Pasimula lamang ang mga ito ng paghihirap tulad ng sa panganganak. ⁹ Mag-ingat kayo! Dadalhin kayo sa mga hukuman at hahampasin sa mga sinagoga. Ihaharap kayo sa mga gobernador at mga hari upang sa kanila’y magpatotoo kayo alang-alang sa akin. ¹⁰ Kailangan munang maipangaral ang ebanghelyo sa lahat ng mga bansa. ¹¹ Kapag kayo’y dinala nila at iharap sa paglilitis, huwag kayong mag-alala kung ano ang inyong sasabihin. Sabihin ninyo ang ipagkakaloob sa inyo sa oras na iyon sapagkat hindi na kayo ang magsasalita kundi ang Banal na Espiritu. ¹² Ipagkakanulo ng kapatid ang kanyang kapatid upang ipapatay. Gayon din ang sa kanyang anak. Maghihimagsik ang mga anak laban sa kanilang mga magulang at ang mga ito’y ipapapatay. ¹³ Kamumuhian kayo ng lahat dahil sa aking pangalan. Ngunit ang magtiis hanggang wakas ay siyang maliligtas. ¹⁴ “Ngunit kapag nakita na ninyo ang karumal-dumal na paglapastangan na nakatayo sa dakong hindi niya dapat kalagyan (unawain ito ng bumabasa), dapat nang tumakas ang mga nasa Hudea patungo sa kabundukan. ¹⁵ Ang nasa ibabaw ng bahay ay huwag nang bumaba o pumasok ng bahay upang kumuha ng anuman. ¹⁶ Ang nasa bukirin ay huwag nang bumalik upang kunin ang kanyang balabal. ¹⁷ Kawawa ang mga nagdadalang-tao at mga nagpapasuso sa mga araw na iyon. ¹⁸ Ipanalangin ninyo na huwag itong mangyari sa taglamig. ¹⁹ Sapagkat magkakaroon sa mga araw na iyon ng kapighatiang walang kapantay, na hindi pa nararanasan mula nang likhain ng Diyos ang sanlibutan, at wala nang mararanasang tulad nito kailanman. ²⁰ Malibang paikliin ng Panginoon ang araw na iyon ay walang taong maliligtas. Ngunit alang-alang sa mga hinirang na kanyang tinawag, pinaikli niya ang mga araw na iyon. ²¹ Kung may magsabi sa inyo, ‘Tingnan ninyo! Narito ang Kristo!’ o kaya’y, ‘Tingnan ninyo! Naroon siya!’ huwag kayong maniwala. ²² Sapagkat lilitaw ang mga huwad na Kristo at ang mga huwad na propeta. Magpapakita sila ng mga himala at mga kababalaghan upang kung maaari’y mailigaw nila ang mga hinirang. ²³ Kaya mag-ingat kayo! Sinabi ko na sa inyo ang lahat bago pa ito mangyari. ²⁴ “Ngunit pagkatapos ng kapighatiang iyon, magdidilim ang araw at hindi magliliwanag ang buwan, ²⁵ at malalaglag ang mga bituin mula sa kalangitan, at mayayanig ang mga panlangit na kapangyarihan. ²⁶ At ang Anak ng Tao ay makikitang dumarating na nasa ulap, may dakilang kapangyarihan at kaluwalhatian. ²⁷ At pagkatapos ay isusugo niya ang kanyang mga anghel at titipunin ang kanyang mga hinirang mula sa apat na sulok, mula sa dulo ng lupa hanggang sa dulo ng langit. ²⁸ “Unawain ninyo ang aral mula sa punong igos: Kapag nananariwa ang mga sanga nito, at umuusbong na ang mga dahon, alam ninyong malapit na ang tag-araw. ²⁹ Gayundin naman, kapag nakita ninyong nangyayari ang mga ito, alam ninyong malapit na, nasa mga pintuan na. ³⁰ Tinitiyak ko sa inyo na hindi lilipas ang lahing ito hanggang maganap ang mga ito. ³¹ Ang langit at ang lupa ay lilipas ngunit ang aking mga salita ay hindi lilipas kailanman. ³² “Subalit tungkol sa araw at oras na iyon ay walang nakakaalam kahit ang mga anghel sa langit, kahit ang Anak, maliban sa Ama. ³³ Mag-ingat kayo at maging handa, sapagkat hindi ninyo alam kung kailan darating ang takdang panahon. ³⁴ Tulad nito ay isang taong umalis upang maglakbay. Sa pag-alis niya’y iniwan niya sa kanyang mga alipin ang pamamahala. Binigyan niya ng tungkulin ang bawat isa, at inutusan ang tanod sa pinto na magbantay. ³⁵ Kaya nga magbantay kayo sapagkat hindi ninyo alam kung kailan babalik ang panginoon ng sambahayan, kung sa gabi, sa hatinggabi, sa pagtilaok ng manok, o sa pagbubukang-liwayway. ³⁶ Baka bigla siyang dumating at madatnan niya kayong natutulog. ³⁷ Anumang sinasabi ko sa inyo’y sinasabi ko sa lahat: Magbantay kayo.” (Marcos 13:1-37)

Agad-agad nababakas rito na nagtatala si Marcos ng dalawang katanungan ng mga apostol at hindi tatlo, gaya ng tila ginagawa ng Mateo 24. Nahulaan ni Yahushua ang pagkawasak ng templo, na sinagot nila: “Maaari po bang sabihin ninyo kung kailan mangyayari ang mga ito at ano ang magiging palatandaan na malapit nang mangyari ang lahat ng mga ito?” Sila’y may isang katanungan tungkol sa panahon (kailan mangyayari ang mga ito?) at isa pang katanungan tungkol sa tanda (palatandaan na malapit nang mangyari ang lahat ng mga ito?). Ang parehong katanungan ay tinutukoy “ang mga (bagay na) ito,” ang pagkawasak na nahulaan ni Yahushua para sa templo. Walang banggit ang ginawa ng mga apostol tungkol sa isang muling pagdating o ang katapusan ng sanlibutan, hanggang tungkol sa talaan ni Marcos.

Ang mga pagsisiyasat ni Yahushua sa pagtatapos ng Marcos 12 ay nauna sa lahat ng mga komentong ito tungkol sa babaeng balo na naghandog ng kanyang huling salapi sa kabang-yaman ng templo. Nais matiyak ni Yahushua na hindi makaligtaan ng mga alagad ang aral na ibinigay ng kanyang halimbawa, kaya sila’y tinawag niya at sinabi: “Tinawag niya ang kanyang mga alagad at sinabi, “Katotohanan ang sinasabi ko, ang dukhang balong ito ay naghulog ng higit kaysa lahat ng mga naghulog sa kabang-yaman. Sapagkat lahat ay nagbigay mula sa kanilang kasaganaan, ngunit ang babaing ito, sa kabila ng kanyang kahirapan, ay nagbigay ng kanyang buong kabuhayan.” (Marcos 12:43-44) Sila’y nabigla sa anong sinabi niya at naramdamang napilitang mag-alok sa kanya ng isang pagwawasto sa paraan ng isang malumanay na paalala. “Nang lumabas si Yahushua sa Templo, sinabi sa kanya ng isa sa mga alagad, ‘Guro, tingnan po ninyo! Napakalaki ng mga bato at napakaganda ng mga gusali!’” (Marcos 13:1). Gagawin itong mas tumpak ni Lucas – nais nilang matiyak na naalala ni Yahushua na ang templo ay itinayo sa pamamagitan ng mga paghahandog ng mayaman, hindi ng mga barya ng mga mahihirap na balo. Iyon ang nagdikta sa kanya na mahulaan ang ganap na pagkawasak ng templo sa hindi malayong hinaharap. Ang mga materyal na bagay ay maaari na kasindak-sindak sa mga tao (maging ang inakalang espiritwal), ngunit ang mga ito’y walang anuman sa Hari ng Kaluwalhatian! Hindi natin makakayanan na makaligtaan ang aral habang sinusubukan na makitungo sa isang mahirap na sipi.

Nagsisimula si Yahushua na sagutin ang dalawang katanungan sa unang pagsasalita kung ano ang tanda ay hindi (berso 6-13). Hindi ito mga huwad na Kristo (berso 6). Hindi ito ang mga digmaan at paghihimagsik (berso 7-8). Hindi ito isang likas na kalamidad (berso 8). Hindi ito pag-uusig (berso 9-13). Susunod, ipinapahayag niya kung ano ang tanda, nagsisimula sa berso 14. Una, nababanggit niya ang “karumal-dumal na paglapastangan.” Hindi ba iyon nakakatakot – gaya ng isang bagay na naugnay sa katapusan ng panahon. Kung si Yahushua ay naglalarawan ng kanyang muling pagdating at katapusan ng sanlibutan sa puntong ito, walang anuman na sumusunod sa mga bersong ito ang gumagawa ng anumang saysay sa karaniwan. Kapag bumabalik si Yahushua, paano ang sinuman na matukso na bumalik sa kanyang tahanan upang kunin ang kanyang balabal o anumang bagay, at saan niya makukuha ang panahon na gawin ito? Sa isang sipi na malinaw na nagsasalita tungkol sa Muling Pagdating, nakikita natin na ang lahat ng bagay na nauugnay sa pagbabalik ni Kristo ay magaganap nang mabilis – napakabilis! “Pakinggan ninyo ang sasabihin kong isang hiwaga. Hindi tayong lahat ay mahihimlay, ngunit tayong lahat ay babaguhin—sa isang saglit, sa isang kisap-mata, sa huling pagtunog ng trumpeta. Sapagkat tutunog ang trumpeta at ang mga patay ay bubuhaying muli na walang pagkasira at tayo’y babaguhin.” (1 Corinto 15:51-52) Ang isang kisap-mata ay hindi mag-iiwan ng anumang panahon na mag-alala tungkol sa bababa mula sa iyong bubungan, at tiyakan na hindi ka mag-aalala tungkol sa kung ito ay taglamig o hindi!

Basahin lamang ang Marcos 13:14-20 kasama ang mga bagay na ito sa kaisipan. Sinasalita ni Yahushua ang tungkol sa isang kaganapan ng dakilang pagkabagabag kung saan sinabi niya na tumakas. Walang sinuman ang makakatakas sa pagbabalik ni Kristo sa katapusan ng panahon. Pansinin sa berso 20 na ang Panginoon ay paiikliin ang mga araw ng pagkabagabag na ito. Noong ipinadala ni Yahuwah ang hukbong Romano upang wasakin ang Jerusalem at ang templo noong 70 AD, tunay Niyang pinaikli ang mga araw upang protektahan ang mga Kristyano sa Jerusalem at Hudea. Sa isang pagkubkob laban sa siyudad na tumagal ng halos isang taon, si Cestius Gallus, ang Romanong heneral, ay umatras sa Caesarea at bumalik dala ang isang mas malaking hukbo. Ang pagtigil na ito sa labanan ay nagpahintulot sa mga Kristyano na maunawaan ang propesiya ni Yahushua na tumakas mula sa siyudad, at si Josephus, ang Hudyong mananalaysay at nakasaksi sa kaganapan, ay sinasabi na marami ang nagawang tumakas, iniiwan ang mga Hudyo sa siyudad na determinadong lumaban hanggang kamatayan (na ginawa nila).

Susunod, inilipat ni Yahushua ang kanyang atensyon sa katanungan ng panahon – tungkol sa kailan ang kalamidad na ito ay magaganap (berso 24-32). Sa bahaging ito, gumamit siya ng “apokalipto” na wika, gumagamit ng mga simbulo upang ilarawan ang panahong ito ng kaguluhan. Ito ay isang sipi na halos garantisado na mauunawaan nang mali at ipapaliwanag nang mali ng sinuman na hindi pamilyar sa kaparehong uri ng wika sa Lumang Tipan. Gayunman, para sa mga pamilyar sa mga propeta ng Lumang Tipan, naunawaan na ang uri ng simbolikong wika na ito ay madalas ginamit upang ilarawan ang paghahatol ni Yahuwah laban sa mga bansa. Dapat tayong maglaan ng panahon upang magbigay ng ilang halimbawa upang makatiyak na ang puntong ito ay maging halata.

Tulong Mula Sa Lumang Tipan

Magsiangal kayo; sapagkat ang araw ng Panginoon ay malapit na; darating na pinaka paggiba na mula sa Makapangyarihan sa lahat. ⁷ Kaya’t lahat ng kamay ay manghihina, at bawat puso ng tao ay manglulumo: ⁸ At sila’y manglulupaypay; mga pagdaramdam at mga kapanglawan ay dadanasin nila; sila’y mangaghihirap na gaya ng babae sa pagdaramdam: mangagkakatigilan; ang kanilang mga mukha ay magiging parang liyab. ⁹ Narito, ang kaarawan ng Panginoon ay dumarating, mabagsik, na may poot at mabangis na galit; upang gawin kagibaan ang lupa, at upang lipulin mula roon ang mga makasalanan niyaon. ¹⁰ Sapagkat ang mga bituin ng langit at ang mga gayak niyaon, hindi magbibigay ng kanilang liwanag: ang araw ay magdidilim sa kaniyang pagsikat, at hindi pasisilangin ng buwan ang kaniyang liwanag. ¹¹ At aking parurusahan ang sanglibutan dahil sa kanilang kasamaan, at ang mga masama dahil sa kanilang kabalakyutan; at aking patitigilin ang kahambugan ng palalo, at aking ibababa ang kapalaluan ng kakilakilabot. ¹² At aking gagawin ang isang lalake ay maging mahalaga kay sa dalisay na ginto, ang tao na higit kay sa dalisay na ginto ng Ophir. ¹³ Kaya’t aking panginginigin ang mga langit, at ang lupa ay yayanigin mula sa kinaroroonan sa poot ng Panginoon ng mga hukbo, at sa kaarawan ng kaniyang mabangis na galit. (Isaias 13:6-13)

Sa berso 1 ng Isaias 13, pansinin na ang lahat ng ito ay sinalita laban sa Babilonya, maraming siglo bago si Kristo.

Ang hula tungkol sa Egipto. Narito, ang Panginoon ay nakasakay sa isang matuling alapaap, at napasasa Egipto: at ang mga diyus-diyosan ng Egipto ay makikilos sa kaniyang harapan, at ang puso ng Egipto ay manglulumo sa gitna niyaon. (Isaias 19:1)

Sapagkat ang Panginoon ay may galit laban sa lahat na bansa, at pusok ng loob laban sa lahat nilang hukbo: kaniyang lubos na nilipol sila, kaniyang ibinigay sila sa patayan. ³ Ang kanilang patay naman ay matatapon, at ang baho ng kanilang mga bangkay ay aalingasaw, at ang mga bundok ay tutunawin ng kanilang dugo. ⁴ At ang lahat na natatanaw sa langit ay malilipol, at ang langit ay mababalumbong parang isang ikid: at ang buo nilang hukbo ay mawawala na parang dahong nalalanta sa puno ng ubas, at gaya ng lantang dahon ng punong igos. ⁵ Sapagkat ang aking tabak ay nalango sa langit: narito, yao’y bababa sa Edom, at sa bayan ng aking sumpa, sa kahatulan. ⁶ Ang tabak ng Panginoon ay napuno ng dugo, tumaba ng katabaan, sa dugo ng mga kordero at ng mga kambing, sa taba ng mga bato ng mga lalaking tupa: sapagkat may hain sa Panginoon sa Bosra, at may malaking patayan sa lupain ng Edom. ⁷ At ang mga mailap na baka ay magsisibabang kasama nila at ang mga baka na kasama ng mga toro, at ang kanilang lupain ay malalango ng dugo, at ang kanilang alabok ay tataba ng katabaan. ⁸ Sapagkat kaarawan ng panghihiganti ng Panginoon, na taon ng kagantihan sa pag-aaway sa Sion. (Isaias 34:2-8)

At nangyari, nang ikalabing dalawang taon, nang ikalabing dalawang buwan, nang unang araw ng buwan, na ang salita ng Panginoon ay dumating sa akin, na nagsasabi: ² Anak ng tao, panaghuyan mo si Paraong hari sa Egipto, at sabihin mo sa kaniya, Ikaw ay kawangis ng isang batang leon sa mga bansa; gayon man ikaw ay parang malaking hayop sa mga dagat; at ikaw ay sumagupa sa iyong mga ilog, at nilabo mo ng iyong mga paa ang tubig, at dinumhan mo ang kanilang mga ilog. ³ Ganito ang sabi ng Panginoong Diyos: Aking ilaladlad ang aking lambat sa iyo na kasama ng isang pulutong ng maraming tao; at iaahon ka nila sa aking lambat. ⁴ At iiwan kita sa lupain, ihahagis kita sa luwal na parang, at aking padadapuin sa iyo ang lahat ng mga ibon sa himpapawid, at aking bubusugin sa iyo ang mga hayop ng buong lupa. ⁵ At aking ilalagay ang iyong laman sa ibabaw ng mga bundok, at pupunuin ko ang mga libis ng iyong kataasan. ⁶ Akin namang didiligin ng iyong dugo ang lupain na iyong nilalanguyan, hanggang sa mga bundok; at ang mga daan ng tubig ay mapupuno. ⁷ At pagka ikaw ay aking nautas, aking tatakpan ang langit, at padidilimin ko ang mga bituin niyaon; aking tatakpan ng alapaap ang araw, at ang buwan ay hindi magbibigay ng kaniyang liwanag. ⁸ Lahat na maningning na liwanag sa langit ay aking padidilimin sa iyo, at tatakpan ko ng kadiliman ang iyong lupain, sabi ng Panginoong Diyos. ⁹ Akin namang papaghihirapin ang puso ng maraming bayan, pagka aking dadalhin ang iyong kagibaan sa gitna ng mga bansa, sa mga lupain na hindi mo nakilala. ¹⁰ Oo, aking papanggigilalasin ang maraming bayan sa iyo, at ang kanilang mga hari ay lubhang matatakot sa iyo, pagka aking ikinumpas ang aking tabak sa harap nila; at sila’y manginginig tuwi-tuwina, bawa’t tao dahil sa kaniyang sariling buhay sa kaarawan ng iyong pagkabuwal. (Ezekiel 32:1-10)

Hipan ninyo ang pakakak sa Sion, at mangagpatunog kayo ng hudyat sa aking banal na bundok; manginig ang lahat na mananahan sa lupain: sapagkat ang kaarawan ng Panginoon ay dumarating, sapagkat malapit na; ² Araw ng kadiliman at ng pagkukulimlim, araw ng mga ulap at ng pagsasalimuot ng dilim, gaya ng liwayway na namumukadkad sa mga bundok; isang malaking bayan at matibay; hindi nagkaroon kailan man ng gaya niyaon, ni magkakaroon pa man pagkatapos ng mga yaon, hanggang sa mga taon ng maraming sali’t saling lahi. ³ Isang apoy ang sumusupok sa harap nila; at sa likuran nila’y isang liyab ang sumusunog: ang lupain ay parang halamanan sa Eden sa harap nila, at sa likuran nila’y isang sirang ilang; oo, at walang nakatanan sa kanila. ⁴ Ang anyo nila ay parang anyo ng mga kabayo; at kung paano ang mga mangangabayo, gayon sila nagsisitakbo. ⁵ Parang ingay ng mga karo sa mga taluktok ng mga bundok nagsisilukso sila, parang hugong ng liyab ng apoy na sumusupok sa dayami, parang isang matibay na bayan na humahanay sa pagbabaka. ⁶ Sa kanilang harapan ay nangahihirapan ang mga bayan; lahat ng mukha ay nangamumutla. ⁷ Sila’y nagsisitakbong parang mga malakas na lalake; sila’y nagsisipagalambitin sa kuta na parang mga lalaking mangdidigma; at sila’y nagsisilakad bawat isa ng kanikaniyang mga lakad, at hindi nila binabago ang kanilang mga hanay. ⁸ Ni nagtutulakan mang isa’y isa; sila’y lumalakad bawat isa sa kanikaniyang landas; at sila'y magsisisagupa sa mga almas, at hindi sila malalansag. ⁹ Kanilang nilulukso ang bayan; kanilang tinatakbo ang kuta; kanilang pinagaalambitinan ang mga bahay; sila’y nagsisipasok sa mga dungawan na parang magnanakaw. ¹⁰ Ang lupa ay nayayanig sa harap nila; ang langit ay nanginginig; ang araw at ang buwan ay nagdidilim at itinitigil ng mga bituin ang kanilang kislap: ¹¹ At pinatutunog ng Panginoon ang kaniyang tinig sa harap ng kaniyang hukbo; sapagkat ang kaniyang kampamento ay totoong malaki; sapagkat malakas na nagsasagawa ng kaniyang salita; sapagka't ang kaarawan ng Panginoon ay dakila at totoong kakila-kilabot; at sinong makatatahan? (Joel 2:1-11)

At mangyayari pagkatapos, na ibubuhos ko ang aking Espiritu sa lahat ng laman; at ang inyong mga anak na lalake at babae ay manganghuhula, ang inyong mga matanda ay magsisipanaginip ng mga panaginip, ang inyong mga binata ay mangakakakita ng mga pangitain: ²⁹ At sa mga lingkod na lalake at babae naman ay ibubuhos ko sa mga araw na yaon ang aking Espiritu. ³⁰ At ako’y magpapakita ng mga kababalaghan sa langit at sa lupa, dugo, at apoy, at mga haliging usok. ³¹ Ang araw ay magiging kadiliman, at ang buwan ay dugo, bago dumating ang dakila at kakilakilabot na kaarawan ng Panginoon. ³² At mangyayari na ang sinomang tumawag sa pangalan ng Panginoon ay maliligtas, sapagkat sa bundok ng Sion at sa Jerusalem doroon yaong nangakatanan, gaya ng sinabi ng Panginoon, at sa nangalabi ay yaong mga tinatawag ng Panginoon. (Joel 2:28-32)

Maraming ibang kaparehong talaan mula sa Lumang Tipan ang maaaring sipiin, ngunit ang mga ito’y sapat upang tumulong sa atin na maunawaan kung paano ang ganoong wika ay ginamit at paano ito madalas ginamit. Gugunitain mo na itong huling sipi mula sa Joel 2 ay sinipi sa Mga Gawa 2 sa Araw ng Pentecostes noong ang simbahan ay itinatag at tinutukoy ang pagbubuhos ng Banal na Espiritu sa okasyon na iyon. Ang wika sa lahat ng mga sipi na ito ay lubos na kapareho sa ginamit sa Mateo 24 at mga kabalalay, ganon din sa Aklat ng Pahayag. Ito’y maaari (at tiyak na) ginamit sa paghahatol ni Yahuwah laban sa anumang bayan na nasa paghihimagsik. Sa pagkuha nito nang literal ay hahantong sa mas maling pagkakaunawa at pagbabaluktot ng Kasulatan kaysa maaari mong maisip. Kung ginagawa mo ang simbolikong wika nang literal, gagawin mo, sa ilang punto na mapilitan na gawin ang mga literal na wika nang simboliko. Ang mas modernong pagpapaliwanag ng Pahayag ay nagbibigay ng isang malinaw na halimbawa ng ganoong maling paglalahad. Gayunman, ang pangunahing punto rito ay walang sinuman ang may kasangkapan na makitungo sa Mateo 24 (o Pahayag) nang walang pagkakaroon ng isang matuwid at mabuting pagkaunawa ng mga kasulatan ng mga propeta ng Lumang Tipan.

Ngayon, bumalik tayo sa talaan ni Marcos. Sa pagpapatuloy na masagot ang katanungan ng panahon, sinasabi ni Yahushua ang talinghaga ng punong igos (berso 28-31). Habang walang tiyakang panahon ang ibinigay, ang pangunahing panahon ay sa loob ng isang salinlahi (berso 30). Sa panahong iyon, ang isang salinlahi ay itinuring na 40 taon. Sinalita ni Yahushua ang mga salitang ito mga 30 AD; ang templo ay nawasak noong 70 AD – 40 taon ang nakalipas. Gayunman, sinabi ni Yahushua na walang sinuman ang nakakaalam ng eksaktong panahon – ipinaliwanag ng “araw at oras” (berso 32). Dahil dito, tinatapos ni Yahushua ang pananalita na kailangan na magbantay para sa tanda (berso 33-37). Kung ang materyal na ito ay matatagpuan lamang sa Marcos at Lucas, ang pagkalito ay nabawasan nang lubha. Sa kalagayan na ito, isang bagay na kailangang matutunan ay pag-aralan ang mga hindi gaanong mahirap na sipi sa anumang paksa at pahintulutan ang mga ito na tumulong sa atin na maunawaan ang mga mas mahihirap sa kaparehong paksa. Ito, sa anuman, isa sa mga pinaka karaniwang tuntunin ng biblikal na interpretasyon, ngunit higit na pinagkakatiwalaan sa pagsubok na ipaliwanag ang mga sipi gaya ng mga isinasaalang-alang natin rito. Napakaraming tao ay iniibig ang mga haka-haka na “wakas ng panahon” na pagpapaliwanag upang sanayin ang matatag na biblikal na ekhegesis o sanayin ang sentido komun.

Lucas 21 – Ang Ikalawang Kabalalay Sa Mateo 24

Si Lucas ay higit na batayan at prangko kaysa kay Marcos sa paglalarawan ng mga kaganapang ito. Sapagkat nabanggit kanina, siya ay isang Hentil na manunulat para sa mga Hentil, ginagawang simple ang ilang bagay para sa kanyang nilayon na mga orihinal na mambabasa. Siya ang malinaw na pinakamaliit na “Hudyo” sa istilo ng pagsusulat at terminolohiya, na isang dakilang tulong sa pagkakaunawa sa partikular na bahaging ito ng Kasulatan. Muli, upang gawin na madaling sundan, ating isama ang mga salita ni Yahushua gayong inilalarawan ni Lucas ang mga ito.

Nang tumingala siya, nakita niya ang mayayaman na naglalagay ng kanilang handog sa kabang-yaman ng templo. ² Nakita rin niya ang isang mahirap na babaing balo na nag-alay ng dalawang kusing, ³ kaya’t sinabi niya, “Totoo ang sinasabi ko sa inyo: ang mahirap na babaing balong iyon ang nag-alay ng higit sa ihinandog ng lahat. ⁴ Sapagkat lahat sila’y naghandog mula sa kanilang kasaganaan, ngunit ang babaing ito, kahit sa kanyang kahirapan ay nag-alay ng buo niyang ikinabubuhay.”

⁵ Samantalang nag-uusap ang ilan tungkol sa templo, kung paano ito nagagayakan ng magagandang bato at ng mga handog, sinabi ni Yahushua, ⁶ “Darating ang panahon na lahat ng nakikita ninyong ito ay iguguho, at walang bato na makikitang nasa ibabaw ng isa pang bato.”

⁷ Tinanong ng mga alagad si Yahushua, “Guro, kailan po mangyayari ang mga ito? At ano ang magiging tanda na malapit nang mangyari ang mga ito?”

⁸ At sinabi niya, “Mag-ingat kayo upang hindi mailigaw ng sinuman. Sapagkat marami ang darating na gumagamit ng aking pangalan at magsasabi, ‘Ako ang Kristo!’ at ‘Malapit na ang panahon!’ Huwag kayong susunod sa kanila. ⁹ At kapag nakarinig kayo ng mga digmaan at mga kaguluhan, huwag kayong matakot, sapagkat kailangan munang mangyari ang mga ito, ngunit hindi pa kaagad darating ang wakas.”

¹⁰ Pagkatapos ay sinabi niya sa kanila, “Makikidigma ang isang bansa laban sa isang bansa at ang isang kaharian laban sa isang kaharian. ¹¹ Magkakaroon ng malalakas na lindol, mga taggutom at mga salot sa iba’t ibang dako; at mula sa langit ay lilitaw ang mga kakila-kilabot at dakilang tanda.

¹² Ngunit bago mangyari ang lahat ng ito, dadakpin muna nila kayo at uusigin. Dadalhin nila kayo sa mga sinagoga at mga bilangguan, at dahil sa aking pangalan ay ihaharap kayo sa mga hari at mga gobernador. ¹³ Magbibigay sa inyo ito ng pagkakataon upang magpatotoo. ¹⁴ Ipanatag ninyo ang inyong kalooban at huwag isipin kung paano ninyo ipagtatanggol ang inyong sarili. ¹⁵ Sapagkat ako ang magkakaloob sa inyo ng sasabihin at karunungan na hindi matututulan o mapabubulaanan ng lahat ng mga sumasalungat sa inyo. ¹⁶ Ipagkakanulo kayo maging ng inyong mga magulang, mga kapatid, mga kamag-anak at mga kaibigan; at ipapapatay nila ang ilan sa inyo. ¹⁷ Kapopootan kayo ng lahat dahil sa aking pangalan. ¹⁸ Ngunit kahit isang hibla ng buhok ninyo sa ulo ay hinding-hindi malalagas. ¹⁹ Makakamit ninyo ang inyong buhay dahil sa inyong pagtitiis.”

²⁰ “Kapag nakita ninyong napalilibutan ng mga hukbo ang Jerusalem, alam ninyong malapit na ang pagkawasak nito. ²¹ Kaya’t ang mga nasa Judea ay tumakas na patungo sa bundok at ang mga nasa loob ng lungsod ay lumabas mula rito, at ang mga nasa bukid sa palibot nito ay huwag nang pumasok pa. ²² Sapagkat ito ang mga araw ng kaparusahan, bilang katuparan ng lahat ng mga naisulat. ²³ Kaysaklap ng sasapitin ng mga nagdadalang-tao at nagpapasuso sa mga araw na iyon. Magkakaroon ng matinding pagdurusa sa lupain at poot laban sa bayang ito. ²⁴ Mamamatay ang ilan sa pamamagitan ng patalim at ang iba’y dadalhing bihag sa lahat ng mga bansa; at yuyurakan ng mga Hentil ang Jerusalem hanggang matupad ang mga panahon ng mga Hentil.”

²⁵ “Magkakaroon ng mga tanda sa araw, buwan at mga bituin. At sa lupa, mababagabag ang mga bansa at ikalilito nila ang ugong at daluyong ng dagat. ²⁶ Hihimatayin ang mga tao sa takot at mangangamba dahil sa mga darating sa daigdig sapagkat mayayanig ang mga kapangyarihan sa kalangitan. ²⁷ Pagkatapos ay makikita nila ang Anak ng Tao na dumarating na nasa alapaap at may kapangyarihan at dakilang kaluwalhatian. ²⁸ At kapag nagsimula na ang mga ito, tumayo kayo at itingala ang inyong ulo sapagkat malapit na ang pagtubos sa inyo.”

²⁹ At isinalaysay niya sa kanila ang isang talinghaga, “Masdan ninyo ang punong igos at ang lahat ng mga punongkahoy. ³⁰ Kapag nagkakadahon na ang mga ito, nakikita ninyo at nalalaman ninyong malapit na ang tag-araw. ³¹ Gayundin naman kayo; kapag nakita ninyong nangyayari na ang mga ito, alam ninyong nalalapit na ang paghahari ng Diyos. ³² Tinitiyak ko sa inyo: hinding-hindi lilipas ang salinlahing ito hangga’t hindi nagaganap ang lahat. ³³ Lilipas ang langit at ang lupa, ngunit hinding-hindi lilipas ang aking mga salita.”

³⁴ “Mag-ingat kayo upang hindi magumon ang inyong mga puso sa katakawan, at paglalasing, at sa mga alalahanin sa buhay. Baka bigla na lang sumapit ang araw na iyon ³⁵ na parang isang bitag. Sapagkat darating ito sa lahat ng nabubuhay sa ibabaw ng lupa. ³⁶ Kaya’t maging handa kayo sa lahat ng oras. Idalangin ninyong magkaroon kayo ng lakas upang makatakas kayo sa lahat ng mangyayaring ito at tumayo sa harap ng Anak ng Tao.” (Lucas 21:1-36)

Ang pagkakasunud-sunod ay halos pareho sa Marcos 13. Unang pinuri ni Yahushua ang maaga nabalo, matapos nito’y pinaalahanan siya ng mga apostol kung gaano kaganda ang templo at paano ito itinayo sa pamamagitan ng mga kaloob ng mayaman. Sinasabi niya ang tungkol sa templo na nawasak, at itinatala ni Lucas ang dalawang katanungan ng mga apostol tungkol sa mga tanda at ang panahon na magaganap ito. Ang pagkakasunud-sunod ni Lucas ay sumusunod nang napakalapit kay Marcos, kaya hindi na natin kailangang bumalik rito sa detalye – maliban sa mga bahagyang naiibang bagay na makakatulong sa atin na maunawaan nang mas mabuti kung ano ang sinasabi ni Yahushua. Ang dalawang katanungan ay tinutukoy “ang mga ito” tungkol sa sinalita ni Yahushua. Kung ang Muling Pagdating ay nasa pananaw, si Teofilo, na pinagsalitaan ng Aklat ni Lucas (1:3), ay ililigaw. Ang tanda ay hindi ang mga huwad na Kristo (berso 8); mga digmaan at paghihimagsik (berso 9); mga likas na kalamidad (berso 10-11); o pag-uusig (berso 12-19).

Tinatanggal ng berso 20 ang anumang pagkalito sa pagtatalakay kung ano ang tinatawag ng dalawang ibang talaan na “karumal-dumal na paglapastangan.” Ang mga dating bersyon ay tinatawag ito na “kasuklam-suklam na kalapastanganan,” isang termino na laganap na ginamit ng mga mananapalaran ng “katapusan ng panahon.” Hindi na hihigit sa kalinawan ang ginawa ni Lucas rito: “Kapag nakita ninyong napalilibutan ng mga hukbo ang Jerusalem, alam ninyong malapit na ang pagkawasak nito.” Sinusundan ni Yahushua ang pahayag na ito ng babala na tumakas kapag ang mga hukbo ay papalapit sa Jerusalem. Sa komentong ito, lumipat siya sa ano ang tanda, at nagpatuloy upang ilarawan sa simbolikong wika ang dakilang pagkabagabag ng paghahatol ni Yahuwah laban sa mga Hudyo at Jerusalem. Ang talinghaga ng punong igos ay sumunod, isinama ang pangunahing panahon bago ang pagkawasak na isang salinlahi. Tinapos ni Yahushua ang babala na maging handa para sa tanda at upang mabuhay na alinsunod – tumayo at mag-ingat (berso 34-36).

Mateo 24 – Isang Lubos Na Hudyong Sipi

Direkta tayong kumilos sa pinakamahalagang isyu sa mga pananalita ni Mateo sa mga katanungan. Nagtanong ba ang mga alagad ni Yahushua ng tatlong katanungan, o gumagamit si Mateo ng terminolohiyang Hudyo upang ipahayag ang parehong dalawang katanungan na naitala sa Marcos at Lucas? Sa ngayon, ang panghuling posibilidad ay nagiging malinaw. Kapag binabasa natin “ang palatandaan ng iyong pagdating” sa berso 3, dapat na itala na ang salitang Griyego na isinalin sa pagdating ay parousia, karaniwang nagsasaad ng presensya. Ang mga mambabasa na may Hudyong karanasan ay kukunin ang mga salitang ito upang ilarawan ang isang pagdating sa paghahatol (katulad ng nababasa natin sa mga sipi ng Lumang Tipan gaya ng Isaias 19:1). Sa katunayan, ang Mateo 16:28 ay nagsasalita ng isa pang pagdating ni Yahushua, na hindi maaaring ikalawang pagdating na nalalaman natin. “Tinitiyak ko sa inyo, may ilan sa nakatayo rito, na hindi makalalasap ng kamatayan, hanggang sa makita nila ang Anak ng Tao na dumarating na naghahari sa kanyang kaharian.” Lahat ng mga “pagdating” ni Yahuwah o Yahushua ay hindi naugnay sa katapusan ng sanlibutan. Tingnan rin ang Lucas 19:44 tungkol sa “ang panahon ng pagdalaw sa iyo ni Yahuwah,” isang malinaw na sanggunian sa konteksto sa pagkawasak ng Jerusalem noong 70 AD.

Ano ang tungkol sa “katapusan ng panahon?” Ang terminong Griyego ay aion, para sa “panahon,” hindi kosmos, para sa “sanlibutan.” Ang eksaktong parirala ay ginamit sa Mateo 28:20. Anuman ang maaaring sabihin tungkol sa mga kasagutan ni Yahushua sa Mateo 24, halos tiyakan na ang mga alagad ay halos hindi pagtatanong tungkol sa isang muling pagdating ayon sa ating konsepto sapagkat hindi pa bumalot sa kanilang kaisipan maging ang kanyang kamatayan o muling pagkabuhay, isang “muling pagdating” sa “katapusan ng sanlibutan” pa kaya. Tingnan ang Lucas 9:45 at 18:34, na nagpapakita ng kanilang pagkakaunawa ng maging ang kanyang malinaw na sinabing kamatayan ay ganap na wala.

Ang salitang katapusan rito ay ang kaparehong salitang-ugat sa Griyego na isinalin bilang mangyari sa Marcos 13:4. Tinutukoy nito sa Mateo 24:6, 14 sa kaparehong kaganapan, na nasa konteksto nito, ay ipinupunto ang pagkawasak ng siyudad. Kung ang mga alagad ay hindi nagtatanong tungkol sa muling pagdating at ang katapusan ng kosmos, ano ang tinatanong nila? Dalawang posibleng pagpapaliwanag ang may merito ayon sa konteksto. Isa, ang mga alagad ay maaaring ipinalagay na ang ganoong kaganapan ay magiging wakas ng Hudyong mundo (o malamang ang buong sanlibutan) – kung ang mga Hudyo (23:34-36) at ang templo (24:1-2) ay mawawasak, ang kanilang mundo ay magwawakas. Dalawa, sapagkat ang pagdating ay mula sa parousia (presensya), madalas ginamit sa kapanahunang Griyego upang mangahulugan sa pagdating ng isang hari, maaari nilang ilarawan si Yahushua na darating sa laban kontra Jerusalem nang literal, kaya tinatapos ang lumang panahon at pagsisimula sa isang bagong panahon. Ang pananaw na ito ay nagkakasabay sa laganap na mga Mesianikong pag-asa ng mga alagad nang medyo malapit. Alinman sa mga ito, ang katanungan ay tinutukoy ang mga bagay na ito gaya sa Lucas 21 at Marcos 13, ang pagkawasak ng templo na sinalita ni Yahushua.

Nagdadagdag si Mateo ng kaunting bagay maliban sa isang naiibang pananalita ng mga batayang katanungan ng mga apostol. Nabanggit niya ang tatalikod sa pananampalataya kapag marami ang manlalamig sa kanilang pag-ibig (berso 10-12). Nagsasalita rin siya na ang ebanghelyo ay ipapangaral sa buong daigdig bago dumating ang “wakas” (berso 14). Syempre, ang Colosas 1:6, 23 ay nagbibigay sa atin ng isang unang siglo na katuparan ng hula na iyon. Hindi katulad ng mga huwad na Kristo, ang pagdating ni Kristo ay magiging tiyakan (berso 26-27). Ang lokasyon ng pagdating na ito ay kung saan ang pagtitipon ng mga buwitre para sa pagkawasak ng nabubulok na bangkay (ng Hudaismo – berso 28). Ikumpara ang pahayag na ito sa Hebreo 8:13; 12:25-29. Ang Hudaismo, sa sistema nito ng pag-aalay, ay nalalapit na ang kawakasan kapag ang lahat ng mga pahayag na ito ay ginawa at isinulat.

Sa berso 29, si Yahushua ay naghahatid sa bahagi ng apokaliptong wika sa parirala “At kasunod agad ng kapighatian sa mga araw na iyon.” Agad ay mula sa Griyego na eutheos, ibig sabihin ay antimano, agaran o daglian, at tinutukoy nito ang isang bagay na magaganap sa sandali. Sinusubukan na iangkop ang 2,000 taon ay pinsala sa kahulugan ng salita nang lubha! “Palatandaan” sa berso 30 ay mula sa Griyego na semeion, na tumutukoy sa isang sagisag ng isang bagay sa halip na ang mismong bagay. Sa ibang salita, isang kahulugan ng pagdating ni Kristo ay nakikita sa mga kaganapan na nahulaan niya kaysa sa katauhan ng Anak ng Tao. Ang magluluksa sa berso ay nasa panghinaharap na balintiyak na panahunan at maaaring isalin na “magluluksa para sa kanila.” Ang anghel na titipunin ang mga pinili (berso 31) ay maaaring tumukoy nang matalinghaga sa pagtuturo ng ebanghelyo sa sanlibutan matapos ang pagkawasak, o ito’y maaaring tumukoy sa pagtitipon ng mga hinirang sa labas ng siyudad matapos ang pagkawasak. Tingnan ang mga sumusunod na berso para sa konsepto ng pagtitipon: Deuteronomio 30:4; Awit 22:27; Isaias 27:13; 45:22.

Ang pangangailangan na magbantay para sa tanda na nahulaan ni Yahushua ay inilarawan sa mas maraming detalye kaysa sa ibang sipi. Ang masama ay sumalungat kay Noe, ang matuwid (berso 37-39). Si Noe ay hindi nahuli nang hindi handa – tanging ang masama lamang. Dahil dito, ang paghahambing sa pagkawasak ng Jerusalem ay gumagawa ng saysay. Sinasabi niya na ang isa ay kukunin, at isa ay iiwan sa berso 40-41. Ang masama ay ang kukunin, hindi ang matuwid, sapagkat ang matuwid ay tumakas mula sa paparating na hukbo. Syempre, ang tekstong ito ay paborito ng mga nagtuturo ng doktrina ng “Rapture”, isang doktrina na marami ang biblikal na kahirapan – ngunit isa na hindi natin matatalakay sa detalye rito. Ang paalala na magbantay ay tinapos sa berso 45-51.

Tandaan na ang Bibliya ay walang orihinal na paghahati ng mga kabanata. Sapagkat ang berso 44 ay isang nagtatapos na pahayag, ang bahaging ito ay maaaring magpatuloy nang mas mabuti sa kabanata 25. Tatlong pananaw ng mga kaharian ang ibinigay sa Mateo 24 at 25: ang kaharian na nawasak (Hudyo) – kabanata 24; ang kaharian na nananatili sa lupa (Iglesya) – 25:1-30; at ang kaharian na walang hanggan (itinaas sa luklukan ni Yahuwah) – 25:31-46.

Lucas 17:22-37 – Hindi Malulutas Na Misteryo O Nalutas Na Misteryo?

Ang siping ito ay hindi isang kabalalay sa Mateo 24, Marcos 13, at Lucas 21, ngunit ito’y naglalaman ng maraming kaparehong tanda. Gayunman, ang pagkakasunud-sunod na magaganap ay naiiba – sa katunayan, ang mga ito sa halip ay nagaganap sa palambang na order kumpara sa ibang tatlong sipi na sumusunod sa isang kaparehong balangkas. Magiging sulit ang ating oras na basahin ang siping ito rin bago magpatuloy.

Minsan, tinanong ng mga Pariseo si Yahushua kung kailan magsisimula ang paghahari ni Yahuwah. Sumagot siya, “Hindi magsisimula ang paghahari ni Yahuwah na may nakikitang palatandaan; ²¹ hindi rin nila masasabi, ‘Tingnan ninyo at narito,’ o ‘Naroon,’ sapagkat masdan ninyo, ang paghahari ni Yahuwah ay nasa inyo.” ²² Sinabi niya sa mga alagad, “Sasapit ang mga araw na hahangarin ninyong makita ang isa sa mga araw ng Anak ng Tao, ngunit hindi ninyo ito makikita.

²³ May mga magsasabi sa inyo, ‘Tingnan ninyo roon,’ o ‘Tingnan ninyo rito!’ Huwag kayong pumunta roon o sumunod sa kanila. ²⁴ Sapagkat kung paanong kumikislap at nagbibigay-liwanag ang kidlat mula isang panig ng kalangitan hanggang sa kabila, gayundin ang Anak ng Tao sa kanyang araw. ²⁵ Ngunit kailangan muna niyang magdusa at maitakwil ng salinlahing ito.

²⁶ Gaya nang nangyari noong panahon ni Noe, ganoon din ang mangyayari sa araw ng Anak ng Tao. ²⁷ Ang mga tao noon ay nagkakainan, nag-iinuman, nag-aasawa, at pinag-aasawa hanggang sa araw na pumasok na sa daong si Noe at dumating ang baha at nilipol silang lahat.

²⁸ Ganoon din noong mga araw ni Lot. Sila’y nagkakainan, nag-iinuman, namimili, nagbibili, nagtatanim at nagtatayo. ²⁹ Subalit nang araw na umalis si Lot sa Sodoma, umulan ng apoy at asupre mula sa langit at pinuksa silang lahat. ³⁰ Ganoon din ang mangyayari sa araw na maihayag ang Anak ng Tao. ³¹ Sa araw na iyon, huwag nang bumaba ang nasa tuktok ng bahay upang kunin ang mga gamit sa loob ng bahay. Ang nasa bukid naman ay huwag nang bumalik sa kanyang naiwan. ³² Tandaan ninyo ang asawa ni Lot. ³³ Sinumang nagnanais mag-ingat ng kanyang buhay ay mawawalan nito at sinumang mawalan ng kanyang buhay ay makapag-iingat nito. ³⁴ Sinasabi ko sa inyo, sa gabing iyon, dalawa ang nasa isang higaan, ang isa ay kukunin at iiwan ang isa. ³⁵ May dalawang babaing magkasama sa gilingan, ang isa ay kukunin at iiwan ang isa. ³⁶ May dalawang lalaki sa bukid, ang isa ay kukunin at iiwan ang isa. ³⁷ At nagtanong sa kanya ang mga alagad, “Saan po mangyayari ito Panginoon?” Sinabi niya sa kanila, “Kung nasaan ang bangkay, doon din nagtitipon ang mga buwitre.” (Lucas 17:20-37)

Isang bilang ng mga biblikal na iskolar ay hinati ang Mateo 24 sa dalawang pangunahing bahagi: ang pagkawasak ng Jerusalem (berso 1-34); at ang katapusan ng sanlibutan (berso 35-51). Ating tawagin ang una na Bahagi A at ang ikalawa na Bahagi B. Kung itutulad mo ang sipi ng Lucas 17 sa Mateo 24, narito ang matatagpuan mo:

Ang pagtutulad ng Lucas 17 sa Mateo 24, na may pagsasalita na inihanay sa Bahagi A o B:

1. Lucas 17:24 – Mateo 24:27 (A)

2. Lucas 17:26-30 – Mateo 24:37-39 (B)

3. Lucas 17:31-33 – Mateo 24:17-18 (A)

4. Lucas 17:34-36 – Mateo 24:40-41 (B)

5. Lucas 17:37 – Mateo 24:28 (A)

Ang mga tanda sa Lucas 17 ay pinaghalo nang dakila kapag ikinumpara sa Mateo 24 at ang mga kabalalay na talaan. Tayo’y naiwan sa tatlong posibilidad kapag gumagawa ng saysay sa Lucas 17. Isa, ang Lucas 17, ay isang paghahalo na hindi maaaring maunawaan, na sumasalamin nang negatibo sa Banal na Espiritu na nagpukaw nito. Dalawa, ang buong sipi ay tumutukoy sa muling pagdating – isang posiyon na may maraming suliranin, para ilagay ito nang mahinahon. Halimbawa, ang eksaktong pananalita ay matatagpuan sa Mateo 24 at mga kabalalay, tumutukoy sa pagkawasak ng Jerusalem. At pagkatapos bakit (at paano) ang isa ay maaaring tumungo sa kanyang tahanan para sa mga materyal na gamit (berso 31) kapag darating si Kristo? Natalakay natin ito nang detalyado ang puntong ito kanina. Si Lot ang ginamit na halimbawa sa berso 28-29, na eksaktong katulad sa kaso ng Jerusalem, kung saan ang mga matutuwid ay tumakas, at ang mga masasama ay nanatili para mawasak sa siyudad. Sa araw na ipinahayag ang Anak ng Tao (berso 30), ang mapagbantay ay tatakas sa halip na babalik sa kanilang tahanan (berso 31). Syempre, walang ganoong pagpipilian kapag ang muling pagdating ay magaganap!

Tatlo, ang Lucas 17 ay tumutukoy nang ganap sa pagkawasak ng Jerusalem. Ang pananaw na ito ay makatuwiran lamang at alinsunod sa liwanag ng lahat ng ebidensya. Dahil dito, ang Mateo 24, Marcos 13, at Lucas 21 ay tumutukoy nang ganap sa pagkawasak ng Jerusalem at ang katapusan ng panahon ng Hudyo sa halip na muling pagdating ni Kristo at katapusan ng sanlibutan.

Ito ay isang hindi-WLC na artikulo ni Gordon Ferguson.

Tinanggal namin mula sa orihinal na artikulo ang lahat ng mga paganong pangalan at titulo ng Ama at Anak, at pinalitan ang mga ito ng mga orihinal na pangalan. Dagdag pa, ibinalik namin sa mga siniping Kasulatan ang pangalan ng Ama at Anak, sapagkat ang mga ito ay orihinal na isinulat ng mga napukaw na may-akda ng Bibliya. –Pangkat ng WLC