Eeci cibalo tacili ca WLC. Eelyo notubelesya zilembedwe aabalembi balaanze lya nkamu, tusimba buyo zyeezyo zyeendelana 100% a Bbaibbele a lusyomo lwesu cino ciindi munkamu ya WLC. Aboobo eezyo zibalo inga zyalanganyigwa kuti nzya nkamu ya WLC. Twakalelekwa kapati amulimo wabalanda ba Yahuwah banjaanji. Pele tatukulwaizyi ndinywe nobeenzuma kutalika kubala zyaalembwa abantu aabo. Eezyo nzibaalemba, twakazigwisya mumalembe eesu nkaambo kanjaanji zililubide akubaa tumpenda. Cintu cuusisya ncakuti tucilangaula mbungano yamilimo iitakwe kampenda. Ikuti konyandidwe nkaambo ka [zibalo/milumbe] iitali ya WLC, kobikkila maanu ku Tusimpi 4:18. Kuteelela kwesu nkwakuti kasimpe Kakwe kalazyokoloka, eelyo mumuni nuuyaa kumwesya munzila yesu. Tulakayandisya kasimpe kwiinda buumi, nkanko tulavwuntauzya kufumbwa nkokakonzya kujanwa. |
“Mpoonya-mpoonya aakumana mapenzi aamazuba aayo ‘izuba liyoobaya, awalo mwezi mbubonya, nyenyezi ziyooloka kuzwa kujulu, azyalo nguzu zyakujulu ziyoozungaana.’” Mateyo24:29
Mulaka uupampanuna mamanino aanyika ngwabelesya Yahushua kupandulula kunyonyoonwa kwa Tempele mu Jelusalema tuumvwisyigwi kapati ziindi zinjaanji kuti waambilizya mamanino aanyika akuboola kwabili kwa Messiah.
Kumatalikilo aa mulumbe wiitwa kuti “Mulumbe waku Oliveti,” Yahushua a basikwiiya Bakwe bakali kuTempele. Basikwiiya bakatondeka mabwe kumwi kabalumbaizya mbwaakali kweebeka kubota. Balo bakati, “Langa, O Mufundisi! Kukomena makakala aamabwe aaya! Ma! Alo ataliboteli kuyakwa maanda aaya!”
Mpoonya Yahushua wakabaingula kuti, “Mwaabona maanda aabekema kubota woonse aaya? Kunyina noli bbwe lyomwe liyoocaala kalikkede atalaa bbwenyina; woonse ayoo waalwa ansi.”
Eeci cilabanyonganya, aboobo babuzya Yahushua kuti: “Sena ndilili eezi zintu noziyoocitika? Alimwi ninzi ciyooba citondezyo ca kuti zilaafwi kuzuzikwa?”
Kuzwa waawo, zyoonse ziingula mibuzyo yobile eeyo.
“Mamanino aa musela” taali “mamanino aanyika.” Musela uusika kumamanino musela wa BuJuuda nkaambo bupaizi, bwabo, cituuzyo caabuzuba, tempele lyabo, aciimo cabo mbuli cisi cilaafwi kuzimaanyigwa kuzwa atalaa nyika yoonse.
Lino mukuteelela ooku, “kuboola kwa Simalelo” ncintu cikonzyene aceeco ncaambwa Yahuwah kweendeenda atalaa makumbi eelyo Walo naleta lubeta kucisi ca Ejipiti:
“Ngaaya makani aamba zyacisi ca Ijipiti. Bona Mwami Yahuwah nguulya ulaboola ku Ijipiti katantide akkumbi lyeenda cakufwambaana. Mituni ya Baijipiti ilazyangama kumbele Lyakwe, abalo Baijipiti lyabaleka kapati..” – Izaya 19:1
Hena Yahuwah wakavwoleka kkumbi akutanta alindilyo kayaa kweendeenda mujulu eelyo naakabeteka cisi ca Ejipiti na? Peepe, tacisyi caacitika eeco pe.
Impi zya lumamba zyakazyila Kumasi amwi zyakafumpa cisi ca Egipiti, mbube bakanjila mu ciindi ca “kuboola kwa Mwami,” ooyo “wakatantide kkumbi libindide” kulwana mbabo.
Ncenciceeci Yahushua ncasola kuzyibya eelyo, mukuleta lubeta luli boobo ku Jelusalema a Tempele lyabo, naamba kuti:
“Eelyo aciindi eeco bantu bayoobona Mwanaa Muntu kaboola mumakumbi anguzu zipati abulemu.” – Maako 13:26
Yahushua uya kumbele akubazyibya bweende bwa ciindi ca zintu ziyootola busena:
“Masimpe Ime ndamwaambila kuti, ooyu musela tuukayindi ncobeni kusikila zyoonse zintu eezi zikacitike.” – Maako 13:30
Alimwii Yahushua wakali luleme. Itempele lyakanyonyoonwa mu AD 70, mbweenya mbuli mbwaakaambilizya kuti ciyoocitika, kakwiina bbwe lyakacaala kaliimvwi atalaa bbwe nyina alimwi muciindi ca buumi bwa baabo bakali kuteelezya Nguwe kakosozya lubeta kwiinda mu cishinshimi.
CIZYIBYO CA WLC: Mpeenya buyo mbwaakamanizya kushinshima kuboola kwa Mushinshimi/Messiah mu (Ciibalusyo 18:18-19), Yahuwah wakati: "Pele musinsimi umwi waamba muzina lyangu ngwindatalailila naa umwi waamba muzina lyaleza uumbi, uleelede kujaigwa. Ambweni inga umwi ulati, ‘Ino inga twaziba buti kuti majwi aa musinsimi ooyu naa umwi azwa ku Mwami Yahuwah naa pe? Kuti eeco caambwa aamusinsimi tacicitiki nikuba kuboneka, makani aayo taazwi ku Mwami Yahuwah pe. Musinsimi ooyo ulyaambilila lwakwe, nkaako mutamuswiilili pe." (Ciibalusyo 18:20-22) |
Ino mbuti aawo Yahushua mpaamba kujatikizya zintu mbuli zuba amwezi kuti tazikapi mumuni wazyo? Ino mbuti cishinshimi Cakwe ca nyenyeenzi ziyooloka kuzwa kujulu? Hena eeco taciiminini kuti nyika a mulengalenga ziyaa kunyonyoonwa na?
Inzya alimwi pe.
Kapati mbuli bubelesyedwe majwi aakuti “mulilo wabo tuuzimiki alimwi mvwunyu zyabo tazikafwi”, mulaka uubelesyedwe atala aawa, aaya majwi aabeleka mbuli kaambyo kamamanino aanyika.
Njeeyi mikonzyanyo ayimwi iili boobu.
Izaya ushinshimina munzi wa Bbabbuloni kuti:
‘Amubone, buzuba bwa Mwami Yahuwah bulasika, mbuzuba bwaluciso, mbuzuba bwabukali, nkabela basizibi boonse bayoonyonyoonwa. Nyika iyoosyaala buyo. Nyenyezi zyoonse abandakutema ziyooleka kumweka. Alyalo zuba liyoobaya mwezi taukabali pe. “Ndiyoosubula bamunyika akaambo kabubi bwabo, basizinyonyoono boonse akaambo kazibi zyabo. Ndiyoosubula boonse balisumpula, aabo basilunya balipa kantu-kantu ndiyoobatola ansi..” – Izaya 13:9-11
Ezekiya ushinshimina cisi ca Ijipita:
Buzuba oobu mu Taapenesi buyooba bwamudima, ndaakunyonyoona cisi ca Ijipiti, ooko nguzu zyaco ziyokweela. Ciyoovwumbwa makumbi, aminzi yaco yoonse iyoojatwa. Ndaakukuzimaanya, webo [Faalo], njoovwumbilila julu kuti nyenyezi zyalyo zikabaye, njoovwumbilila zuba akkumbi, awalo mwezi tuukabali pe. Mimuni yoonse yamujulu ikabaye kulinduwe, njooleta mudima munyika yako.” Mbwaamba Mwami Yahuwah.” – Ezekiel 30:18; 32:7-8
Amosi ushinshimina Isilayeli kujatikizya mbubakali kuyoonyonyoonwa aa baku Assyria:
Mwami Yahuwah ulati, ‘Mubuzuba oobo, njoocita kuti zuba likabbile acilungu-lungu, nyika iyoosiya mbi ciindi casikati.’” – Amosi 8:9
Izaya ushinshimina Edomu:
“Amuboole aafwiifwi nywebo nobantu bamasi woonse muswiilile! Amuteye matwi muswiilile nywebo nobantu. Nyika ayimvwe azyoonse zili mulinjiyo, nyika yoonse mbwiizulwa azyoonse zyeendeenda mulinjiyo. Mwami Yahuwah wanyemena masi woonse, ampi zyabo. Uyoobanyonyweeda limwi, uyoobaaba kuti bajaigwe. Beenzinyina bajaidwe basowelwa anze, mitumba yabo iyoonunka, zilundu ziyoosalala bulowa bwabo. Zyoonse anyenyezi zyakujulu ziyokweenzemuka, julu liyoovwungwa mbuli bbuku, makamu aazibala kujulu ayooloka, mbuli matu aakayuma aamusaansa, ziyooba mbuli nkuyu zinyanide. Mwami Yahuwah ulilibambide kale panga lyakwe mujulu, nkabela lilayasa Ba Edomu, bantu aabo Yahuwah mbaambide kuti banyonyoonwe. Panga lya Mwami Yahuwah liyoobbila mubulowa liyoovwumbwa amafuta aabo, mbubonya mbuli bubede bulowa amafuta aambelele aampongo zyapaizigwa, mbuli mafuta aansa zyabagutu. Mwami Yahuwah ujisi cipaizyo ku Bozila, uyoonyonyoona bantu banji ku Edomu. Bantu bayoojaigwa mbuli banyati, mbuli tupoho abapoho. Nyika yabo iyoosalala malowa, lusuko luyokweemeema mafuta. Mwami Yahuwah ulijisi buzuba mbwayoobweedezya nkondo, mwaka ngwayoobweedezezya, kuti akavwune Ziyoni.” – Izaya 34:1-8
Mwati kuli ncooboona aawa na?
Hena wabona aaba bashinshimi mbobaambilizya mbeta ncobeni zyaa nyika zilwana mbabo pele kababelesya mulaka wa kunyonyoona kwa bulemu mu mulengalenga?
Lino langisya cisyomyo comwe-comwe cakuti inyenyenzi ziyoo baya naa kuti majulu ayoo nyebuluka akulivwungaila mbuli bbuku lya kuvwungaila? Langisya mbobaambilizya kuti ooku kunyonyooka kuyoogantwa acitondezyo ca zuba a mwezi kuleka kupa mimuni yayo.
Zyoonse eezyo na? Aaya majwi nkaambyo—kaambyo ka cishinshimi akuyabila mbeta zya mulengalenga eezyo zilaafwi kuboolela mbabo boonse.
Mbuli mu kuyabila, kutali bwinwibwini.
Kunyina nyenyeenzi zyakanyonyoonwa mukusaala munzi wa Edomu, kunyina myezi nokuba mazuba aakazima eelyo Bbabbuloni a Ijipiti nibaafumpwa, alimwi kunyina majulu aakalivwungaila kube nkankwa.
Majwi aayindilizya kuyungizya citali masimpe.
Lino, jokelela ukabale ncaamba Yahushua eeco cijatikizya kunyonyoonwa kwa Tempele a “mamanino aa musela” kwaaboola ku Jelusalema muciindi ca musela omwe buyo. Ikuti yebo koli wabona, ulabona akuti awalo ubelesya twaambo tumwi tugaminina, eelyo nabelesya majwi aagaminina, eelyo walo naamba boobo, basikwiiya tabateeleli kuti mwezi, izuba, a nyenyeenzi, a julu tazikasanduki kuba bulowa, kuzimwa, nokuba kuvwungailwa mu kalabba pe.
"Kunyonyoonwa kwa Tempele 70 AD" by Francesco Hayez
Balo bakalizyi – aawo mpotwaalidwe kumvwisyisya – alimwi eeyi yakali nzila yakayambukide mu Cizuminano Cakale kwaamba buzuba bwa kunyonyoonwa a lubeta bwakali kuzyaa kuswenena munzila ya twaambyo.
Mulaka uubelesyedwe aawa ngwa mikonzyanyo, pele kunyonyooka, nkwa masimpe ncobeni.
Langisya ayimwi mikonzyanyo ya musyobo ooyu yakwaambilizya mamanino aanyika mu majwi aa maambila mbali:
“Njooziminganya zintu zyoonse anyika, mbwaamba Mwami Yahuwah. Njooziminganya bantu abanyama boonse, njooziminganya bayuni bamuluuwo answi zyamulwizi. Babi bayooba milwi yazitantaala zyamaanda, ndaakunyonyoona bantu munyika, mbwaamba Mwami Yahuwah.” – Zefaniya 1:2-3
Bikkila maanu: Zefaniya wakashinshimina cisi ca Judah kakutaninga sika kunyonyoonwa kwa Jelusalema abantu baku Bbabbuloni mu 587 B.C. Mu cintu eeci, Yahuwah taakanyonyoona biyo nyika yoonse nokuba kumwayaula zyoonse zyakali atalaa nyika.
Eelyo mushinshimi Joweli naakashinshimina Judah, walo waamba mpi zya lumamba eezyo zyakali kubelesyegwa kuleta mbeta zya Yahuwah:
“Noceenda nyika ilazenzema, julu lilayuuntana. Alyalo zuba amwezi zilabaya, zyakali nyenyezi tazicibali…” – Joweli 2:4-11
Alimwi aawa, eeci tacili cisyomyo ca kuzima zuba a mwezi nokuba kuzima nyenyeezi mujulu. Cisyomya kuleta manyongwe makali mu cisi ca Judah nkaambo ka zinyonyoono zyabo.
Wateelela na?
[Ime ndasyoma embo]
Ngooyu awumwi mukonzyanyo wa mbasela kuli nduwe.
Eelyo Yahushua naamba kuti:
“Nkaambo kuciindi eeco kuyooba mapenzi mapati, aatanabwenwe kuzwa kumalengelo aanyika kusikila sunu, alimwi takukabi aambi aali boobo pe.” [muli Mateyo 24:21]…
…yebo ulizyi kale ncasola kwaamba aawo, tee mbombubo na?
Inzya we, yebo ulizyi. Mu Cizuminano Cakale, ooyu musyobo wa mulaka ulabelesyegwa ciindi aciindi kuyumya kwaamba cikkelo akuyoosya kwa lubeta luboola:
“Akaambo kamituni yanu iisesemya, nywebo njomucita cintu ncetanacitide pe, kwamana nsikaciciti limbi.” – Ezekiya 5:9
Eeci cakali kwaamba kunyonyoonwa kwa Jelusalema ooko kwakali kuzyaa kuswena mu 586 BC. Yahushua wakabelesya mulaka ngweenya mu kudilimunwa kwa Jelusalema mu AD 70 (Mateyo 24:21). Mu maambila mbali aamazubaayo, zyoonse ziindi zyobile eezi zyaambwa aanga zyakalaandeene cikkelo ca manyongwe, pele eeci caambwa biyo boobo mu kusinizya makani.
Icikwikwi caambidwe mu Kulonga 10:14 cipanduludwe kubelesya mulaka ngweenya, pele Joweli 2:2 umvwikaanga upandulula manyongwe aakufumpwa cikwikwi aayimpene, aayoosya mbweenya alimwi “aatakwe ceelene kuzwa kumatalikilo aanyika,” azimwi zinjaanji.
Aawa kaambo — alimwi Ime mbweyeeya kuti mbokabede — nkakuti aaka kaambyo kunyina pe nokaamba cintu cicitika masimpe, pele kunyonyooka lyoonse kucitika masimpe.
|
Pele hena eezi inga zyaba zintu ziinda kunyonyoona atalaa zyoonse alimwi kunyina ceelene azinzyo na? Nee peepe, taasyi nga makani aaya aawa. Aaya maambila mbali taali aa cigaminina, pele kunyonyoonwa nkwa masimpe.
Mbweenya buyo, Solomoni wakaambwa kuti wakalaa busongo bwiindene alimwi wakali panukide, mukubelesya mukonzyanyo ngweenya (1 Bami 3:12-13). Pele swebo tuzyi buyo [Yahushua] omwe “mupati kwiinda Solomoni” (Mateyo 12:42).
Kwaamba kuti “kusyaanikizyigwa kuti ube cintu caacitika masimpe kusikila waawo akuzwa waawo”, mulaka wa maambila mbali tuuyelede kusyaanikizyigwa kuti waambe cintu cicitika masimpe kuleka ceeco ncuuyiminina cini.
Muli Daniele 9:12, walo waamba kunyonyoonwa kwa Jelusalema mu bweendelezi bwa Nebuchadnezzar:
“Ono wazuzikizya majwi aakaambwa azyandiswe azyabaleli besu mukutuletela mapenzi mapati. Ansi aano mbukwakali kuba taakwe cakacitikide mbuli cakacitika kumunzi wa Jelusalemu.”
Masimpe na? Inzya, ambweni kusikila aciindi eeco, pele kwa ciindi cisyoonto buyo.
Aawa kaambo keni—alimwi Ime mbweyeeyela kuti mbokabede —nkakuti aaka kaambyo kunyina nokaamba cintu cicitika ncobeni, pele kunyonyooka lyoonse ncintu cicitika ncobeni.
Eeci ncibalo citali ca-WLC cakalembwa aaba Keith Giles.
Twakagwisya mucibalo citaanzi mazina aabakomba mituni ngobayita Taata a Mwana, akubikka mucibaka cangawo mazina mataanzi ngubaapedwe. Kuyungizya waawo twakajokolosya mutumpango ntotulembulude akubikka mazina aa Taata a Mwana, mbuli mbwaakalembedwe kutaanguna abalembi bamu Bbaibbele bakayoyelwa moza. Nkamu ya-WLC