Makani aa Nero Caesar Kuba Munyama wamu Ciyubunuzyo
Eeci cibalo tacili ca WLC. Eelyo notubelesya zilembedwe aabalembi balaanze lya nkamu, tusimba buyo zyeezyo zyeendelana 100% a Bbaibbele a lusyomo lwesu cino ciindi munkamu ya WLC. Aboobo eezyo zibalo inga zyalanganyigwa kuti nzya nkamu ya WLC. Twakalelekwa kapati amulimo wabalanda ba Yahuwah banjaanji. Pele tatukulwaizyi ndinywe nobeenzuma kutalika kubala zyaalembwa abantu aabo. Eezyo nzibaalemba, twakazigwisya mumalembe eesu nkaambo kanjaanji zililubide akubaa tumpenda. Cintu cuusisya ncakuti tucilangaula mbungano yamilimo iitakwe kampenda. Ikuti konyandidwe nkaambo ka [zibalo/milumbe] iitali ya WLC, kobikkila maanu ku Tusimpi 4:18. Kuteelela kwesu nkwakuti kasimpe Kakwe kalazyokoloka, eelyo mumuni nuuyaa kumwesya munzila yesu. Tulakayandisya kasimpe kwiinda buumi, nkanko tulavwuntauzya kufumbwa nkokakonzya kujanwa. |
Ooyo munyama waambidwe mu Bbuku lya Ciyubunuzyo wakabajatila maanu Banakristu banji. Kuli manjezyeezya aajatikizya munyama uusofweede ooyu uulwana Yahuwah a basaante bakwe. Bunji bwa Banakristu bayeeyela kuti kufumbwa naa nguni munyama ooyo, muntu uucili kumbelaa mazuba nokuba nguzu ziciyoolela nyika yoonse kwa myaka iili 7 kataninga zyokela Kristu, uyoobikka ciganto ca mweelwe 666 ankumo zyabo amumaanza aabo akulesya kufumbwa uutajisi ciganto ca mweelwe 666 kuti atauli nokuba kuuzya. Kuyeeyelwa kuti ooyo “Simukazya-Kristu” a Munyama, mazina biyo aamulimo wa muntu ngweenya omwe. Mumusela wa cikombelo woonse, kwakali bantu banjaanji bakali kulangilwa kweelela kuba Munyama/Simukazya-Kristu kutalikila kuli Adolf Hitler, Poopo, Ronald Reagan, alimwi naba Barack Obama awalo wakali sangene!
Pele ino kuti ooku kusendekezya koonse kuli mu manjezyeezya aaya kakutaluleme? Ino kuti Munyama katali muntu uuciboola kumbelaa mazuba? Ino kuti ooyo munyama naakali munyama wa musela mutaanzi wakaboolede akwiinda kale? Mu cibalo cilembedwe eeci, Ime njanda kusengezya muzeezo wakuti ooyo Munyama uupanduludwe mu Ciyubunuzyo wakali muleli wa musela mutaanzi Nero Caesar. Ime ndapandulula zijuzyo zyotatwe zyaandipa kuti ndiyeeyele kuti Ciyubunuzyo cipandulula muntu wa musela mutaanzi mubusena butaanzi. Mpoonya Ime ndapa bumboni butondeka kuli Nero Ceasar kapati akumweeleka ku busanduluzi bwa kuba Munyama.
Cijuzyo Cakusanduluzya #1: “Izintu Zilaafwi Kutola Busena LINOLINO”
Bumboni butaanzi butondeka ku muntu wa musela mutaanzi, Munyama wamu Ciyubunuzyo, bujanwa mu cisyoonto cakutaanguna cinicini mu bbuku lya Ciyubunuzyo. Ibbuku lijuzya mulumbe kubelesya majwi aaya; “Ciyubunuzyo ca Yahushua Messiah, eeco Yahuwah ncaakamupa kuti atondezye ku balanda bakwe eezyo zintu zyakalaafwi kutola busena linolino . Walo wakamuzyibya kwiinda mukutunina mungele wakwe ku mutumwa wakwe Johane,” (Ciyubunuzyo 1:1, ndime ndasinizya). Johane wakaamba kuti Yahushua wakamuyubunwida zintu eezyo zyakalaafwi kutola busena LINOLINO.
Mbuli bwaalemba Keith Mathison waku Ligonier ku Mulimo wa bufundisi, “…eeli bbuku lwalyo lini litondezya kuti bunji bwa zishinshimi zyalyo zyeelede kuzuzikwa. Mu caandaano citaanzi a caandaano camamanino, Johane waambila babali ba musela mutaanzi kuti eezyo zintu zyakayubununwa mu bbuku eelyo “zyeelede kutola busena linolino” (1:1; 22:6) akuti “iciindi cilaafwaafwi” (1:3; 22:10). Ootu twaambo ntwakubandika buyo, aboobo tatuyandiki kuti kufumbwa cintu cakashinshimwa mu bbuku eeli ceelede kuzuzikwa mumusela mutaanzi, pele ooku kubandika boobu kutupa muzeezo “wa kweezyeka” mbuli mbotweelede kumvwisyisya bbuku. xviii. Bunji bwa cishinshimi ca Johane cijatikizya cintu cimwi cakali kuzyaa kuswena mumazuba eeni ngaakali kupona lwakwe mwini.”5
Ncintu ciinda atalaa kukatazya kusyoma kuyeeyela kuti Johane wakali kulangila kuti bunji bwa zintu nzyaakashinshimwa mu bbuku lyakwe tiizyakali kuyoocitika kusikila kwainda zyuulu zya myaka, pele walo waambila babali bakwe kuti zilaafwi kucitika “linolino,” “cakufwambaana,” akuti “mukaindi kasyoonto.” Muumuzezo nzi muntu naba ni mbwaakali kunga wayeeyela kuti mumyaka yiinda 2000, mumuzeezo umwi, yiiminina kuti “linolino”? Kubala cilembedwe munzila ngubauba kutondezya kuti Johane wakali kulangila zintu nzyaakashinshima kutola busena mukaindi kasyoonto. Mucisyoonto 3, Johane uya kumbele kwiinduluka mbozilaafwi zintu ziyoocitika kaamba kuti, “Walelekwa ooyo uubala majwi aa cishinshimi eeci, alimwi balelekwa aabo bateelela, abaabo babamba cilembedwe muli ncico, nkaambo ciindi cilaafwaafwi.”
Alimwi eeco cilaindila kukonzyeka kapati kuti walangalanga kaambo aako mwaapositolo nkaakalemba mu lugwalo lwakwe lumwi; “Nomuyandwa nobana bangu, lino ndiwoola lya mamanino; alimwi mbweenya mbumwakamvwa kuti sinkondonyina aa Messiah uyooboola, Pele lino basimukazya-Kristu banjaanji balibonya kale, aboobo tulizyi kuti cino nceciindi camamanino. (1 Johane 2:18,) Johane wakaamba kuti walo abaabo bakali kubala makani aakwe bakali kupona “muciindi ca mamanino.” Babali bakwe bakamvwide kuti “sinkondonyina aa kristu ulazya,” walo waamba kuti nociba ciindi cino, basinkondonyina aa Kristu banji baboola, aboobo balizyi kuti eelyo ndewoola lya mamanino. Mulaka wakuti “iwoola lya mamanino”, utondezya kuti Johane wakali kuyeeya kuti mamanino akali afwaafwi, kutali zyuulu zya myaka kumbelaa mazuba.6 Kuyungizya waawo, ikuti muntu umwi wasyoma kuti “Sinkondonyina aa Messiah” a Munyama wamu Ciyubunuzyo balikonzyene, nkokuti ooyu mulaka wa kuba afwaafwi uujatikizya kaambo ka Johane ka kuboola kwa sinkondonyina aa Messiah ooyo uuyungizya kukonzyanisya kapati ku muntu wa musela mutaanzi wa Munyama wamu Ciyubunuzyo.
Eelyo Johane nati, “Swebo tuli mu ciindi camamanino,” “Yahushua wakandiyubunwida zintu eezyo zyeelede (kutola busena,” akuti “ciindi cilaafwaafwi,” zishinshimi zyakwe tazikazuzikwi kusikila zyuulu zya myaka zikainde. Ime eeco ndijana kuti nciyumu kusyoma.
Cijuzyo ca Kusanduluzya #2: “Bala Mweelwe.”
Kuyungizya waawo, tujisi kasimpe kakuti Johane waambila babali bakwe kuti babalile mweelwe wa munyama. Walo waamba kuti, “Balila mweelwe wa munyama, nkaambo ooyo mweelwe wa muntu. Ooyo mweelwe ngu 666.” (Ciyubunuzyo 13:18). Mbuli Hank Hanegraaff mbwaakalemba mu bbuku lyakwe lyakuti The Apocalypse Code; “Cilalizyibya kuti, kunyina busongo nokuba kucenjela kwakali kunga kwagwasyilila mbungano ya musela mutaanzi kubala mweelwe wa munyama uuli mumusela wa makumi obile awumwi. Eeco nicakaba cintu calunya alimwi cilaa ntenda kusweesya naba Johane kuti ape muzeezo Ku Banakristu ba musela mutaanzi kuti bakali kukonzya kuganta kuzyiba munyama ikuti nibakali kukonzya kuzyiba munyama ooyo, alimwi ikuti naakali muntu wa musela wa makumi obile awumwi nokuba mbunga ya nguzu.”1 Kuyungizya waawo, saa ninzi cini Johane ncaayiminina naamba kuti “balila mweelwe wa munyama”? Cilangika buti kubalila mweelwe ooyo?
“Kobalauka mweelwe wa munyama, nkaambo mweelwe wa muntu. Ooyo mweelwe ngu 666.” (Ciyubunuzyo 13:18)
|
Mubbuku lya Hanegraaff lyakuti The Apocalypse Code, walo wakati, “Kuyungizya waawo, kuleka mbuli sunu, kupindula mazina kuya mu myeelwe (gematria), eeco cakali cintu caazyibidwe kucita nsiku. Ngooyu mukonzyanyo, mu Maumi aaba Caesar bali Kkumi ababili, mulembi wa misela muna Roma Suetonius, uganta Nero kubelesya zina lya mweelwe lyeelene a mulandu wiinda kusofwaala, ooku kweelanya mazina kwiinda mukubelesya myeelwe (isomorphismu) kuzwide mumajwi aakuti: “Bala myeelwe yeelene aa mabala aali muzina lya Nero, amumajwi aakuti ‘wakajaya banyina,’ mbube yebo ulajana myeelwe eeyo ilakonzyanya.” Mu ciGiliki, kuli mweelwe weelene aa mabala aazina lya Nero (mu ciGiliki: Nevrwn, Kusandwida ku Cikuwa: Neron) asikila ku mweelwe wa 1,005, mbuli myeelwe yakali mumabala aakuti “wakajaya banyina”. Mu nzila ya nsiku eeyi yakubikka myeelwe mucibaka ca mabala, lwakali luzyibo lwakalaa mpuwo kuti Nero wakajaya banyina.“2
Cilainda kapati kuteeleleka kweezyeezya kuti mwaapositolo wakakulwaizya babali bakwe kubelesya nzila ya Gematria kujana mweelwe wa Munyama mpoonya akujana zina lyakwe. Mbwaanga nzila ya Gematria eeyo tiicibelesyegwi mazubaano, mbube inga tiikwalangilwa kuti Johane wakalaa mbungano mu musela wa 21 nokuba wa 22. Inzya we, majwi aambwa atala aawa alakazya kuti munyama ngu Nero akaambo kakuti, mbuli bwakaamba Hanegraaff, izina lyakwe lisikila a mweelwe 1,005. Kaashe ndaboola aakale ku makani aaya.
Cijuzyo Cakusanduluzya #3: “Utasinki Majwi Aa Cishinshimi Eeci!”
Muli Daniele 12, naakamanizya kutambula zishinshimi, umwi mungele wakali kumwaambila kuti, “Pele yebo O Daniyeli, jala bbuku amajwi aandilyo mane kusika kumamanino aaciindi. Bantu banji bayootuntulika ooku akooku kuti bayungizye luzibo.” (cisyoonto 4). Mukwiimpanya, mu Ciyubunuzyo 22:10, mungele wakaambila Johane kuti, “Mpoonya wakabaambila kuti, ‘Utaajali majwi aa cishinshimi cili mu bbuku eeli, nkaambo ciindi cilaafwaafwi.'”
Aboobo, twajana zintu ziimpene. Muli cakutaanguna, mungele wakaamba kujala majwi aali mubbuku lyakuvwungaila. Muli cabili, mungele wakaamba kuti utajali majwi aali mubbuku lya kuvwungaila. Nkaambo nzi? Mubbuku lyakuti End Times Bible Prophesy: It’sNot What They Told You, Brian Godawa wakati “….eelyo cishinshimi nicatakeelede kuzuzikwa kwa zyuulu zya myaka, mungele wakaamba kuti ‘jala majwi aa bbuku’ (Daniele 12:4); Pele eelyo cishinshimi nicakalaafwi kuzuzikwa munsaa ciindi ca buumi bwa mushinshimi, walo wakaamba kuti, ‘Utasisi majwi aali mu bbuku’ (Ciyubunuzyo 22:10). Ikuti chishinshimi ca Johane nicakali kuyoocitika aakale zyuulu zya myaka zisikila mu mazubaano ngotupona, mungele naakamwaambila kuti jala majwi aali mu bbuku, pele taakacita ceeco pe.”9
Bumboni Butondeka Cigaminina Kuli Nero
Lino mbutwazyiba kuti Munyama Wa Ciyubunuzyo wakali cintu cimwi naa muntu umwi mumusela mutaanzi, Ime njanda kutondezya bumboni bwa misela oobu mbobutomdeka kuli Nero Caesar kapati kuti ngo Munyama wa musela wakutaanguna.
*Mitwe Iili Ciloba ya Munyama
Kakwiina makani nkobazulilwa mubupaizi, bunji bwa bafundisi ba Buleza Ime mbeekabala kujatikizya Munyama wamu Ciyubunuzyo, balazumina kuti Munyama wiiminina zimtu zinji kutali cintu comwe biyo. Zimwi ziindi, ciiminina mulombwana; zimwi ziindi, ciiminina bulelo.
Mumasena amwi, Munyama umwi ulaa mitwe Iili Ciloba, eeyo yaambwa antoomwe kuti mbami bali ciloba. Mu Ciyubunuzyo 13:1 Johane waamba kuti walo “wakabona munyama wapompa kuzwa mu lwizi, kalaa meja aali kkumi a mitwe iili ciloba”. Ciyubunuzyo 17:10 cilembedwe kuti mitwe iili ciloba yiiminina “bami bali ciloba.” Aboobo, Munyama kanjaanji utondezyegwa kuti wiiminina bulelo.
Pele mu zibalo nzyeenya, Munyama waambwa aanga muntu, kali umwi akataa mitwe, kali cibeela ca munyama. Johane ukulwaizya babali bakwe kuti “babalile mweelwe wa munyama, nkaambo ooyo mweelwe wa muntu” (Ciyubunuzyo. 13:18). Mu Ciyubunuzyo 17:11, mungele waambila Johane kuti, “ooyo munyama wakaliko pele lino uutako, nguwenya lwakwe ngo wa lusele, alimwi ngumwi wa bali ciloba.” Eeci cilizyibidwe akataa bunji bwa baambilizya milumbe amubunji bwa zikolo zya busanduluzi kusanganya abaabo basyoma kuti cishinshimi cakazuzikwa kale.
Ciyubunuzyo 17 cipa cilengaano ca Munyama uulaa mitwe iili ciloba. Cisyoonto 9 a 10 citwaambila ceeci kujatikizya munyama ooyu: “Ngooyu aawa muzeezo wa busongo uuyandika kumvwisya. Mitwe iilya iili ciloba nzilundu zili ciloba aawo mpakkede mukaintu. Alimwi kuli bami bali ciloba, bosanwe bakafwa, omwe buyo nguucilela, ooyu umwi uciza, aboola uyoolela kwamazuba mace buyo.” (KJV)
Cintu cipati cakubikkila maanu mu tumpango tobile ootu cijatikizya malundu aali ciloba. Bunji bwa basicikolo balazumina kuti aaya malundu ayiminina Loma. Nkaambo nzi? Nkaambo kakuti, muciindi ca nsiku lini, Loma wakalaa mpuwo yakuba “Munzi ulaa tala lya malundu aali ciloba”.10 Eeco ceelene aa mbotwaamba mazubaano kuti New York “munzi uutooni.” Syaazyibwene Kenneth L Gentry wakalemba kuti, “Aabo bakali bataanzi kutambula Ciyubunuzyo bakali kupona mu buleli bwa Loma, ooyo wakazyibidwe munyika kuba atalaa malundu aali ciloba. Mbubuti aabo bakatambula, kabapona mumazuba aa zikombelo zili ciloba zyaku Asia amubuleli bwa Loma, mbubakali kuteelela cilengaano cokwa Johane pele buyo kuti ceendelana aa cilengwa leza eeco mucooko oomo kakwiina cimbi?”3
*Mwami wa Cisambomwe
“Ciyandika aawa mbusongo akumvwisya. Mitwe iilya iili ciloba nzilundu zili ciloba aawo mpakkede mukaintu. Alimwi kuli bami bali ciloba, bosanwe bakafwa, omwe buyo nguucilela, ooyu umwi uciza, aboola uyoolela kwamazuba mace buyo.” – Ciyubunuzyo 17:9–10
Pilate wakabuzya, “Hena tamuyandi kuti Ime ndimwaangulwide mwami wenu na?” Ninzi kkunga lyabantu ncilyakaingula? “Tayujisi mwami uumbi pele buyo Caesar” (Johane 19:15). Balo bakali kulanganya Caesar ooyo wakali kuleka aciindi eeco kuti ngo mwami wabo.
|
Aawa, Johane waamba mitwe iili ciloba kuti tayiiminini buyo malundu aali ciloba aawo aakkede mukaintu (nkokuti., Loma), pele mitwe iili ciloba ya Munyama yiiminina Bami bali ciloba. Johane waamba kuti bone bakadenuka (nkokuti., bakaya kumuya banji), umwi nkwacili, alimwi umwi uciboola. Alimwi Johane waamba kuti ooyu mwami, uutanasika, takaleli kwa ciindi cilamfu. Aa ono, mbaani bami aaba?
Mpeenya aawa, bamwi bantu basyoma kuzuzikwa cishinshimi kumbelaa mazuba balakaka kuti aaba tabali Baleli baku Loma nkaambo muleli a mwami tabali cintu comwe, mbweenya mbuli presidenti a minisita mupati uumutobela tabakonzyene. Ipenzi liliko mukukazya ooku ndyakuti balaalilwa kumvwisyisya muzeezo wa BuJuuda bwa nsiku. Inzya, mumuzeezo wa maanu, muleli tali mwami. Nokuba boobo, ncenciceeci BamaJuuda ncibakali kuulika baleli babo. Koibaluka kuti mu mulumbe wa Johane eelyo Pilato naakaimika Yahushua kumbelaa bbunga lya bantu akubaambila kuti basale naa Yahushua aangulwide mbabo naa Barabbas (Johane 19)? Pilato ulabuzya kuti, "Hena muyanda kuti ime ndimwaangulwide mwami wenu?” Yakaingula buti mbungano? “Tatujisi mwami uumbi pele buyo Caesar” (Johane 19:15). Balo bakali kulanganya Caesar ooyo wakali kulela aciindi eeco kuti ngo mwami wabo. Mubwini, “mwami” lyakali bbala buyo lya mutwe wa cuuno ndibakali kubelesya kwiita kufumbwa wakali kubalela. Aboobo takuli kwiindilizya kwaamba kuti Johane naakabelesya bbala eeli kwaamba Baleli baku Loma.
Suetonius wakalemba kuti Nero wakali mwami wa cisambomwe waku Loma. Julius, Augustus, Tiberius, Gaius, a Claudius bakali bataanzi bosanwe. Mpoonya mukuzuzikwa kumwi kwa majwi ookwa Johane mumazuba aabuumi bwakwe, Caesar ooyo wakatobela Nero wakali Galba, wakalela buyo kwa myezi iili ciloba. Mumajwi amwi, “kwa kaindi kasyoonto,” mbweenya mbuli Johane mbwaakacaamba.12
Kenneth Gentry wakalemba kuti, “Ncobeni tiicakacitika aanga ni ntenda kuti Nero wakali muleli wa cisambomwe mu Loma. Flavius Josephus, walo wakali kupona aciindi comwe a Johane, ulisalazyide kutondezya kuti Julius Caesar wakali muleli mutaanzi wa Loma akuti wakatobelwa aaba Augustus, Tiberius, [Caligula], Claudius, a wacisambomwe, Nero (Antiquities, mabbuku 18 a 19). Aaka kaambo kalisalazyidwe aakale mumalembe aa balembi bamisela yaku Loma: Suetonius, Lives of the Twelve Caesars and Dio Cassius, Roman History.”4
*666: Mweelwe wa Zina Lyakwe
Koibaluka kuti, kumatalikilo aacibalo eeci, Ime ndaambide kuti [gematria] cakali ciyanza ca nsiku lini. Bantu bakali kubikka myeelwe ku bbala lyomwe-lyomwe. Cimwi cakukazya kuti Nero wakali muleli ncakuti eelyo nobelesya nzila yakubalila ya [gematria] ku zina lyakwe, mweelwe uujanwa ngu 1,005, kutali 666. Aboobo ikuti zina lya Nero lyabalilwa kuba 1005, mbubuti walo mbwanga waba munyama ooyo Ciyubunuzyo ngocikanana?
Bwiinguzi mbwakuti nokuba kuti Johane wakalemba mu ciGiliki, mizeezo yakwe yakali mu ciHebulayo. Inzya we, izina lya Nero lisikila a 1005 mu ciGiliki! Pele kutali kuti naa yebo wabalila kusandulula zina lyakwe mu ciHebulayo, Nrwn Qsr. Ikuti wabalila kubelesya nzila ya [gematria] kusandulula zina lyakwe mu ciHebulayo, eelyo zina lisikila aa 666! Hena ono zyakaide kulicitikila antoomwe na? Kondaambila tumvwe.
Pele ino mbuti cidinto? Inzya we, Nero taakajisi kkunga lya basilumamba Baku Loma kabeendeenda ooku akooku kumwi kabajisi Zidinto akuyaa kudinta 666 mu maanza ankumo zya bantu, cililuleme na? Kunyina mulembi wansiku wakalemba kuti Nero wakali kucita cintu eeci. Mba, yebo wasinizya ku makani aa caando ca munyama. Ime nsyoma kuti caando ca munyama mukonzyanyo biyo. Ndaamba boobu kakwiina kusumpauzya ceeci atalaa zimwi. Simukazya-Kristu awalo ulaa Caando, pele cintu cuuntuluzyigwa kanjaanji ncakuti Yahushua Messiah awalo ulaa Caando cakwe mwini ncabikka abantu bakwe. Ciyubunuzyo 14:1 caamba kuti, “Lino ndakalanga, ndakabona Mwanaa mbelele kaimvwi atala aacilundu ca Ziyoni, wakali abantu bali zyuulu zili mwaanda amakumi one azine aabo bakalembedwe zina lyakwe azina lya Taata ankumo zyabo izina lyakwe azina lya Wisi kalilembedwe ankumo zyabo.” (ndasinizya kumwaambila). Kunyina muntu ngwezyi uuyeeyela kuti toonse twaakuunka Kujulu, Yahushua unikwiimvwi amilyango ya mabwe aa ngale, kalemba zina lyakwe azina lya Taata kubelesya nzila ya [gematria] mumaanza eesu aa nkumo. Yahuwah taakaganta naba muntu omwe nsimbo nokuba kumubbatika kabulo kabalwa aa kkompyuta aakunjila mu Bulelo Bwakwe. Aboobo, ino ncili aawa cakuyeeyela kuti caando ca munyama ncintu ncobeni pele kutali caando ca Mwanaambelele?
Mbuli Brian Godawa mbwaakaamba mu bbuku lyakwe lyakuti End Times Bible Prophesy: It’s Not What They Told You, kugantwa cidinto tacili cintu cakubaa ncico mu moza biyo. Ngooyu mukonzyanyo, eelyo Paulu nakanana makanaa baabo bakasimbwa aa Muya Uusalala mu BaEfeso 1:13. Ciyubunuzyo cileezyeka akwiimpanya akataa baabo bazulilwa ku Munyama abaabo bali kulubazu lwa Yahuwah.5
Ime ndasyoma eelyo Johane wakali kwaambilizya bulozi bwamu Loma wansiku, oomo bantu banyenzi bamu Loma mubakali kuyandika kukomba Caesar akupa zituuzyo kuli nguwe. Mbuli N.T Wright mbwapandulula, “Bumboni buliko cino ciindi butondezya kuti kuzwa mu lwiiyo lwa malembe aansiku alwa mayake aansiku, kulangikaanga kukomba mituni kwa Caesar, kuleka biyo kuba bupaizi bupya akataa nyika yaba Loma, kusikila ciindi ca bufundisi bwa Paulu, bwakali kale bupaizi bwiinda kukomena mu cibeela cipati ca bulelo, kapati mumasena oomo Paulu mwaakajisi bubi pele bwakali nzila (kuleka kubelesya lumamba) eeyo ba Loma njibakali kubelesya kunyonauna akweendelezya zyooko zipati nzibaazunda. Kusakanya nguzu zya muleli kwakagwasyililwa kubelesya mulazyo uujanwa kuli koonse wa kubelesya tulawolawo a makkobili (aayo aakali kubelesyegwa mumakwebo aansiku), a cinkonzya cakwe mu bulelo boonse; walo wakali mupi wa zileleko mupati, ooyo kwiinda muli nguwe kwakali kupedwa zileleko zyabululami aluumuno, azimwi zinji kwiinda waawo, zyakali kupegwa kutozya ku bantu balaa bulumbu — abalo lwabo bakali kumukomba, kumulemekezya, akumubbadela mitelo.” 15
BamaJuuda bakali kweengelelwa aasyoonto biyo. Nero taakali kubasinikizya kuti bape zituuzyo kuli nguwe kufumbwa biyo kuti kabapa zituuzyo mucibaka cakwe.7 Cimwi cintu mu mangwalo cakali kulesya BamaJuuda kutola lubazu muzintu zili boobo (Kulonga 20:2-3). Banakristu, nokuba boobo, tiibakali kubikkila maanu kuzumina mulazyo wa mangwalo. Aboobo cakatobela, bakaimwa zibotu akataa buleya akulesyegwa mu makwebo. Mumajwi amwi, tiibakali kuzumizyigwa kuula nokuba kuuzya cintu cili coonse.17
Nero wakalaa nzila ya masabe oomo mwaakali kuyanda kuti bantu kabakomba nguwe. Walo wakalailila bantu kuti kabapa zituuzyo kuli nguwe nokuba kupeda mucibaka cakwe. Banakristu tiibakayanda kucita ceeco, aboobo tiibakali kuzumizyigwa nokuba kuuzya cili coonse, akwiimwa zibotu akataa buleya amumakwebo. Caando ca munyama tacili nsimbo nokuba kabulo kabalwa aa kkompyuta; nkukamantana aa munyama. Aabo bakali kukomba munyama bazulilwa ku munyama (nkokuti, balaa caando cakwe, Ciyubunuzyo 16:2). Aabo bakakomba Yahuwah wa kasimpe Alikke bakalaa caando ca Mwanaambelele (Ciyubunuzyo 14:1).
*Nkondo Yakulwana Basaante
IBbaibbele lyaamba kuti Munyama wa Ciyubunuzyo wakapedwe nguzu zya kulwana bantu basetekene bokwa Yahuwah a kubakoma (Ciyubunuzyo 13:7).
Taali maseseke kuti mumwaka wa 64, Nero wakafumpa Cikombelo akubapenzya calunya abujayi butaambiki. Tacitus ulemba kuti, “Mbube, kutegwa alesye kuvwiya [cakuti wakaumpwa munzi wa Loma amulilo], walo [Muleli Nero] wakabejelezya akupa mulandu akusubula ca bujayi, kutundulula kuyoosya, ku bantu bakazyibidwe kwiitwa kuti Mbanakristu, aabo [kanjaanji] bakali kuzondwa akaambo ka busofwaazi bwabo. Christus, ooyo wakatalisya zina eelyo, wakajayigwa aa Pontius Pilate, mutumwa waku Judiya, mubuleli bwa Tiberiusi. Nokuba boobo, aayo masendekezya atalaa ntenda – akadyaamininwa, pele akavwambuka lwabili, kutali biyo kuzyila ku Judiya – ooko mangwemba nkwaakatalikila, pele kwiinda mu Loma amwalo, ooko kwaazyila zintu zyeetezya akuusya bweemya kuzwa mu kkoce lili lyoonse, kubee zyakali kununka kuzwa ku tinti, alimwi zyakali kukulwaizyigwa. Mbuli mbokweelede kutaanguna,aabo bakalyeempa kuti
bakali Banakristu bakaangwa; kutobela waawo, bamwi nibakatamauka, kwakajatwa makunga aabantu manjaanji, kutali kwaangilwa mulandu wa kuumpa munzi pele wa “kuzonda mukowa wa bantu.” (Annals, book 15)
Tacitus wakaya kumbele kwaamba kuti, “Mu mfu eezyo, bakatundululwa munzila ya masesya: nkaambo bakasamikwa zipaya zya banyama bamusokwe, akukwamaunwa aa babwa, nokuba kukankaminwa ku mpanda, nokuba kuumpwa mu mulilo, alimwi eelyo nilyakali kuyaa kulomba moombe mu buzuba oobo, bakawumpwa kuti bamwesye aanga mimuni ya kumwesya mangolezya. Nero wakatamba bantu bakusobanina mu mbewu yakwe ku cisobano ca Circensia, kabanjilauka akataa bantu banyenzi kabasamide aanga muntu weendelezya nkalaki nokuba kwiimikizyigwa mu nkalaki yakwe. Akaambo kaaka, kwakaba kubafwida lweetelelo aabo bakali kupenzyegwa boobu, nokuba kuti bakalaa mulandu akweelela kupegwa cisubulo cicisa kapati, nkaambo tiibakali kulangika kuti balizandudwe kuzwa akataa bantu, pele bakali bapenzi biyo ba bujayi bwa muntu omwe.”
Mulembi wa misela ya Cikombelo J. L. von Mosheim wakalemba kujatikizya kupenzya kwa Nero kuti: “Silutwe mu mundando wa baleli, aabo cikombelo mbociibaluka kaciyoowede kuti bakali kupenzya, Nero nguuli kumbele, ooyo Mwanaa mwami mu micito yakwe watakajisi lweengelelo ku Banakristu, wakali sofweede cakumaninina mpoceela alimwi taakali mbuli muntu. Ooko kupenzya kuyoosya kwaatalisyigwa aa malailile ookwa silunya ooyu, kwaatalikila ku Loma munsaa lya akataa mwezi wa Vwumbi Pati, mumwaka wa Mwami wesu 64…. Ooku kupenzya kutaambiki kwakamana buyo naakafwa Nero. Bulelo oobo, cilizyibidwe kabotu, kuti tiibwaavwunwa ku lunya lwa munyama wamuntu ooyu kusikila mu mwaka wa 68, eelyo walo naakalijaya.”8
*Balembi-batali-banakristu ba Misela Bakalemba Kuunguka Kumaninide kwa Nero
Mulembi wa misela muna Loma Tacitus (A.D. 56–117) wakaamba kujatikizya “ciimo ca lunya” ca Nero cakuti “wakajaya banalumi banji batakwe mulandu.” Pliny Mupati (A.D. 23–79) wakapandula Nero kuti “sikunyonyoona mukowa wa bantu” akuti “musamu uukola wa nyika.” Mulembi wa twaambo waku Loma Juvenal (A.D. 60–140) waamba “lunya abujayi bwa Nero.“ Mubusena bumwi, walo waamba Nero kuti “sikudyaaminina wa lunya.”
Apollonius waku Tyana wakalemba kuti, “Mumisinzo yangu, eeyo yakali kuyaa kukwakwamuka kwiinda muntu mbwanga wagozya, Ime ndakabona banyama bamusokwe banji, banyama banji baku Alabiya aku India; pele eeci cinyama, cizyibidwe kwaambwa kuti mudyaaminini, Ime nsyezyi myeelwe ya mitwe njocijisi, naa cilaa mala aalivwungaide kacijisi a menyo aayoosya…. Alimwi banyama bamusokwe, yebo tokonzyi kwaamba kuti bakalizyibidwe kulya bamanyina, pele Nero wakalityongela kulya ceeci.”
*Munyama Wiimpuka Kuzwa Ku Bafu
Nguni naa ninzi mukaintu ooyu? Ime njanda kutondezya kuti ooyu sibwaamu wakatantide Munyama ngu Isilayeli uuzangide. Kamuyeeyela cintu eeci. Ooyu mukaintu “ukoledwe bulowa bwa bantu basetekene bokwa Yahuwah, a bulowa bwa baabo bakalaa bumboni bwa Yahushua.
|
Kusikila waawo, Nero uleelela ncobeni kuba Munyama uutondezyedwe mu bbuku lya Ciyubunuzyo. Eelyo Ime neekatalika kwiiya lwiiyo lwa mamanino aanyika nokuba boobo, kwakali cintu comwe cakali kundikopa kujatikizya muzeezo wa Nero kuba Munyama wa Ciyubunuzyo. Hena IBbaibbele talyaambi kuti Munyama uyooyaswa cicisa ca lufu, mpoonya uyoobuka kuzwa ku lufu (Ciyubunuzyo 13:3)? Kunyina makani aalembedwe Nero kafwa akubuka alimwi. Ninzi ncotunga twaamba ku busanduluzi oobu bwa Munyama waatambula cilonda cakufwa mpoonya wakapona alimwi kuzwa kukufwa?
Nero wakali mutwe wa Munyama (Bulelo bwa Loma) ooyo wakalaa cicisa ca lufu. Bantu baciindi eeco bakayeeyela kuti Bulelo bwa Loma bwakali sweekede nkaambo Nero wakazaya. Munyama (Bulelo bwa Loma) bwaabukuluka nikwaayinda nkondo mukati ka cisi kakwiindide lufu lwa Nero. Bulelo bwa Loma bwakazumanana naakafwide Nero.9
Mbasela: Nguni Mukaintu Waatantide Munyama mu Ciyubunuzyo 17?
Nguni naa ninzi mukaintu ooyu? Ime ndakupa muzeezo wakuti ooyo muvwuule waatantide Munyama ngu Isilayeli uuzangide. Koyeeyela cintu eeci. Ooyu mukaintu “ukoledwe bulowa bwa bantu basetekene bokwa Yahuwah, bulowa bwa baabo bakalaa bumboni bwa Yahushua.” Ibbuku lya Milimo lilembedwe kupenzyegwa kwa Banakristu bataanzi mumaanza aa BamaJuuda aabo batakali kusyoma muli Yahushua (mbuli, Milimo 6-8). Kuyungizya waawo, kwaamba mukaintu “uusamide milembo ya cisombo a yisubila mbuli dowa-lowa, alimwi wakali kubekema golide, mabwe mayandisi, ankaya”, eezyo zyaambilizya cikwankwani eeco ncibakali kusama bapaizi. Kuyungizya waawo, cisi cina Isilayeli cakalizyibidwe mu misela “kuvwuula” a baleza ba mituni (langa, mukonzyanyo uupedwe, Jelemiya 2:20–24; 3:2–3; Ezekiya 23:9–20). Hosea woonse waamba Isilayeli mbwaakali kuzumanana kucita mamambe mu moza kulwana Yahuwah. Kuyungizya waawo, mubbuku lya, The Apocalypse Code, Hank Hanegraaf ubandauka mikonzyanyo minjaanji iijanwa muli Ezekiya 16 a Ciyubunuzyo 17. Mu mabbuku aa Bbaibbele obile aaya, “muvwuule ucita mamambe abami baanyika, kasamide zibekema, kamwekamweka golide amabwe mayandisi; alimwi kakoledwe bulowa bwa basalali.”
Kukosozya makani
Munyama Wa Ciyubunuzyo wakali Nero Caesar.
TWAAMBO TWAKUSWATA:
1: Langa muli Hank Hanegraaff, “The Apocalypse Code” (Nashville, W Publishing Group, 2007), peeji
2: ibid.
3: Kenneth L Gentry, kuzwa mucibalo ca muluwo cakuti “The Beast Of Revelation Identified”, eeco cakasimbwa mu Vwivwi 2008, https://www.truthaccordingtoscripture.com/documents/eschatology/beast.php#.W6JN2s5KiUk
4: Kenneth L Gentry, kuzwa mucibalo ca muluwo cakuti “The Beast Of Revelation Identified”, eeco cakasimbwa mu Vwivwi 2008, https://www.truthaccordingtoscripture.com/documents/eschatology/beast.php#.W6JN2s5KiUk
5: Godawa, Brian. End Times Bible Prophecy: It’s Not What They Told You (p. 116). Embedded Pictures Publishing. Kindle Edition.
6: N.T. Wright, “Paul’s Gospel and Caesar’s Empire,” muli Ed. Richard A. Horsley, Paul and Politics: Ekklesia, Israel, Imperium (Penn., Trinity Press, 2000), 161.
7: Flavius Josephus, The Wars of the Jews, 2.409-410 (2.17.2).
8: (L. von Mosheim, Historical Commentaries, I:138,139).
9: https://preterismmatters.webs.com/thebookofrevelation.htm
Eeci ncibalo citali ca-WLC cakalembwa aaba Evan Minton.
Twakagwisya mucibalo citaanzi mazina aabakomba mituni ngobayita Taata a Mwana, akubikka mucibaka cangawo mazina mataanzi ngubaapedwe. Kuyungizya waawo twakajokolosya mutumpango ntotulembulude akubikka mazina aa Taata a Mwana, mbuli mbwaakalembedwe kutaanguna abalembi bamu Bbaibbele bakayoyelwa moza. Nkamu ya-WLC