Eeci cibalo tacili ca WLC. Eelyo notubelesya zilembedwe aabalembi balaanze lya nkamu, tusimba buyo zyeezyo zyeendelana 100% a Bbaibbele a lusyomo lwesu cino ciindi munkamu ya WLC. Aboobo eezyo zibalo inga zyalanganyigwa kuti nzya nkamu ya WLC. Twakalelekwa kapati amulimo wabalanda ba Yahuwah banjaanji. Pele tatukulwaizyi ndinywe nobeenzuma kutalika kubala zyaalembwa abantu aabo. Eezyo nzibaalemba, twakazigwisya mumalembe eesu nkaambo kanjaanji zililubide akubaa tumpenda. Cintu cuusisya ncakuti tucilangaula mbungano yamilimo iitakwe kampenda. Ikuti konyandidwe nkaambo ka [zibalo/milumbe] iitali ya WLC, kobikkila maanu ku Tusimpi 4:18. Kuteelela kwesu nkwakuti kasimpe Kakwe kalazyokoloka, eelyo mumuni nuuyaa kumwesya munzila yesu. Tulakayandisya kasimpe kwiinda buumi, nkanko tulavwuntauzya kufumbwa nkokakonzya kujanwa. |
Tumpango tutaanzi totatwe mu bbuku lya Ciyubnuzyo tujisi cijuzyo. Ootu tumoango twakaambila ndiswe inzila ya busanduluzi njotweelede kubelesya bu bbuku eeli kutegwa tulimvwisyisye cabululeme. (1) Eeli bbuku nce ciyubunuzyo. Nkokuvwumbula zintu eezyo zyakavwumbilidwe kaindi. (2) Ibbuku eeli lyakalembwa mumikonzyanyo . Mungele wakabamba kuti liyandike kapati eeli bbuku, aboobo tumpango tutaanzi twa bbuku totatwe, tutondeka kuti eezi zintu zilibonwa, kutali kumvwugwa. Mikonzyanyo a zitondezyo ziiminina kuzizika zintu mumisela, amubwinibwini. Mbwaanga eeli bbuku lilembedwe mu mikonzyanyo, swebo tweelede kuliteelela ncoyiiminina mikonzyanyo eeyo akulesya kulizambaila mu mukonzyanyo lwawo wini (3) Ciindi cilaafwi. Eezi zintu “zilaafwi kutola busena.” Aboobo, swebo tweelede kulanga ku mulumbe wa bbuku lya Ciyubunuzyo kuti tujate cigaminina kuteelela kwa musela mutaanzi. (4) Ibbuku eeli liyubununa zintu zilaafwi kucitikila mbungano ya musela mutaanzi mukaindi kasyoonto. Talipandululi zintu zicitika kalitaninga lembwa bbuku. Ndibbuku lya cishinshimi likanana zintu ziciboola.
Musyobo wa Lugwalo lwa Musela Mutaanzi (1:4-6)
Ciyubunuzyo ciyubunwida musela mutaanzi izintu zilaafwi kutola busena.
|
Kampango 4 nkakatalisya bbuku, yebo ncobona eelyo nolitalika musyobo wa lugwalo lwaci Giliki-Loman ca musela mutaanzi. Mulembi wa lugwalo ngu Johane. Oolu lugwalo lwakalembelwa ku zikombelo zili ciloba mucooko ca Asia. Koibaluka ncitwakaiya kuzwa mucijuzyo ca bbuku lya Ciyubunuzyo. Eeli bbuku lilembedwe mu mikonzyanyo. Aboobo, swebo tweelede kubala bbuku eeli mbolilembedwe zitondezyo a mikonzyanyo pele biyo kuti cintu cimwi mu malembe kaciyandika busanduluzi buzukide. Banji bamvwide juti zikombelo zili ciloba kubee nzikombelo zya mikonzyanyo. Comwe-comwe ca zikombelo zili ciloba eezi ciiminina bweende bwa cikombelo cakali mucooko eeco. Ziimo zya zikombelo zili ciloba zyaku Asia zilakonzya kubeleka amazubaano, alimwi twiiya cikombelo cinyenzi mbociteelede kuba. Nokuba boobo, kuli kaambo kapati swebo ncotweelede kumvwisyisya kuti oolu lugwalo lwakalembedwe ku zikombelo ncobeni zili ciloba. Ikaambo nkakuti eezyo zikombelo zyaambidwe mu kampango 11 amu zipati 2-3. Kwaamba zikombelo nceciganto mu makani eeco caambila ndiswe kuti eezi tazili mikonzyanyo ya zikombelo zili ciloba pele nzikombelo ncobeni mu cooko Cisyoonto ca Asia.
Kwaanzya ncecibeela citobela mulugwalo lwa musela mutaanzi. Alwalo oolu lugwalo kwiina kwiimpana. “ohane ulajuzya imbungano zili musanu azibili zili mu-Asiya, Amube aluzyalo aluumuno….” Kusikila munsaa lugwalo luli loonse lulaa kwaanzya, kalwaamba kuti, “Luzyalo a luumuno.” Kanjaanji Paulu ubelesya musyobo wa kwaanzya ooyu. Yahuwah lyoonse ulapa lweengelelo a luumuno. Nceenya eeci cili masimpe amu bbuku lya Ciyubunuzyo. Ooyo “Uuliko, Uwakaliko, Uuyoobako” caambilizya Yahuwah Taata. Swebo tulabona kwaanzya kuli boobu akuzwa kuli Yahushua Messiah mu kampango 5. Mubuzyo ngwakuti, mbaani baambwa kuti “kumyuuya iili musanu aibili iili kunembo lyacuuno cakwe.” Ncintu ciyandika kubikkila maanu ku busena ooko kuli “myuuya iili musanu aibili” mu kwaanzya ooku. “myuuya iili musanu aibili” ili akataa Yahuwah Taata a Yahushua Messiah. Aaka nkakaambo kataanzi kakumvwisyisya “myuuya iili musanu aibili” kuti yaambilizya Muya Uusalala. Kaambo kabili kakumvwisyisya “myuuya iili musanu aibili” kuti Muya Uusalala nkakuti mu ciindi cili coonse kwaanzya akupa cileleko zyizyila kubusena bwa bulemubwa kujulu. Kwaanzya takuzwi ku bantu pele kuzyila ku bulemu bwa kujulu.
Nkaambo nzi Muya Uusalala ncuuyitwa kuti “myuuya iili musanu aibili” mu Ciyubunuzyo? Bwiinguzi bwiinda kweelela bujatanya muntu uubala ku busanduluzi bukonzyanya muli Zekaliya 4:1-10. Ibbuku lya Ciyubnuzyo mpeenya-mpeenya libelesya mikonzyanyo iizwa mu zishinshimi zya Cizuminano Cakale kutondezya kuti eeli bbuku liyeendelana aa mikonzyanyo eeyo. Ciyubunuzyo cibelesya mulaka uujanwa mu zishinshimi zyakaindi kutegwa aabo babala bakonzye kujatanya mulumbe uuli mu Ciyubunuzyo ku cishinshimi cili mu Cizuminano Cakale. Zekaliya 4 uniwaambwa mu Ciyubunuzyo kwa ziindi zyobile, nkabela swebo tulazubulula Zekaliya 4 cakusindinganya mu ciindi eeco. Cili kabotu aciindi eeci kubona kuti Muya wa Yahuwah ulaa mweelwe wa ciloba uujatikizya nguwo muli Zekaliya 4:2 a 4:10. Ciloba mukonzyanyo wa kukkwaninina.Johane ujuzya mbungano zili musanu azibili zili mu-Asiya, Amube aluzyalo aluumuno kuzwa kulinguwe, akuzwa, 5akuzwa kuli-Jesu Kristo, ngukamboni uusyomeka, iwakasaanguna kuzyalwa kuzwa kubafu, alimwi ngumweendelezi wabami banyika. Kulinguwe iwakatuyanda, akutusanzya kuzibi zyesu mubulowa bwakwe mwini, 6akutubika kuba bami abapaizi kuli-Leza Wisi, kulinguwe akube bulemu abwami lyoonse kukabe kutamani, Ameni
Kubona Yahushua (1:5)
Kubuka kwa Yahushua kuzwa ku bafu kutondezya nguzu zya bweendelezi bwakwe akuti walo ulalela kuzwa acuuno cakwe.
|
Johane uya kumbele kupa busanduluzi bwa Yahushua. Walo wiitwa kuti ngu kamboni uusyomeka, mutaanzi kuzyalwa kuzwa ku bafu, alimwi muleli wa bami baanyika. Oobu busanduluzi botatwe bulajanwa mu Intembauzyo 89. Intembauzyo 89:37 ipandulula lunyungu lwa Davida luna Messiah kuti ngu kamboni uusyomeka. Mu Intembauzyo 89:27, lunyungu luna Messiah lwa Davida lwaambidwe kuti mutaanzi kuzyalwa alimwi uuli atalaa bami boonse baanyika. Zyoonse zyotatwe zitondezyo eezi ziyubununa Yahushua kuti Mwami mwanaa Davida uulela acuuno ca bulelo. Mbuli kamboni uusyomeka, kulela kwa Yahushua kuyokoongola kwa lyoonse a lyoonse mbuli zuba (Intembauzyo 89:36-37). Yahushua ngo mucelo mutaanzi wa kubuka kuzwa ku bafu. Kubuka kwakwe kuzwa ku bafu kutondezya nguzu zya bweendelezi zyakwe akutondezya kuti walo ulalela kuzwa kucuuno cakwe ca bulelo. Muleli wa bami baanyika utondezya ngu zyokwa Yahushua atalaa baleli boonse, bami, amalelo woonse. Ciyubunuzyo caambilizya Intembauzyo 89 kutondezya kuzuzikwa kwa zisyomyo zyaasyomezyegwa kuli Davida ezzyo zijatikizya bulelo buteeli. Yahushua uli acuuno ca bulelo oobo. Kwiinduluka kwaamba Intembauzyo 89, Ciyubunuzyo cileta antoomwe kuzwangana kuli akataa Messiah uusumpukide a bami baanyika. Kuyungizya waawo, Yahushua ulcili mu bweendelezi alimwi nguulela nokuba kuti bamwi baleli batundulula bantu bokwa Yahuwah akubapenzya.
Mulimo wa Kristu (1:5-6)
Mamanino aa kampango 5 a kampango 6 koonse nkulumbaizya akupa bulemu kuli Yahushua nkaambo ka ncaakacita. Yahushua wakatuyanda. Kuyanda ndiswe nkakaambo ncaakafwida. Nokuba mu ziindi zya makatazyo akupenga kwesu, Yahushua ucituyanda. Walo wakatwaangulula kzwa ku zinyonyoono zyesu a bulowa bwakwe. Ooku kweengelelwa kuboolella kwiinda mu bulowa bwakwe, nkokuti, mu lufu lwakwe aciciingano. Ikuti Yahushua kali mwami, eeco caambwa kale mu kampango kainda, nkokuti swebo tuli bantunsi mu bulelo bwakwe. Aabo babala tabali bantu ba Bulelo bwa Loma pe, tabali bantu mu bupaizi bwa buJuuda, pele mbanyenzi mu bulelo bwa Messiah. Yahushua wakatupa mukwasyi mupya oomo boonse basyoma mobalaa mulimo wa bupaizi kuli Yahuwah. Tuli balanda mu Bulelo bwa Messiah balaa lwaanguluko kusika cigaminina kuli Yahuwah.
Kuboola Aa Makumbi (1:7)
Kampango 7 kazyila mumasena obile mu Mangwalo. Daniele 7:13-14 mbobusena bulangiw;a kapti kwaambwa mu Ciyubunuzyo.
“Lino ndakabona muzilengano zyamasiku, ndabona umwi uuli mbuli mwana amuntu uleza amayoba aakujulu, wasika afwaafwi akuli-Sinsiku, watambulwa kulinguwe. 14Nkabela wakapegwa bweendelezi abulemu abwami, kuti bantu bazisi zyoonse abamisyobo yoonse abamyaambo yoonse bamumanine milimo. Bweendelezi bwakwe mbweendelezi butamani butakonzyi kweela, abwami bwakwe tabukonzyi kunyonyoonwa. (Daniele 7:13–14 ESV)
Yahushua ulikkede acuuno alimwi uyooboola mumakumbi aa kubeteka basinkondonyina.
|
Ikaambo kali mu Daniele kali mbweenya mbuli kubikka Yahushua acuuno mbuli Mwami uulaa bulelo. Bantu boonse beelede kunyonena Yahushua. Pele swebo tatukonzyi kwiinzya mukonzyanyo wa kuboola aa makumbi kuti ooko nkubelesya lubeta. Yahushua ulikkede acuuno alimwi uyooboola amakumbi aambeta kuzyoolwisya basinkondonyina. Bikkila maanu ku tumpango tutobela ooto tubelesya mulaka ooyu.
Amubone! Uleza mbuli mayoba, ankalaki zyakwe zili mbuli kambizi. Imbizi zyakwe zili aluno kwiinda basikwaze. Maawe! Twapenga! Twanyonyoonwa! (Jelemiya 4:13 ESV)
Buzuba buli afwaafwi! Buzuba bwa-Jehova buli afwaafwi! Mbobuzuba bwamayoba aasia mbi, ciindi cakubetekwa kwabamasi. (Ezekiya 30:3 ESV)
Buzuba obo mbuzuba bwabukali, mbuzuba bwamapenzi abwamafwabi, mbuzuba bwalupyopyongano abwalupilingano, mbuzuba bwamudima abwakusiya, mbuzuba bwamayoba busiya mbi.…. (Zefaniya 1:15 ESV)
Lino kuyooboneka citondezyo ca-Mwana a-Muntu kujulu, mpawo misyobo yoonse yaansi iyoolila, nkabela bayoobona Mwana a-Muntu uuboola amayoba aakujulu anguzu abulemu bupati. (Mateyo 24:30 ESV)
Yahushua wamwaambila wati, Waamba. Alimwi ndamwaambila kuti kuzwa sunu mulabona Mwana a-Muntu ulikede kululyo lwa-Singuzu, uleza amayoba aakujulu.” (Mateyo 26:64 ESV)
Ootu tumpango tutondezya kuti majwi aakuti “uleza amakumbi” tacili citondezyo ca mamaninon aanyika pele mukonzyanyo wa lubeta lwa cisi. Kristu ulaa nguzu zya bweendelezi, eeco caambilizya kuti aabo balwana nguwe baleelela kubetekwa.
“Kuboola a makumbi” tacili citondezyo ca mamanino aanyika pele mukonzyanyo wa lubeta lwa cisi. Kristu ulaa nguzu zya bweendelezi, eeco caambilizya kuti aabo bamulwana beelede kubetekwa.
|
Cibeela ciceede ca Ciyubunuzyo 1:7 cijatikizya Zekaliya 12:10-13:1. Eeco ciiminina Zekaliya 12 cilayandika kapati kutegwa liteetelwe bbuku lya Ciyubunuzyo ncoliiminina. Bikkila maanu kuti Zekaliya 12:10 waamba kuti Yahuwah uyoobatilila moza wa lweengelelo a luzyalo kuli bamaJuuda. BamaJuuda baloomoka nkaambo bakamuyasa Messiah. Cifwanikiso nca kulilauka kweempwa nkaambo kakuti bakajaya Messiah. Yahuwah uyoobalongezya lweengelelo aluzyalo kutegwa bakeempwe. Zekaliya 13:1 usalazya kuti Yahuwah uyoojula tinti kutegwa akabasalazye kuzwa ku zinyonyoono abusofwaazi bwabo.Eelyo notubala majwi aakuti “nibayoomulanga ooyo ngubakayaside,” swebo tweelede kuteelela kuti Mangwalo atondeka ku cisi ca baJuuda. Balo bayoqyandaula kweempwa, alimwi Yahuwah uyoobapa ciindi cibotu eeco.
Cengamukila kuli Mateyo 24:30 alimwi bikkila maanu ku cinkonzya cizwa muli Zekaliya 12 eeco cibelesyegwa awaawa. Bikkila maanu ku Mateyo 24:1-3 kuti Yahushua ubandika lubeta luciboolel cisi ca buJuuda mbuli mbokulibonya mukunyonyoonwa kwa Jelusalema. Mateyo 24:29 uyubununa kuti lubeta lulazya.Eelyo mangwalo naabala kuti, “The sun will be darkened, and the moon will not give its light,” eeco caambilizya lubeta lwa cisi. Eeco cisi tacicikaboni kabili zuba, mwezi, anyenyeezi. Kuyooba “kuzima mimuni” ku cisi eeco. Mateyo 24:30 umvwika mbweenya mbuli Zekaliya 12:10 a Ciyubunuzyo 1:7. BamaJuuda bakayasa Messiah, nkabela walo uleza amakumbi (lubeta) anguzu zbulemu bupati. Kampango 31 kainduluka kwaamba mulumbe wa Zekaliya 12:10-14. Kuyooba ciindi cibotu ca kweempwa. Yebo kolyeempa kalutaninga sika lubeta oolu, mbube uyokweeleba lunyonyooko luboola. Baluleme bayooyobololwa nkaambo mbabeempedwe.
Kujokela ku Ciyubunuzyo 1:7. Bikkila maanu kuti woonse mulaka ulikonzyene pele biyo majwi masyoonto. Ciyubunuzyocisanganya cintu cimwi eeco Zekaliya 12 a Mateyo 24 ncibatakajisi. Majwi aayungizyidwe ngakuti, “Every eye will see him.” Atubikke zibeela zyoonse antoomwe kuti tumvwisyisye Ciyubunuzyo 1:7 ncociyiisya. “He is coming in the clouds” caambilizya Messiah kalela mu bweendelezi, alimwi walo ulaboola a lubeta. “Every eye will see him” caambilizya kuti kunyina uuzandudwe kuzwa ku lubeta oolo. Boonse bayooletwa ku lubeta lwa Messiah oolo luboola, alimwi Ime njeeya kuti swebo inga twalulama kwaamba kuti oolo lubeta luboolela Bulelo bwa Lomas oobo buzangila bweendelezi bwa Kristu. BaLoma balisanganyidwe mu lubeta oolu. “Even those who pierced him” caambilizya cisi ca baJuuda muli Zekaliya 12 a Mateyo 24. Mbweenya awaa mu Ciyubunuzyo. Inyika yoonse yanjila mu lubeta. Bulelo bwa Loma buyoobetekwa. Kutali kuti bayoobetekwa buyo, pele a cisi ca baJuuda. Ablo bayoobetekwa. “And all the tribes of the earth will wail on account of him” eeci ncecibeela camacaalizyo. Koibaluka kuti koomoka kwamuli Zekaliya 12 kwakali koomoka kwa kweempwa. Mulumo wa mbeta eezi ngwa kuleta kweempwa ku masi. Messiah ulangaula bamaJuuda a banakristu kuti babe cibeela ca bulelo bwa Kristu.
Lwiito lwa kweempwa ncecijuzyo ca Bbuku lya Ciyubunuzyo eeco citeelede kwiimpya. Eeli bbuku lilatondeka ziindi zyobile imbeta mbuzyakaalilwa kuleta kweempwa ooko Yahuwah nkwaakayandide.
|
Lwiito lwa kweempwa nce cijuzyo ca bbuku lya Ciyubunuzyo eeco citeelede kwiimpwa. Ibbuku lilatondeka ziindi zyobile eezyo mbeta mbuzyakaalilwa kuleta kweempwa ooko Yahuwah nkwaakayandide.
Lino kwakasyaala bamwi bantu ibatakajayigwa azipenzyo ezi, nekubaboobo teebakeempwa kumilimo yamaanza aabo, teebakaleka kukomba badaimona azibumbe zyangolida azyansiliva azyamukuba azyamabwe azyazisamu, zitakonzya kubona nikuba kweenda nikuba kumvwa, 21alimwi teebakeempwa kubujayi bwabo nikuba kubulozi bwabo nikuba kumamambi aabo nikuba kububbi bwabo. (Ciyubunuzyo 9:20–21 ESV) Mpoonya awo bantu bakatentwa lutento lupati, elyo bakasanka izina lya-Yahuwah uujisi inguzu zyakuleta mapenzi aali boobu. Teebakeempwa akumulemeka pe,
10 Lino angelo wasanu wakatila amutiba wakwe kucuuno cacinyama. Mpawo cisi cacinyama cakaba amudima, nkabela mukuciswa kwabo bakalinyeela kundimi, 11akusanka Yahuwah wakujulu nkaambo kakuciswa kwabo azilonda zyabo. Teebakeempwa kumilimo yabo pe. (Ciyubunuzyo 16:9–11 ESV)
Eezi zifwanikiso zindandamika mumulongo izintu zitobela mu bbuku eeli. Imbeta zyeelede kuleta kweempwa. Kweempwa takusiki mbuli Yahuwah mbwaakayandide. Aboobo, masi ayoobetekwa mubukkwene nkaambo kakusulaika Yahushua mbuli Mwami wa Bami.
Eeci cibalo cikosozya makani mukusandulula Mwami Yahuwah kuti ngo Alpha a Omega. Alpha ndibbala litaanzi mu mabala aamulaka waci Giliki, alimwi Omega ndibbala licaalizya mumabala aamulaka waci Giliki. Yahushua ngo mutaazni awa macaalizyo, matalikilo a mamanino, a zyoonse zili akati. Yahushua nguu lela cino ciindi. Yahushua nguuyendelezya zintu. Yahushua ulazumizya akweendelezya nguzu zyaanyika zyoonse a nguzu zya kusinikizya zyoonse. Walo uyoosimpya kuyanda kwakwe koonse, akuzuzika jwi lyakwe lyoonse, akubeteka mbeta zyakwe zyoonse.
Eeci ncibalo citali ca-WLC cakalembwa aaba Brent Kercheville.
Twakagwisya mucibalo citaanzi mazina aamituni woonse ngobaulikide taata a Mwana, akubikka mucibaka cangawo mazina mataanzi ngubaapedwe. Kuyungizya waawo, twakojokolosya mu Mangwalo mazina aa Taata a Mwana, mbuli mbwaakalembedwe kutaanguna a balembi ba Bbaibbele bakayoyelwa moza. Nkamu ya-WLC