Ang Kahalagahan Ng 70 AD

Isa sa mga pinakamahalaga ngunit madalas nakakaligtaang kaganapan sa Kristyanong kasaysayan ay ang mga kaganapang nakapaloob sa taong 70 AD. Hindi madalas talakayin sa mga sermon o pang-araw-araw na Kristyanong pag-uusap, nagmarka ang 70 AD ng isang punto ng pagliko, at ang kabiguan na maunawaan ang kahalagahan nito ay maaaring humantong sa maling pagpapaliwanag ng mga napakahalagang kasulatan, iniiwan ang marami na matisod sa mga huwad na pagtuturo.

Kaya anong tiyakang nangyari noong 70 AD? Upang ganap na maunawaan ang kahalagahan ng AD sa kasaysayan ng Iglesya, dapat nating siyasatin ang sukdulang layunin at plano ni Yahuwah.

Ang Orihinal Na Layunin Ni Yahuwah

At sila’y binasbasan ni Yahuwah, at sa kanila’y sinabi ni Yahuwah, Kayo’y magpalaanakin, at magpakarami, at kalatan ninyo ang lupa, at inyong supilin… Genesis 1:28, ADB

Ninais ni Yahuwah sina Adan, Eba, at kanilang mga inapo na kalatan ang lupa ng makadiyos na bayan na masisiyahan sa isang matalik na relasyon kasama si Yahuwah at magkasamang gagawa upang pamahalaan at paunlarin ang lupa. Si Yahuwah ay isang Diyos ng mga relasyon. Ang pagpapaunlad ng lupa ay isang magalak na proyekto ng pangkat ng pamilya.

Nalalaman natin, gayunman, na pinili ni Adan na buksan ang pintuan para sa kasalanan na pumasok sa sanlibutan, at ang kanser nito ay agad nahawaan ang lahat. Subalit hindi binabago ni Yahuwah ang Kanyang mga orihinal na layunin at ninanais. Sinimulan Niya ang gawa ng pagtutubos… dinadala ang sangkatauhan pabalik sa isang lugar kung saan maaari nilang tamasahin ang sakdal na pag-iisa sa Kanya.

“At papagaalitin ko ikaw at ang babae, at ang iyong binhi at ang kaniyang binhi: ito ang dudurog ng iyong ulo, at ikaw ang dudurog ng kaniyang sakong.” Genesis 3:15, ADB

Sa mismong paghuhukom ng Bumagsak, nangako si Yahuwah ng isang Binhi, na dudurog sa ulo ng ahas. Inihahanda ang sanlibutan upang tanggapin si Kristo Yahushua para wasakin ang Diyablo ay magtatagal ng humigit-kumulang 4,000 taon.

Ang Proseso

Sa isang serye ng mga progresibong hakbang, nagtakda si Yahuwah ng sistema ng Lumang Tipan [na sangkot ang anim na mahahalagang tipan]. Ito ay kung saan ang ilan sa mga tao ay nalito. Naniniwala sila na ang pisikal na bansang Israel ay ang layunin ng mga gawa ni Yahuwah. Hindi ito totoo. Ang pag-ibig at plano ni Yahuwah ay palaging para sa sanlibutan.

“At pagpapalain sa iyong binhi ang lahat ng bansa sa lupa; sapagkat sinunod mo ang aking tinig.” Genesis 22:18, ADB [Tingnan rin ang Genesis 12:3, 18:18, 26:4, 28:14]

Nag-iwan si Yahuwah kay Abraham ng walang pagdududa na siya ay magiging instrumento ng pagpapala sa lahat ng mga bansa. Siya ay pinarangalan na pangunahan ang pamilya/bansa sa pamamagitan nito ay darating si Kristo Yahushua, ngunit ang panghuling layunin ay palaging lahat ng mga bansa. Ang bansang Israel ay ang pamamaraan o ‘bahay-bata’ kung saan si Kristo Yahushua ay ihahatid tungo sa sanlibutan, ngunit ang layunin ay para magdala ng pagtubos sa sanlibutan, kabilang ang bansang Hudyo.

“Lahat ng mga wakas ng lupa ay makakaalaala, at magsisipanumbalik kay Yahuwah: at lahat ng mga angkan ng mga bansa ay magsisisamba sa harap mo. Sapagkat ang kaharian ay kay Yahuwah: at Siya ang puno sa mga bansa.” Awit 22:27-28, ADB

Sapagkat ang lupa ay mapupuno ng kaalaman ng kaluwalhatian ni Yahuwah, gaya ng pagtakip ng tubig sa dagat.” Habacuc 2:14, ADB

“At sa mga kaarawan ng mga haring yaon ay maglalagay ang Diyos sa langit ng isang kaharian, na hindi magigiba kailan man, o ang kapangyarihan man niyao’y iiwan sa ibang bayan; kundi pagpuputol-putulin at lilipulin niya ang lahat na kahariang ito, at yao’y lalagi magpakailan man.” Daniel 2:44, ADB

Ang Tolda/Tabernakulo/Templo, mga pag-aalay, at iba pang ritwal ng Lumang Tipan ay hindi nilayon na permanente. Hinanda nila ang landas para kay Yahushua na dumating at itatag ang Bagong Tipan, na ang panghuling layunin sa lahat ng panahon. Habang paminsan-minsan ang mga salitang “walang hanggan” at “palagian” ay inilalarawan ang ilang aspeto ng Lumang Tipan, ito’y totoo sa katuparan, hindi palagian ang tipiko o anino.

“Ang paglilingkod nila ay anyo at anino lamang ng mga bagay na makalangit;

tulad din noon nang bigyan ng tagubilin si Moises nang malapit na niyang itayo ang tabernakulo, ‘Tiyakin mo na gagawin mo ang lahat ayon sa huwarang ipinakita sa iyo sa bundok.’ Subalit ang paglilingkod na tinanggap ni Kristo ay higit na marangal, yamang siya’y tagapamagitan para sa isang higit na mabuting tipan, na nakabatay sa higit na mabubuting pangako.” Hebreo 8:5-6, FSV

Ang Bagong Tipan

Malapit na tayo sa ating katanungan tungkol sa kung mahalaga ang 70 AD.

Kailan itinatag ang Bagong Tipan, at kailan nagwakas ang Lumang Tipan? Ang Bagong Tipan/Kaharian ni Yahuwah ay itinatag sa kamatayan, muling pagkabuhay at pag-akyat ni Kristo Yahushua. Ito’y pinalakas sa Pentecostes. Espiritwal at opisyal, ang Lumang Tipan ay nagwakas noong si Kristo ay bumangon mula sa mga patay. Habang, mula sa ating mataas na punto sa kasaysayan, madaling sabihin na ito ang eksaktong panahon ng kaganapan, sa praktikal na aplikasyon, kailangan ng isang panahon ng paglilipat gayong ang Bagong Tipan ay ipinapatupad at ang sistema ng Lumang Tipan ng mga ritwal at pag-aalay ay ipinapatigil. Ang panahon ng paglilipat na ito ay tumagal ng 40 taon, mula sa muling pagkabuhay ni Yahushua noong 30 AD hanggang sa pagkawasak ng Templo noong 70 AD.

Mula rito, maaari nating makita si Yahushua na namuhay sa ilalim ng sistema ng Lumang Tipan, at ang Mga Gawa at mga sulat ng Bagong Tipan ay isinulat sa panahon ng paglilipat. Isaalang-alang kung gaano karaming sipi sa mga propeta ng Lumang Tipan ang isinulat upang balaan ang bayan ng Israel tungkol sa Babilonyang pagkakabihag. Magiging kakaiba kung ang mga tao na nagsusulat sa panahon ng paglilipat ay hindi naglalaan ng maraming oras ng babala tungkol sa mas dakilang pagkawasak na paparating sa taong 70 AD. At ginawa nila. Kapag nalalaman mo ang hinahanap mo, maaari mong masumpungan ang maraming sanggunian at babala sa nalalapit na paghuhukom at pagbubuhos ng poot ni Yahuwah noong unang siglo.

Tandaan: Para maging mas malinaw, ang Bibliya ay nagtuturo [at ang Iglesya na patuloy na pinaniniwalaan] ang pisikal, nakikitang pagbabalik ni Kristo Yahushua sa pagwawakas ng panahon ng Bagong Tipan. Gayunman, marami sa Kasulatan na inangkop sa Ikalawang Pisikal na Pagdating sa ating mga modernong pagpapaliwanag ay mga aktwal na sanggunian sa Paparating na Paghuhukom ni Kristo noong 66-70 AD. Halimbawa, ang buong Aklat ng Pahayag ay pinaligiran ng isang diwa ng pagmamadali [agaran, malapit na, darating na, huwag tatakan, atbp.], na hindi kinakailangan at mapanlinlang KUNG ang mga kaganapan na hinuhulaan nito ay nasa malayong hinaharap para sa mga orihinal nitong mambabasa.

Anong Napakahalaga Tungkol Sa 70 AD?

Noong 70 AD, ang bansang Hudyo, Jerusalem at ang Templo ay ganap na nawasak.

Isaalang-alang:

1. Noong pinunit ni Yahuwah ang tabing ng templo mula sa itaas hanggang sa ibaba sa kamatayan ni Kristo [Mateo 27:51], ipinakita nito na ang Luma ay nagwakas na sa pagsasaalang ni Yahuwah, at isang bagong landas tungo sa Kanyang presensya ay ginawa. Gayunman, ang templo ay nagpatuloy na parang walang nangyari. Maging ang mga Kristyanong Hudyo ay patuloy na nakakapasok sa Templo. Noong ang Templo ay nawasak, ang sistema ng kaparian at pag-aalay ng Lumang Tipan ay naglaho na magpakailanman. Ito ang katapusan ng panahon ng Lumang Tipan. Para sa mga Hudyo, ito ang katapusan ng sanlibutan, sapagkat nalalaman nila ito sa loob ng mahigit 1,500 taon.
2. Ang kaganapang ito ay permanenteng winakasan ang posisyon ng Israel sa layunin ng pagtutubos ni Yahuwah. Ang kanilang misyon ay naging bahay-bata kung saan ang Mesias ay isisilang. Sa pagdating ni Yahushua, ang misyon na iyon ay nakamit. Kung tinanggap nila ang Mesias, sila’y pararangalan at magagawang pangunahan ang sanlibutan tungo sa panahon ng Bagong Tipan – gaya ng nagawa ng maraming Hudyong indibidwal. Gayunman, bilang isang bansa, tinanggihan nila ang kanilang kapalaran bagama’t binigyan sila ni Yahuwah ng isang buong 40-taong panahon ng paglilipat upang magsisi. Nagmarka ang 70 AD ng espiritwal na katapusan ng bansang Hudyo. Sa modernong panahon, sila’y inibig ni Yahuwah na katumbas ng bawat ibang nasyonalidad – walang labis, walang kulang.
3. Sinabi ni Yahushua na ang dugo ng mga matutuwid ng lahat ng mga naunang salinlahi hanggang sa puntong iyon ay kinailangan sa salinlahing iyon [Mateo 23:35]. Sa Digmaang Hudyo, mayroong hindi mapaniniwalaang pagdurusa, at mahigit isang milyong Hudyo ang pinatay [marami sa kamay ng mismong kapwa Hudyo!]. Sila’y sumigaw para panagutan ang dugo ni Kristo sa kanilang mga ulo [Mateo 27:25], at ito’y dumating.
4. Ang 70 AD ay nagmarka ng katapusan ng bansang Hudyo hanggang sa kamakailang kasaysayan. Ang modernong Israel ay hindi na ang Israel ng propesiya ng Bibliya nang higit pa sa Egipto ng kasalukuyan ay ang Egipto ng propesiya ng Bibliya. Upang subukang gumawa ng ganoong ag-uugnay ay upang maunawaan nang mali at iangkop nang mali ang Kasulatan. Ang mga ganoong paglabag sa Propesiya ng Bibliya ay gumagawa ng maraming pinsala ngayon, sa parehong espiritwal at pulitikal.
5. Ang mga Hudyo ay malupit na inusig ang mga Kristyano sa buong panahon ng paglilipat, at ngayon ang mga Kristyano ay pinakawalan mula sa pag-uusig na ito.

6. Ang tunay at matapat na Israel – madalas tinukoy bilang ‘nalalabi’ sa Lumang Tipan – ay namulaklak upang isama ang mga tao mula sa lahat ng mga bansa, sapagkat ito ang sukdulang layunin ni Yahuwah.

   Ang Iglesya ay naging malaya mula sa anumang tanikala sa Templo at tradisyon ng mga Hudyo at maaaring pumasok sa kabuuan ng probisyon ni Yahuwah sa panahon ng Bagong Tipan. Ang mga Hentil ng panahon ng paglilipat ay madalas tinukoy ang Kristyanismo bilang isang sekta ng Hudaismo. Sa pagkawasak ng templo at sistema ng pag-aalay, naging malinaw na ang Kristyanismo ay hindi isang sanga ng Hudaismo. Ang tunay at matapat na Israel – madalas tinukoy bilang ‘nalalabi’ sa Lumang Tipan – ay namulaklak upang isama ang mga tao mula sa lahat ng mga bansa, sapagkat ito ang sukdulang layunin ni Yahuwah.
7. Si Yahushua at ang mga apostol ay nagbigay ng maraming tanda at babala sa mga Kristyanong Hudyo kung kailan magaganap ang mga ito, at bilang resulta, walang iisang Kristyano ang napahamak sa kagimbal-gimbal na pagkubkob sa Jerusalem. Sila’y sumubaybay sa mga tanda at umalis sa nararapat na oras.

Ang isang pagkakaunawa ng mga kaganapan ng 70 AD at ang kanilang espiritwal at pisikal na mga implikasyon ay kinakailangan upang maunawaan ang ilan sa mga dili kaya’y nakakalito o maling pag-angkop ng mga berso ng Bibliya sa Bagong Tipan. Oo, si Yahushua ay magbabalik sa katapusan ng panahon nang pisikal at nakikita, ngunit hindi lahat ng bahagi ng Kasulatan ay karaniwang inangkop sa kaganapang iyon ay aktwal na tungkol sa Muling Pagdating.

Ito ay isang hindi-WLC na artikulo ni Glenn Davis.

Tinanggal namin mula sa orihinal na artikulo ang lahat ng mga paganong pangalan at titulo ng Ama at Anak, at pinalitan ang mga ito ng mga orihinal na pangalan. Dagdag pa, ibinalik namin sa mga siniping Kasulatan ang pangalan ng Ama at Anak, sapagkat ang mga ito ay orihinal na isinulat ng mga napukaw na may-akda ng Bibliya. –Pangkat ng WLC