Eeci cibalo tacili ca WLC. Eelyo notubelesya zilembedwe aabalembi balaanze lya nkamu, tusimba buyo zyeezyo zyeendelana 100% a Bbaibbele a lusyomo lwesu cino ciindi munkamu ya WLC. Aboobo eezyo zibalo inga zyalanganyigwa kuti nzya nkamu ya WLC. Twakalelekwa kapati amulimo wabalanda ba Yahuwah banjaanji. Pele tatukulwaizyi ndinywe nobeenzuma kutalika kubala zyaalembwa abantu aabo. Eezyo nzibaalemba, twakazigwisya mumalembe eesu nkaambo kanjaanji zililubide akubaa tumpenda. Cintu cuusisya ncakuti tucilangaula mbungano yamilimo iitakwe kampenda. Ikuti konyandidwe nkaambo ka [zibalo/milumbe] iitali ya WLC, kobikkila maanu ku Tusimpi 4:18. Kuteelela kwesu nkwakuti kasimpe Kakwe kalazyokoloka, eelyo mumuni nuuyaa kumwesya munzila yesu. Tulakayandisya kasimpe kwiinda buumi, nkanko tulavwuntauzya kufumbwa nkokakonzya kujanwa. |
Cijuzyo
IBbaibbele liyiisya kuti kuli biyo Leza omwe, Taata, a Mwami Messiah omwe, Yahushua Kristu, ooyo wakazyalwa mubulemu Mwanaa Yahuwah. Ooto tusimpe ngo musemo wa kasimpe, alimwi eeci cibalo cipa bumboni bugwasyilila ntuto. Mukucita boobo, cilatondezya akuti Yahushua Kristu muntususu uukkwene bwinibwini “Mwanaa Yahuwah” alimwi kutali “Leza Mwana.” Aboobo, cilapa abumboni bwakuti IBbaibbele taliyiisyi kusyoma muli Baleza botatwe.
IBbaibbele liyiisya kuti kuli buyo Leza omwe, Taata, a Messiah Mwami, Yahushua Kristu, ooyo wakazyalwa cabulemu Mwanaa Yahuwah.
|
Kutegwa tulasazyilwe, cilagwasya kumvwisyisya kuti Baleza botatwe mbaani. Lusyomo lwa tunsiyansiya lwa Baleza botatwe ndwakuti Taata ngu Leza, Mwana alakwe ngu Leza, alimwi Muya Uusalala awalo ngu Leza, alimwi akuti boonse botatwe baleeleme, balapona kukabe kutamani, alimwi babambidwe aa mubili omwe, boonse antoomwe aabo baleza, “Muntu” omwe-omwe mbaa Leza uuswaangene omwe; awalo, Yahushua ngu 100% Leza alimwi ngu 100% muntu, alimwi zyoonse zyobile ciwa cabulemu cokwa Yahushua a ciwa cabuntu bwakwe zilapona mumubili omwe wa buntu. Nokuba kuti bunji bwabo bakali kusyoma boobo, lusyomo lwa Baleza botatwe talwaambidwe nokuceya mu Bbaibbele.
Lino twajuzya cibalo eeci kutali kuti tuyanda kunyemya nokuba kulwana naba muntu omwe pe, pele nkaambo kakuti tusyoma mu kuvwuntauzya ca kusyomeka akusanyangula ca bunkutwe bumboni bwa Bbaibbele, kulagwasyilila masimpe aakuti Taata alikke ngo Leza alimwi Yahushua ngo Mwanaakwe mulengwe. Kuyungizya waawo, kulayandika kuti Banakristu bazyibe kasimpe kajatikizya Yahuwah, Yahushua, a Muya Uusalala.
Kuli mpindu mu kasimpe, alimwi Yahuwah a Yahushua beelede kuzyibwa mbobabede bwinibwini ncobeni. Kuzyiba kuti kuli buyo Leza omwe, akuti Walo tali bantu botatwe muli omwe aboobo kabaabene ciimo Cakwe abamwi bobile baanzeene anguwe, eeco cimusumpula kuti Walo abe mubusena Bwakwe bumweelede bwakuba Leza omwe wamu Bbaibbele, Mulengi wa mulengalenga woonse, Ooyo ngotuyanda camukamininina amyoyo yesu yoonse, miya, muzeezo, a nguzu zyesu zyoonse. Mbweenya buyo, kuzyiba kuti Mwami Yahushua nguyooyo ncobeni Petulo ngwaakaamba kuti wakali, “mwaalumi ngomwakatondekelwa Yahuwah” (Milimo 2:22 KJV), eeco cimusumpula kuba mubusena bwakwe bumweelede. Walo ngo Mwana Simuzyalwaalikke ookwa Yahuwah, ooyo ngwaakayanda kapati cakuti walo wakapona buumi butakwe cinyonyoono, bwa kuteelela alimwi wakafwida ndiswe aciciingano, ooyo Yahuwah ngwaakabusya kuzwa ku bafu alimwi lino wiimvwi kujanza lya lulyo lyokwa Yahuwah mbuli mweendelezi uutobela Yahuwah, kabeleka milimo yokwa Yahuwah.
Kuli cintu cizuminwa antangalala a bafundisi ba buleza pele citazyibidwe akataa Banakristu banji cakuti lusyomo lwa Baleza botatwe talwaambidwe nokuceya pe mu Bbaibbele pele “luyakilidwe” kwiinda mukunungilila twaambo antoomwe ooto twaambwa kuti tugwasyilila lusyomo oolo. Nokuba boobo, cimwi civwuzya kusyomwa akataa Banakristu ncakuti, Baleza botatwe mba maseseke. Kunyina uunga wamvwisyisya kuti mbaani, aboobo mibandi ya lusyomo lwa baleza botatwe ileelebwa kanjaanji nokuba kutonkelwa kumbali akuuntuluzyigwa. Kwiindilizya waawo, kuyiisya kwakuti Baleza botatwe mba “maseseke” kulabelesyegwa mbuli nkoli ya kubbontya baabo badonaika baleza aabo abaabo bayaamuka ku lusyomo oolo, alimwi kanjaanji aabo bantu baambwa kuba “bazangi” a mulimo wabo mu Bunakristu ulacesyegwa.
Aboobo, Baleza botatwe baliimvwi atalaa ngazi iitacokwicokwi alimwi iitamvwisyigwi akatikati ka Bunakristu. Pele Banakristu beelede kujana lusyomo lwabo kuzwa mu Bbaibbele. Ino mbuti kuti kuvwuntauzya kabotu-kabotu kwatondezya kuti kunyina Baleza botatwe mu Bbaibbele? Ino mbuti kuti kubala cabunkutwe kwatondezya kuti Yahuwah ngowakali Leza wamu Bbaibbele, akuti Yahushua ooyo Petulo ngwaakaamba kuti wakali, “mwaalumi ngomwakatondekelwa Yahuwah” alimwi kutali “Leza-muntu”? Ino kuti “maseseke” aa Baleza botatwe kaatali maseseke pele nkulubila kwakaanzwa mukuya kwa ciindi? Aboobo eeci cibalo cilatondezya kuti Yahushua wakali muntu ncobeni wakasalwa aa Yahuwah.
Mapenzi aali mu Lusyomo lwa Baleza botatwe
Ibbala lyakuti “Baleza botatwe” talijanwi mu Bbaibbele pe. Nokuba boobo eeco tacilesyi kuti Baleza botatwe batakonzyi kujanwa, ligwasyilila bumboni bwakuti oolo lusyomo taluli lwamu Bbaibbele.
Kuswata musela wa Cikombelo ca Bunakristu, kutondezya bwakali kuyaa kupindauka lusyomo lwa Baleza botatwe mu bweende bwa misela.
|
Bantu basyoma muli Baleza botatwe balaimpana, zimwi kapati, mubusanduluzi bwa Baleza botatwe. Cikombelo ca Tunsiyansiya ca Kujwe ciliimpene ku Cikombelo ca Kumbo mu kupandulula cilongwe cili akataa Muya Uusalala a Taata a Mwana. Alimwi, Bakomba baleza botatwe baimvwi atalaa busanduluzi “bwa kaindi” bwa Baleza botatwe, bwakuti Yahushua wakali 100% Leza alimwi wakali 100% muntu naakali anyika, basyoma bwiimpene kuli Bakomba baleza botatwe aabo basyomenezya akuti Kristu wakasweekelwa buleza naakasamikwa buntu, aabo balo basyoma kuti Yahushua wakalazyika ansi buleza bwakwe. Aciindi mpeenya aawo, wakali muntu Anyika. Ba lusyomo lwa [Oneness Pentecositolo] baamba musyobo wa Baleza botatwe kuti ulilubide cakumaninina. Pele boonse aaba batamauka kuti Kristu ngu Leza akuti iBbaibbele lilabatabilila aawo mpobayimvwi.
Kuswata musela wa Cikombelo ca Bunakristu, kutondezya bwakali kuyaa kupindauka lusyomo lwa Baleza botatwe mu bweende bwa misela. Ngooyu mukonzyanyo, mu Mulazyo wa Mwaapositolo, kusyomwa kuti kuzwa mbuwaalembedwe munsaa ciindi ca baapositolo lwabo beni, tawulembedwe makanaa Baleza botatwe nokuba ziimo zyobile zya Kristu pe. Kuyungizya waawo, waamba biyo kuti, “Ime ndasyoma mu ‘muya uusalala,’” eeco inga caambilizya akwaamba cipego ca muya uusalala mbweenya mbocinga caamba “Muntu” watatu akataa Baleza botatwe. Mulazyo waku Nicea, ooyo wakalembwa mu 325 AD alimwi wakacincululwa aakale, wakasanganya makani aakuti Yahushua Kristu “wakazyalwa kuteeli” akuti “ngu Leza wakasimpe” alimwi akuti Muya Uusalala ngo “Mwami.” Pele wakali Mulazyo wa Athanasia, kulangilwa kapati kuti wakalembwa aakale kumamanino aa myaka ya 400 nokuba ya 500 AD, ooyo wakali mutaanzi kwaamba lusyomo lwa Baleza botatwe cigaminina, alimwi uguminizya kuti ikuti muntu taasyoma mulusyomo oolo, uyoolobelela kukabe kutamani. Pele aako kaambo kamvwika kukazyanya aa Bbaibbele nkaambo eelyo Petulo naakali kubandikila bamaJuuda mu Buzuba bwa Pentecosti, nokuba kuti Petulo taakaamba Baleza botatwe nokuba kwaamba kuti Yahushua wakali Leza mu buntu, kwakavwunwa bantu basika munsaa 3,000 mu kkunga lya bantu eelyo (Milimo 2:41).
Kulangikaanga ikuti lusyomo lwa Baleza botatwe nilwakali lwamasimpe alimwi kaluli akataa lusyomo lwa Bunakristu, alimwi kapati kuti kusyoma mulusyomo oolo nicakali kuyandika kutegwa ujane lufutuko mbuli bunji bwa Bakomba baleza botatwe mbobayiisya, nicakaambwa ncobeni mu Bbaibbele amu milazyo mitaanzi ya Bunakristu.
Kunyina Lusyomo lwa Baleza botatwe mu Cizuminano Cakale
Yahuwah wakapa bamaJuuda Mangwalo, a bupaizi akukomba kwa bujuuda ooko kuzyila ku ciyubunuzyo eeco citaguminizyi nanka kuyiisya Leza uuli mu zibeela zyotatwe.
|
Yahuwah wakapa Mangwalo kuli bamaJuuda, alimwi bupaizi bwa BuJuuda a kukomba ooko kwakazyila ku ciyubunuzyo eeco takujisi cintu caamba nokuba kuguminizya Leza uuli muzibeela zyotatwe. Aboobo nkaambo kakuti Yahuwah wakapa Cizuminano Cakale kuli bamaJuuda, ncobeni, balo bakeelede kubala akucimvwisyisya, pele tiibakabona lusyomo lwa Baleza botatwe muli ncico; mubwini, bakabona ciimpene kulaale aceeco. Mumisela yabo yoonse, bamaJuuda bakali kulwanina kukwabilila kasimpe kakuti kwakali Leza omwe buyo.
Yahushua lwakwe wakajatanya mulawo mupati ali yoonse mu Mulawo wakuti kwakali Leza omwe luzutu. Umwi syaazyibwene wa Cizuminano Cakale wakabuzya Yahushua mulawo wakali mupati ali yoonse. Yahushua wakamwaambila kuti, “Mulawo mutaanzi ali yoonse ngooyu, Komvwa, yebo Israyeli, Yahuwah ngu-Leza wesu, Yahuwah ngumwi. Uleelede kuyandisya Yahuwah Leza wako amoyo wako woonse, akumuuya wako woonse, akukuyeeya kwako koonse, akunguzu zyako zyoonse.” (Maako 12:29-30 KJV). Sicikolo muJuuda, kweendelanya abufundisi bwa Bamayi ba milawo a ciyubunuzyo aziyanza zyaapedwe ku baJuuda, naakasyoma kuti Yahuwah wakali Leza alikke wamasimpe. Pele Yahushua taakamululamika nokuba kupindula lusyomo lwakwe, walo wakayumyayumywa ceeco ooyu mwaalumi ncaakali kusyoma kale—kuti Yahuwah wakali Leza.
Cizuminano Cakale cakaambilizya kuti Yahushua unooli muntususu
Zishinshimi zya Cizumainano Cakale zya kuboola kwa Messiah zyakaambilizya kuti walo unooli muntu. Unooli lunyungu lwa Eva (Matalikilo. 3:15); unooli luzubo lwa Abulahamu (Matalikilo. 12:3; 18:18; 22:18), wa luzubo lwa Judah (Matalikilo. 49:10); mushinshimi mbuli Mozesi (Ciibalusyo. 18:15); a mwanaa Davida (2 Samuyele. 7:12-13; Izaya11:1); mwami uulelela muli Yahuwah (Intembauzyo. 110:1); muleli wakazyila akataa bantu ba Isilayeli (Jelemiya. 30:21). Eeci cipandulula kaambo keni bantu boonse ncibakali kulangila Messiah muntu.
Naba Maliya, bina Yahushua, wakali kulangila Messiah muntu alimwi taakazyi kuti uyoozyala Messiah kakwiina koonana a mwanalumi (Luuka 1:34-3). Nokuba kuti bamwi Bakomba baleza botatwe bataminina kuti ku zishinshimi zya Cizuminano Cakale zyongaye, mbuli bwa Izaya 9:6 a Mika 5:2, zitondezya kuti Yahushua wakali Leza, ncintu ciyandika kubikkila maanu kuti bamaJuuda bansiku, aabo kuli mbabo kwaapegwa zishinshimi tiibakaziteelede kuti ziiminina kuti Messiah wabo wakali kunooli Leza a muntu. Eezyo zishinshimi zyongaye zilakonzya kusandululwa akumvwugwa munzila ya Bbaibbele ya kusyoma Leza Omwe.
Intembauzyo 110:1 iyandika kubikkila maanu kapati nkaambo ilisalazyidwe kapati pele tiimvwisyidwe alimwi yakalubizyigwa kusandululwa.
|
Intembauzyo 110:1 ibikkila maanu munzila yiindene nkaambo isalazyila limwi pele tiimvwisyidwe alimwi yakalubila kusandululwa. Bunji bwa malembe aa Cikuwa mbuli bwa ESV: “MWAMI wangu wakaamba kuti ku Mwami wangu….” Ibbala lya “MWAMI” ngu Yahuwah,pele bunji bwa Basyoma baleza botatwe baambilizya makani bakazya kuti majwi aakuti “Mwami wangu” mu kampango aaka ndibbala lyaci Hebulayo lyakuti adonai, izina limbi lyokwa Yahuwah, akutaminina kuti aboobo oobo mbobumboni bwa buleza bwa Messiah. Pele malembe aaci Hebulayo taabelesyi bbala lya adonai, abelesya bbala lya adoni (lyaambwa kuti “a-do-nee”), eelyo libelesyegwa kanjaanji lyoonse mu Mangwalo kupandulula basimalelo babuntu a bami, pele kuleka Yahuwah.
Majwi aaci Hebulayo aa Adoni a Adonai azwa kumuyanda wa bbala ndeenya lyomwe, adon, alimwi eelyo ndebbala lilembedwe mu bunji bwa mabbuku manjaanji aasandulula mabala, aako nkakaambo kamwi swebo ncotubelesya malembe eeni aaci Hebulayo kuti tubone Intembauzyo 110:1 ncoyaamba. Kwiimpana akataa adon (“muyanda” wa bbala),a adoni (“mwami,” aabelesyegwa lyoonse mukwaamba bantu nokuba bangele) alya adonai (eelyo libelesyegwa mukwaamba Yahuwah alimwi zimwi ziindi lilembwa kuti adonay), ncintu ciyandika kutegwa tumvwisyisye Intembauzyo 110:1. Masimpe aakuti malembe aaci Hebulayo abelesya bbala lya adoni lya Messiah mu Intembauzyo 110, oobo mbumboni bubotu bugwasyilizya kutondezya kuti Messiah tali Yahuwah, alimwi aaka nkakaambo kamwi bamaJuuda ncibakali kulangila Messiah kuba muleli wa buntu mbuli bami bamwi aabo bakali kulelela muli Yahuwah.
Cizuminano Cipya ciyiisya kuti Yahushua wakali muntu
Cizuminano Cipya ciyiisya kuti Yahushua wakali muntu. Cintu comwe buyo ncakuti, Yahushua lwakwe wakaamba boobo. Ngooyu mukonzyanyo, muli Johane 8:40, Yahushua waamba kuti “ndi muntu uumwaambila bwini” [kusinizya nkukwesu]. Yahushua taakali kuyubilizya nokuba kusisikizya “ciimo ca bulemu” cakwe. Walo wakali kwaamba kaambo kamasimpe aako kakali kuyumyayumya ceeco bamaJuuda ncibakali kulangila muli Messiah—kuti walo unooli muntu ncobeni mubukkwene.
Bamaapositolo bakali kuyiisya kuti Yahushua wakali muntu. Ngooyu mukonzyanyo, mumulumbe wakwe ku mabunga aabantu bakabungene mu Buzuba bwa Pentecosti, mwaapositolo Petulo wakacisalazyila limwi kwaambilizya kuti Yahushua wakali muntu wakazumizyidwe aa Yahuwah: “Nobaalumi ba-Isilayeli, amuswiilile majwi aya, Ngaa-Yahushua wa-Naza-leta, mwaalumi ngomwakatondekelwa Leza, emilimo mipati amalele azitondezyo, Yahuwah nzyaakacita anguwe akati kanu, mbubonya mbuli mbomuzi nobeni…” (Milimo 2:22 KJV). Aawa Petulo wakasalazya kuyiisya kuti Yahushua wakali muntu, alimwi akuti Yahuwah wakacita maleele “kwiinda muli nguwe.”
Cilangikaanga ikuti nikwakali Baleza botatwe, eelyo Petulo naakajatila maanu bantu bacisi ca bamaJuuda nibaabungene mu Buzuba bwa Pentecosti, cakali kunooli ciindi cibotu cakujuzya makanaa baleza botatwe kuli bamaJuuda. Pele kunze lyaboobo Petulo wakaambila bamaJuuda kuti Yahushua wakali Messiah ooyo ngubakali kulangila: mwaalumi wakazuminwa aa Yahuwah.
Kulangikaanga kuti nikwali Baleza botatwe, eelyo Petulo naakabajatila maanu bamaJuuda bakabungene mu Buzuba bwa Pentecosti naakabaa ciindi cibotu cakujuzya baleza aabo kuli bamaJuuda. Pele kunze lyaboobo Petulo wakaambila bamaJuuda kuti Yahushua wakali Messiah ooyo ngubakali kulangila: mwaalumi ngubakatondekelwa aa Yahuwah.
|
Mbweenya mbuli Petulo, awalo Paulu wakayiisya kuti Yahushua wakali muntu. Ngooyu mukonzyanyo, eelyo naakali kumunzi wa Athens, Paulu wakayiisya nkamu ya bantu bamasi bakafutukide makanaa Yahushua Kristu akwaamba kuti Leza uyoobeteka nyika “ku mwaalumi ooyo ngwasungwide” (Milimo 17:31). Kunyina pe Paulu naakaamba nokuba kusendekezya kuti Yahushua kuli naakali cimbi pele wakali “muntu.” Nokuba boobo, kapati nkaambo inkamu yaba Giliki yokwa Paulu yakali kusyoma baleza banjaanji, kulangikaanga ikuti nikwakali baleza botatwe, Paulu naakayiisya makanaayo ku nkamu eeyo. Eelyo bamaJuuda nibakali kunga bakalala ikuti muntu umwi naakabayiisya kuti kwakali baleza botatwe, aaba ba Giliki bakali kusyoma muli baleza banjaanji nibatakanyema pe, aboobo eeci inga nicakaba ciindi cibotu cakujuzya ciiyo eeci ku bantu. Kunze lyaboobo, Paulu wakaamba kuti Yahushua wakali muntu wakasalidwe aa Yahuwah.
Kuli tumpango tongaye twa Cizuminano Cipya ooto twaamba kuti Yahushua wakali muntu. Ngooyu mukonzyanyo, BaLoma baamba kuti, Adamu muntu, wakaleta cinyonyoono munyika, akuti kwiinda mu muntu nyika ikavwunwe kuzwa ku cinyonyoono. BaLoma 5:15 (ESV) baamba kuti, “Pele cipo tacili mbubonya mbuli mulandu pe. Akaambo kakuti bantu banji bakafwa nkaambo kamulandu wamuntu omwe buyo, pele luzyalo lwa- Yahuwah lwakainda loko kupaya, acalo cipo camuluzyalo ncamumuntu omwe Yahushua Kristo, kubantu banji.” Bamwi bafundisi ba buleza, bayiisya kuti alikke Yahuwah nguwakali kukonzya kubbadelela zinyonyoono zya bantu, pele Bbaibbele ligaminide kwaamba kuti muntu weelede kucita ncito eeyo.
1 Timoti 2:5 waamba kuti Yahushua, muntu, ooyo wakali mwiiminizi akataa Yahuwah a bantu. 1 Timoti 2:5 (ESV) waamba kuti, “Nkaambo kuli Yahuwah omwe luzutu, alimwi kuli sikuyanzanya omwe uuli akati ka-Leza abantu, ngumuntu Kristo Yahushua.” Aaka kampango kaamba Yahushua Kristu kuti “muntu” nokuba naakabukide kuzwa ku bafu.
Lusyomo lwa Bakomba baleza botatwe lusola kupandulula tumpango ooto kuti twaamba Yahushua kuti wakali muntu, pele alimwi wakali mwaalumi mukwaamba kuti wakali muntu, pele alimwi mpeenya aawo wakali 100% Leza aciindi comwe. Pele kuli mapenzi mukwaamba boobo. Lyomwe ndyakuti kunyina kampango nokaba komwe kaamba kuti Yahushua wakali Leza amuntu. Lusyomo lwa Leza-muntu luyakilidwe atalaa tumpango tunjaanji. Kuyungizya waawo, basicikolo banji balazumina kuti kuli biyo munsaa tumpango tuli lusele mu cizuminano Cipya tukonzya kumvwugwa kwaamba kuti Yahushua wakali Leza. Komwe komwe ka tumpango ooto kalakonzya kusandululwa munzila iigwasyilila Leza omwe wamu Bbaibbele, nokuba kukazyanyigwa ncokaimnina, nokuba kusandululwa munzila ya kubelesya bbala lya “Leza” mu ciyanza ca bantu. Mukwiimpanya, tumpango tulasazyidwe oomo Yahushua mwaambwa kuti “muntu,” mbuli leelyo Petulo nokuba Paulu nobaayiisya makunga aabantu babo kuti Yahushua wakali mwaalumi wakasalidwe aa Yahuwah, tatukazyigwi, alimwi twiiminina bwinibwini, kunyina kaambo kabotu kalibonya aabo balombwana ncibatakali kunga basyoma kuti Yahushua wakali Leza-muntu kuti naakali boobo ncobeni.
Mubwini, ba Hebulayo balibonyaanga basalazya makani aaya eelyo nobaamba kuti eelyo Yahushua naakali anyika wakabambwa mbweenya mbuli ndiswe munzila iili yoonse: “Nkaambo kaako ncaakeelela muzintu zyoonse kuti ayelane a banabakwabo, kuti akabe Mupaizi Mupati, uuli aluzyalo, uusyomeka kuzintu zyoonse zya-Yahuwah kuti atuulile bantu cipaizyo cazibi [Yahushua]” (BaHebulayo. 2:17 ESV). Aaka kampango katondezya kuti Yahushua wakali buyo muntu mubukkwene kutali kuti wakali Leza mubukkwene aciindi comwe. Ikuti naakali boobo, naakali mbuli ndiswe munzila iili yoonse. Ikuti katusyoma kuti Yahushua wakali muntu mubukkwene, aaka kampango inga kalibonyaanga kali masimpe cakumaninina, pele kuti Yahushua naakali Leza alimwi kali muntu cakumaninina, ncintu cikopanya maanu eeco. Kunyina akati kesu uunga kalaa kudonaika, kulibilika, alimwi uunga kalaa kuyoowa ikuti swebo nitwali Leza. IBbaibbele lyaamba kuti Yahushua wakabambidwe mbweenya mbuli ndiswe munzila iili yoonse, munzila yacigaminina, alimwi akuti Yahushua taakali “Leza amuntu” pe.
Yahushua wakali mbuli Adamu
Yahushua wiitwa kuti ngu “Adamu wamamanino” (1 Bakolinto. 15:45), pele kulibonyaanga eelyo zina inga kalitamweelede ikuti Yahushua naatakali muntususu mubukkwene munzila njeenya Adamu mbwaakabede.
|
Adamu, muntu mutaanzi, wakali muntu cakumaninina alimwi, kwiinda mu cinyonyoono cakwe, wakaleta cinyonyoono munyika. Yahushua wiitwa kuti ngu “Adamu wamacaalizyo” (1 Bakolinto 15:45), pele cilibonyaanga ooku kwaamba boobu inga tikweelela ikuti Yahushua naatali muntu mubukkwene munzila njeenya awalo Adamu mbwaakabede. Awalo, Adamu wiitwa kuti wakali “mukonzyanyo” wa Yahushua Kristu (BaLoma 5:14). Ibbala lisanduludwe kuti “mukonzyanyo” mu malembe manjaanji aa Cikuwa lisandululwa kuzwa kubbala lyaci Giliki lyakuti tupos (#5179 τύπος), eelyo likonzya kwaambwa kuti “mukonzyanyo, cinkonzya, cibumbwa, naa mukonzyanyo wa cintu cimwi.” Adamu wakali mukonzyanyo, cibumbwa, naa cinkonzya ca Kristu nkaambo walo wakali muntu cakumaninina alimwi wakatalika kupona katakwe ciimo cilaa cinyonyoono—alimwi Yahushua wakali mbweenya: muntu mubukkwene alimwi wakabambidwe katajisi ciimo cilaa cinyoynooono. Ikaambo keni ncokunyina mwaalumi uumbi kunze lya Adamu ooyo wakali kukonzya kuba “mukonzyanyo” wa Kristu nkakuti toonse tulazyalwa katulaa ciimo ca cinyonyoono. Pele ikuti Yahushua naakali 100% muntu kumwi kali 100% Leza, nkokuti Adamu naatali kukonzya kuba “mukonzyanyo” wa Kristu nkaambo Adamu taakajisi “ciimo-ca-Leza.”
Yahushua ulaa Leza wakwe
IBbaibbele lilaamba mutumpango tunjaanji kuti kuli biyo Leza omwe, alimwi “Leza” tajisi Leza lwakwe. Ngooyu mukonzyanyo, muli Izaya 44:6, Yahuwah waamba kuti, “…taakwe Leza uumbi ccita mebo.” Mu kwiiimpanya, Yahushua wakalaa Leza. Eelyo Yahushua naakali aciciingano, wakoompolola kuti, “Leza Wangu, Leza Wangu, wandisiila nzi?” (Mateyo. 27:46). Walo wakaamba makanaa Leza wakwe kuli Maliya Magadalena, kaamba kuti, “…Ndatanta kuli Taata akuli Uso, kuli Leza wangu a Leza wanu” (Johane 20:17) [kusinizya nkukwesu].
Nokuba leelyo naakaimvwi kujanza lyalulyo lyokwa Yahuwah kakutauka milimo yokwa Leza, Yahushua wakacili kwiita Leza kuti, “Leza wangu.” Mubbuku lya Ciyubunuzyo, Yahushua waamba baabo bazunda kuti “njoolemba alinguwe izina lya-Leza wangu, azina lyamunzi wa-Leza wangu, ngu Jerusalemu mupya, uuti seluke kuzwa kujulu kuli-Leza wangu, alimwi njoolemba alinguwe izina lyangu lipya” ooyo uuzyila kujulu kuli “Leza wangu.” (Ciyubunuzyo. 3:12). Ikuti Yahushua wakalaa Leza wakwe, oobo mbumboni buzuunyene kuti walo taakeelene a “Leza” uuteeli alimwi taakali cibeela ca baleza botatwe pe.
Yahushua wakaita Yahuwah kuti ngu “Leza wakasimpe ulaalikke.”
Yahushua wakaamba Taata kuti ngu “Leza uulaalikke” (Johane 5:44).
Cilangika kuba cintu cabusongo, nokuba cikopa maanu, kuti Yahushua inga waamba Wisi kuti “Leza wakasimpe alikke” ikuti walo naakalizyi kuti walo lwakwe antoomwe a “Muya Uusalala” abalo bakali “Bantu” mucibeela ca Baleza botatwe, alimwi akuti Taata wakali bambene busena antoomwe ambabo mbuli “Leza” omwe.
|
Ngeenya buyo, ku mangolezya eelyo naakaangwa, Yahushua wakapaila kuli Yahuwah kuti bantu bakakonzye “kuzyiba ndiwe, O Leza wakasimpe olikke” (Johane 17:3). Cilangikaanga ncintu ca maanu, nokuba kupyopyonganya, kuti Yahushua inga waamba Taata kubee ngu “Leza wakasimpe uulaalikke” ikuti walo naakalizyi kuti walo a “Muya uusalala” abalo bakali “Bantu” ba cibeela ca Baleza botatwe, alimwi kuti Taata naakali kwaabana busena bwakwe bwa “Leza” ambabo. Cilangikaanga kunooli Yahushua wakali kwaamba kasimpe kaubauba eelyo walo naakaita Wisi kuti ngu “Leza wakasimpe alikke.”
Yahushua wakali cibeela ca malengelo ookwa Yahuwah
Bakolose 1:15 (ESV) baita Yahushua kuti “mutaanzi kuzyalwa ku zilengwe zyoonse.” Basicikolo tabazuminani ncokaiyiminina kapango aako, pele eeco cili boobo akaambo kakuti lusyomo lwa Baleza botatwe lusinkilila kasimpe aako ncokaiminina. Lusyomo lwa Baleza botatwe lwaamba kuti Yahushua “teeli,” pele ikuti eeco kacili masimpe nkokuti walo takonzyi kuba mutaanzi kuzyalwa “ku zilengwe zyoonse,” nkaambo eeco inga camupa kuti abe cilengwa leza—Yahushua inga waba muntu wakalengwa. Pele kubala biyo Bakolose 1:15 cilatusalalila: Yahushua wakali cilengwa leza. Ibbuku lya ciGiliki-a-Cikuwa lisandulula mabala [aawo mpolisandulula “malengelo”] lipandulula bbala lya ci Giliki eelyo lisanduludwe kuti “malengelo” kuti “eeco cakalengwa…zintu nsini nokuba bantu bakalengwa, cilengwa leza.” Kuleka buyo kuti Yahushua wakali muntu wakalengwa, pele ulaitwa akuti nguwe “iwakataanguna kuzyalululwa” kuzwa kubafu nkaambo walo wakali mutaanzi ku malengelo ookwa Yahuwah ooyo wakabusyigwa kuzwa kubafu kuzya ku buumi butamani—eeco ciindi cilaambidwe amu Bakolose 1:18 amu Ciyubunuzyo 1:5.
Yahuwah tamani, pele Yahushua wakalaa matalikilo
Yahuwah taakazyalwa pe; Walo nkwali lyoonse. Mukwiimpanya kuli Yahuwah uuteeli, Messiah ngu “simuzyalwaalikke,” nkokuti, wakazyalwa buya. Yahushua Messiah wakalaa matalikilo. Kunyina pe Yahushua naitwa kuti ngu “Leza Mwana” mu Bbaibbele, pele walo wiitwa kuti “Mwanaa Leza” kwiinda ziindi zili 50, akuti “mwana” ooyo wakalaa matalikilo.. Kasimpe keni kakuti Yahushua “Mwanaa Leza” katondezya kuti walo wakalaa matalikilo. Lusyomo lwa Baleza botatwe lukaka kasimpe aaka aakupindula kaambo kuti kaambe kuti “wakazyalwa kuteeli.” Pele “kuzyalwa kuteeli” takujanwi mu Bbaibbele pe; kwakapungwa mukuyandisya kugwasyilizya kupandulula Baleza botatwe pele kakali kaambo kabufubafuba; mabala aankako akabungikwa biyo antoomwe, pele alakazyanya. “Uuteeli” caambilizya kuti uutajisi matalikilo nokuba mamanino, kakuli icintu “cakazyalwa,” kwiinda mubupanduluzi, cakalaa matalikilo.
Swebo tatukonzyi kusika ku Bbaibbeel katulaa busongo “akumvwana antoomwe” a Yahuwah (Izaya. 1:18), ikuti swebo twapindula akubelesya twaambo tutajanwi mu Bbaibbele kuti tutabilile mizeezo yesu. Alimwi, bumboni buyungizya kutondezya kuti Yahushua wakalaa matalikilo bulipedwe mutumpango mbuli ka Mateyo 1:18, aako kaamba “matalikilo” ookwa Yahushua Messiah, aka Bakolose 1:15 (kaambwa kale atala aawa), aako kaamba kuti Yahushua ncibeela ca malengelo ookwa Yahuwah. IBbaibbele lyaamba Yahushua kuti “Mwanaa” Yahuwah akaambo biyo kakuti walo wakalaa matalikilo. Yahushua wakali mumakanze ookwa Yahuwah kuzwa kumatalikilo aanyika, pele walo wakatalika buumi bwakwe bwini eelyo Yahuwah “naakazyala” nguwe kwiinda muli Maliya ooyo wakamumita mwida lyakwe.
IBbaibbele liyiisya kuti Yahushua a Yahuwah mbantu nsini bobile.
Kuli tumpango tunjaanji oomo Yahushua a Yahuwah mobatondezyedwe kuti mbantu bobile baanzeene. Kuli mikonzyanyo minji kapati iitakonzyi kulongololwa, pele ngooyu mukonzyanyo umwi, muli Maako 10:18, Yahushua wakaambila mukubusi muvwubi kuti Walo taakali mubotu, pele “Yahuwah” wakali mubotu; muli Luuka 2:52, Yahushua wakakomena mubusongo aciimo, amukukonda “Yahuwah” a bantu; Yahushua wakaambila bamaJuuda kuti walo wakali “muntu uumwaambila bwini, mbwendakamvwa kuli-Yahuwah” (Johane 8:40 ESV); alimwi walo wakaambila basikwiiya bakwe kuti, “Kamusyoma muli Yahuwah; kamundisyoma amebo” (Johane 14:1 ESV).
Kuli tumpango tunjaanji oomo Yahushua a Yahuwah mobatondezyegwa kuti mbantu bobile baanzeene.
|
Aalo, magwalo aa Cikombelo akazumizyigwa aa boonse bobile Yahuwah a Messiah. Ngooyu mukonzyanyo, 1 Bakolinto 1:3 (ESV) baamba kuti, “Akube anywe luzyalo aluumuno kuzwa kwa-Yahuwah Taateesu aku-Mwami Yahushua Messiah.” Ibbuku lya Ciyubunuzyo litondezya kuti boonse bobile Yahuwah a “Mwanaa mbelele” ulalela mumunzi uuteeli (Ciyubunuzyo. 22:1, 3). Mumikonzyanyo yoonse eeyi, Yahushua ulitondezyedwe kaandeene alimwi kali nsini kuzwa kuli “Yahuwah,” eeco bantu bamwi baku ciindi eeco ncibakali kusyoma akulangila.
Busanduluzi bwa bakomba Baleza botatwe bwa tumpango ootu mbwakuti Yahushua wakali Yahuwah, aboobo eelyo Yahushua nalyaamba lwakwe a “Leza” nkokuti “Leza” ciiminina “Taata.” Pele kunyina pe Bbaibbele nolyaamba boobo. Nkuti biyo lusyomo lwa bakomba baleza botatwe luzuunyene kuti Yahushua ngu Leza ncikwaaba masendekezya aakuti eelyo Yahushua a Leza nobalibonya antoomwe aciindi comwe, ibbala lya “Leza” liiminina “Taata.” Pele kubala Mangwalo cabululleme nkwakuti kuli Yahushua alimwi kuli “Yahuwah,” aboobo Yahushua tali Yahuwah pe.
Yahushua a Yahuwah baliimpene kuyanda kwabo. Yahushua wakapaila kuli Yahuwah kuti, “akucitwe kuyanda kwako, kutabi kwangu” (Luuka 22:42 ESV; cp. Johane 5:30). Ikuti Yahushua a Taata kabali “Leza omwe,” nkokuti nibali kuyanda cintu ncimunya. Lusyomo lwa bakomba baleza botatwe lutaminina kuti Luuka waamba kuyanda kwabuntu kwa Yahushua, kutali kuyanda kwakwe kwa bulemu bwa kujulu, eelyo ndi penzi. Kuli cintu comwe buyo, iBbaibbele kunyina pe nolyaamba cintu cili boobo; ooko nkupindula busanduluzi. Inga caambilizya akuti Yahushua wakalaa kuyanda kuli muzibeela zyobile kwakali kukazyanya acibeela comwe-comwe mukati muli nguwe, comwe kacili ca buntu alimwi acimwi ca bulemu bwa kujulu. Pele aayo taakonzyi kuba masimpe: Yahushua wakayiisya kuti ikuti cisi tacikakatilani eco cisi tacikonzyi kujatila pe.(Maako 3:24).
IBbaibbele lyaamba kuti Yahushua wakali “mukamwini wa zintu” ookwa Yahuwah (Hebulayo. 1:2), a “baswaana” atoomwe andiswe (BaLoma. 8:17). Pele ikuti Messiah kali “Muntu” uuteeli kweelana abamwi mu “Mutwe wa buleza,” nkabela aboobo takonzyi kuba sikulya zina ookwa “Yahuwah” nkaambo, kuba Yahuwah, walo weelede kumaninina kuba mukamwini wa zintu zyoonse alimwi aboobo kunyina ncakonzya “kukona.” Yahushua takonzyi kuba Yahuwah mpoonya akuba simulya-zina ookwa Yahuwah aciindi comwe.
IBbaibbele lyaamba kuti Yahushua Messiah wakali “cinkonzya ca Yahuwah” (Bakolose. 1:15; 2 Bakolinto. 4:4). Pele ikuti Messiah kali cinkonzya ca Yahuwah, nkabela takonzyi kuba Yahuwah, nkaambo muntu takonzyi kuba muntu lwakwe akuba cinkonzya cakwe aciindi comwe. Yahushua ulakonzya kwiitwa kuti “ncinkonzya” ca Yahuwah nkaambo walo lyoonse wakali kucita kuyanda kwa Yahuwah alimwi wakali kucita zyoonse mbuli Yahuwah Lwakwe mbwaakali nkunga wacita. Nkaambo ka masimpe aakuti Yahushua wakali cinkonzya ca Yahuwah, ncencico eeco Yahushua ncaakali kunga waamba kuti ikuti wamubona walo, nkokuti wamubona a wisi.
Yahushua ulakonzya kwiitwa kuti “ncinkozya” ca Yahuwah nkaambo walo lyoonse wakali kucita kuyanda kwa Yahuwah alimwi wakali kucita zyoonse mbuli Yahuwah Lwakwe mbwaakali kunga wacita.
|
BaEfeso 4:4-6 balanganyigwa aabantu banji kuti ooyu mundando wa zintu zili ciloba ziyandika eezyo zyizyibidwe abanakristu banji kuti ndo Lusyomo lwa Bunakristu. Baamba kuti kuli Leza omwe a Mwami omwe a Moza omwe. Aaka kampango kayiisya cinicini eeco bamaJuuda ncibakali kulangila kweendelanya a Cizuminano Cakale a ceeco Yahushua, Petulo, Paulu, abamwi ncobakayiisya: kuti kuli biyo Leza omwe. Mwami omwe, Messiah, a muya omwe wa Yahuwah. Ategwa aaba baambwa waawa bali botatwe, pele “Leza omwe” ubambidwe aa boonse bobile Yahushua a Yahuwah, alimwi a “Muya Uusalala” awalo.
- IBbaibbele liyiisya kuti Taata ngo Leza
1 Bakolinto 8:6 batalisya kuti, “kuli ndiswe kuli Leza Omwe buyo,” alimwi ikuti lusyomo lwa Baleza botatwe nilwali masimpe, swebo inga twalangila kugozya makani munzila yeebeka, mbuli bwakuti, “Taata, Mwana, a Muya Uusalala.” Swebo inga tiitwalangila kuti aaka kampango inga katama biyo Taata kuti ngo “Leza” akusiila limwi ambali “Muya Uusalala”.
- Leza mupati kwiinda Kristu
Yahushua wakati: “…Taata mupati kwiinda ndime” (Johane 14:28 ESV). Mukwiimpanya, inzila ya kusyoma tunsiyansiya ya Baleza botatwe yaamba kuti Taata a Mwana “baleelene.” Swebo tatubwene kaambo ncotutakonzyi kusyomena majwi ookwa Yahushua maubauba.
IBbaibbele liyiisya kuti Yahuwah ngo “mutwe” wa Kristu, nkokuti, Walo ngo musololi wa Kristu: “Lino ndayanda kuti mukazibe aya. Mutwe wamwaalumi umwi aumwi ngu-Kristo, awalo mutwe wamwanakazi ngumwaalumi, awalo mutwe waKristo ngu-Yahuwah” (1 Bakolinto. 11:3 ESV). Busanduluzi bwa bakomba baleza botatwe bwa kampango aaka mbwakuti Yahuwah wakali mutwe wa Kristu biyo eelyo naakacili anyika, pele kunyina pe Bbaibbele nolyaamba boobo. Mubwini, iBbaibbele litondezya ciindene: Yahuwah ucili mutwe wa Kristu alimwi ucimweendelezya nokuba naakatanta kuya kujulu (Ciyubunuzyo. 1:1; 14:14-15).
Yahuwah “wakabamba” Yahushua kuba Mwami. Muciiyo cokwa Petulo ku baJuuda mu Buzuba bwa Pentecosti, walo wakayiisya kuti “aboobo iŋanda yoonse ya-Israyeli izibisye kuti ooyu Yahushua nguwenya ngomwakabambula, Yahuwah wamucita kuti abe Mwami a-Kristo.” (Milimo 2:36 ESV). Kutegwa amubambe kuba Mwami Yahushua, Yahuwah weelede kubaa nguzu zipati kwiinda zyokwa Yahushua. Kuyungizya waawo, ikuti Kristu naakali Leza, nkokuti walo naakali “Mwami” kale—aboobo mukaambo kaako Leza naatakalipenzya “kumubamba” kuba Mwami.
Cakayiisyigwa akuti nkaambo kakuti Yahushua wiitwa kuti “Mwami,” nkokuti walo weelede kuba Leza. Pele “Mwami” (ibbala lyaci Giliki ndyakuti kurios) ndya mutwe wacuuno ca kulemekezya mwaalumi muleli, abamwi banjaanji kunze lya Yahuwah a Yahushua aabo baitwa kuti “Mwami,” Nokuba boobo, eeco inga cakatazya kulibonya mu ma Bbaibbele aa Cikuwa nkaambo ziindi zinjaanji ibbala lya kurios talisanduludwe kuti “Mwami,” aboobo eeco cikopanya makani nkaambo kakuti:
1) beni ba maanda baitwa kuti Mwami (Mateyo. 20:8, kurios ngo “mukamwini”)
2) basololi ba maanda bakali kwiitwa kuti Mwami (Maako 13:35, mukamwini = kurios).
3) basimalelo babazike bakali kwiitwa kuti Mwami (Mateyo. 10:24, simalelo = kurios).
4) mulumi wakali kwiitwa kuti Mwami (1 Petulo. 3:6, mwami (NIV) =kurios).
5) mwana musankwa wakali kwiita wisi kuti Mwami (Mateyo. 21:30, bataata = kurios).
6) Muleli waku Loma wakali kwiitwa kuti Mwami (Milimo 25:26, Bulemu Bwakwe = kurios).
7) mfulumende zyaba Loma zyakali kwiita Mwami (Mateyo. 27:63, ba = kurios).
Banakristu balanganya Yahushua kuti ngo “Mwami” wabo, pele eeco tacikonzyene akwaamba kuti walo ngu “Yahuwah.”
Banakristu balanganya Yahushua kuti “Mwami” wabo, pele eeco tacikonzyene akwaamba kuti walo ngu “Leza.”
|
IBbaibbele lyaamba kuti Mwana unooli mubweendelezi bwa Wisi nokuba kumazuba aaciboola. “Lino naamana kumubombesezya zintu zyoonse, elyo alakwe Mwana mwini uzoolibombya kuliyooyo iwakamubombesezya zintu zyoonse, kuti Yahuwah abe malondwedo aazintu zyoonse.” (1 Bakolinto. 15:28 ESV). Ikuti Yahushua kanoocili mubweendelezi bwa Wisi nokuba mumyaka iiciboola, nkokuti cilangikaanga kuyiisya kuti balo bobile “baleelene” takululeme.
Yahushua wakananikwa (wakasetekanyigwa) aa Yahuwah. Johane 10:36 waamba kuti “sena mwaamba yooyo ngwaakasalazya Taata, akumutuma ansi kuti, Wasanka yebo, nkaambo ndati ndi Mwana a-Yahuwah’?” (Johane. 10:36 ESV). Nkaambo ka masimpe aakuti Yahushua wakasetekanyigwa, nokuba mbocisanduludwe mu malembe amwi kuti, “wakasetekanyigwa” aa Yahuwah, eeco citondezya kuti walo tali Leza, nkaambo Yahuwah tabulide kusetekanyigwa pe.
Bafilipo 2:6 (ESV) baamba kuti Kristu “Walo wakali aciimo ca-Yahuwah, nekuba boobo taakayeeya kuti ncivw-uumuko kweelana a-Yahuwah, pe.” Kuli kwiiimpana akataa basicikolo kujatikizya mbokweelede kusandululwa malembe aaci Giliki, aboobo amwi malembe aa Cikuwa asandulula kampango aaka munzila yaandeene. Nokuba boobo, kaambo keni ka kampango aaka nkakuti Yahushua Kristu wakasumpulwa kapati aa Yahuwah nkaambo walo wakali ansi, alimwi taakali kulangila kweelana aa Yahuwah. Ikuti Yahushua naakali Leza, nkokuti naatakalangila kweelana aa Yahuwah kutaanguna—inga nicakali kale cintu cili muli nguwe.
Yahushua wakatambula malailile aakwe alusyomo lwakwe kuzwa kuli Wisi, Yahuwah. Muli Johane 5:19 (ESV), walo wakaamba kuti: “Ncobeni ndamwaambila kasimpe, Mwana takonzya kucita cintu mwini, pele ncabona icicita Wisi nkaambo zintu izili buti nzyacita, awalo Mwana ulazicita mbubonya.” Yahushua wakainduluka kwaamba munzila ziindene kuti. “Nsikonzya kucita cintu ndemwini, mbuli mbwemvwa kuli-Leza, ndabeteka mbubonya, alimwi kubeteka kwangu nkwakululamika, Nkaambo nsiyandauli luyando lwangu, pele luyando lwayooyo uwakandituma.” (Johane. 5:30 ESV). “Kwiisya kwangu takuli kwangu ndemwini, nkukwakwe uwakandituma” (Johane 7:16 ESV). “nsilicitili cintu ndemwini, pele ndaamba aya mbuli mbwandiisya Taata,” (Johane. 8:28 ESV). “Nkaambo nsilyaambilide ndemwini, pele Taata uwakandituma, nguwakandilailila mbwenjeelede kwaamba ambwenjeelede kukanana” (Johane 12:49 ESV). Ikuti Yahushua naakali Leza, alimwi keelene alimwi kateeli mbuli Wisi, nkokuti walo naatakali kuyandika kweendelezyegwa aa Wisi.
Cizuminano Cakale cakali kwaambilizya Messiah kuti wakali kunooli mulanda wa Yahuwah. Ngooyu mukonzyanyo, muli Izaya 52 a 53, oomo mokwaambilizyigwa kupenzyegwa a lufu lwa Messiah, iBbaibbele lyaambilizya Messiah kuti unooli “mulanda” wa Yahuwah (Izaya. 52:13). Eelyo basikwiiya nibakali kupaila kuli Leza mu bbuku lya Milimo, bakaamba kuti Mwami Davida wakali “mulanda” ookwa Yahuwah (Milimo 4:25), alimwi mpoonya aakale mumupailo ngweenya bakaambilizya akuti Yahushua “mulanda wako uusetekene” (Milimo 4:30 CSB). Bakeelanya Messiah kubee mulanda wa Yahuwah, mbweenya mbuli Davida mbwaakabede—kwiinda kuti baambe Yahushua kubee ngu Leza lwakwe pe (cp. Mateyo. 12:18; Milimo 3:26). Yahushua tali Leza pele mulanda ookwa Leza, mbweenya mbuli Bbaibbele mbolyaamba.
Tumpango tunjaanji tutondezya kuti bweendelezi anguzu zyokwa Yahushua wakapegwa kuzwa kuli Wisi.
|
Tumpango tunjaanji tutondezya kuti inguzu abweendelezi mbwaakapedwe Yahushua zyakapedwe kuli nguwe kuzwa kuli Taata. Ikuti Yahushua naakali Leza uuteeli, walo lyoonse naakalaa zintu eezyo Mangwalo nzyaamba kuti “wakalipedwe.” Kristu:
- Wakapedwe “bwami boonse” (Mateyo 28:18).
- Wakapedwe “izina ibotu kwiinda mazina woonse” (Bafilipo2:9).
- Wakapedwe mulimo wakumanizya kuzwa kuli Wisi (Johane 5:36).
- Wakalipedwe aabo bakasyoma muli nguwe kuzwa kuli Wisi (Johane 6:39; Johane 10:29).
- Wakapedwe bulemu (Johane 17:22, 24).
- Wakapedwe “nkomeki” (ya kupenzyegwa alufu lwakwe) kuzwa kuli Wisi (Johane 18:11).
- “Wakakkede” kujanza lya lulyo lwa Leza mwini (BaEfeso. 1:21).
- “Wakamubikka kuti abe simutwe wa” Cikombelo (BaEfeso. 1:22).
Ootu tumpango atumwi mbuli bwa tootu tatumvwiki kubaa maanu ikuti Kristu “naakaleelene” a Wisi. Kutulangila atala, tutondezya kuti Yahushua muntu wakasalwa aa Yahuwah.
Umwi mukubusi uuvwubide wakeza kuli Kristu akumwiita kuti, “O Mufundisi mubotu” (Luuka 18:18 ESV). Yahushua wakamuvwuwa kuti, “, Ino uambila nzi kuti ndi mubotu? Taakwe mubotu, ngumwi pele, Yahuwah alikke” (Luuka 18:19 ESV). Ikuti Yahushua naakali kwaambila bantu kuti walo wakali Leza, nkaambo nzi ncaatakazuminizya akulumbaizya muleli mukubusi ooyu naakamwaamba kuti “mubotu?” Kwaamba kuti Yahushua wakamulesya akumwaambila kuti kunyina mubotu pele buyo “Leza” oobo mbumboni bwakuti Yahushua taakali kuyiisya bantu kuti walo wakali Leza. Yahushua wakafwamba kwiimpanya akataa nguwe lwakwe a Yahuwah, alimwi mukucita boobo wakayumya kutondezya ceeco ooyu mwaalumi muJuuda ncaakali kusyoma kale: kuti kuli buyo Leza omwe, akuti Yahushua taakali Leza omwe ooyo pe.
Nokuba kuti kaaliko majwi aadumide kubaa mpuwo aakuti “Buleza bwa Kristu,” ikaambo aaka takalibonyi mu Bbaibbele, alimwi kunyina pe Kristu naakaitwa kuti “Baleza” mu Bbaibbele. “Baleza” ndibbala lizyila kuci Latini lyakuti “Deus,” eelyo liiminina “Leza,” alimwi majwi aakuti “Buleza bwa Kristu,” mbuli mbwaazyibidwe kubaa mpuwo (pele kutali mu Bbaibbele), ayiminina “Buleza” bwa Kristu.
Bakolose 2:9 (ESV) baamba kuti “nkaambo muli Kristo mubukede bu-Leza boonse buzulide camubili.” Aaka kampango kaamba kuti Leza (Baleza) bakalibikka mubuzwide muli Kristu, eeco ciliimpene akwaamba kuti Kristu lwakwe ngu Leza. Aakale mu Bakolose, ncociiminina cilisalazyidwe: “Nkaambo cintu ncaakayanda Yahuwah nceeci cakuti bu-Leza buzulide bukkale mulinguwe” (Bakolose. 1:19 NIV84). Eeco cili masimpe. Pele masimpe aakuti Kristu ulaa “buzulide” bwa Yahuwah tacimupi kuti abe Leza lwakwe pe. BaEfeso 3:19 baamba kuti Banakristu beelede kuzulila “buzulide bwa Yahuwah,” abalo, pele eeco taciiminini kuti banakristu munzila imwi inga baba Yahuwah.
Kwaandaana kupati akataa Yahushua a Yahuwah
Yahushua wakakomena mu busongo, pele Yahuwah musongo atalaa boonse. IBbaibbele lyaamba kuti, “Yahushua wakakomena mu busongo” (Luuka 2:52). Alimwi, Yahushua “wakaiya kumvwa” (BaHebulayo. 5:8). Yahuwah tabulide kwiiya cili coonse.
|
- Busongo
Yahushua wakakomena mu busongo, pele Yahuwah musongo lyoonse. IBbaibbele lyaamba kuti, “Eno Yahushua wakakomena mubusongo aciimo, amukukonda Leza abantu” (Luuka 2:52 ESV). Alimwi, Yahushua “wakaiya kumvwa” (BaHebulayo. 5:8). Yahuwah tabulide kwiiya. Bakomba baleza botatwe basendekezya kuti cakali cibeela cabuntu bwa Yahushua eeco cakakomena akwiiya, pele kunyina kokaba kampango komwe kaamba boobo.
- Luzyibo
Yahushua wakalaa luzyibo lugola, kakuli Yahuwah ulizyi zyoonse. Maako 13:32 (ESV) waamba kuti: “Pele taakwe muntu uubuzi buzuba obo, niciba ciindi, pe, nibaba baangelo bakujulu, naba Mwana, pele Taata alike nguuzi.” Nokuba naakabukide kuzwa ku bafu, Yahushua ucitambula luzyibo kuzwa kuli Yahuwah: “Aaya nce Ciyubunuzyo ca Yahushua Kristu, ncaakapegwa kwa Yahuwah” (Ciyubunuzyo. 1:1 ESV).
- Kulondoka/Kukomena
Mangwalo ayiisya kuti cakali kuyandika kuti “Yahuwah” abambe Yahushua “uulondokede wakufutuka kwabo kukupenga kwakwe” (BaHebulayo 2:10). Yahuwah uli, alimwi lyoonse, uli “londokede,” pele Yahushua wakali kuyandika kulondoka kwiinda mu kupenzyegwa Kwakwe.
Kutegwa ateelele Yahuwah muciindi ca bufundisi bwakwe boonse, Yahushua wakali kuyandika kubaa cipego ca Muya Uusalala alimwi wakacitambula naakabbizyigwa (Mateyo. 3:16; Maako 1:10; Luuka 3:22) alimwi wakalijisi cipego eeco naakatalika mulimo wakwe (Luuka 4:18). Ikuti Yahushua naakali Leza, naatakali kuyandika kupegwa Muya Uusalala, nkaambo eeco mbobubambwe bwa Yahuwah bwini. Leza wakabikka cipego ca Muya Uusalala mu basololi abashinshimi ba Cizuminano Cakale kutegwa babaa nguzu zya moza akukonzya kumumvwa kwiinda mu Muuya ooyo ngwaakabikkide muli mbabo (mbuli, Myeelwe. 11:17-29; Babetesi 3:10; 6:34; 11:29; 1 Samuyele. 10:6, 10; 16:13; 1 Makani. 12:18; 2 Makani. 15:1; Mika 3:8). Kuyungizya waawo, zinshinshimi zya Cizuminano Cakale mbuli bwa zili muli Izaya 11:2; 42:1; a 61:1, zitondezya kuti Yahuwah wakali kuyoobikka Muya Wakwe ali Messiah Wakwe, kutondezya kuti taakali kunoolibambide kuti katajisi cipego eeco. Yahushua wakali kuyandika cipego ca Muya Uusalala kuti abaa nguzu mu moza, mbweenya buyo abashinshimi bamwi mbubakeelede. Milimo 10:38 (REV) baamba kuti: “Yahushua, mbwaakamunanika Yahuwah a-Muuya Uusalala enguzu. Walo wakali kuzelengana kucita zibotu, akuponya boonse balyatidwe Saatani, nkaambo Leza wakali awe.”
- Masunko
Yahushua wakali “ngonguwe oyo uwakasunkwa mbubonya mbuli ndiswe, nekuboobo taakwe naakacita cibi.” (BaHebulayo. 4:15 ESV), pele Bbaibbele lilisalazyide kuti Yahuwah takonzyi kutempaulwa: “Na muntu watempaulwa, ataambi kuti, Ndatempaulwa kuli-Yahuwah, nkaambo Yahuwah tatempauliki kucibi, alimwi walo mwini tatempauli muntu pe.” (Jakobo 1:13 ESV).
Muziindi zya kubula nguzu nokuba makatazyo, bangele bakali kumubambilila akumuyumyayumya Yahushua. Luuka 22:43 (ESV) waamba kuti: “Ndilyonya kwakalibonya kulinguwe angelo uuzwa kujulu, ulamuyumya” [mumuunda wa Getisemane]. Bantu balayandika kubayumyayumya; Yahuwah tabulide bangele bakumuyumyayumya nokuba muntu wakumuyumyayumya nokuba cintu cimwi cili coonse (cp. also Mateyo. 4:11, Maako. 1:13).
- Lufu
Mangwalo alisalazyide kapati kuti Yahushua wakafwa. Yahuwah takonzyi kufwa. BaLoma 1:23 atumpango tumwi twaamba kuti Yahuwah tafwi. Lusyomo lwa Banakristu lwa Tunsiyansiya ndwakuti cilikke buyo cibeela ca buntu bwa Yahushua ncicakafwa, pele ooku kutaminina kuyeeme mumanjezyeezya. Kunyina kamapango ka Mangwalo kaamba kuti, “Cilikke buyo ciimo ca buntu bwa Yahushua ncicakafwa.”
- Mukwasyi
BaHebulayo 2:10-11 bayiisya kuti swebo twakali “banakwabo” aa Yahushua a “bana ba Leza,” akuti Yahushua tafwi bweenya kutwiita boobo.
|
BaHebulayo 2:10-11 bayiisya kuti twakali “banakwesu” ba Yahushua “bana ba Leza,” akuti Yahushua takwe bweemya kutwiita boobo aswebo. BaHebulayo basalazya kwaandaanya akataa Leza a Yahushua kuti ncintu ciyandika alimwi akuti tulasweekelwa kuti swebo twayeeyela kuti Yahushua ngu Leza. Ikuti aayo naali nga masimpe, swebo nitwali “babunyina aa Leza,” pele cilisalazyidwe kuti tatuli babunyina. Busanduluzi bwa Bakomba baleza botatwe mbwakuti tuli babunyina a cibeela ca buntu bwa Yahushua, pele ooko nkuyungizya ku malembe. Kunyina pe IBbaibbele mpolyaamba nokuba mpolisendekezya boobo, ooko nkulengelezya buyo kwakutabilila lusyomo lwa kukomba baleza botatwe.
- Milimo
Twakatumwa kuyoobeleka “milimo mipati yiinda eyi” kwiinda yokwa Yahushua. Muli Johane 14:12 (ESV), Yahushua wakaambila basikwiiya bakwe kuti “Ncobeni ndamwaambila kasimpe, Oyo uundisyoma, uyoocita milimo iili mbuli njencita, mane do akiicite mipati yiinda yeeyi, nkaambo ndiya kuli-Taata.” Ikuti Yahushua naakali Leza, nkokuti aaka kaambo inga kalailila ndiswe kuti tubeleke milimo mipati kwiinda Leza—eeco ncintu citakonzyeki.
Ikuti Yahushua Kristu naali Yahuwah, walo naali kunga kalaa ciimo mbuli cokwa Yahuwah. Bunji bwa bafundisi babuleza balazuminana kuti ciimo cokwa Yahuwah tacikwe matalikilo, cilalibedelela, tacifwi, cilaa busongo boonse, ncibotu kwiinda zyoonse, cilaa nguzu zyoonse, alimwi nkocili kuli koonse. Pele Yahushua taakajisi ciimo cili boobu.
- Walo wakalaa matalikilo. Kristu wakali Mwana simuzyalwaalikke ookwa Leza (Johane 3:16).
- Walo taakali kuliponena muli lwakwe mukamwini. “amebo mbwendi muumi nkaambo ka Taata” (Johane 6:57).
- Walo taakali uutafwi. Yahushua wakafwa alimwi Yahuwah wakamubusya kuzwa kubafu” (Milimo 13:30).
- Walo taakalaa busongo boonse. Yahushua “wakakomena mu busongo” (Luuka 2:52).
- Walo taakalaa nguzu zyoonse. Eelyo “Nkaambo taakwe ijwi ilizwa kuli- Yahuwah ilibula nguzu.” (Luuka 1:37), Kristu wakati, “Mwana takonzya kucita cintu mwini,” (Johane 5:19).
- Walo taakaliko kuli koonse. Eelyo Lazalosi naakafwide, Yahushua wakaambila basikwiiya bakwe kuti “Kwalo ndabosya kutabako nkaambo kanu,” (Johane 11:15).
- Yahuwah muuya, pele Yahushua ulaa mubili wa nyama amafuwa
Yahuwah Muuya (Johane 4:24) pele nokuba naakamanizya kubuka kuzwa ku bafu, Yahushua wakalyaamba kuti walo taakali muuya, pele wakalaa mubili wa buntu amafuwa. Eelyo Yahushua naakalibonya kuli basikwiiya, walo wakati, “Amubone maanza aangu amatende aangu, ndime ndemwini, amundijate mundibone, nkaambo musangu tajisi nyama azifuwa mbuli mbomundibona ndili azyo” (Luuka 24:39 ESV). Ikuti Yahushua kacilaa mubili wabuntu amafuwa cino ciindi ncencico ncotunga twalangila ikuti Yahushua “mwaalumi ngomwakatondekelwa aa Yahuwah.” Cibeela ca bupaizi oobo swebo to banakristu ncotujisi ncakuti kumbelaa mazuba Yahushua “Oyo uzoosandula mibili yesu iisampaukide, kuti ikozyanisigwe amubili wakwe mulemu. Eci cizooba nkaambo kanguzu zyayooyo uukonzya kumubombesezya zintu zyoonse” (Bafilipo. 3:21 ESV). Aboobo, mumazuba aacizya kumbele, swebo tunoolaa mibili mbuli ookwa Yahushua, pele eeco cilangikaanga taciluleme akaniini ikuti Yahushua kali Leza mumubili wa buntu.
- Kunyina pe Yahushua naakayiisya Baleza botatwe
Johane 1:18 waamba kuti Yahushua wakazyibya “Yahuwah” kubantu. Pele ikuti “Yahuwah” kali baleza botatwe babambidwe aa Taata, Mwana a Muya Uusaalala, nkokuti Yahushua taakazyibya Yahuwah. Kunyina pe Yahushua naakayiisya kusyoma Baleza botatwe, nokuba leelyo walo naakalaa ziindi zibotu kuti acite boobo. Ngooyu mukonzyanyo, eelyo Yahushua naakaswaangana amukaintu waku Samaliya ku mugonti wa meenda (Johane 4:1-42), wakamwaambila kuti walo nguwakali Messiah (Johane 4:26), kakwiina kwiindilizya waawo. Mbweenya buyo, eelyo Yahushua naakabuzya baapositolo ooyo ngubakali kumuyeeyela kuti nguni, mpoonya Petulo wakaamba kuti Yahushua wakali Munanike, Yahushua taakabweza ciindi eeco kuti abayiisye kusyoma Baleza botatwe (Mateyo. 16:17-20). Alimwi, eelyo Yahushua naakaponya mwaalumi ooyo wakabayide kuzwa naakazyalwa, walo wakabaambila kuti wakali Messiah pele kakwiina kwaamba noliba jwi lyomwe kujatikizya Baleza botatwe (Johane 9:35-38). Eelyo mukubusi uuvwubide naakaita Kristu kuti, “Simalelo omubotu,” Yahushua taakayiisya mwaalumi ooyo makanaa Baleza botatwe, walo wakamululamika akumwaaambila kuti alikke wakali mubotu ngu Leza (Maako 10:17-18).
Yahushua wakalaa ciindi cibotu cakuyiisya Baleza botatwe, pele taakacita oobo. Eeco cilanyandya ikuti lusyomo lwa Baleza botatwe kalululeme, nkaambo bantu bakali kulangila Messiah muntususu, kuleka “Leza mumubili wabuntu.”
|
Imwi mikonzyanyo ilakonzya kupegwa ayalo, pele kaambo keni nkakuti naba Yahushua naakalaa ciindi cibotu cakuti ayiisye kusyoma muli Baleza botatwe, pele taakacita oobo. Eeco ncintu cigambya ikuti lusyomo lwa Baleza botatwe kaluli lwa masimpe, nkaambo bantu bakali kulangila Messiah muntususu, kutali “Leza mumubili wa buntu.” Aboobo eelyo Yahushua naakabaambila kuti walo wakali Messiah pele kunyina ncaakaamba cijatikizya Baleza botatwe, walo wakali kuyumyayumya ceeco ncibakali kuyeeyela kale. Kunyina kaambo kalangikaanga kakulwaizya kuuntuluzya majwi ookwa Yahushua mbuli mbwaabede, kuti walo wakali Messiah muntususu ooyo bamaJuuda ngubakali kulangila.
- Maleele ookwa Yahushua taatondezyi kuti walo wakali Leza pe
Zimwi ziindi kwaambwa kuti maleele ookwa Yahushua akali kutondezya kuti walo wakali Leza. Pele kusikila munsaa maleelele aali woonse ngaakacita Yahushua anyika akali citidwe abashinshimi bakaindide kale munzila imwi nobaba baapositolo. Aayo asanganya maleele aa kuponya baciswa, kubusya bafwide, kuvwuzya cakulya, alimwi nokuba kweenda atalaa meenda. Masimpe kuti, bashinshimi ba Cizuminano Cakale bakali kucita maleele aayebeka amwi aayo Yahushua ngaatakacita, kusanganya akwaandula meenda aa lwaanje (Mozesi), kusinkila mulonga (Joshuwa), kulesya zuba kweenda mu mulengalenga (Joshuwa), a kweeta mulilo kuzwa kujulu (Elijah). Leza nguwakali kubeleka maleele aayo kwiinda mu bashinshimi, alimwi Walo nguwakabeleka maleele aayo kwiinda muli Yahushua amwalo (Milimo 2:22).
- Ciimo ca Yahushua cili muzibeela zyobile tacaambwi kuba maseseke”
Kwaambwa kuti kunyina muntu uunga wamvwisyisya lusyomo lwa Baleza botatwe nkaambo ndwa maseseke. Pele iBbaibbele kunyina pe nolibelesya majwi aakuti “Baleza botatwe” nokuba “ziimo zyobile” zya Kristu, kutaamba kuba zya maseseke. Kuyungizya waawo, ibbala lyaci Giliki lya mustērion (#3466 μυστήριον) lyaamba “maseseke” mubupaizi nokuba mu bweende bwa kukomba, talyaambilizyi “maseseke” mu majwi aamazubaano. Aaka kasimpe kalilembedwe a mumabbuku aapandulula mabala nokuba mabbuku aasandulula Bbaibbele, alimwi kalisalazyidwe amu Bbaibbele muli lwalyo. IBbalibbele lyaamba kuti bunji bwa mustērion naa maseseke ookwa Leza lino akazyibwa, akutondezya kuti taacili “maseseke” aatazyibiki, pele maseseke ookwa Leza lino aliyubunudwe (mbuli mu, BaLoma. 16:25, 26; 1 Bakolinto. 2:7-10; BaEfeso 3:4, 5, Bakolose 1:26).
Ikaambo keni bunji bwa ma Bbaibbele aacikuwa ncaacizumanana kusandulula bbala lya mustērion kuti “maseseke” nokuba masimpe aakuti basicikolo abafundisi balizyi kuti maseseke”, oobo tabuli busanduluzi bululeme kapati akaambo ka bunji bwa zintu zisyomwa zitajanwi mu Bbaibbele , eezyo zyakanjilauka mu Cikombelo mukuya kwa ciindi. Eelyo bafundisi nobatakonzyi kusandulula nokuba kumvwisyisya zintu zisyomwa eezi, kusandulula bbala lya “maseseke” kulazuminwa abuleya nkaambo kakuti mizeezo wa “maseseke” yakali nzila buyo yaakuvwumbilila zintu zisyoma zitapandulukiki ku banakristu. Bantu aabo bakatingaana azintu zisyomwa eezi atunsiyansiya twa Cikombelo tumwi, bakafwamba kwaambwa “buzangi” akupenzyegwa, kutegwa busanduluzi bwa “maseseke” buzumanane kakutakwe uukazya.
Nokuba kuti Bbaibbele lyaamba kuti zimwi zintu zyakali maseseke, mbuli bantu Bamasi kusanganyigwa mu Cikombelo (BaLoma 11:25; BaEfeso 3:4-6), nokuba nzila eeyo basyomi bacilli bazumi mbobayoosandulwa aciindi ca Kutolwa kujulu mukulaba kwa liso kakwiina kufwa (1 Bakolinto. 15:51), kunyina kampango kaamba kuti Baleza botatwe nokuba ziimo zyobile zyokwa Kristu kuti mustērion (maseseke) pe. Pele ikuti lusyomo lwa Baleza botatwe nokuba ziimo zyobilo zyokwa Kristu naali makani aamasimpe, swebo nitwali kulangila ncobeni kuti Bbaibbele inga lyasanganya zintu eezyo akataa maseseke mustērion ookwa Leza. Kuli ndiswe, kaambo keni kalaa maanu ka Baleza botatwe a ziimo zyobile zya Kristu ncozitaambidwe mu Bbaibbele kuti mustērion (maseseke) nkakuti kutaanguna eezyo zintu zisyomwa boobo tazijanwi mu Bbaibbele pe.
Kuleka buyo kuti Baleza botatwe aziimo zyobile zya Kristu tazili “maseseke,” pele nkupindula masimpe. Itwaambo twa lusyomo mbuli kakuti “uuzyedwe kuteeli,” “‘Bantu’ botatwe muli Leza Omwe,” akuti “Yahushua ngu 100% muntususu alimwi a 100% Leza,” ooku nkupindula biyo masimpe. Eeci cakazyibwa kaindi loko, alimwi kwiinda myaanda yamyaka kaindi, William G. Eliot wakalemba kuti: “Maseseke akupindula kasimpe nzintu zyaandeene kapati. Icitaanzi cili kulaale ameso eesu, nokuba kulibonya akutalibonya mubukkwene. Cicaalizya cilalibonya kuti tacili ca masimpe. …swebo tulizyi zinji cakuti inga twabona kuti twaambo tukazyanya tobile toonse tatukonzyi kuba twa masimpe. …Aboobo eelyo Kristu nazuunyana kuti walo taakazyi cintu cimwi cili kumbelaa mazuba (langa muli Maako xiii. 32), kuzuunyana kuti walo wakali kujanwa kufumbwa busena, ooko nkugaminina kukazya ncaakamba” (Discourses on the Doctrines of Christianity, American Unitarian Association, Boston, 1870, p. 6).
Kukosozya makani
Kutegwa tuyande Yahuwah a Yahushua cakumaninina, cilayandika kuzyiba kuti mbaani.
|
Kutegwa tumaninizye kuyanda akukomba Yahuwah a Yahushua, kulayandika kuzyiba kuti balo mbaani. Yahuwah, Taata, ngo Mulengi wa mulengalenga, Nguwaabamba nzila ya Lufutuko, ngu Wisi wa Yahushua Kristu, alimwi ngu Leza Omwe wesu, alimwi kumugwisya abusena Bwakwe busumpukide kababambene busena mbuli “Leza” a “Bantu” bambi cicesya Nguwe amulimo ooyo Walo alikke ngwaakoonda. Kuyungizya waawo, kubamba Yahushua kuti abe Leza, muciindi ca kumusumpula, ooko mubwini nkumucesya mbwaakabede ancaakacita alimwi ancacicita mazubaano. Ooko nkudyakaizya Yahushua nkaambo busungu bwakwe, busongo bwakwe, luyando, alusyomo lupati tazyeezyekwi cili coonse mumisela yabantu boonse. Walo wakainda mu buumi mbuli muntu woonse, kalaa kudonaika, kayoowa, kapengede mumoyo, alimwi kalangila kucita cinyonyoono. Bupati bakwe bwini bulayabaila ikuti kali Leza, nkaambo “kuli Yahuwah zintu zyoonse zilakonzyeka kuba.” Kusyoma kuti Yahushua ngu Leza kulatondezya akutasyoma majwi ookwa Yahushua lwakwe mutwaambo ntwaakaamba mbuli kakuti “Taata mupati kwiinda ndime” alimwi aleelyo naakapaila kuli Wisi kuti “Leza wakasimpe alikke.” Alimwi, cipa kuti citakonzyeki kulindiswe kumuzyiba akukakatila kuba mbuli nguwe, nkaambo mbubuti mbotunga twalangila kuyooba mbuli Yahuwah?
Kwiinda mukujokolosya Taata abusena bwakwe aawo mpabede alikke kuba Leza luzutu, walo ulatambula kukombwa koonse, kulumbaizyigwa, kulemekwa, akuyoogwa kumweelede mbwali Leza Wakasimpe Omwe. Kwiinda mukujokolosya Kristu abusena bwakwe bwakuba mwaalumi ngumwaatondekelwa aa Yahuwah—Mwana simuzyalwaalikke ookwa Taata, Adamu wamacaalizyo, ooyo wakali kukonzya kucita cinyonyoono pele wakalisalila kuteelela, ooyo wakali kukonzya kusiya mulimo woonse pele wakatuyanda cakuti taakaleka, alimwi ooyo Yahuwah ngwaakasumpula kapati kuti abe Mwami wesu—ndendileelyo Kristu natambula kukombwa koonse, kulumbaizyigwa, kulemekwa, akuyoogwa ooko walo kumweelede, alimwi swebo inga twalijanina nguzu zipati akuzuunyana kwiinda mumukonzyanyo wakwe.
Eeci tacili cibalo ca-WLC. Cakazyila ku: https://www.biblicalunitarian.com/articles/Yahushua-is-the-son-of-god-not-god-the-son
Twakagwisya mucibalo citaanzi mazina aamituni woonse ngobaulikide taata a Mwana, akubikka mucibaka cangawo mazina mataanzi ngubaapedwe. Kuyungizya waawo, twakojokolosya mu Mangwalo mazina aa Taata a Mwana, mbuli mbwaakalembedwe kutaanguna a balembi ba Bbaibbele bakayoyelwa moza. Nkamu ya-WLC